Joanna Kalaga,Maria Miśkiewicz
Krzesk-Królowa Niwa, gm. Zbuczyn,
woj. siedleckie. Stanowisko 1 i 7
Informator Archeologiczny : badania 13, 262-263
262
W s e z o n ie b a d a w c z y m 1978 r . z a ło ż o n o c z t e r y w ykopy o p o w ie r z c h n i 24 m 2 k a ż d y . W ykopy te z o s ta ły u s y tu o w a n e w n a w ią z a n iu do w y ty c z o n y c h w 1962 r , , a b y ic h p r o f ile d a ły p r z e k r ó j p o p r z e c z n y i p o d łu ż n y z a c h o w a n e j c z ę ś c i g r o d z i s k a . W s z y s tk ie o n e p r z y p a d ły n a w e w n ę trz n y s k ło n r o z - s y p ie k ą w a łu , a le w r ó ż n y c h m i e j s c a c h . W t r z e c h w y k o p a c h w a r s tw y w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e w y s tą p iły pod w a r s tw ą p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n ą o ś r e d n i e j m i ą ż s z o ś c i o k o ło X m . Z a w ie r a ła o n a p r z e d e w e z y s tk im u ła m k i n a c z y ń g lin ia n y c h , g w o ź d z ie ż e la z n e i in n e p r z e d m io ty z te g o s u r o w c a o r a z f r a g m e n ty c e g i e ł . W je d n y m z w ykopów u k ła d fra g m e n tó w c e g ie ł w s k a z u je n a w y s tę p o w a n ie b liż e j n i e o k r e ś l o n e j k o n s t r u k c j i m u r o w a n e j,
M i ą ż s z o ś ć w a r s tw w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n y c h j e s t d o ś ć z n a c z n a i w a h a s i ę w g r a n i c a c h 1, 5 m do 3 m . I n w e n ta r z r u c h o m y j e s t n a r ó ż n y c h p o z io m a c h je d n a k sto su n k o w o j e d n o lity . T r u d n o w ię c o z d e c y d o w a n e w y d z ie la n i e fa z o s a d n ic z y c h . Z in w e n ta r z a n ie r u c h o m e g o n a u w a g ę z a s łu g u ją s p a lo n e b e lk i, l ic z n e ś la d y s p a le n iz n y i s k u p is k a k a m ie n i. R e s z tk i s p a lo n y c h b e le k w r o z s y p is k u w a łu w s k a z u ją na j e g o p r z e k ła d k o w ą k o n s t r u k c j ę , a le w je d n y m z w ykopów , g d z ie e le m e n ty te w y s tą p iły w p ie r w o tn y m u k ła d z ie , w s k a z u ją o n e na k o n s t r u k c j ę s k r z y n io w ą / b y ć m o ż e n a p r a w a w a ł u / . K R Z E S K -K R O L O W A NIW A, g m . Z b u c z y n U n iw e r s y te t W a r s z a w s k i w o j. s i e d l e c k i e I n s ty tu t A r c h e o lo g ii S ta n o w is k a 1 1 7 B a d a n ia p r o w a d z iła m g r J o a n n a K a la g a p o d k i e r u n k ie m d o c . d r . h a b . M a r i i M iś k ie w ic z . F i n a n s o w a ł W K Z w S ie (ile a c h . D ru g i s e z o n b a d a ń . W c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g r o d z is k o o r a z c m e n ta r z y s k o s z k ie le to w e . S ta n o w is k o 1 - g r o d z is k o G r o d z is k o w K r z e s k u n a le ż y do ty p u n iz in n e g o , p i e r ś c ie n io w a te g o , z d w o m a l in ia m i w a łó w . P o ło ż o n e j e s t w ś r ó d p o d m o k ły c h łą k w w id ła c h dwu n ie w ie lk ic h dopływ ów L iw c a .
Z e w z g lę d u n a z n a c z n y s to p ie ń z n i s z c z e n i a c z ę ś c i p o łu d n io w e j, b a d a n ia m i o b ję to c z ę ś ć p ó łn o c n ą . W ykopy w y ty c z o n o n a m a jd a n ie / 2 / , n a w a ła c h / 3 / i w p a r t i a c h m ię d z y w a ło w y c h . O g ó łem p r z e b a d a n o 3 0 5 , 50 m 2 .
C e le m p o s z u k iw a ń b y ło : 1 / u s t a l e n i e s t r a t y g r a f i i n a w a r s tw ie ń , 2 / r o z p o z n a n ie z ab u d o w y m a jd a n u , 3 / o k r e ś l e n i e k o n s t r u k c j i w ałów o r a z 4 / u ś c i ś l e n i e c h r o n o lo g ii,
W w y n ik u p r z e p r o w a d z o n y c h b a d a ń u s ta lo n o , ż e : w n ę tr z e g r o d u b y ło z a b u d o w a n e o b ie k ta m i ty p u p ó łz ie m ia n k o w e g o , k t ó r e k o n c e n tr o w a ły s i ę w ś r o d k o w y c h p a r t i a c h m a jd a n u . O d s ło n ię te z o s ta ły z a r y s y dwu p ó łz ie m ia - n e k , o d d a lo n y c h o d s ie b ie o k o ło 10 m , o w y m ia r a c h 3 m x 2 , 50 m . N a s z c z e g ó ln e w y r ó ż n ie n ie z a s łu g u je p ó łz ie m ia n k a p o s ia d a ją c a n ie c k o w a n e dno w y le p io n e c ie n k ą w a r s t w ą p o le p y , W j e j w y p e łn is k u , s z c z e g ó ln ie w p a r t i a c h p r z y d e n n y c h , s tw ie r d z o n o d u ż e s k u p is k o k o ś c i z w ie r z ę c y c h , p r z e m ie s z a n y c h z d u ż ą i l o ś c i ą c e r a m i k i r ę c z n i e le p io n e j. N a c z y n ia c h a r a k t e r y z u j ą s i ę d o ś ć w y s o k im i, c y lin d r y c z n y m i i o b ta c z a n y m i s z y jk a m i.
263
w y le w a m i w y c h y lo n y m i na z e w n ą tr z 1 k r a w ę d z ia m i p r o s t o ś c i ę t y m i , o o r n a m e n c ie d ro b n y c h żło b k ó w n a n a jw ię k s z e j w y d ę to ś c i b r z u é c a , lu b p o łą c z e n iu lin ii f a l i s t e j z ż ło b k a m i. D ru g i ty p n a c z y ń c h a r a k t e r y z u j e s i ę e e o w a to w y g ię ty m w y le w e m , k r a w ę d z ią u k o ś n ie ś c i ę t ą i p o w ie r z c h n ią s z o r s t k ą . Z a d o m ie s z k ę s c h u d z a ją c ą s łu ż y ł n a j c z ę ś c i e j ś r e d n i o z i a m i s t y p ia s e k . C e r a m ik a t a j e s t c h a r a k t e r y s t y c z n a d la s t a r s z y c h fa z w c z e s n e g o ś r e d n io w ie c z a . A n a lo g ic z n e f r a g m e n ty n a c z y ń w y s tą p iły w s ą s i e d n i e j p ó łz ie m ia n c e . P r ó c z te g o o d s ło n ię to w n ie j d u ż e s k u p is k o ż e la z n y c h n o ż y i s i l n i e s k o r o d o w a n y c h , tr u d n y c h do r o z p o z n a n ia p r z e d m io tó w ż e la z n y c h . W o b u z i e m i a n k a c h z n a le z io n e z o s ta ły p r z ę ś l i k i z łu p k u o w ru c k ie g o , s tw ie r d z o n o p o n a d to ś la d y po r o z w le c z o n y c h p a le n is k a c h . P o z a p ó ł z ie m ia n k a m i n a m a jd a n ie g r o du o d s ło n ię ty c h z o s ta ło k ilk a ja m o c h a r a k t e r z e g o s p o d a r c z y m ,
N a jc ie k a w ie j p r z e d s t a w i a j ą s i ę w y n ik i b a d a ń n a w a ła c h . K o n s tr u k c je d r e w n ia n e s tw ie r d z o n e z o s ta ły z a ró w n o n a w a le z e w n ę tr z n y m Jak i w e w n ę t r z n y m . D re w n ia n a k o n s t r u k c j a p i e r ś c i e n i a z e w n ę tr z n e g o p r z e d s t a w i a s i ę d o ś ć p r y m ity w n ie . B y ły to p o z io m o u k ła d a n e b ie r w io n a i p o d p a r te od w n ę t r z a g ro d u p io n o w y m i k o łk a m i. Im p o n u ją c o n a t o m i a s t p r z e d s ta w ia s i ę k o n s t r u k c j a w ału w e w n ę trz n e g o . O d s ło n ię ty z o s t a ł p ło t o z e w n ę tr z n y m lic u z s z e r o k ic h 2 0 -3 0 c m d e s e k o p o w ie r z c h n i le k k o w k lę s łe j. O p ie r a ły s i ę n a s iln e j k o n s t r u k c j i o k r ą g ły c h b ie r w io n u ło ż o n y c h p o z io m o i u k o ś n ie . C a ło ś ć n a c h y lo n a d o w n ę tr z y g ro d u - z a c h o w a ła s i ę do w y s o k o ś c i 1, 80 m .
O b ie k o n s tr u k c je w ałów n a le ż y w ią z a ć z p i e r w s z ą f a z ą fu n k c jo n o w a n ia g ro d u . P o je g o z n is z c z e n iu / p o ż a r / , w m i e j s c a c h is t n i e j ą c y c h ju ż lin ii o b w a ło w a ń ,u s y p a n o w a ły s ta n o w ią c e w y łą c z n ie n a s y p z ie m n y , o b ło ż o ny p ła s z c z e m k a m ie n n y m . U m o c n ie n ia te n a l e ż ą ju ż do d r u g ie j fa z y u ż y t k o w a n ia g r o d u . Na p o d s ta w ie w s tę p n e j a n a liz y m a t e r i a ł u z a b y tk o w e g o : e e r a m i k i , n o ż y ż e la z n y c h , p r z ę ś lik ó w z łu p k u o w ru c k ie g o - g r o d z is k o w K r z e s k u m o ż n a d a to w a ć n a VH1~XI w . S ta n o w isk o 7 - c m e n t a r z y s k o s z k ie le to w e P o ło ż o n e j e s t w o d le g ło ś c i 2 k m od g r o d z is k a n a w y r a ź n ie r y s u j ą c y m s i ę w t e r e n i e w z n ie s ie n iu . E k s p lo ro w a n o p o w ie r z c h n ię 16 m 2 / c m e n t a r z y s k o z n is z c z o n e w 9 5 % /. O d s ło n ię to 3 s z k i e l e t y . O r i e n t a c j a p ó łn o cn y z a c h ó d - p o łu d n io w y w s c h ó d i z a c h ó d -w s c h ó d . Z a ry s ó w ja m g ro b o w y c h n ie u c h w y c o n o . S z k ie le ty u ło ż o n e b y ły w p o z y c ji w y p ro s to w a n e j n a w zn ak z r ę k o m a w y c ią g n ię ty m i w z d łu ż tu ło w ia . Z n a le z io n o : m a ł e p a c io r k i z n i e b i e s k i e g o s z k ł a , p ionow o ż ło b k o w a n e , p a c i o r k i z p e s te k i je d e n d r e w n ia ny o r a z p o z ła c a n y m e d a lio n . C h ro n o lo g ię w s tę p n ie m o ż n a o k r e ś l i ć na o k r e s w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n y i n o w o ż y tn y /Х 1 -Х И , X V II/X V II w . / . MAŁY P Ł O C K U n iw e r s y te t W a r s z a w s k i w o j. ło m ż y ń s k ie I n s ty tu t A rc h e o lo g ii S ta n o w is k o 2 S S P " U n i v e r s i t a s " - Z a k ła d B a d a ń A rc h e o lo g ic z n y c h
