Ma ksy mi lian Sko t ni cki
1937–2007
Prace i Studia Geograficzne 2008, T. 40, ss. 293–304
MAKSYMILIAN SKOTNICKI
1937–2007
Ma ksy mi lian (Maks) Sko t ni cki uro dzi³ siê 28 wrze œ nia 1937 r. w Wa r sza wie. Pie r wsze lata ¿y cia, któ re przy pad³y na okres hi t le ro wskiej oku pa cji, spê dzi³ w ro dzin nym maj¹tku w Sko t ni kach ko³o San do mie rza. Wo j na od ci s nê³a na Jego ¿y ciu trwa³e piê t no – za bra³a Mu ojca (ucze st ni ka ka m pa nii wrze œ nio -wej, wiê Ÿ nia ofla gu w Mu r nau, gdzie zmar³ na ki l ka dni przed wy zwo le niem obo zu), a na stê p nie utra ci³ Sko t ni ki, bêd¹ce od oœmiu stu le ci ro do wym gnia z dem Sko t ni c kich. Po wo j nie mie sz ka³ w Wa r sza wie. W 1955 r. uzy ska³ ma tu -rê w li ce um im. Hu go na Ko³³¹taja i podj¹³ stu dia w In sty tu cie Geo gra fi cz nym, na Wy dzia le Bio lo gii i Nauk o Zie mi Uni wer sy te tu Wa r sza w skie go. Tu te¿, bêd¹c je sz cze stu den tem, roz pocz¹³ w 1958 r. pra cê. Uni wer syte c kiej ge o gra -fii po zo sta³ wie r ny przez ca³y, trwaj¹cy nie mal pó³ wie ku, okres za wo do wej akty w no œci (po prze j œciu na eme ry tu rê w 2006 r. na dal wyk³ada³ i czyn nie ucze st ni czy³ w ¿y ciu Wy dzia³u). Ma gi ste rium uzy ska³ w 1960 r. na pod sta wie pra cy Roz wój go spo da r czy Sa ha ry. W la tach szeœæ dzie si¹tych przez 4 lata prze by wa³ we Fran cji i w Afry ce; w Pa ry ¿u pog³êbia³ swoj¹ wie dzê afry ka ni styczn¹ w École Pra ti que des Ha u tes Études na Sor bo nie, a w Afry ce Za chod -niej pro wa dzi³ ba da nia te re no we. Ich wy ni ki przed sta wi³ w ki l ku ar ty ku³ach oraz w ob ro nio nej w 1978 r. pra cy do kto r skiej pt. Za ro b ko we mi gra cje ro l ni
-ków z te re nów sa wan no wych Mali i Gó r nej Wo l ty (przy czy ny i sku t ki).
By³ ge o gra fem wszech stron nym. Pod sta wow¹ dzie dzin¹ Jego dzia³al no œci by³a ge o gra fia re gio na l na. Pro wa dzi³ ba da nia do tycz¹ce g³ów nie pro ble -mów ro l ni c twa, u¿y t ko wa nia zie mi i za gad nieñ lud no œcio wych w Afry ce i w ró ¿ nych kra jach stre fy tro pi ka l nej, za j mo wa³ siê rów nie¿ pro ble ma tyk¹ roz wo ju lo ka l ne go.
Przez 3 ka den cje (w la tach 1981–1984 oraz 1993–1999) pe³ni³ fun kcjê pro dzie ka na Wy dzia³u Ge o gra fii i Stu diów Re gio na l nych UW ds. ba dañ na uko wych, wspó³pra cy z za gra nic¹ i fi nan sów. By³ te¿ za stêpc¹ dy re kto ra In sty tu tu Ge o gra fii Kra jów Roz wi jaj¹cych siê WGiSR (1979–1981), wice dy re -kto rem In sty tu tu Ge o gra fii Spo³eczno -Eko nomi cz nej i Re gio na l nej WGiSR (w la tach 1984–1987, 1991–1993, 1999–2002), a wcze œ niej kie ro w ni kiem Pra co w ni Geo gra fi cz nej w Stu dium Afry kani sty cz nym UW (1973–1975). Przez wie le lat by³ cz³on kiem Ko mi sji ds. Miê dzyna ro do wych Uni wer sy te tu Wa r sza wskie go. Prze wod ni czy³ Ko mi sji Stan da ry za cji Nazw Geo gra fi cz
-nych poza Gra ni ca mi Pol ski przy G³ów nym Ge o de cie Kra ju. By³ wie lo le t nim re da kto rem na cze l nym pi s ma „Mis cel la nea Geo gra p hi ca”, re da kto rem „Map -pe mon de”, fran cu skie go cza so pi s ma po œwiê co ne go no wo cze s nym me to dom pre zen ta cji kar to gra ficz nej, cz³on kiem ko le giów re da kcy j nych ki l ku cza so -pism: „Przegl¹d In fo r ma cji o Afry ce”, „Afry ka, Azja, Ame ry ka £aci ñ ska”, „Asia&Pa ci fic Stu dies”, „Po znaj Œwiat”.
Wy dzia³ Ge o gra fii i Stu diów Re gio na l nych uho no ro wa³ Go me da lem im. Je rze go Kon dra c kie go. By³ la u re a tem na gro dy Mi ni stra Na uki, Szko l ni c twa Wy ¿sze go i Te ch ni ki, kil ka kro t nie otrzy ma³ na gro dê Re kto ra UW. Za wy bi t ne zas³ugi w pra cy na uko wej i dy da kty cz nej od zna czo ny zo sta³ Krzy ¿em Ka -wa le r skim Or de ru Od ro dze nia Pol ski, a pre zy dent Re pu b li ki Fran cu skiej nada³ Mu jedno z najwy¿szych francuskich odznaczeñ naukowych – Palmes Académiques.
Zmar³ po d³ugiej, ciê ¿ kiej cho ro bie 26 lu te go 2007 r. Spocz¹³ na wie j skim cmen ta rzu w uko cha nych Sko t ni kach, nie opo dal za byt ko we go dwo ru w któ -rym spê dzi³ dzie ci ñ stwo i któ ry po zmia nie ustro jo wej 1989 r. na le ¿y znów, jak przez wie ki, do ro dzi ny Sko t ni c kich.
DZIA£ALNOŒÆ NAUKOWA I POPULARYZATORSKA
Zain tere so wa nia na uko we Ma ksy mi lia na Skot ni c kie go uja w ni³y siê bar -dzo wcze œ nie. Ju¿ jako stu dent pu b li ko wa³ ar ty ku³y w ma ga zy nie Po znaj Œwiat. Wy ra Ÿ ne pre dy spo zy cje do pra cy na uko wej szy b ko zo sta³y do strze ¿o ne przez Jego ów cze s nych na uczy cie li. Dla te go je sz cze w tra kcie stu diów zo sta³ za tru d nio ny w Ka te drze Ge o gra fii Re gio na l nej jako asy stent nauko wote -chni cz ny, a po ich uko ñ cze niu – jako pra co w nik nauko wo-dy dakty cz ny.
Od pocz¹tku dzie dzin¹ Jego szcze gó l nych zain te re so wañ by³a ge o gra fia re gio na l na, zaœ obsza rem – Afry ka. Za chodz¹ce tam na prze³omie lat piêæ -dzie si¹tych i sze œ æ -dzie si¹tych ra dy ka l ne prze mia ny spo³ecz ne i po li ty cz ne (w jed nym ty l ko roku 1960 nie pod leg³oœæ uzy ska³o 17 pañstw afry ka ñ -skich) przy ci¹ga³y wów czas uwa gê wie lu ba da czy. O Jego zain tere so wa niu pro ble ma mi tego kon ty nen tu œwiadcz¹ pie r wsze pu b li ka cje, po œwiê co ne w³aœ nie Afry ce. W tych popu larno nau ko wych ar ty ku³ach ob ja wi³ za rów no du¿y ta lent popu lary zato r ski, jak i rza d ki kunszt jê zy ko wy, tak chara ktery -sty cz ny dla ca³ej pó Ÿ nie j szej twó r czo œci au to rskiej i re da kcy j nej. Afry ce (kon kre t nie – Sa ha rze) po œwiê ci³ te¿ swoj¹ ob szern¹, licz¹c¹ 250 stron pra cê ma gi stersk¹.
Rok po uko ñ cze niu stu diów otrzy ma³ sty pen dium rz¹du fran cu skie go, dziê ki któ re mu móg³ pog³êbiæ swoj¹ wie dzê afry ka ni styczn¹; na Sor bo nie uko ñ czy³ kurs Ini tia tion à la Re che r che Afri ca ni ste, a na stê p nie przez rok pro
-wa dzi³ ba da nia w Afry ce Za chod niej. Ich efe ktem by³a mo no gra fia ob sza ru Soubré, po³o¿o ne go w do rze czu rze ki Sas san dra (Wy brze ¿e Ko œci S³oniowej). 296 90 lat geografii w Uniwersytecie Warszawskim
W 1965 r. po no w nie wy je cha³ na dwa lata do Fran cji na stu dia do kto ran c kie i do Mali, gdzie pro wa dzi³ szcze gó³owe ba da nia te re no we nad ro l ni c twem ludu Ba m ba ra w do li nie Ni gru. Choæ po byt w afry ka ñ skich wio skach przy -p³aci³ po wa¿n¹ cho rob¹ tro pi kaln¹, z któr¹ zma ga³ siê przez ki l ka na stê p nych lat, to zdo by te wów czas do œwia d cze nia, uni ka l ne na grun cie pol skiej geo gra fii, móg³ po tem prze ka zy waæ in nym, m.in. w pra cach Ko mi sji Ty po lo gii Ro l ni c -twa Miê dzy naro do wej Unii Geo gra fi cz nej i w li cz nych pu b li ka cjach (1965, 1968, 1976, 1977, 1978, 1979).
W pie r wszym okre sie za j mo wa³ siê prze de wszy stkim pro ble ma tyk¹ ro l -ni c twa i za gad -nie -nia mi lud no œcio wy mi Afry ki. Na jej te mat pisa³ naj wiê cej. Jest wspó³au to rem Ge o gra fii go spo da r czej Afry ki, au to rem opra co wañ mono -gra fi cz nych ki l ku na stu pañstw afry ka ñ skich w Ge o -gra fii Po wszech nej (tom IV) i aktu ali zo wa nych co ro cz nie edy cjach Œwiat w prze kro ju, se rii ar ty ku³ów o kra jach afry ka ñ skich w „¯yciu Go spo da r czym”, „Po znaj Œwie cie”, „Kon ty nen tach”, li cz nych hase³ do Wie l kiej En cy klo pe dii Po wszech nej PWN. Wy ni -ki swo ich ba dañ pu b li ko wa³ w „Przegl¹dzie Geo gra fi cz nym”, „Ge o gra p hia Po lo ni ca”, „Pra cach Geo gra fi cz nych IG PAN”, „Do ku men ta cji Geo gra fi cz -nej”, „Pra cach i Stu diach IG UW”, „Pra cach i Stu diach Geo gra fi cz nych”, „Mis cel la nea Geo gra p hi ca”, „Ge o gra fii w Szko le” i in nych cza so pi s mach. Ob ro nio na w 1978 roku pra ca do kto r ska rów nie¿ do ty czy³a Afry ki (pro ble -mów mi gra cji w Mali i Gó r nej Wo l cie).
Pie r wo t ne zain tere so wa nie kon ty nen tem afry ka ñ skim sto p nio wo roz sze -rzy³o siê na ca³¹ stre fê tro pi kaln¹, choæ na te mat Afry ki pisa³ na dal (1986, 1995, 1996, 1997, wie le hase³ do tycz¹cych Afry ki w Wie l kiej En cy klo pe dii
PWN, 2000–2004). Za j mo wa³ siê g³ów nie pro ble ma mi u¿y t ko wa nia zie mi
w o b sza rach tro pi ka l nych; pro wa dzi³ ob se r wa cje i ba da nia te re no we w Me k -sy ku, Egi pcie, Tu r cji, na wy spach Oce a nu In dy j skie go i Spo ko j ne go.
Od pocz¹tku lat osiem dzie si¹tych wa ¿ kim nu r tem zain te re so wañ Ma ksy -mi lia na Skot ni c kie go sta³a siê pro ble ma ty ka roz wo ju lo ka l ne go, rea li zo wa na g³ów nie w ra mach pol sko fran cu skiej gru py ba da w czej Langu edoc Ma zo wsze. By³ po mys³odawc¹ i ani ma to rem stu diów po rów na w czych nad roz wo -jem lo ka l nym i wa r to œci¹ prze strze ni w ró ¿ nych re gio nach Fran cji i Pol ski. W la tach osiem dzie si¹tych ta kie po rów na nia mog³y siê wy da waæ na zbyt abs tra kcy j ne ze wzglê du na dziel¹ce te kra je ró ¿ ni ce ustro jo we, ale wkró t ce rze czy wi stoœæ po ka za³a, ¿e maj¹ g³êbo kie uza sad nie nie. Trwaj¹ca przez ki l ka na -œcie lat wspó³pra ca mia³a fo r mê do ro cz nych kon fe ren cji i ba dañ te re no wych, prowadzonych na przemian w obu krajach, a jej owocem jest dziewiêæ tomów publikacji, wydanych we Francji.
Spe cy ficznym po lem akty w no œci na uko wej, któr¹ mo ¿ na za li czyæ do nur -tu ge o gra fii sto so wa nej, by³y dzia³ania (po dej mo wa ne wspó l nie z ge o gra fa mi fran cu ski mi z Li mo ges) zmie rzaj¹ce do le p sze go wy ko rzy sta nia ist nie j¹cych za so bów hydro ener gety cz nych. Pra kty cz ne efe kty tych dzia³añ wi do cz ne s¹
za rów no w Pol sce, jak i we Fran cji, w po sta ci zre kon struo wa nych i no wo utwo rzo nych ma³ych ele ktro w ni wod nych.
Na uwa gê zas³ugu je te¿ Jego do ro bek w za kre sie meto dolo gi cz nych pod staw ge o gra fii re gio na l nej, o któ rych pisa³ (1979, 1984, 1987, 1991) i wy po -wia da³ siê w li cz nych dyskusjach.
Wy ko rzy stuj¹c per fe kcyjn¹ zna jo moœæ jê zy ka t³uma czy³ fran cu sko jê -zyczn¹ li te ra tu rê fa chow¹, udo stê p niaj¹c j¹ ge o gra fom pol skim. O Jego bieg³oœci w tej dzie dzi nie niech œwia d czy to, ¿e bywa³ kon su l tan tem jê zy ko -wym t³uma czy li te ra tu ry piê k nej.
W do bie po stê puj¹cej w ob rê bie ge o gra fii spe cja li za cji, Ma ksy mi lian Sko t ni cki jawi siê jako przed sta wi ciel co raz rza dziej ju¿ wy stê puj¹cej ka te go rii ge o gra fów wszech stron nych. Po ru sza³ siê rów nie swo bod nie w ob rê bie za gad nieñ przyrod ni czych, jak i spo³eczno go spoda r czych. By³ wy tra w nym kar -to gra fem i jed nym z „pio nie rów” te le de te kcji w Pol sce. Do sko na le po tra fi³ roz po znaæ i przed sta wiæ spe cy fi kê po szcze gó l nych re gio nów, a je œli cho dzi o ge o gra fiê Afry ki i ob sza rów tro pi ka l nych nie mia³ chy ba rów nych so bie wœród ge o gra fów pol skich.
Jego zas³ugi w za kre sie popu la ry za cji ge o gra fii s¹ trud ne do prze ce nie -nia; pu b li ko wa³ w cza so pi s mach popu larno nau ko wych („Po znaj Œwiat”, „Kon ty nen ty”), by³ wspó³au to rem i kon su l tan tem ki l ku znacz¹cych en cy klo -pe dii (Wie l ka En cy klo -pe dia Po wszech na PWN, Wie l kiej En cy klo -pe dia PWN,
En cy klo pe dia Geo gra fi cz na Œwia ta), ucze st ni czy³ w pro gra mach ra dio wych
i te lewi zy j nych. W osta t nim okre sie ¿y cia, po mi mo po stê puj¹cej cho ro by, podj¹³ sku te cz nie ogro m ny trud przet³uma cze nia z jê zy ka fran cu skie go Wie l
-kie go At la su Eu ro py (De Ago sti ni At las, 2005).
DZIA£ALNOŒÆ DYDAKTYCZNA
W ci¹gu d³ugiej ka rie ry za wo do wej na uczy cie la aka demi c kie go Ma ksy -mi lian Sko t ni cki pro wa dzi³ ró ¿ ne ro dza je za jêæ. Wyk³ada³ na Uni wer sy te cie Wa r sza wskim i na ki l ku uni wer sy te tach fran cu skich (Mon t pel lier III, Li mo -ges, Pari s- Nan ter re). Jego za jê cia do ty czy³y prze de wszy stkim ge o gra fii regionalnej (zw³asz cza Afry ki i ob sza rów tro pi ka l nych) oraz ge o gra fii spo ³eczno eko nomi cz nej. Pro wa dzi³ te¿ za jê cia z ka r to gra fii te ma ty cz nej i foto inter pre ta cji. Wy ko rzy stuj¹c swo je bo ga te do œwia d cze nia z ba dañ pro wa dzo -nych w Afry ce i ki l ku kra jach Trze cie go Œwia ta na ucza³ me to dy ki ba dañ geograficznych po dej mo wa nych w tych ob sza rach. Przez wie le lat pro wa dzi³ se mi na rium ma gi ste r skie; pod Jego kie run kiem po wsta³o ki l ka dzie si¹t prac ma gi ste r skich i li cen cja c kich. Wyk³ada³ rów nie¿ na stu diach pody p lo mo -wych i ku r sach przy go to wuj¹cych pol skich spe cja li stów do pra cy w kra jach rozwijaj¹cych siê.
O po zio mie Jego pra cy dy da kty cz nej œwiadcz¹ li cz ne na gro dy, przy zna -ne Mu za tê w³aœ nie dzia³al noœæ: Mi ni stra Na uki, Szko l ni c twa Wy ¿sze go i Techniki, Re kto ra UW, Dzie ka na WGiSR; spo œród nich naj wy ¿ej ceni³ so -bie na gro dê przy znan¹ przez stu den tów.
Jest wspó³au to rem skry p tu dla s³ucha czy Stu dium Afry kani stycz ne go UW (1962), a ta k ¿e pod rê cz ni ka dla ucz niów li ce um (2004). Mia³ znacz¹cy wk³ad w do sko na le nie pro gra mów na ucza nia na kie run ku ge o gra fia i na spe -cja li za -cjach: ge o gra fii re gio na l nej oraz geografii krajów rozwijaj¹cych siê.
Do osi¹gniêæ w sfe rze dy da kty ki za li czyæ te¿ trze ba Jego nie zwy kle akty w ne i, co wa¿ ne, sku te cz ne sta ra nia o to, aby jak naj wiê cej pol skich geo gra fów mog³o kszta³ciæ siê za gra nic¹. W re zu l ta cie tych sta rañ stu den ci mo -gli od by waæ stu dia, a m³odzi pra co w ni cy – na uko we sta ¿e na ucze l niach fran cu skich. W dzi sie j szych cza sach nie robi to mo¿e wie l kie go wra ¿e nia, ale w la tach sie dem dzie si¹tych i osiem dzie si¹tych by³o czymœ na pra wdê nie zwyk³ym.
Swoj¹ bo gat¹ wie dzê prze ka zy wa³ z ogro mnym zaan ga ¿o wa niem. Ucz¹c o re gio nach od leg³ych i eg zo ty cz nych, przy bli ¿a³ je s³ucha czom pre zen tuj¹c zro bio ne przez sie bie zdjê cia i przy wie zio ne eks po na ty; dziê ki temu ki l ka „po ko leñ” stu den tów wie, na przyk³ad, jak wygl¹daj¹ i sma kuj¹ ró ¿ ne tropikalne owoce i roœliny uprawne.
DZIA£AL NOŒÆ ORGA NIZA CY J NA
Spo œród roz li cz nych dzia³añ, zwi¹za nych z pe³nie niem na Wy dzia le Ge o gra fii i Stu diów Re gio na l nych UW wy mie nio nych wcze œ niej fun kcji, na pie r wszy plan wy su wa siê wspó³pra ca z za gra nic¹. Przy wi¹zywa³ do niej ogrom -n¹ wagê, widz¹c w tym wa ¿ ny czyn nik roz wo ju ro dzi mej ge o gra fii. Pa miê ta³, jak wie le sam za wdziê cza³ mo ¿ li wo œci stu dio wa nia i pro wa dze nia ba dañ za gra nic¹, chcia³, ¿eby inni te¿ z tej mo ¿ li wo œci mo gli sko rzy staæ. W jej nawi¹zy wa niu i po sze rza niu po ma ga³y Mu bo ga te kon ta kty oso bi ste i sym pa -tia, jak¹ cie szy³ siê wœród wie lu ge o gra fów na œwie cie. „Ocz kiem w g³owie” by³a wspó³pra ca z ge o gra fa mi fran cu ski mi. Naj sze rzej roz wi nê³a siê ona w ra -mach po wsta³ej z Jego ini cja ty wy gru py ba da w czej Langu edoc- Ma zo wsze, sku piaj¹cej po stro nie fran cu skiej ba da czy z uni wer sy te tu Mon t pel lier III, a po pol skiej – ge o gra fów i eko no mi stów z WGiSR UW, IGiPZ PAN i Uni -wer sy te tu £ódz kie go. Przez bli sko dwa dzie œcia lat jej trwa nia ucze st ni czy³o w niej kil ku dzie siê ciu pol skich ge o gra fów. Dziê ki Jego bli skim, przy ja z nym kon ta ktom, utrzy my wa nym z ko le j ny mi attaché ds. na uki i ku l tu ry am ba sa dy fran cu skiej oraz dy re kto ra mi Cen trum Ku l tu ry Fran cu skiej przy Uni wer sy te cie Wa r sza wskim, wspó³pra ca fun kcjo no wa³a efe kty w nie przez wie le lat; jed nym z jej re zu l ta tów by³o wzbo ga ce nie zbio rów wy dzia³owej bi b lio te ki o se t -ki cen nych po zy cji.
By³ po mys³odawc¹ i przez ponad 20 lat, a¿ do œmie r ci, re da kto rem na czel -nym pi s ma „Mis cel la nea Geo gra p hi ca”, pre zen tuj¹cego w jê zy kach ob cych do ro bek na uko wy pra co w ni ków Wy dzia³u Ge o gra fii i Stu diów Re gio na l nych UW. Jego po wszech nie zna na dba³oœæ o po pra wnoœæ jê zy kow¹ zna laz³a pole do po pi su w pra cach Ko mi sji Stan da ry za cji Nazw Geo gra fi cz nych poza Gra -ni ca mi Pol ski przy G³ów nym Ge o de cie Kra ju, któ rej prze wod -ni czy³ od 2000 roku; efe ktem dzia³añ Ko mi sji by³o wy da nie ki l ku to mów Na zew ni c twa Geo
gra ficz ne go Œwia ta, za wie raj¹cego ofi cja l ny wy kaz ponad 30 000 nazw geo
-gra fi cz nych.
Akty w noœæ Ma ksy mi lia na Skot ni c kie go wy kra cza³a poza sfe rê za wo -dow¹. Pe³ni³ wie le fun kcji z wy bo ru, co œwia d czy o uz na niu Jego ko m pe ten cji przez ró ¿ ne gre mia. W pie r wszych la tach od ra dzaj¹cej siê w Pol sce de mo kra cji (1990–1992) by³ rad nym dzie l ni cy War sza waO cho ta, wcze œ niej – prze -wod nicz¹cym ko mi te tu ob wo do we go na Ocho cie. Przez ki l ka ka den cji by³ pre ze sem nie wie l kiej spó³dzie l ni mie sz ka nio wej – domu, w któ rym mie sz ka³. W ostatnim okre sie akty w nie dzia³a³ w Pol skim To wa rzy stwie Zie mia ñ skim, gdzie m.in. dwu kro t nie opra co wa³ Spis cz³on ków PTZ (1999, 2005).
An drzej Wa le wski
OPRA CO WA NIA BIO GRA FI CZ NE
Jê dru sik M., 2007, Ma ksy mi lian Sko t ni cki 1937-2007, Przegl¹d Geo gra fi cz ny, 79, 1, s. 346-348.
Ma ksy mi lian Sko t ni cki, Kro ni ka Wa r sza wy, 1 (132), 2007, s. 87.
WY BRA NE PU B LI KA CJE MA KSY MI LIA NA SKOT NI C KIE GO Pra ce na uko we
1961, Cha ra kte ry styka g³ów nych pro ble mów zwi¹za nych z wyko rzy sty wa niem sa ha ry j
-skich z³ó¿ bi tu mi cz nych, Przegl¹d Geo gra fi cz ny, 33, 1, s. 93-105.
1962, (wspó³au tor), Ge o gra fia go spo da r cza Afry ki. Afry ka Pó³no c na, Wyd. UW, Wa r -sza wa.
1964, Przyk³ad fran cu ski: za sto so wa nie zdjêæ lo t ni czych do ba dañ geo gra fi cz nych kra
-jów tro pi ka l nych, Foto inter pre ta cja w Ge o gra fii, 1, s. 23-26.
1965, La sub di vi sion de Soubré. No tes d’un séjour en Côte d’Ivoire, Afri ca na Bul le tin, 4, s. 35-56.
1967, Czad; Ga bon; Ga m bia; Gó r na Wo l ta; Gwi nea Ka me run; Kon go (Braz za vil le);
Mali; Ni ger; Re pu b li ka Œrodko woafry ka ñ ska; Rio Muni; Se ne gal [w:] Ge o gra fia
Po wszech na, 4, PWN, Wa r sza wa.
1968, Une étude de ter ro ir au Mali. Re ma r qu es méthodologiques et te ch ni qu es, Afri ca -na Bul le tin, 9, s. 57-66.
1972, Ge o gra fia w szko le fran cu skiej, Ge o gra fia w Szko le, 25, 3, s. 148-151.
1972, Pro ble my go spo dar czo- spo³ecz ne Ni gru, Ge o gra fia w Szko le, 25, 5, s. 238-244. 300 90 lat geografii w Uniwersytecie Warszawskim
1973, Przy czy ny i sku t ki mi gra cji ze wsi w Afry ce Za chod niej. Mali – Gó r na Wo l ta, Pra -ce Geo gra fi cz ne, IG PAN, 98, s. 97-149.
1974, A pro pos des inégalités régionales de développement dans les pays sous-développés, Ge o gra fia Po lo ni ca, 29, s. 441-444.
1976, O kry te riach oce ny po zio mu ro l ni c twa w kra jach Trze cie go Œwia ta na przyk³ad zie
ob sza rów sa wan no wych Afry ki Za chod niej, Pra ce i Stu dia IGUW, 20, 3, s. 97-104.
1977, Se le c ted pro blems of Tro pi cal Afri ca agri cu l tu ral evo lu tion, Ge o gra p hia Po lo ni -ca, 35, s. 143-148.
1978, Some aspects of West Afri can agri cu l tu re in view of the ty po lo gy of the world’s
agri cu l tu re [w:] De ve lo ping co un tries, pro blems of the spa tial stru c tu re of eco no
-my (geo gra p hi cal aspects). Pro ce e dings of the II Poli sh - So viet ses sion, Mos Dus han be, Aca de my of Scien ces of the USRR, In sti tu te of Ge o gra p hy, Mo s cow, s. 173-180.
1979, Re ma r qu es sur deux cri te res de développement agri co le: degré de mone ta ri sa tion
et in ten si te d’utilisation du sol [w:] Les di spa ri tes régionales en Afri que. SPmi na i re
Fran co- Polo na is réuni a Ka zi mierz Do l ny, les 15, 16 et 17 mai 1978, Bor de a ux, s. 188-193.
1979, Œro do wi sko a roz wój spo³eczno -go spoda r czy [w:] Kon fe ren cja na te mat ge o gra fii re gio na l nej, Wa r sza wa.
1979, Uwa gi o in ter pre ta cji wska Ÿ ni ka in ten syw no œci u¿y t ko wa nia zie mi upra w nej na
przyk³ad zie ro l ni c twa Afry ki Za chod niej, Do ku men ta cja Geo gra fi cz na, 4, s. 66-75.
1981, En vi ron ment and the so cio -eco no mic de ve lo p ment, Pra ce Geo gra fi cz ne, IGiPZ PAN, 141, s. 59-62.
1982, (red., z S. Sa vey), Cro is san ce et développement régional, 1. Col lo que, Oc to bre 1982, Université Mon t pel lier III, Mon t pel lier.
1982, Ty po lo gie de l’agriculture mon dia le et réalités du Tiers Mon de [w:] Cro is san ce et développement régional, Mon t pel lier, s. 241-247.
1984, (red., z S. Sa vey), Mo des de pro du c tion, espa ce et sociétés, 2. Col lo que, 3-11 Octobre 1983, Va r so vie, Mon t pel lier.
1984, Résidences se con da i res en Po lo g ne: données et re ma r qu es générales [w:] Mo des de pro du c tion, espa ce et société, Mon t pel lier, s. 284-291.
1984, (z E. Kan to wicz), Trends in re gio nal ge o gra p hy, Mis cel la nea Geo gra p hi ca, s. 153-161.
1985, W spra wie ba dañ zwi¹zków miê dzy zró¿ ni co wa niem œro do wi ska przy rod ni cze go
a gê sto œci¹ za lud nie nia, Pra ce i Stu dia Geo gra fi cz ne, 8, s. 63-69.
1985, Stru ktu ra powi¹zañ spo³eczno go spoda r czych ob sza ru El Oro – Acu l co – Ji lo te
-pec w Œro d ko wym Me ksy ku. U¿y t ko wa nie zie mi a gê stoœæ za lud nie nia, Afry ka,
Azja, Ame ry ka £aci ñ ska, 63, s. 73-81.
1985, (red.) Va le ur de l’espace et développement lo cal. Les vil la ges de la gmi na de Bru
-dzen Duzy. Juin 1985, Mon t pel lier.
1986, Densité de po pu la tion et intensité d’utilisation du sol en Afri que No i re, Mis cel la -nea Geo gra p hi ca, s. 279-284.
1987, Je sz cze raz o ge o gra fii re gio na l nej, Ge o gra fia w Szko le, 5, s. 227-229.
1988, Ge o gra p hy at the Uni ve r si ty of Wa r saw, Mis cel la nea Geo gra p hi ca, 3, Wa r sza wa, s. 5-10.
1988, Réflexions sur le déroulement de nos tra va ux; appréciation et interprétation des
si tu a tions observées [w:] Col lo que Va le ur de l’espace et de ve lop pe ment lo cal,
Ma ksy mi lian Sko t ni cki 301
`
` `
5-10 se p te m bre 1988, Do ma i ne de la Tour – Nébian – Hérault, Mon t pel lier, s. 27-30.
1989, (red., z B. Ja³owie c kim), Développement re gio nal. Développement lo cal. Au to no
mie des collectivités lo ca les en Pol g ne et en Fran ce. Université de Va r so vie. In sti
-tut d’Economie Spa tia le.
1991, (z E. Kan to wicz), G³ówne pro ble my i ten den cje w ge o gra fii re gio na l nej [w:] Z. Cho j ni cki (red.), Pod sta wo we pro ble my meto dolo gi cz ne pol skiej ge o gra fii, Wyd. Nauk. UAM, Po znañ, s. 229-243.
1992, (wspó³au tor), Les pe tits aménagements hydroénergétiques. Re che r ches fran co
--po lona i se, Mis cel la nea Geo gra p hi ca, s. 109-113.
1994, Land uti li za tion in the Fa ra fra Oa sis, Mis cel la nea Geo gra p hi ca, 6, s. 205-212. 1995, Land uti li za tion at Qu asr el Fa ra fra [w:] (J. Gu do wski, F. Plit, red.), The va ni
-shing past time. So cio -eco no mic and ge o gra p hic stu dies in Fa ra fra oa sis (Egypt) in 1992, Wa r sza wa, s. 52-59.
1996, Bur ki na Faso; Czad; Lud noϾ; Mali; Ma u re ta nia; Ni ger; Se ne gal [w:] En cy klo
-pe dia Geo gra fi cz na Œwia ta, Afry ka, Opress, Kra ków.
1997, U¿y t ko wa nie zie mi w oa zie Fa ra fra, Pra ce i Stu dia Geo gra fi cz ne, 19, s. 73-80. 1998, Chan ges in the land use in So u t hern Ana to lia, Mis cel la nea Geo gra p hi ca, 8,
s. 235-251.
1999, Ba da nia ob sza rów wie j skich po³ud nio wej Ana to lii. Zmia ny w u¿y t ko wa niu zie mi
w po³ud nio wej Ana to lii, Afry ka, Azja, Ame ry ka £aci ñ ska, 75, s. 31-47.
2001, Pol skie na zew ni c two geo gra fi cz ne na ob sza rach sto so wa nia al fa be tu ³aci ñ skie go, Pol ski Przegl¹d Kar to gra ficz ny, 33, 4, s. 374-379.
2001, (wspó³au tor kon ce pcji i map), En cy klo pe dia Geo gra fi cz na Œwia ta, (Plit J., red.),
At las Œwia ta, Opress, Kra ków.
2002, (z M. Gro cho wskim), Prze ob ra ¿e nia wspó³cze s nych stru ktur spo³eczno eko nomi
-cz nych w Pol sce i w in nych kra jach Eu ro py, Pra ce i Stu dia Geo gra fi -cz ne, 30,
Wyd. UW, s. 59-76.
2004, (red., z E. Kan to wicz, A. Wa le wskim), 50 lat Zak³adu Ge o gra fii Re gio na l nej
w Uni wer sy te cie Wa r sza wskim, Pra ce i Stu dia Geo gra fi cz ne, 34, Wyd. UW.
2004, Œro do wi sko przy rod ni cze a zmia ny w roz mie sz cze niu lud no œci, Pra ce i Stu dia Geo gra fi cz ne, 34, Wyd. UW, s. 117-124.
2004, (wspó³au tor), Ge o gra fia. Kszta³ce nie ogó l ne w za kre sie roz sze rzo nym. Pod rê cz
-nik dla li ce um ogó l no kszta³c¹cego, li ce um pro filo wa ne go i te ch ni kum, Nowa Era,
Wa r sza wa.
2006, The na tu ral en vi ron ment and chan ges in po pu la tion di stri bu tion, Mis cel la nea Geo gra p hi ca, 12, s. 141-146.
2007, (z G. Czu py³o, W. Szu sz nia kiem), Prze ob ra ¿e nia do li ny Dnie stru: ana li za zdjêæ
lo t ni czych [w:] J. Gu do wski (red.), Z bie giem Dnie stru, Dia log, Wa r sza wa, s. 124-130.
Pra ce popu larno nau ko we
1958, Sa ha ra – zie mia przysz³oœci, Po znaj Œwiat, 5, s. 28-29. 1958, Wie l ka ka³u¿a, Po znaj Œwiat, 8, s. 3-7.
1959, Lie ch ten ste in, Po znaj Œwiat, 1, s. 8-9.
1961, Mo rze bez wody, Po znaj Œwiat, 1, s. 13-16 i 45-46. 1961, Gwi nea – Œwiat w li cz bach, Po znaj Œwiat, 8, s. 37-38.
1961, (wspó³au tor), Œwiat w prze kro ju 196061 [i pó Ÿ nie j sze ro cz ni ki], Wie dza Po w -szech na, Wa r sza wa.
1962, Al gie ria; An go la [w:] Wie l ka En cy klo pe dia Po wszech na PWN. 1962, Ma da ga skar, ¯ycie Go spo da r cze, 6.
1963, Mali, Gwi nea, ¯ycie Go spo da r cze, 7. 1963, Ma u re ta nia i Se ne gal, ¯ycie Go spo da r cze, 5. 1963, Wy brze ¿e Ko œci S³onio wej, ¯ycie Go spo da r cze, 10. 1964, W kra ju Ba kue, Kon ty nen ty, 3, s. 38-39.
1997, Wy spy To wa rzy stwa, Po znaj Œwiat, 9, s. 27-34. 1997, Fran cja – Œwiat w li cz bach, Po znaj Œwiat, 10, s. 11-13. 1998, Z ge o gra fii Bora Bora, Po znaj Œwiat, 10, s. 34-35.
2002, Czad; Fran cja; Ga bon; Gwi nea [w:] Wie l ka En cy klo pe dia PWN, Wyd. Na uko we PWN, Wa r sza wa.
2004, Su dan [w:] Wie l ka En cy klo pe dia PWN, Wyd. Na uko we PWN, Wa r sza wa.
Sum ma ry
Ma ksy mi lian Sko t ni cki (1937–2007) was a re gio nal ge o gra p her; ve r sa ti le; spe cia li zed in the agri cu l tu re and land use pro blems and the po pu la tion is su es in Afri ca and ot her tro pi cal co un tries; en ga ged in the pro blems of lo cal de ve lo p ment. He was bo und to the Uni ve r si ty of Wa r saw thro ugh his who le pro fes sio nal life but he also le c tu red at se ve ral French uni ve r si ties. He se r ved the fun c tion of an As so cia te Dean at the Fa cu l ty of Ge o gra p hy and Re gio nal Stu dies of the Uni ve r si ty of Wa r saw and of the Vice -di re c tor of the In sti tu te of De ve lo ping Co un tries and of the In sti tu te of So cial, Eco no mic and Re gio nal Ge o gra p hy; and he ran the Afri can Stu dy in the Afri can In sti tu te. He was the Edi tor -in - chief of the pe rio di cal „Mis cel la nea Geo gra p hi ca” and a me m ber of the edi to rial staff of se ve ral Po lish and French ge o gra p hic ma ga zi nes. He was the cha i r man of the Com mis sion on Stan dar di za tion of Geo gra p hi cal Na mes Ou t si de the Re pu b lic of Po land at the Head Of fi ce of Ge o de sy and Car to gra p hy. He gre a t ly con tri bu ted to the scien ti fic co o pe ra tion with the fo re ign co un tries, mo st ly with Fran ce. He was the ini tia tor and the in fo r mal le a der of the Poli s h - French re se arch gro up Langu edoc- Ma zo wsze en ga ged in the pro blems of lo cal de ve lo p ment. He was the co or di na tor of the co o pe ra tion with the Uni ve r si ty of Li mo ges on the field of uti li sa tion of the wa ter - po wer re so u r ces. He was the au t hor of ne a r ly one hun dred scien ti fic ar ti c les, a co -a u t hor of se ve ral bo oks, in clu ding academic and school manuals. He made a great contribution to popularization of geography: he was a co-author and a consultant of the most important Polish encyclopedias. He translated a lot of geographical papers into French and from French into Polish.
An drzej Wa le wski, In sty tut Stu diów Re gio na l nych i Glo ba l nych, Uni we r sy tet Wa r sza wski, ul. Kra ko wskie Przed mie œcie 26/28, 00-927 Wa r sza wa, e- ma il: awalewsk@uw.edu.pl
