Podstawy radioterapii. Sytuacje szczeglne w leczeniu nowotworw.

PODSTAWY

RADIOTERAPII

NOWOTWORÓW

SYTUACJE SZCZEGÓLNE W

LECZENIU

NOWOTWORÓW

WYKONANO W RAMACH NARODOWEGO GRANTU: „MODYFIKACJA I WDROŻENIE PROGRAMU NAUCZANIA ONKOLOGII W POLSKICH UCZELNIACH

PODSTAWY

RADIOTERAPII

Wilhelm Conrad Roentgen Promienie X

DEFINICJA

RADIOTERAPII

y Miejscowa metoda leczenia nowotworów z_{łośliwych wykorzystująca energię}

promieniowania jonizuj_ącego

y Poprzez jonizację w żywych komórkach dochodzi do różnorodnych procesów

fizykochemicznych

FIZYCZNE PODSTAWY

RADIOTERAPII

y Promieniowanie jest energią

y Obejmuje wysyłanie, przenoszenie i absorpcję energii poprzez _{środowisko materialne}

y Promieniowanie fotonowe i cząsteczkowe y Przenoszone jest z szybkością światła

WSPÓ

ŁDZIAŁANIE

PROMIENIOWANIA Z

MATERI

Ą

y W zależności od energii - 50kV – 25MeV: y Efekt fotoelektryczny,

y Efekt Comptona, y Efekt tworzenia par

y Oderwanie elektronów z orbity atomów materii powoduje jonizację, a przez to uszkodzenia

MECHANIZM DZIA

ŁANIA

PROMIENIOWANIA

JONIZUJ

ĄCEGO

y Bezpośredni – tzw. efekt tarczy – polega na uszkodzeniu najbardziej wra_{żliwych struktur} komórkowych (DNA, b_{łony komórkowej)}

poprzez wolny elektron (25%)

y Pośredni – występuje wskutek radiolizy wody i jest spowodowany uszkodzeniem struktur komórki przez wolne rodniki (75%)

MECHANIZM DZIA

ŁANIA

PROMIENIOWANIA

JONIZUJ

ĄCEGO

y Zmiany fizykochemiczne powodują określone efekty biologiczne

y Mogą one upośledzać czynności

reprodukcyjne (podziały) komórki lub czynno_{ści metaboliczne (zmiany}

przepuszczalno_{ści błon komórkowych lub} syntezy bia_łek)

RODZAJE USZKODZE

_Ń

POPROMIENNYCH

y Zdolność do proliferacji jest uważana za najbardziej ważną i promieniowrażliwą czynność biologiczną komórki

y najbardziej wrażliwa jest część genomu

zlokalizowana po wewn_{ętrznej stronie błony} j_{ądrowej, przy zrębie jądrowym}

TYPY USZKODZE

Ń DNA

y SSB - single strand-breaks -pojedynczoniciowe y DSB - double strand-breaks - podwójnoniciowe y Wiązania krzyżowe DNA-białko

y Zmiana lub odłączenie zasady y Zmiany reszty cukrowej

USZKODZENIA DNA

y DAWKA LETALNA:

y indukuje setki przerw nici DNA y liczba początkowych uszkodzeń

popromiennych jest niezależna od stanu proliferacji i jest taka sama w komórkach proliferuj_{ących jak i spoczynkowych}

y czas pozostawiony na naprawę w tych dwóch rodzajach komórek jest różny, co wpływa na ich przeżywalność

MUTACJE

DZIEDZICZNE ZMIANY

MATERIA

ŁU

GENETYCZNEGO

KOMÓRKI

y MUTACJE PUNKTOWE - uszkodzenie pojedynczego genu

y MUTACJE CHROMOSOMOWE - zaburzenia struktury całych chromosomów

y MUTACJE GENOMOWE - zmiana ilości chromosomów w komórce

NAPRAWA USZKODZE

Ń

POPROMIENNYCH

y Naprawa uszkodzeń dna

y Naprawa procesów metabolicznych

y Naprawa może trwać sekundy lub wiele dni czy tygodni

KRZYWE PRZE

ŻYCIA

y „PRZEŻYCIE KOMÓRKI” oznacza zdolność komórki do nieograniczonego rozplemu - w przypadku komórek proliferujących lub

zachowanie swoistych czynności życiowych w przypadku komórek nieproliferuj_ących

y Graficzne przedstawienie zależności skutków dzia_{łania promieniowania od dawki}

KRZYWA PRZE

ŻYCIA

KOMÓRKOWEGO

y Opisuje ilościową ocenę skutków

napromieniania komórek w zale_{żności od} dawki jednorazowej

y Funkcja ta ma charakter wykładniczy

y W przedziale małych dawek –”ramię małej skuteczności”

y Średnia dawka letalna (D37) to dawka zmniejszająca odsetek przeżywających komórek do 37% - wska_źnik

KRZYWE PRZE

ŻYCIA

KSZTAŁT KRZYWEJ PRZEŻYCIA ZALEŻY OD: y 1. Rodzaju promieniowania

y 2. Stopnia utlenowania komórek

y 3. Pozycji komórki w cyklu życiowym y 4. Wewnętrznej promieniowrażliwości

PROMIENIOWRA

ŻLIWOŚĆ

y Dotyczy zarówno komórek prawidłowych jak i nowotworowych

y Określa podstawową wrażliwość komórek na promieniowanie

PROMIENIOWRA

ŻLIWOŚĆ

Zależy od:

y Właściwej promieniowrażliwości komórki y Jednorodności populacji komórek

y Zdolności do naprawy uszkodzeń popromiennych

y Fazy w cyklu komórkowym (wieku komórki) y Stopnia jej utlenowania

PROMIENIOWYLECZALNO

_ŚĆ

y Związana z indeksem (wskaźnikiem) terapeutycznym: iloraz dawki

promieniowania tolerowanej przez tkanki

zdrowe i średniej dawki letalnej dla komórek nowotworowych danego guza

PROMIENIOWYLECZALNO

ŚĆ

y Zależy od:

1.Promieniowrażliwości nowotworu 2.Wielkości nowotworu

3.Obecno_{ści krytycznych struktur w okolicy} 4.Wspó_{łistniejących zakażeń}

NOWOTWORY O

NAJWY

ŻSZEJ

PROMIENIOWRA

ŻLIWOŚCI

y Białaczki

y Chłoniaki zlośliwe (ziarnica i chłoniaki nieziarnicze)

y Nasieniaki

NOWOTWORY O

ŚREDNIEJ

PROMIENIOWRA

ŻLIWOŚCI

NOWOTWORY O

NAJNI

ŻSZEJ

PROMIENIOWRA

ŻLIWOŚCI

y Niektóre raki gruczołowe (rak gruczołu krokowego, tarczycy)

y Mięsaki tkanek miękkich y Czerniak złośliwy

KRYTERIA PODZIA

ŁU

RADIOTERAPII

W ZALE_{ŻNOŚCI OD:}

y Rodzaju promieniowania y Energii promieniowania y Lokalizacji źródła

y Wskazań terapeutycznych y Zasad frakcjonowania

RODZAJE

PROMIENIOWANIA

y PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE: promieniowanie gamma emitowane przez

naturalne pierwiastki promieniotwórcze lub sztuczne izotopy oraz promieniowanie X

wytwarzane przez lampy rentgenowskie lub akceleratory

y PROMIENIOWANIE CZĄSTECZKOWE:

elektrony, neutrony, protony wytwarzane w generatorach czy akceleratorach

ENERGIA

PROMIENIOWANIA

y Terapia konwencjonalna – ortowoltowa – rentgenoterapia (60-400 keV)

Ź

Ź

R

R

Ó

Ó

D

D

Ł

Ł

A STOSOWANE W

A STOSOWANE W

TELERADIOTERAPII

TELERADIOTERAPII

Ź

Ź

R

R

Ó

Ó

D

D

Ł

Ł

A STOSOWANE W

A STOSOWANE W

TELERADIOTERAPII

TELERADIOTERAPII

energia fotonowa 4 -- 25 MeV,25 MeV, elektronowa 4

ZALETY

PROMIENIOWANIA

MEGAWOLTOWEGO

y Większa przenikliwość

y Mniejsza zdolność pochłaniania przez tkankę kostną

y Lepsza tolerancja leczenia

y Mniej nasilone odczyny popromienne skóry y Mniej nasilone odczyny popromienne w

ROZK

_{ŁAD DAWKI}

PROMIENIOWANIA

ROZK

_{ŁAD DAWKI}

PROMIENIOWANIA

ROZK

ŁAD IZODOZ

LOKALIZACJA

ŹRÓDŁA

y TELERADIOTERAPIA – źródło promieniowania jonizuj_{ącego znajduje się w pewnej odległości} od chorego

y BRACHYTERAPIA –źródło promieniowania umieszcza się bezpośrednio w obrębie guza nowotworowego lub w bezpośrednim

ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA

TERAPEUTYCZNEGO

y Rozpad pierwiastków radioaktywnych – 60Co,

192_Ir, 137_Cs, 131_J, 125_J,

y Zahamowanie przyśpieszonych elektronów na tarczy - akceleratory

y Emisja przyśpieszonych elektronów -akceleratory

WSKAZANIA

TERAPEUTYCZNE

y RADYKALNE (rak krtani, gardła, ziarnica) y UZUPEŁNIAJĄCE – ADIUWANTOWE (rak

piersi, rak odbytnicy)

y INDUKCYJNE – NEOADJUWANTOWE (rak odbytnicy, rak przełyku)

y PALIATYWNE – (przerzuty do kości, przerzuty do mózgu)

CHARAKTERYSTYKA

NAPROMIENIANIA

RADYKALNEGO

y Zniszczenie nowotworu y Wyleczenie

y Długość leczenia - 4 -7 tygodni y Dawka całkowita - ponad 50Gy y Dawka frakcyjna - do 2,5Gy

CHARAKTERYSTYKA

PROMIENIOWANIA

PALIATYWNEGO

y Zmniejszenie nowotworu y Opanowanie objawów

y Długość leczenia 1- 10 dni y Dawka całkowita - 8- 30 Gy y Dawka frakcyjna - 3 – 10 Gy

FRAKCJONOWANIE DAWKI

RADIOTERAPIA KONWENCJONALNA y Dawka frakcyjna1.8-2.5 Gy

y Jedna frakcja dziennie

FRAKCJONOWANIE DAWKI

y HYPERFRAKCJONACJA

y Więcej niż jedna dawka dziennie y Niższa dawka frakcyjna

FRAKCJONOWANIE DAWKI

FRAKCJONOWANIE PRZY_ŚPIESZONE

y Dawka frakcyjna zbliżona do konwencjonalnej 1.8-2.0 Gy

y Jedna frakcja dziennie

y Napromienianie przez 6 lub 7 dni w tygodniu y Znacznie bardziej nasilone odczyny

POMIAR DAWKI

PROMIENIOWANIA

y Pomiar jonizacji w pewnej objętości powietrza - 1 Rentgen

y Pomiar przekazanej energii - 1rad (100 ergów/1 gram)

OBJ

ĘTOŚĆ GUZA

ZNISZCZENIE GUZA ZALE

_ŻY

OD

:

y Liczby komórek klonogennych

y Wielkości reprodukcji tych komórek w trakcie leczenia

5 R RADIOTERAPII

y REPOPULATION - wzrost bezwzględnej liczby komórek zdolnych do podzia_{łu w czasie}

trwania napromieniania lub po

napromienianiu. Regeneracja - odpowiednik repopulacji w tkankach prawidłowych:

proliferacja komórek prze_żywających

napromienianie pozwalaj_{ąca na odtworzenie} populacji komórek

5 R RADIOTERAPII

y RADIOSENSITIVITY - promieniowrażliwość

zależna jest od stanu biochemicznego komórki, polega na wrażliwości komórek na

napromienianie, mierzona jest stopniem utraty ich zdolno_{ści do nieograniczonych podziałów}

5 R RADIOTERAPII

y REPAIR - naprawa uszkodzeń subletalnych i potencjalnie letalnych

y REDISTRIBUTION desynchronizacja -powrót do wyjściowej liczby komórek w

poszczególnych fazach cyklu komórkowego y REOXYGENATION - poprawa utlenowania

RODZAJE USZKODZE

Ń

POPROMIENNYCH

y Uszkodzenia letalne

y Uszkodzenia subletalne

USZKODZENIA LETALNE

y Zmiany popromienne w komórce, które nie są naprawialne i doprowadzają do jej śmierci

y ich ilość wzrasta z LPE promieniowania i

decyduje o początkowym nachyleniu krzywej prze_życia

USZKODZENIA SUBLETALNE

y Uszkodzenie w założeniu nie letalne

y Może zostać naprawione w czasie przerwy międzyfrakcyjnej

y Większość ssb ulega naprawie

y Niewiele z nich ulega nieprawidłowemu z_łączeniu

NAPRAWA USZKODZE

Ń

SUBLETALNYCH

y Efekt naprawy zależy od wysokości i mocy dawki oraz rodzaju promieniowania

y Różnice w szybkości naprawy dsb w komórkach ró_{żniących się}

promieniowra_{żliwością; promieniooporne - w} 90% -1godz, promieniowra_{żliwe- 2-4 godz}

NAPRAWA USZKODZE

Ń

SUBLETALNYCH

y POŁOWICZNY CZAS NAPRAWY - określa czas w którym liczba przerw DNA redukowana jest do połowy

y dla ssb - 2-10 min, naprawa uszkodzonych zasad - 1 godzina, naprawa wiązań

krzyżowych DNA-białko - 20min-2 godz) y dsb- składowa szybka 310min, wolna

USZKODZENIE

POTENCJALNIE LETALNE

y Może zostać naprawione lub oddziaływać z innymi tworząc uszkodzenia letalne

y Zależy od warunków, w jakich znajduje się komórka po napromienianiu; w warunkach umo_{żliwiających długi czas naprawy może} ulec prawid_{łowej reperacji}

NAPRAWA USZKODZE

Ń

POTENCJALNIE LETALNYCH

y WYSTĘPUJE W KOMÓRKACH NIE

UCZESTNICZĄCYCH W ROZPLEMIE w czasie zatrzymania komórek w fazie G2

spowodowanego napromienianiem lub w nie proliferuj_{ących komórkach tkanek}

prawid_{łowych i nowotworowych}

y Naprawa upl po działaniu promieniowania o

wysokim lpe jest znacznie zredukowana lub nie stwierdza się jej

POWIK

ŁANIA

RADIOTERAPII

y Odczyny popromienne wczesne – do 6 miesięcy od zakończenia radioterapii

y Odczyny popromienne późne – występujące po 6 miesiącach od zakończenia radioterapii

WCZESNE USZKODZENIA

POPROMIENNE

y SKÓRA - ocieplenie, świąd, ból

y ŚLUZÓWKA JAMY USTNEJ I GARDŁA

-zaburzenia połykania, suchość jamy ustnej y PRZEŁYK - zaburzenia połykania

y PŁUCO - kaszel, duszność, ból w klatce piersiowej

WCZESNE USZKODZENIA

POPROMIENNE

y JELITO GRUBE -nudności, wymioty,kolka jelitowa, biegunka

y PĘCHERZ MOCZOWY -częstomocz, zaburzenia mikcji

y ODBYTNICA - parcie na stolec y SZPIK - osłabienie, krwawienia

PÓ

_{ŹNE USZKODZENIA}

POPROMIENNE

y MÓZG - 50Gy - martwica y SOCZEWKA OKA - 10Gy - zaćma y SIATKÓWKA -50Gy - retinopatia y ŚLINIANKI - 32Gy - xerostomia

y RDZEŃ KRĘGOWY - 50Gy - porażenie y PŁUCO -17Gy - zapalenie, zwłóknienie

PÓ

ŻNE USZKODZENIA

POPROMIENNE

y SERCE - 45Gy - zapalenie osierdzia y PRZEŁYK - 55Gy - zwężenie

y WĄTROBA - 30Gy - zapalenie wątroby y NERKI - 25Gy - zapalenie nerek y JELITO CIENKIE - 45Gy - zwężenie

Teleangiek -tazje na skórze

POWIK

ŁANIA

OGÓLNOUSTROJOWE

y Uszkodzenie szpiku kostnego y Nudności i wymioty

y Gorączka

y Objawy dyspeptyczne y Wtórny nowotwór

1. Wybór techniki napromieniania 2. Unieruchomienie pacjenta celem

uzyskania odtwarzalności radioterapii 3. Symulacja obszaru do radioterapii

• symulacja wiązki terapeutycznej • zdjęcia lokalizacyjne /rtg/

• projektowanie osłon

• dobór odpowiedniej dawki

PLANOWANIE W SYSTEMIE 2D

4. Obliczenia w Zakładzie Fizyki

5. Resymulacja planu leczenia – kontrola warunków napromieniania

6. Napromienianie ustalonego obszaru

7. Kontrola napromieniania – zdj_{ęcia portalowe} i dozymetria in vivo

1. Wybór obszaru do napromieniania

2. Symulacja obszaru do napromieniania 3. Tomografia komputerowa regionu

napromieniania

4. Konturowanie obszaru do napromieniania (GTV, CTV, PTV) i narządów krytycznych na skanach z TK

PLANOWANIE W SYSTEMIE

3D

PLANOWANIE W SYSTEMIE

3D

5. Opracowanie planu w Zakładzie Fizyki

6. Resymulacja planu leczenia

7. Napromienianie ustalonego obszaru

8. Kontrola procesu napromieniania (zdj_ęcia portalowe i dozymetria in vivo)

Wg. L. Phillips Textbook of Radiation Oncology

IMRT

y Intensywnie modulowana radioterapia

y Zmiana kształtu pola napromieniowanego w trakcie ekspozycji

y Metoda - sliding window y Metoda - step and shoot y Odwrotne planowanie

IMRT

y Lekarz wyznacza kontury GTV, CTV i PTV (nie mog_{ą na siebie zachodzić obszary do}

napromieniania i narz_{ądy krytyczne)}

y Lekarz wyznacza dawki dla PTV i narządów krytycznych.

y Fizyk wybiera izocentrum, liczbę wiązek, kierunki wejścia wiązek

RADIOTERAPIA

• Lekarz radioterapeuta

• Fizyk medyczny wykonujący plan leczenia • Fizyk medyczny - dozymetrysta

• Elektronik

• Technik radioterapii realizuj_{ący plan leczenia} na aparacie terapeutycznym

POST

ĘP W RADIOTERAPII

y Planowanie leczenia w 4D

y Nakładanie obrazów z TK, MNR i PET y Skojarzenie radioterapii z inhibitorami

NOWOTWORY OUN

y Radioterapia pooperacyjna – stosowana w wi_{ększości typów nowotworów mózgu}

y Radioterapia samodzielna – gdy przeciwwskazania do leczenia operacyjnego (np.w guzach pnia

mózgu) lub brak zgody pacjenta na operację

y Stereotaktyczna radiochirurgia (srs) –przyspieszacz liniowy lub nó_{ż gamma}

NOWOTWORY G

_{ŁOWY I}

SZYI

y Teleterapia samodzielna

y Teleterapia skojarzona z brachyterapią y Radiochemioterapia

y Radioterapia pooperacyjna

y Radioterapia przedoperacyjna y Teleterapia paliatywna

PLANOWANIE 3D

RAK P

ŁUCA

y Teleterapia radykalna – ograniczone zastosowanie y Teleterapia pooperacyjna – w NSCLC

y Radiochemioterapia – w SCLC y Teleterapia paliatywna

RAK PIERSI

y Teleterapia pooperacyjna – zawsze po BCT y Radiochemioterapia pooperacyjna

y Teleterapia paliatywna – wznów lokoregionalnych, pierwotnie zaawansowanych raków

RAK PRZE

ŁYKU

y Teleterapia pooeracyjna

y Radiochemioterapia pooeracyjna

y Radiochemioterapia neoadjuwantowa

y Radiochemioterapia samodzielna (w raku części szyjnej przełyku)

RAK

ŻOŁĄDKA

y Teleterapia ew. radiochemioterapia pooperacyjna w ramach bada_ń

RAK ODBYTNICY

y Teleterapia pooperacyjna

y Teleterapia przedoperacyjna – 5 frakcji – „krótka” lub „długa” – 25 frakcji

y Radiochemioterapia pooperacyjna

y Radiochemioterapia przedoperacyjna y Teleterapia paliatywna

RAK ODBYTU

y Samodzielna radiochemioterapia y Radioterapia pooperacyjna

RAK SZYJKI I TRZONU

MACICY

y Teleterapia pooperacyjna

y Tele - brachyterapia pooperacyjna y Tele – brachyterapia samodzielna y Teleterapia paliatywna

RAK GRUCZO

ŁU

KROKOWEGO

y Teleterapia samodzielna y Teleterapia pooperacyjna y Teleterapia paliatywna

MI

ĘSAKI

y Teleterapia pooperacyjna – zawsze w lokalizacji głowa/szyja i klatka piersiowa y Teleterapia przedoperacyjna

CH

ŁONIAKI I ZIARNICA

y Teleterapia po chemioterapii – zmian

resztkowych lub w zaawansowanej chorobie y Teleterapia samodzielna – w I0 szczególnie w

TELETERAPIA PALIATYWNA

PRZERZUTÓW

y Do mózgu – WHO 0-3

y Do kości – szczególnie kości kręgosłupa i ko_ńczyn

y Do wątroby – badania kliniczne

y Do innych lokalizacji – gdy nasilone dolegliwości ze strony przerzutów

TELETERAPIA ZMIAN

NIENOWOTWOROWYCH

y Wytrzeszcz gałek ocznych y Skrzydlik oka

y Naczyniaki

y Ginekomastia y Ostrogi piętowe

BRACHYTERAPIA

Metoda radioterapii, w której _źródło promieniowania jonizuj_ącego

wprowadza si_{ę bezpośrednio do} tkanki nowotworowej lub w jej okolice

BRACHYTERAPIA

Po raz pierwszy aplikacja w 1904 roku – Danlos – Paryż

BRACHYTERAPIA

y Podział w zależności od mocy źródła:

1. HDR > 12 Gy/h 2. MDR 2-12 Gy/h 3. LDR < 2Gy/h

REMOTE AFTERLOADING

y Ochrona personelu przed promieniowaniem y Ograniczenie możliwości popełnienia błędu y Możliwość optymalizacji rozkładu dawki

y Poprawa komfortu leczenia – zmniejszenie ryzyka powikłań

BRACHYTERAPIA

y Zapotrzebowanie:

y 6 -10 tysięcy rocznie y 10-20% radioterapii

APARATY DO

BRACHYTERAPII

NOWOTWORY REGIONU

G

_{ŁOWY I SZYI}

y Boost po teleterapii

y Po niedoszczętnym zabiegu chirurgicznym y Leczenie wznów po wcześniej zastosowanej

radioterapii

y Samodzielna brachyterapia T₁-T_{2 –} jama ustna, nosogard_ło

NOWOTWORY OUN

y BT stereotaktyczna HDR

y Czasowa implantacja stopów izotopu irydu

- Glejaki wielopostaciowe - Wznowy gwiaździaków

RAK P

ŁUCA

Brachyterapia śródoskrzelowa:

y radykalna,

y pooperacyjna, y paliatywna.

RAK PRZE

ŁYKU

y Paliatywna – poprawia jakość życia, udra_{żnia przewód pokarmowy}

NOWOTWORY DRÓG

ŻÓŁCIOWYCH

y Brachyterapia pooperacyjna

RAK PIERSI

BRACHYTERAPIA ŚRÓDTKANKOWA, RADYKALNA:

• Boost po teleterapii

• Boost w trakcie teleterapii

RAK PIERSI

y Brachyterapia kontaktowa – paliatywna – leczenie wznów na ścianie klatki piersiowej

y Samodzielna brachyterapia po BCT - u starszych pacjentek ?, w trakcie bada_ń klinicznych

NOWOTWORY SKÓRY

y Rak – leczenie paliatywne

RAK GRUCZO

ŁU

KROKOWEGO

y Brachyterapia śródtkankowa samodzielna– równowa_żna teleterapii

y Brachyterapia skojarzona z teleterapia

BRACHYTERAPIA RAKA

PROSTATY

RAK SZYJKI MACICY

y Skojarzona z teleterapią

y Samodzielna brachyterapia y Pooperacyjna brachyterapia

RAK TRZONU MACICY

BRACHY-TERAPIA

RAKA

SZYJKI

MACICY

BRACHYTERAPIA – ROZK

ŁAD IZODOZ

ZL

RAK POCHWY

y Leczenie z wyboru

y Skojarzone z teleterapią

RAK ODBYTU

y Boost po skojarzonej teleterapii z chemioterapią

ŚRÓDOPERACYJNA I

OKO

_{ŁOOPERACYJNA BT}

y Mięsaki tkanek miękkich

y Rak trzustki i brodawki Vatera y Rak jelita grubego i odbytnicy

BRACHYTERAPIA

ZMIAN NIENOWOTWOROWYCH:

• Keloidy

LECZENIE OSZCZ

ĘDZAJĄCE

y Zabieg operacyjny jest mniej okaleczający – zachowanie narządu

y Konieczne pooperacyjna radioterapia i ewentualnie chemioterapia

LECZENIE OSZCZ

ĘDZAJĄCE

y Rak piersi –BCT

y Rak odbytnicy - TME y Rak odbytu

NOWOTWORY WIEKU

DZIECI

ĘCEGO

y Ostre białaczki 30% y Nowotwory OUN 15% y Nowotwory kości i tkanek miękkich 15% y Chłoniaki i ziarnica 14% y Nerwiak zarodkowy 7% y Nerczak płodowy 6% y Siatkówczak 3%

RADIOTERAPIA

NOWOTWORÓW WIEKU

DZIECI

ĘCEGO

y Długoletnie przeżycia

y Bardzo późne następstwa promieniowania y Wtórne nowotwory

RADIOTERAPIA

NOWOTWORÓW WIEKU

DZIECI

ĘCEGO

y Większość nowotworów bardzo promienioczuła y Prawie zawsze skojarzona radioterapia z

TELETERAPIA MÓZGU

RADIOIZOTOPY

y Radiojod J131 w zróżnicowanych rakach tarczycy

y Po teście jodochwytności y Po totalnej strumektomii

RADIOIZOTOPY

y Stront i Samar w przerzutach do kości y Po scyntygrafii kośćca

y Aplazja szpiku

y Wyklucza stosowanie chemioterapii y Jod w raku tarczycy

NOWOTWORY WTÓRNE

BIAŁACZKI

y 5-9 lat po napromienianiu

y Czynniki ryzyka: dawka sumaryczna i

frakcyjna na szpik, obj_{ętość napromienianego} szpiku

NOWOTWORY WTÓRNE

y Nowotwory lite (mięsaki) – po 10 i więcej latach od napromieniania

y Rak piersi, pęcherza moczowego – po 15 i więcej latach szczególnie duże ryzyko u

dziewczynek napromienianych na _{śródpiersie z} powodu ch_{łoniaków i ziarnicy}

NOWOTWORY WTÓRNE

y Po chemioterapii – ostra białaczka szpikowa (cyklofosfamid, melfalan, lomustyna,

karmustyna)

y Wystąpienie trombocytopenii może zwiastować ostrą białaczkę

NOWOTWORY WTÓRNE

y Rak pęcherza moczowego po stosowaniu cyklofosfamidu

y Ryzyko nasila się po 2 latach, maksimum osiąga w okresie 5 – 10 lat

NOWOTWORY WTÓRNE

y Stosowanie antyestrogenów w hormonoterapii raka piersi zwi_{ększa zachorowalność na raka} trzonu macicy

PRZERZUTY

NOWOTWOROWE Z OGNISKA

O NIEZNANEJ LOKALIZACJI

y Diagnostyka – patomorfologiczna i obrazowa, w przypadku w_{ątpliwości wskazanie do PET} y Terapia – choroby rozsianej w zależności od

LECZENIE

PRZECIWNOWOTWOROWE

KOBIET W CI

ĄŻY

y 0.05-0.1% wszystkich nowotworów złośliwych y Ograniczenie działań diagnostycznych i

terapeutycznych związanych z ekspozycją p_{łodu na promieniowanie jonizujące}

CHEMIOTERAPIA

y Niemal wszystkie cytostatyki przechodzą przez łożysko

y Niska waga urodzeniowa noworodków y Zaburzenia rozwojowe i uszkodzenia

narz_ądowe

RAK PIERSI W CI

ĄŻY

y 2-3% raków piersi

y Średni wiek kobiet - 33 lata y Czułość MMG - 68%

y Bezwzględne wskazania do MNR

y Znaczne opóźnienia w rozpoznaniu raka y Większość kobiet w rozsiewie

RAK PIERSI W CI

ĄŻY

y Mastektomia bez p/wskazań y Radioterapia p/wskazana

RAK SZYJKI MACICY W

CI

ĄŻY

y Rozpoznanie nie powinno być opóźnione y Wczesny – leczenie operacyjne

CZERNIAK W CI

ĄŻY

y 8% nowotworów rozpoznawanych w czasie ciąży

BIA

ŁACZKI W CIĄŻY

y Najczęściej ostre białaczki szpikowe y I trymestr – aborcja

y II i III trymestr – chemioterapia lekami nieteratogennymi

CH

ŁONIAKI W CIĄŻY

y W I trymestrze napromienianie okolic nadprzeponowych

LECZENIE CHORYCH W

PODESZ

ŁYM WIEKU

y Operacyjne y Radioterapia y Chemioterapia y Hormonoterapia

STANY NAG

ŁEGO

ZAGRO

ŻENIA ŻYCIA W

NEUROLOGICZNE STANY

NAG

ŁE

y Zespół ucisku rdzenia kręgowego y Wzrost ciśnienia śródczaszkowgo y Stan drgawkowy

KARDIOLOGICZNE STANY

NAG

ŁE

y Tamponada serca

y Ostra niewydolność krążenia (rakowiak, guzy chromochłonne)

y Ostra niewydolność wieńcowa (po radioterapii + chemioterapii antracyklinami +

PULMUNOLOGICZNE STANY

NAG

ŁE

y Zespół żyły głównej górnej – wskazanie do pilnej radioterapii

y Niedrożność dróg oddechowych y Ostra zatorowość płucna

UROLOGICZNE STANY

NAG

ŁE

y Krwawienie z pęcherza moczowego – w raku pęcherza

y Niedrożność dróg moczowych - w raku szyjki macicy

GASTROENTEROLOGICZNE

STANY NAG

ŁE

y Krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego

y Krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego

Z

ŁAMANIA

PATOLOGICZNE W

PRZEBIEGU PRZERZUTÓW