Mieczysław Rodziewicz
Aleksandria. Kom el-Dikka
Informator Archeologiczny : badania 15, 285-286
285
E G I P T
P olsk a Stacja A r ch eo lo g ii fe ród ziem nom o rs kle j w K airze
B adania p row ad ził d o c .d r hab. M ieczy sła w R o d zie w ic z . F in ansow ała Stacja A r ch eo lo g ii śr ó d z ie m n o m o r sk ie j. D w u d ziesta p ie r w sz a kam pania w yk op ali sk ow a. Zabudowa m onum entalna i m iejsk a od IV do VU w.
P r a c e koncentrow ały s i ę na dwóch odcinkach: c z ę ś ć północna d z i e l n icy m iesz k a ln ej w e w sch od niej p a rtii k o n c esji oraz c z ę ś ć na zachód od w ielk ich ła źn i późno rz y m sk ic h .
W poprzednich la ta ch . M isja P o lsk a o d sło n iła kilka domów w dob rym sta n ie zachow ania, położonych na w schód od r z y m sk ie j u licy R 4 /w ed ług planu E l-F a la k ie g o /. B yła to c z ę ś ć zabudowy m iesz k a ln ej z o k r e su p óźn o rzym sk iego, tj. od IV do VII w . n. e . U lica R 4 p o zo sta ła w u życiu prawdopodobnie tak że w o k r e sie a ra b sk im . Na północ od te g o zesp ołu , o d sło n ięto najpierw w a r stw ę zabudowy m iesz k a ln ej a ra b sk ie j z IX w. Mury były w bardzo zły m sta n ie zachow ania i n iestaran n ej k on stru k cji. Plan domów j e s t trudny do od tw orzen ia, ale s tw ie r d z ić m ożna, że p o siad a ły one na za p leczu zagrody d la z w ie r z ą t. Zabudowa m u sia ła b yć d o ść rozrzu con a i nie p rze k r a cza ć o b rzeżen ia u licy . Pod w arstw ą a ra b sk ą w y ło n iła s i ę d a l s z a c z ę ś ć domów późno rzym sk ich,' w zn a czn ie g o r sz y m sta n ie n iż domy eksplorow ane w p oprzed n ich sez o n a ch . W ięk szo ść m urów z o s ta ła w o k re s ie arab sk im ro zeb ra n a, w poszukiw aniu k am ien i do w tórnego użytku i j e dynie na podstaw ie tzw . "negatywów” m ożna było rozpoznaw ać ich p r z e b ie g . Obfity m a te r ia ł c e r a m icz n y p otw ierdza datow anie tej zabudowy na ten sa m o k res co r e s z ta d z ie ln ic y m ie sz k a ln e j, na I V - v n w. n. e. D z ia ła ln o ść r z e m ie śln ic z a m ieszk a ń ców d z ie ln ic y je s t zaśw iad czona p rzez dużą ilo ś ć p ó ł fabrykatów z k o śc i oraz odpadów w arsztatów ce ra m iczn y ch .
T ere n na zachód od w ielk ich ła ź n i b y ł poprzednio za jęty p rzez , eg ip sk ie w ojsko i d op iero w roku 1980, badania m ogły s i ę ro z p o c zą ć.
Można było w y d z ie lić o sta te c z n ie dwa od cink i w yk op alisk ow e, p r z e d z ie lo ne hip otetycznym p rzeb ieg iem p rzed łu żen ia tz w .u lic y "teatralnej", późno- r z y m sk ie j u licy o d sło n iętej w la ta ch 1965-1967 p rzez M isję P o lsk ą na z a chód od budowli te a tra ln ej na Kom el-D lk k a .
W odcinku pom iędzy ła źn ia m i i p r ze b ieg ie m u licy "teatralnej" ek splorow ano groby nekropoli a rab sk iej górnej /Х Н -Х Ш w . / oraz dolnej /X w. / , znajdujące s i ę w tym m ie jsc u p raw ie na tym sam ym p oziom ie 1 ró ż n ią ce s i ę p rzew ażn ie sa m ą budową. Groby a rab sk ie były w c iśn ięte w g ę s tą s i e ć m urów p óźn orzym sk ich . Badania poziom u użytkow ego r z y m sk ie g o , pod w arstw ą arab sk ą, p o zw oliły o k r e ś lić p o m ie sz c z e n ia niedużych rozm iarów jako c z ę ś ć z a p le c z a g osp o d a rczeg o w ielk ich ia źn l będ ących w użyciu w tym sam ym o k r e s ie /IV -V I w, n. e. / . Drobne z n a lezisk a były rzadk ie, le c z stosunkow o duża ilo ś ć fragm entów c e r a m ik i zaso b ow ej. ALEKSANDRIA
28 6
Można p r z y p u sz c z a ć , że p o m ie sz c z e n ia te słu ż y ły jako m agazyny. Na p ó ł noc od z e sp o łu łych p o m ie s z c z e ń , natrafiono na r e s z tk i ok azałego muru na p o zio m ie zn a czn ie n iż s z y m , w ię c p rz y p u sz c z a ln ie w c z e ś n ie jsz y m . Duże p artie z o s ta ły ro zeb ra n e, a le m ożna od tw orzyć s z e r o k o ś ć muru 1 jeg o k ie runek. W ch w ili obecnej n ie m ożna z a ś o k r e ś lić jego g ran ic i jego funkcji.
W odcinku na zachód od p rzed łu żen ia u licy ‘'teatralnej", o d słon ięto duże p a rtie nekropoli a ra b sk iej z ХИ-ХШ w. G roby byiy zesp o lo n e w kwa tera ch ob rzeżo n ych m urem kam iennym , W n iek tórych grobach zn alezion o s te le nagrobne z m arm uru z n ap isam i k u fick lm l. G roby nekropoli dolnej były zn a czn ie r z a d z ie j ro z rzu co n e. Na ob rzeżu w schodnim teg o odcinka zn alezio n o c z ę ś c i gran itow ych kolum n I m arm urow ych k a p iteli n ależących zapew ne do portyku p rzed łu żen ia u licy "teatralnej". M a teria ł zabytkowy j e s t ogrom nie p r z e m ie sz a n y z powodu ro z lic zn y ch wkop ów grobów ara b sk ich , n iem n iej n ależy z w r ó c ić uwagę na zn aczn ą Ilo ść fragm entów c e r a m i ki h e lle n isty c z n e j oraz stem plow an ych im ad eł a m fo r. Ten fakt dow odzi, że w tej c z ę ś c i Kom el-D ik k a ró ż n ica poziom u m ięd zy w a r stw a m i nekropol arab sk ich o ra z budowli r z y m s k ic h ^ naw et h e lle ni s tyc z nych; m u si być m n iej s z a n iż w innych są s ie d n ic h odcinkach.
DEIR EL-BAHARI P o lsk a Stacja A rch eo lo g ii
św iątyn ia H atezep sut śró d ziem n o m o rsk ie j
w K airze
B adania p row ad zili: Z, W ysocki /a r c h ite k t/ 1 dr J . K arkow ski / e g i p t o l o g / . W sk ład m is ji w ch od zili a r c h ite k c i: P . D ąbrow ski, W. F o ło cz a n in , A. Stefano w icz ; tech n icy : K .B Ie le n ia , T .K u llgo w sk l 1 W ,Surzyn oraz e g lp tö lo d z y : F . P a w lick i, K. P o la czek 1 foto gra f Z . D o liń sk i. Jak poprzednio. Główny Inspektor G órny, w sp ółp racow ał z m is ją z ram ien ia E gip sk iej Służby S ta ro ż y tn o śc i.
P r a c e trw ały od początku listo p a d a 1980 roku do połowy kwietnia 1981 r. i obejm ow ały w ła śc iw ą rek on stru k cję, Jak rów n ież studia nad h is to r ią budowy 1 In terp retacją d ek oracji św iątyn i. Z ainstalow ano ró w n ież próbne o św ie tle n ie e lek tr y czn e św iątyn i.
PRACE TECHNICZNE
M isja kontynuowała rek on stru k cję kolumn, architraw ów 1 stropu g ó r nego portyku, baz kolum n górn ego d zied ziń ca 1 platform y zab ezp iecza ją cej nad górnym ta r a se m , gd zie położono w aretw ę piasku nad je j sk rzy d łem po łudniowym , w której g r z ę z n ą bloki sp ad ające z e sk a ł górujących nad ś w ią tynią.
STUDIA
A rch itek ci M isji p row ad zili nadal badania nad h is to r ią budowy ś w ią tyn i H a tszep su t. P o d cza s tych p rac od kryli dw ie dodatkowe n is z e w s a li
