Jerzy Sikorski
Obchody 100 rocznicy powstania
styczniowego w województwie
olsztyńskim
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 139-143
zapleczem , gdzie p o w stań cy m ogli od etch n ąć od w ro ga, uzbroić się, z re o rg a nizow ać.
N ie p iszę tu rzeczy now ych, w y d ob y ła je B. G ron iow ską. Lecz d lateg o n ależało się sp o d ziew ać, że sp ra w y te zo stan ą sp o p u lary zo w an e d la czy tel ników w całej P o lsce. In acze j p ro b le m aty k a M azu r i W arm ii będ zie zaw sze n iezn ana szerszem u ogółow i.
A u tor p ró b u je d okon ać ilościow ego b ilan su osób z zaboru p ru sk iego , biorących u dział w p o w stan iu i dochodzi do w n iosku , że m ak sy m aln a liczba w yn osi 3.500, p rzy czym n a W. K s. P o zn ań sk ie p rz y p a d a 3.000. W ynika stąd , że p ozostałe dzieln ice p o lsk ie d o starczy ły zaled w ie 500 pow stań ców . Czy rzeczy w iście? W szak sa m a w y p ra w a C allie ra zgro m ad ziła ok. 1.200 osób, od dział S zerm en to w sk ie go liczył ok. 200, tyleż C zarliń sk ie go w 1863. J e ś li w ziąć pod u w agę tru d n ą do zw ery fik o w an ia, ale p raw d o p od ob n ą liczbę 300 ochotników z P r u s W schodnich, a poza ty m pow stań ców ze Ś lą sk a , to na pew n o liczba u czestn ikó w p o w stan ia z tych ziem będzie b lisk a liczbie p ow stań ców w ielk o p o lsk ich .
A u tor k ilk a k ro tn ie w sp o m in a W. K ętrzy ń sk ie g o , p o d k re śla ją c je go d z ia ła l ność przy p rzem ycie broni. W yd aje się je d n a k , że rolę jego w tym zak resie zbyt p rzecen ia (s. 94). N ależy tu dodać, że w k siążce re p ro d u ko w an o m n iej znan ą fo to g rafię W. K ętrzy ń sk ie g o , k tó re j o ryg in ał z n a jd u je się w M uzeum N aro dow ym w Poznaniu .
N a m arg in esie stw ie rd ze n ia au to ra, że nic bliższego nie w iado m o o k o n sp ir a c ji p o lsk ie j w P ru sac h Z achodnich, w arto p odać, iż a rty k u ł w tej sp raw ie n iedługo o p u b lik u je „R oczn ik O lszty ń sk i” 3).
W zw iązku z o statn im i p racam i dotyczącym i zagad n ień p o w stan ia sty c z n iow ego w P ru sac h W schodnich, n asu w a się jeszcze jedn o spostrzeżen ie. O k azu je się, że n a lu d n o ść m a z u rsk ą i w a rm iń sk ą, ja k o na część n arodu p olsk iego, zo stała zw rócon a u w ag a po ra z p ierw szy p rzez w ładze p ow stań cze, k tó re p oczątkow o n ie śm iało a p óźniej z co raz w ięk szy m zau fan ie m ap elo w ały do n iej w im ię h aseł ogóln on arodow ych , trze b a tu pow iedzieć, z ja k n a j lep szy m i re zu ltatam i.
J a n u s z J a s iń s k i
KRONIKA. NAUKOWA WOJEWÓDZTWA OLSZTYŃSKIEGO
J E R Z Y S IK O R S K I
O BCH O D Y 100 R O C Z N IC Y PO W ST A N IA ST Y C Z N IO W EG O
W W O JEW Ó D ZTW IE O L S Z T Y Ń S K IM
1. K O N F E R E N C JA N A U KO W A .
S ta ra n ie m W ojew ódzkiego K o m itetu F ro n tu Je d n o śc i N aro du , O ddziału P o lsk iego T o w arzy stw a H istory czn eg o oraz F u n d a c ji N au k o w ej (O środka B a d a ń N au kow ych ) im. W ojciecha K ę trzy ń sk ie g o w O lsztynie odbyła się
3) B a r b a r a G r o n i o w s k ą , L u b aw szczyzn a w obec p o w stan ia sty czn io w ego, R ocznik O lsztyń ski, t. V, (w druku ), tr a k tu je problem szerzej na tle w o jew ó d ztw a ch ełm iń skiego i pom orsk iego. (Zob. Je r z y S i k o r s k i , O bchody p o w stan ia styczn iow ego w w ojew ództw ie o lszty ń sk im , K o m u n ik aty M azu rsk o - W arm iń sk ie, 1963, n r 1, s. 140 o raz Ja n u sz J a s i ń s k i , 100 rocznica p o w stan ia styczn iow ego, (O lsztyn), K w a rta ln ik H istoryczn y, 1963, n r 3).
w dniu 9 lu tego 1963 r. K o n fe re n c ja N au ko w a p o św ięcon a 100 rocznicy p o w stan ia styczn iow ego. K o n fe re n c ję zag aił se k re ta rz W K F J N — J . В a t u r o, obrad om przew o dn iczył dr W. W r z e s i ń s k i . W zięli w n iej u d ział p rz e d staw iciele olszty ń sk iego śro d o w isk a n au k ow ego, n au czyciele, d ziałacze k u ltu raln i i ośw iatow i. W ładze p olityczn e rep rezen to w ał se k re ta rz K W P Z P R , mgr- K . R o k o s z e w s k i .
Z asad n iczy re fe ra t: R o la i znaczenie p o w stan ia styczn iow ego w y głosił doc. dr K rz y sz to f D u n i n-W ą s o w i с z. Z n alazła tu om ów ien ie, na tle ów czesnej sy tu a c ji m ięd zyn aro d ow ej oraz sił p olityczn ych d zia ła jąc y c h w K ró lestw ie, ogóln a p ro b lem aty k a p o w stan ia, jego etap y i głów n i przyw ódcy. W iele u w agi p o św ięcił tak że re fere n t w arto ścio m ideow ym p o w stan ia, ocen ian ym w p ersp e k ty w ie stu lecia.
R e fe ra t m g r B a rb a r y G r o n i o w s k i e j : L u b aw szc zy zn a w obec p o w sta n ia styczn iow ego, o p arty n a m a te ria le arch iw aln y m i p raso w y m , p rzyn iósł w iele now ych u stale ń fak to g rafic zn y ch w k on tek ście zw iązków p o w stan ia z zaborem p ru sk im . S tan o w i on cenną d la h istorii regio n u k o n ty n u ac ję zain tereso w ań b ad aw czy ch a u t o r k il).
N a p oczątku re fe ra tu au to rk a sc h a ra k te ry z o w a ła p o staw ę k la s społecznych L u b aw szczyzn y w ok resie m a n ife sta c ji p rzed p ow stań czych , a n astęp n ie sto p n iow e o rgan izow an ie się obydw u stronn ictw . Sy m p to m aty czn a b y ła tu zw łasz cza szczup łość o rg a n iz ac ji czerw onych, którzy zn alazłszy się p on ad to w obliczu n astro jó w an ty szlach eck ich n a w si, sk ło n ili się do k om p rom isów w obec b iałych oraz in icjo w ali a k c ję so lid ary zm u społeczn ego. J a s k r a w ię zary so w ały się rów nież m om enty k laso w e w obliczu w ybu ch u p o w stan ia i to n aw et w obrębie ro zw arstw ion ego stan u ch łopskiego. P ierw sze, n ieu d an e próby p rzerzu tu broni, d e k o n sp iracje i b ra k sp raw n o ści o rg a n iz ac y jn e j p rzyczyniły się do tego, iż b iali, z ch w ilą p rz y stą p ie n ia do p o w stan ia, b ez tru d u p rzeję li w ładzę. S ta n isła w R ad k iew icz z B rzeźn a w pow. św ieck im zo stał m ian ow an y p rzez L an g ie w icz a o rgan izato rem P r u s Z achodn ich. D opiero w tym ok resie z aan gażo w ała się w ru ch u sz lach ta lu b aw sk a.
U p ad ek L an gie w icza sp ow odo w ał też i na P o m orzu p ow ró t do w ładzy czerw onych. Je d n a k ich p ierw otn e k om p rom isy zaciąży ły i w tym okresie, k ied y w p row adzon o dw oistość k o m isa ria tu P r u s Z achodn ich, ze sztucznym p odziałem n a lew y i p raw y brzeg W isły, odpow iedn io do zak resu k o m p eten cji Ł u k asz e w sk ie g o i R ad k iew icza. K lę sk a d ru g ie j w y p raw y i stosun kow o szy b k ie d e k o n sp iracje sp raw iły , iż k o m isa ria t o g ran iczał sw ą d ziałaln ość z regu ły do p rzerzu tów broni. N ie p o zo stało to bez w p ływ u n a ludność m ie j scow ą, k tó ra z b ra k u d ziałan ia o rgan izacy jn e go , re a g o w a ła spon tan icznie.
Poza innym i m om en tam i z ok resu d y k ta tu ry T ra u g u tta, re fe re n tk a stw o rzyła b ard zo in te re su ją c y o b raz ilości i to p o g rafii p rzerzu tó w broni na teren Płockiego. O k azu je się w ięc, że głów n ym teren em p rzerzu tó w było p ogran icze koło L id z b a rk a W elskiego, gdzie p rzem ycan o poza kordon do 4.000 sztu k bron i jedn orazow o.
O sobną k a rtę w ro zgryw ce polityczn ej m iejsco w eg o obozu białych z czer w onym i, a zarazem o statn i, im p o n u jący w sw ych zam ierzen iach w y siłek czerw onych, stan ow i tzw . w y p raw a E d m u n d a C allier. S p e c ja ln ie sp row adzon a z D rezn a k a d ra o fice rsk a z a ję ła się o rg a n iz ac ją sił p ow stań czych . P lan ró w n o czesnego sztu rm u gran icy 5 m ały m i o d d ziałam i zakoń czył się k lę sk ą w sk u tek ja w n e j d y w e rsji białych . B y ł to ko rzy stn y d la b iałych ok res odw rotu szlach ty lu b a w sk ie j od p o w stan ia. S k ła d społeczn y ochotn ików C allie r z L u b a w szczyzny p o k ry w ał się z p ro file m społeczn ym ru ch u n a P om orzu i w W ielko *) Por. B. G r o n i o w s k a , R o la P r u s W schodnich w p o w stan iu sty cz niow ym , K o m u n ik aty M azu rsk o -W arm iń sk ie 1960, nr 1 (67), s. 3—45.
p olsce (chłopi, rzem ieśln icy). A u to rk a w sk az a ła , iż k lę sk a w y p raw y C allier m iała k o n sek w en cje bard zo ro zległe — ozn aczała załam an ie się n ad ziei na w znow ienie p o w sta n ia w w oj. płockim . P o w iat lu b aw sk i był jed yn ym z w o jew ództw a ch ełm iń sk iego, gdzie p rz e sta ła w ogóle istn ieć o rg an izac ja w o jsk ow a. M im o to p rzecież n a stą p iła je szcze p ró b a je j rek o n stru k cji.
Po u padk u p o w sta n ia , je szcze do lip ca 1365 r. p rz e trw ała o rg an iz ac ja cyw iln a, k tó re j fu n k c je sp ro w ad zały się do pom ocy u k ry w a ją c y m się p o w stań com .
C h arak te ry sty czn y i sta le p rz e w ija ją c y się w ciągu p o w stan ia a sp e k t społeczn y i n arod o w y u k azan y zo stał w re fe ra c ie n iezm iern ie in teresu jąc o i kon sekw en tn ie. G r o n i o w s k a zn alazła np. m a te riały św iad czące o tym , iż n ad al trw a ł w erb u n ek i u cieczk a chłopów z L u b aw szczyzn y do n ie istn ie jące g o ju ż p o w stan ia w K ró lestw ie.
P rzeg ląd e m p o w sta n ia z p u n ktu w id zen ia teo rii w o jsk o w o ści był re fe ra t m jr a m g ra L e o n ard a R a t a j e ż y k a : P o w stan ie styczn iow e ja k o w o jn a p arty zan ck a. R e fe re n t om ów ił p o lsk ie teo rie w o jn y p arty zan ck ie j z la t 1833— 1862, k tóre m iały w p ływ n a p lan y p ow stań cze i p rzeb ieg sam eg o p o w stan ia. R ozpoczęło się ono ja k o w o jn a p arty zan ck a. Je d n a k b iali, objąwTszy w ładzę, n ad ali ow ej w o jn ie p arty z a n c k ie j c h a ra k te r „d e m o n stracji z b ro jn e j” , o d p o w iad ające j ich ko n cep cjo m p olityczn ym . T r a u g u tt n aw rócił do z asad w o jn y p arty z a n c k ie j, u siłu ją c p rzek ształc ić liczne i sam od zieln ie d z ia ła jąc e o d d ziały p arty zan ck ie w zd yscyplin o w an ą, je d n o litą arm ię p ow stań czą. K o n c e p c ji te j o d p o w iad ać m iał II k o rp u s gen. B o sa k a, d z ia ła jąc y sku teczn ie w gub. rad o m sk ie j. Z dan iem re fe re n ta, ow em u k on sekw en tn em u, choć spóźn ion em u k ie ru n k o w i p rac n ależy zaw d zięczać p rzetrw an ie a k c ji p o w sta ń czej do w iosny 1864 r.
W żyw ej d y sk u sji po re fe ratach , je j u czestn icy — często nie bez ak cen tów polem icznych — n aw iązy w ali do oceny p olity czn ej i ideow ej n iektórych przyw ódców p o w stan ia, a tak że stra te g ii i ta k ty k i p ow stań czej. N a koniec re fere n c i u sto su n k o w ali się do n iektórych w ypow iedzi.
2. W Y ST A W Y
W dniu 24 m arc a br., z u działem w iceprzew od n iczącego P rezy d iu m W RN w O l sztyn ie T ad eu sza G ą c z o w s k i e g o , odbyło się w sa la c h M uzeum M azu rsk iego w O lsztynie u ro czy ste otw arcie w y staw y , p ośw ięcon ej 100 rocznicy p o w stan ia styczn iow ego. P raco w n icy M uzeum , a zw łaszcza au to r scen ariu sza, m g r Z ygm u n t L i e t z, o raz a rty śc i p lasty c y J a n 1 1 к i e w i с z i H en ryk M ą c z - k o w s k i , w łożyli w iele ow ocnego w y siłk u w p rzy gotow an ie te j w arto ścio w ej ek sp ozy cji. C zęść m ateriałó w iko n ograficzn ych ręko piśm ien n ych i rzeczow ych u zy sk an o w drodze w sp ó łp racy z M uzeum H istoryczn ym m. st. W arszaw y, M uzeum W ojska P o lsk ie g o w W arszaw ie o raz B ib lio te k ą P A N w K órn ik u . N a osobne p o d k re ślen ie za słu g u je fa k t, że ciek aw e re zu ltaty m ateriało w e p rzy n ió sł tak że a p e l M uzeum sk iero w an y w p ro st do sp ołeczeń stw a o lszty ń sk iego poprzez p ra sę i rad io. W ojew ódzka i M ie jsk a B ib lio te k a P u bliczn a w O lsztynie d o starcz y ła sze reg u p o zy cji k siążko w y ch w z ak resie lite ra tu ry p ię k n ej i p o p u larn o n au k o w ej zw iązan ej z tem ate m w y staw y .
E k sp o zy cję rozm ieszczono w trzech sa la c h z n astę p u ją c y m p orząd k iem tre ścio w y m :
S a la I — u w agi w stęp n e o raz k o m p let re p ro d u k c ji cyk lu gro ttgero w sk iego W ojn a;
S a la II — ok res od m a n ife sta c y j p rzed pow stań czych do d y k ta tu ry T ra u g u tta;
S a la III — d y k ta tu ra T ra u g u tta i u p ad e k p ow stan ia.
O bok ogólnego p rzeg ląd u p ro b lem aty k i p o w stan io w ej, au to r sc e n ariu sz a ze zrozu m iałym p ietyzm em p o sta ra ł się zilu stro w ać w z ak resie dostęp n ych m u środk ów fa k to g ra fię p o w stań czą P ru s W schodnich. Z n a jd u je m y zatem osobny d ział: R o la W arm ii i M azu r w p ow stan iu . N a dw u m ap ach , o p raco w an ych w edle n iedaw n ych u stale ń B a rb a r y G r o n i o w s k i e j , p okazan o sz lak i tran sp o rtó w i przerzu tów bron i w P ru sach , oraz rejo n y k o n cen tracji i k ieru n k i u derzen ia od działów pow stań czych z w y p raw C allie ra i W olskiego. J e s t tak że re p ro d u k c ja w spó łczesn ego p o rtre tu E. C alliera, fo to g rafie istn ie jący c h do dziś, a od szu kan ych p rzez L i e t z a grobów pow stań czych na M azu rach (np. w Ja n o w ie , kęd y w iódł szlak p rzerzu tów broni). T e k st słow ny p o p arty je st i tu ta j szereg iem doku m entów (zw łaszcza kórn ickich ), z k tórych w ym ienim y p rzy kład o w o : P ism o k o m isa rza pełnom ocn ego w oj. au g u sto w sk iego do R ząd u N aro dow ego (22 III 1864), w k tóry m k o m u n ik u je, że od działy p ow stań cze p rzybyłe z A u g u sto w sk ieg o w sile ok. 600 ludzi p rzeb y w ały na W arm ii w ciągu 120 dn i; listy S ta n isła w a R y ch tera, n aczeln ik a A gen tu ry P ru s W schodnich z ok resu d y k tatu ry T ra u g u tta, do W ład ysław a C zarto ry sk iego , ag en ta d yp lom atyczn ego w P ary żu (K ró lew iec, 19 III 1864), w sp raw ie pom ocy fin an so w e j na zak u p b r o n i2); p ism o ag en ta d y p lo m a tycznego w B e rlin ie do J a n a D ziały ń sk iego (24. V. 1864) z w iado m ością o d e k o n sp iracji p rzerzu tów bron i m. in. do G o ld m an n a w D źw ierzutach, pow. Szczytno; list p p łk a O lszań sk iego, k tó ry m ieszk ał u L id ii R o jek w W iel b ark u w pow. szczycień skim , o potrzebach fin an sow ych re o rg an izu jący ch się na M azu rach od działów z P łockiego i sze reg innych. O rygin aln y m ateriał rzeczow y, pochodzący zw łaszcza z p am ią te k rodzin n ych, zgrom adzon o m. in. w działach : M a n ife stacje p atrioty czn e 1861 oraz P o w stan ie n a L itw ie i B ia łoru si (d agerotyp y k obiet w stro ja c h żałobnych i p ow stań ców z oddziału S ierak o w sk ie g o , członków rodziny G ied rojciów ). W d ziale: U pad ek p ow stan ia, w idać b ogaty zbiór fo to g rafii z e sła ń c ó w 3). W ystaw ę koń czą egzem p larze w spó łczesn ej broni p aln e j oraz dział m a la rstw a z o ry g in ałam i dzieł Ju liu sz a K o s s a k a (G en eral B o sa k n a ro zp o z n an iu )4), J. E j s m o n d a (P atrol p ow stań czy), i N. R y s z k i e w i c z a (P o w sta n ie c )5).
W dniu 27 k w ietn ia 1963 r. w M uzeum w K ętrzy n ie otw arto w y staw ę z o k azji ju b ile u szu p o w stan ia styczn iow ego. W obec skrom n ych środków fin an sow ych , jak im i d y sp o n u je M uzeum , otw arcie te j w y staw y je st niem al w yłączn ą zasłu g ą b ezin teresow n ej p racy a u to ra sc e n ariu sza, M arian a G u z k a . P oza ogólnym p rzeg ląd e m p o w stan ia słu szn ie w yd obył on w ażn e m om enty region aln e, ja k np. u d ział w p o w stan iu W ojciecha K ętrzy ń sk ie go , z którego n azw iskiem , ja k w iadom o, w iąże się obecn a n azw a m iasta. Na w ystaw ie udoku m en tow an o fa k t zatrzy m an ia K ę trzy ń sk ie g o w Ja ro ta c h (pow. olsztyń ski) w raz z tran sp o rtem bron i dla p o w stan ia, za co o d sied ział później 1 rok w ięzien ia. E k sp o zy cję z asilił także m a te ria ł iko n o g raficzn y i rzeczow y (np. a sy g n aty pożyczki n aro d o w ej, p am iątk i, broń) u zy sk an y z M uzeum H istoryczn ego m. st. W arszaw y i M uzeum W o jsk a P o lsk ie go w W arszaw ie.
2) Tenże do Wł. C z a r t o r y s k i e g o w inn ym liście : C zynności w szelkie A gen tu ry P ru s W schodnich zaw ieszon e zostały ta k dla A u gu sto w sk iego jak o też i dla Ż m udzi i L itw y . Je ż e li Ż m u dź i L itw a np. nie d o stan ą broni z A gen tu ry P ru s W schodnich, z n ik ąd je j m ieć nie będą...
3) Zgłoszony na w y sta w ę przez ob. J . K o w a l e w s k i e g o . 4) Z deponow any p rzez m g ra J. S t r u m i ń s k i e g o z O lsztyna. 5) Z deponow any p rzez d ra R. K o m o r o w s k i e g o z O lsztyna.
3. ODCZYTY
W a k c ji od czytow ej zw iązan ej ze stu leciem p o w stan ia w zięło u d ział szereg in sty tu c ji i sto w arzy szeń . W ym ienim y tu zw łaszcza odczyty o ch arak te rze n au k ow ym , przy czym nie je st w ykluczone, że lista będzie n iepełna.
a. P o l s k i e T o w a r z y s t w o H i s t o r y c z n e .
D r K rz y sz to f G r o n i o w s k i : N ajn o w sze b ad an ia n ad p o w stan iem sty cz n iow ym . O dczyt in a u g u rac y jn y , w ygłoszon y w dniu 16. I. 1963 r. w salach M uzeum M azu rsk iego w O lsztyn ie o raz pow tórzony w dniu n astęp n y m w K o le P T H w Szczytn ie; M gr B a r b a r a G r o n i o w s k a : R o la P ru s W schodnich w p o w stan iu styczn iow ym . O dczyt w ygłoszon y w dniu 11 II 1963 r. w K ole P T H w Szczytnie. M gr H en ryk S k o k : P o w stan ie p o lsk ich zesłań ców za B a jk a łe m w 1866 roku. O dczyt został w ygłoszony w O lsztyn ie 26 V I 1963 r. b. O k r ę g o w y O ś r o d e k M e t o d y c z n y p rzy K u rato riu m O kręgu Szk oln ego.
M gr Ja n u sz J a s i ń s k i : E cha p o w stan ia styczn iow ego n a M azu rach i W arm ii. O dczyt w ygłoszon y w dniu 18 II 1963 r. d la n au czycieli h istorii szkół śred n ich w o jew ód ztw a.
c. Sto w arzy szen ie S p o łe cz n o -K u ltu raln e „ P o j e z i e r z e ” w O lsztynie. D r K rz y sz to f G r o n i o w s k i : N ajn o w sze b ad an ia n ad p o w stan iem sty c z niow ym . O dczyt w ygłoszon y w dniu 15 I 1963 r. w k lu b ach „P o je z ie rz a ” w K aro le w ie i R eszlu .
d. S t u d i u m N a u c z y c i e l s k i e w O lsztynie.
M gr Ja n u sz J a s i ń s k i : N ajn o w sz a p ro b le m aty k a p o w stan ia sty czn io wego. O dczyt w ygłoszon y w dniu 26 III 1963 r. d la słu ch aczy Stu d iu m .
e. T o w a r z y s t w o P r z y j a ź n i P o l s k o - R a d z i e c k i e j .
O dczyty n. t. W sp ółdziałan ie p ostęp ow ych sił p o lsk ich i ro sy jsk ic h w p o w stan iu styczn iow ym w y g ło sili: M gr Jó z e f D m o c h o w s k i : 28 I 1963 r. w P D K w B isk u p c u ; m g r Jó z e f F a j k o w s k i : 28 I 1963 r. w P D K w P iszu ; 9 II 1963 r. w R ogożu ; 10 II 1963 r. w P o w iat, i M. B ibl. P u bl. w G iżycku; 18 II 1963 r. w P D K w L id z b a rk u W arm .; m g r Z ygm u n t L i e t z: 24 I 1963 r. w P o w iat, i M. B ibl. P u bl. w P a słę k u ; 28 I 1963 w P D K w G iżycku; 7 II 1963 r. w P D K , M uzeum i L ice u m O gó ln ok ształcący m w K ę trzy n ie ; 8 II 1963 r. w S tu d iu m N au czy cielsk im w O stródzie.
f. T o w a r z y s t w o W i e d z y P o w s z e c h n e j .
M gr Ja n u sz B e r g h a u s e n : S tu le cie p o w stan ia styczn iow ego, odczyt w ygłoszon y w dn iu 15 II I 1963 r. w sied zibie Z arząd u W ojew ód zkiego TW P.
E M IL IA SU K E R T O W A -B IE D R A W IN A
S Z E Ś C IO L E C IE „K O M U N IK A T Ó W M A Z U R S K O -W A R M IŃ S K IC H ” Od re ak ty w o w an ia „K o m u n ik ató w M azu rsk o -W arm iń sk ich ” upłyn ęło sześć lat. R e d a k c ja p o sta w iła sobie w ó w czas za zad an ie w yp ełn ić lu k i w h isto rii M azu r i W arm ii, sz u k ać prawMy d ziejo w ej w b ogatych arch iw ach olsztyń skich , ab y z a sp o k a ja ć coraz to b ard ziej w z r a s ta ją c e zain tereso w an ie regio n em m azu rsk o -w arm iń sk im . C hodziło też o a k ty w iz a c ję m iejsco w eg o śro d o w isk a n au k ow ego, zw łaszcza m łod szego p ok olen ia. Z decydow an o się g n ąć do innych dziedzin n au k i, ja k arch eolog ii, h istorii sztu ki, etn o g ra fii itd.
Otóż — co w o k re sie sześciu la t u dało się zdobyć i p od ać do publiczn ej w iadom ości.
