Kry kredowe z okolic Dąbrowy

\

Taloela asyokaayeh wyników ha•ań l p1'11eprowa.zonyeh na próllkaeh urollkowyeh ze zlóż w Teofilowi• l Dęllorzyczce przez Instytut Materiałów Ogniotrwałych Wyniki analiz chemicznych i badań fizycznych Jedn.

l

Złoże "Teofilów" Złoże "Dęborzyczka"

l

miary

l

l

Si02 (w st. sur.) Średni Al203+Ti02 Średni Fe,03 CaO MgO Str. praż.

Porowatość przed wypal. Porowatość po wyp. w t0 _1380° Porowatość po wyp. w t0 _1460° Cięż. objęt. przed wypal. Cięż. po wyp. w t0 _1380° Cięż. po wyp. W t0 _1460° Cięż. wł. przed wypal. Cięż. wł. po wyp. w t0 _1380° Cięż. wł. po wyp. w t0 _1460°.

Rozszerzalność liniowa po wyp. w 1460°

l

Wydajność Średnia wydajność chalcedonitu ze złoża

LITERATURA

l. C h m u r a K., R u ś k i e w i c z M. - Klasyfikacja i wydajność chalcedonitu znad Pilicy. "Materiały Ognio-trwałe" 1961, nr 3.

2. C i e ś l a E. - Nowe dane o przebiegu północnej części

antykliny inowłodzkiej. "Przegl. Geol." 1958, nr 3. 3. Kuźni ar C z. - Wapienie zsylifikowane z Lubocza (pod Nowym Miastem nad Pilicą). Pos. Nauk. PIG nr 43. Warszawa 1935 r.

4. M o r a w i e ck i A. - O chalcedonicie spongiolitowym znad Pilicy. "Arch. Minerał." t. XIX. Warszawa 1956. 5. Róży ck i S t. Z b. - Badania geologiczne i roboty poszukiwawcze w 1938 r. w strefie występowania jury na północnym i wschodnim obrzeżeniu Gór Święto­ krzyskich. PIG Biul. 15. Warszawa 1939.

6. R ó ż y c k i S t. Z b. - Jurajskie skały krzemionkowe nad. Pilicą i ich znaczenie praktyczne. PIG Biul. 29. Warszawa 1947.

SUMMARY

The artide deals with the spongiolitic chalcedonite deposit.

occurring in the Opoczno and Tomaszów Mazowiecki region. 0' lo 94,90-98,73 95,76-98,66 97,17 97,43

%

0,23-2,08 0.46-1,88 1,03 1,00

-%

0,32-1,44 0,20-0,66

%

ślady-0,15 0,05-0,10

%

0,04-0,22 0,03-0,15

%

0,57-1,68 0,61-1,48 4·,2-33,00 4,30-35,80

%

3,7-27,5 4,90-36,30 4,7-32,3 10,60-36,40 gfcm3 1,66-2,68 1,64-2,32 1,74-2,80 1,54-2,28 1,54-2,17 1,46-2,08 2,62-2,65 2,62-2,64 gfcm3 _2,42-2,55 2,43-2,51

%

%

2,49-2,51

l

2,32-2,40 0,64-3,75 2,47-4,03 53,20-72,10

_l

30,80-71,7 59,8 _l 48,3

In 1960, the detailed reconnaissance works were con-ducted in this region. As a result of these works, an ela-boration of geological documentation in C1 category has been made, and then a tentative exploitation of deposit

at Teofilów has started for the building purposes.

In the article, the results of recent works and investi-gations are given and the geology of deposits at Teofilów

and Dęborzyczka is discussed, in detail. PE3IOME

CraTMI Ka:caeTCR MeCTOpOlR,!{eHHR CIIOHrHOJI'HTOBOrO XaJiu;e;:tOHHTa, paCIIOJIOlRelł'łiOrO B OKpeCTHOCTRX r. r. OIIO'iHO H ToMarnyB-Ma3QIB€IJ;KH.

B 1960

r. B aToM paiłoHe IIpOB·O;:tHJIHCb ;:teraJibHbie pa3'Be,!{O'iHble pa60Tbl, B pe3yJibTaTe KOTO·pbiX IIIJO'H3-Be;:teH IIO,!{C'łeT 38lllaCOB B KaT.

C2

H Ilp06Haa 3-KCIIJiya-TaiJ;HR saJielRH B ;:tep. Tao<PHJIIOB ;:tJia crpowreJibHbiX u;eJieit

B

craTbe IIpH'BO;:tarca pesyJibTaTbi npoBe;:teHHbiX pa-6or H ;:teraJibHO O'IIH'CbiBaerca reoJiom·qecKoe crpoeHHe saJiemeił B MeCTHocrax Teoqmmos H ,!J;aM6omu'łKa.

ZENON GAJEWSKI, KRYSTYNA WYRWICKA

Zakład Złóż Surowców Skalnych IG

KRY KREDOWE Z OKOLIC

DĄBROWY

OD DAWNA ZNANE BYŁY NA TERENIE WO-JEWÓDZTWA BIAŁOSTOCKIEGO odsłonięcia kredy piszącej, którą miejscowa ludność wykorzyst)'wała dla celó~ Dlalarskich.

Pier~sze ~zmianki ~ literaturze o istnieniu odsłonięć kredy piszącej ~ Surażu znane są z pracy A. Giedroycia (2). J. Siemiradzki (6) wymienia odsłonięcia kredy ~ Łupiance, Kałnie i Małyszó~ce uważając, że jest to linia wypiętrzenia kredowego. J. Lewiński i J. Samsonowicz (4) zwracają uwagę na możliwość istnienia kier kredowych wśród utworó~ czwartorzędowych, jednak obserwo~ane odsłonięcia na linii Mielnik - Suraż - Grodno, zdaniem tych autoró~, okre-ślają kierunek wypiętrzenia kredo~ego. Ciekawa ze ~zględu

na interesujące obserwacje dotyczące mechanizmu powsta-~ania kier kredowych z terenó~ północnego Polesia jest praca Z. Sujkowskiego (8). Tereny te od południo-wschodu

przylegają do okolic Dąbrowy, a występujące tu utwory kredowe należą do tego samego poziomu stratygraficzneg!)

(emszer, turon). Z. Sujkowski traktuje istniejące tu wy-chodnie jako wynik procesów glacitektonicznych. Zakłada on, że ~ pierwszym etapie wskutek nacisku lądolodu na podłoże

powstały skiby, które z kolei ~ następnym zlodo~aceniu mogły ulec porozrywaniu oraz przesunięciu na niewielkie

odległości, powodując powstanie odrębnych kier. Tym

samym Z. Sujkowski przeczy możliwości przywędrowania kier kredowych z dalszych okolic położonych na północy.

W latach 1949-50 J. Dańkowski zarejestrował kilka wystąpień kredy na Białostocczyźnie, a Z. Gil (3) opracował

kredę piszącą z Małyszó~ki i Kaina. Ten ostatni ustalił

miąższość oraz powierzchnię występowania kredy. Według orzeczenia W. Pożaryskiego kreda z 1\'Ialyszówki należy do emszeru.

Stratygrafię kilku wystąpień kredy białostockiej

opra-cował J. Szczechura (9). Wiek kredy w Małyszówce, Nowym

Dworze i K.rugle określa na turon, a w Kolonii Bachmackiej na kampan.

Z powyższego przeglądu literatury wynika, że

dotych-czasowe prace nad kredą białostocką miały charakter fragmen-taryczny i przeważnie ograniczały się do stwierdzenia,

że takie wystąpienia istnieją.

Kreda pisząca jest surowcem o szerokim zastosowaniu nie tylko w ·przemyśle materiałów wiążących, ale również

w rolnictwie, przemyśle chemicznym, gumowym papier-niczym itp. Obecna produkcja, np. kredy mielonej, nie zaspokaja zapotrZebowania krajowego.

,---

₁ l RudOwito 2 1k•eblowo J Kopczan~ 4 Nw.IJwd, 5 Kolno 6 llalyuowlto 7 {Kolonia· ~ tJrodzi3zcZDny Y ~ eiS, 10 tozowo 11 Ko/.Jastonówko 12 " Brzozowo 13 "Kruglo 14 " Nierośno 15 u Bachmcclro Kol. Bachmacko

Ryc. I. Szkic sy~t~acyjny wysląpień kredy piszącej w rejonie Dąbrowy.

Fig. l. Silua#on skefCh of chalk occurrences in

#Ie

Dąbrowa region.

Mając na uwadze szczególny brak surowców węglanowych

w północnych obszarach Polski, Instytut Geologiczny

roz-począł w 1961 r. prace geologiczno-rozpoznawcze wystąpień

kredy piszącej na obszarach województwa białostockiego. Zadanie polegało na zarejestrowaniu, a następnie rozpoz-znaniu geologicznym kredy piszącej oraz podaniu oceny jej wartości przemysłowej.

Ogólnie można p<nviedzieć, że najliczniejsze zgrupowanie

wystąpień kredy stwierdzono w okolicy Dąbrowy, gdzie zarejestrowano 15 punktów występowania kredy (ryc. l); na SW od Białegostoku w Łupiance, Surażu oraz na N od Mielnika w Radziwiłówce._ Zaznaczone na mapie utwory wieku kredowego zlokalizowane na S od Supraśla w

miej-scowościach Ciasne, CieliczaJ;ika i Zasady przy szczegółowym

badaniu okazały się wystąpieniami kredy jeziornej. Niniejsze opracowanie obejmuje wyniki badań prowadzo-nych w okolicy Dąbrowy. Teren ten znajduje się na po-graniczu dwóch wielkich regionów geograficznych - Poje-zierza Mazurskiego na północy i Niziny Mazowiecko-Pod-laskiej na południu. Wykazuje on cechy dość dobrze zachowanego krajobrazu polodowcowego.

Cały obszar pokrywają utwory czwartorzędowe. Na

pod-stawie materiałów uzyskanych z najbliższych otworów badawczych wykonanych w Grodnie i Sokółce stwierdzić

można, że miąższość utworów czwartorzędu w pierwszym przypadku wynosi 87 m, w Sokółce natomiast 180-228 m. W Sokółce pod czwartorzędem napotkano niewielkiej

miąż-530

szości utwory trzeciorzędowe, a niżej do 400 m stwierdzono

kredę środkową piszącą z krzemieniami i glaukonitem.

W Grodnie natomiast czwartorzęd spoczywa na kredzie górnej wykształconej w facji kredy piszącej leżącej do głę­

bokości 181,4 m.

W okolicy Dąbrowy napotkano w otoczeniu

czwarto-rzędu kredę piszącą prawie na powierzchni.

Wykonane zdjęcia geologiczne oraz przekroje poszczegól-nych wystąpień dowodzą, że we wszystkich przypadkach mamy do czynienia z bryłami kredy, występującymi wśród

utworów czwartorzędowych (ryc. 2, blokdiagram). Na ogólną

ilość 15 rozpoznanych wystąpień kredowych z okolic Dąbrowy:

w Skieblewie, Kopczanach, Nowym Dworze, Małyszówce,

Kainie, Kolonii Grodziszczany , Łozowie, Kolonii Jasio-nówka, Kolonii Brzozowo 'i Kolonii Bachmackiej stwierdzono pod kredą czwartorzędowe gliny zwałowe i sporadycznie piaski i żwiry.

W Rudawce; Grodziszczanach i Nierośnie pod kredą osiągnięto tylko mułki lub piaski glaukonitowe, w Krugle.

z przyczyn technicznych spągu kredy nie osiągnięto.

Do interesujących. utworów współwystępujących z kredą należą piaski i mułki glaukonitowe. Utwory te są tego sa-mego wieku co kreda pisząca, czego dowodzą badania mikro-paleontologiczne z Małyszówki określające ich wiek na turon.

Interesujący jest natomiast sposób zalegania piasków i muł­

ków w stosunku do kredy. Kontaktują one bowiem z kredą zarówno w stropie, jak i spągu (ryc. 3 przekrój). Występują

one w formie warstwy o znacznej spoistości lub w postaci plastycznej, nieco ilastej masy przypominającej swym

wyglądem mułki. W skład petrograficzny piasków wchodzą głównie dobrze obtoczone ziarna kwarcu od 0,1 do 0,2 mm,

około 30% skały stanowią ziarna glaukonitu, sporadycznie spotyka się blaszki muskowitu oraz igły gąbek. Często w pia-skach występują okruchy czarnych krzemieni, gezy bez-wapiennej o lepiszczu krzemionkowym oraz białych wa-pieni.

Kreda występuje pod nadkładem złożonym z utworów

czwartorzędowych i wyżej wymienionych piasków i mułków

glaukonitowych, niekiedy spotyka się ją na powierzchni·

Miąższość utworów nadkładu waha się od 0,2 do 5,0 m. Zarówno strop, jak i spąg kredy· wykazują bardzo

niere-gularną morfologię, co powoduje nawet na niewielkich odcinkach duże wahania miąższości, która zmienia się od 1,0 do ponad 9 m. Stwierdzono również niekiedy wzrost miąższości kier w jednym kierunku. Na przykład: w Skieblewie. i Gro-dziszczanach miąższość kier wzrasta od strony. południowo- .

zachodniej i zachodniej, jednak już w Jasionówce największą miąższość stwierdzono od strony południowo-wschodniej,

a w Nierośnie od strony północnej.

W wielu przypadkach ustalono, że powierzchnia zajmo-wana przez kredę jest niewspółmiernie mała w porównaniu z jej miąższością, a kierunek osi wydłużenia tych brył ma

rozpiętość od 290° do 360:'.

Powierzchnia najniniejszych form waha się od 100 do 800m2, powierzchnia zaś innych waha się od 1300 do 9000 m2.

Wyjątkowe zjawiska spotkano na terenie Kolonii

Bach-mackiej. Występuje tu na powierzchni l km2 _w niedużym

oddaleniu od siebie 8 form o łącznej powierzchni około

19 000 m 2. Ponieważ nie udało się tu osiągnąć spągu nawet do 9 m, można przypuszczać, że miąższość ich jest znaczna i gdyby potwierdziły się tu wyniki eksperymentalnych prac geoelektrycznych można się spodziewać, że na większych głębokościach formy te łączą się ze sobą, tworząc większy

powiązany kompleks.

Kreda z poszczególnych wystąpień makroskopowo nie wykazuje dużych różnic. Pewną rolę, jeśli chodzi o jej

kon-systencję, odgrywają warunki wodne na d~mym terenie. Spotyka się kredę kruchą, zbitą i plastyczną. Barwa jej jest przeważnie biała, niekiedy z odcieniem zielonawym od domieszki glaukonitu. Tylko w stropowych partiach i na kontakcie z gliną zawiera domieszki związków żelaża,

które zabarwiają ją na żóho. Cechą charakterystyczną

dla kredy omawianego terenu jest obecność w niej czarnych krzemieni o nieregularnych ksztahach. Najlepiej zachowane i największe ich ilości znajdują się w Kolonii Bachmackiej.

Należy podkreślić, że nie stwierdzono tu żadnej regularności

w ułożeniu tych krzemieni. W pozostałych wystąpieniach

krzemienie spotyka się rzadziej i to przeważnie w postaci drobnych odłamków. Głównym składnikiem kredy są sko-rupki otwornic oraz pelit wapienny. W niedużych ilościach występuje w niej kwarc i glaukonit. Podrzędnie

wystę-~l

~JJ

~

Ryc. 2. Blokdiagram kry kredowej w Łozowie.

l • - gleba, 2 - piaski akumulacji lodowcowej z głazami, 3 - glina zwa-owa, 4 - piaski i mułki glaukonitowe, S - kręda pisząca.

Fig. 2. Block diagram of a chalk drif' block a' Łazów.

l - soii,·2 -;-.•ands of glaoial aooumulation, with boulden, 3 - boulder clay, 4 - glauoomtio sonda and silts, S - ohalk.

I±}Tit

Lp.

l

Miejscowość

l

.

Głębokość

l Rudawka 0,40-3,00 2 Skieblewo 1,70-4,20 3 Kopczany 1,50-4,70 4 Nowy Dwór II 0,80-3,00 5 Nowy Dwór II 1,80-2,90 6 Kol. Grodziszczany 0,20-4,00 7 Łozowo 3,00-4,50 8 ·Kol.

J

asionówka 0,20-4,50 9 Kol. Krugło 3,30-5,80 10 Kol. Nierośno 2,00-4,30 11 Kol. Bachmacka 3,00-9,00 12 Kol. Bachmacka 1,50-7,50 13 Kol. Bachmacka 1,00-4,00 14 Suraż 3,50 15 Łupianka St. 3,00

X - analizy kontrolne. Badania wykonało Centralne Laboratorium IG.

l

pują spikule gąbek, szczątki jeżowców oraz odłamki

ino-ceramów.

W próbkach kredy z Nowego Dworu

J.

Szczechura. (9)

stwierdziła obecność następujących gatunków otwornic:

Globotruncana lapparen,i, G. lapparen'i tricarinara, G. margi-nala, G. lapparen'i bulloides, G. globigerinoides, Globorofalia michaliniana, Srensioina polonica, S. praexsculpfa.

Formy te wskazują, że badana kreda reprezentuje turon

powyżej połowy poziomu. z Inoceramus lamarcki. W

Ma-łyszówce stwierdzono 6 pierwszych z wymienionych ga-tunków oraz Neoflabellina banolouisiana wskazujące na

tu-roński wiek osadów, młodszy od połowy poziomu z

Inoce-ramus lamarcki. W Kolonii Bachmackiej do znalęzionych

otwornic przewodnich należą: S~nsiiiina annae, S. exculpta, S. pommerana, Bolivina incrassa,a, Bolivincie'es precursor, B. decora'a decora,a, B. decora~ delicutula, Globorolalia michaliniana, Neoflabellina rugosa, Globotruncana marginata, G. lapparenfibulloidea, wskazujące na górny kampan.

Skład chemiczny kredy poszczególnych wystąpień w okolicy

Dąbrowy przedstawiono w tabeli.

Si02

l

Al208

l

%

%

2,90 0,49 x3,00 x0,49 8,40 0,82 7,60 0,92 . 51,60 2,50 3,80 0,25 x3,40 X0,26 10,10 0,93 6,70 0,86 4,30 0,82 5,50 0,62 5,70 0,76 1,29 0,14 3,83 0,17 X0,93 x0,15 2,54 0,16 1,80 0,43 2,30 0,66

Ryc. 3 Przekrój geologiczny przez

krę !.redową w Kolonii Bachmackiej

l -::piasek, 2 - glina zwałowa, 3 - piaski i mulki glaukonitowe, 4 - kreda_pisząca.

Fig. 3 Geological cross -secłion of a chalk drift block m Kolonia Bach-macka.

l - sand, 2 boulder clay, 3 glauconitic sonda and silts, 4 - ohalk.

Fe203

l

CaO

l

MgO

l

Strata

%

%

%

prażenia 0,25 53,8 0,10 42,2 x0,25 x53,8 X0,10 42,0 0,32 50,3 0,10 38,5 0,49 50,2 0,26 40,0 1,50 20,0 2,0 19,8 0,35 53,0 0,05 41,9 X0,35 x53,o X0,05 42,3 0,54 48,8 0,05 39,4 0,39 51,1 0,10 40,2 0,33 52,4 0,10 41,6 0,33 51,6 . 0,28 41,1 0,33 51,8 0,58 40,4 0,16 55,1 0,05 43,2 0,21 53,6 0,05 42,0 xo,2o x53,6 x0,05 x42,1 0,17 54,0 0,05 42,6 0,20 54,6 0,10 42,7 0,21 51,8 0,05 42,7

l

531

Największą zawartość CaC08 stwierdzono w kredzie

z Kolonii Bachmacki ej (95, 7 -98,3%) a najmniejszą w kredzie z Kobnii Grodziszczany (87 ,l%). Podohne zróżnicowanie wyraża się również zmienną zawartością Si02• llość Si02

waha się od 1,29% w próbce z Kolonii Bachmackiej do

10,10% w próbce z K?lonii Grodziszczany. Natomiast mi~

nimalne zróżnicowanie stwierdzono w ilościach takich skład­

ników jak: ~08, Fe208, MgO. Zawartość Al208 nie prze·

kracza l%, a pozostałych dwóch 0,5%.

Kreda z okolic Dąbrowy składem chemicznym mało

się różni od podobnych utworów Mielnika, Kornicy i Chełma.

Średni skład chemiczny w

%

wag. eksploatowanej tzw.

kredy chełmskiej jest następujący: CaO - 50,48%, Si02

-5,75%, ~08 - 2,04%, Fe108 - 0,66%, MgO - 0,98%.

Kreda z Kornicy średnio zawiera: CaO - 50,84%, Si01

-5,29%, A1108 - 1,49%, Fe208 - 0,65%, MgO - 0,52%,

· 508 - 0,12%, strata prażenia - 41,12%.

Przeciętny skład chemiczny kredy z Mielnika jest

na-stępujący: CaO - 51,77%, Si01 - 4,69%, ~08 - 2,19%,

Fe10, - 1,20%, MgO - 0,32%, C02 - 39,79%, S08 -0,04%.

Kreda pisząca z okolic Dąbrowy ze względu na niewielkie

wynoszące kilkanaście tysięcy ton zasoby nie może

sta-nowić bazy surowców dla przemysłu cementowego. Może

ona jednak być eksploatowana na mniejszą skalę dla potrzeb

ludności miejscowej oraz przez przemysł terenowy, dla którego interesujące mogłyby być wystąpienia kredy w Kop-czanach, Małyszówce, Kałnie i Kolonii Jasionówka. Jednym z najciekawszych jest wystąpienie kredy z Kolonii Bach-mackiej. W przypadku, gdy prowadzone tam obecnie prace rozpoznawcze wykażą, że płaty kredy łączą się ze sobą

w partiach głębszych, można będzie mówić o istnieniu

złoża o poważniejszych zasobach, ale o dość trudnych wa-runkach eksploatacji.

LITERATURA

l. D r z a ł M. - Kras w kredzie w Mielniku nad Bugiem. Z badań czwartorzędu w Polsce t. lO. IG Biul. 169. W ar-szawa 1961.

2. G i e dr o y ć A. - Sprawozdanie z poszukiwań geo-logicznych dokonanych w guberni grodzieńskiej i

przy-ległych jej powiatach Królestwa Folskiego i Litwy.

"Pam. Fizjograf." 1878.

3. G i l Z. - Kreda pisząca z okolic Kaina i Małyszówki.

Przegl. Geol." 1959, nr 12.

4. Lewiński J., Samsonowicz J . - Ukształto­

wanie powierzchni, skład i struktura podłoża dyluwium wschodniej części Niżu Północno-Europejskiego. Prace Tow. Nauk. Warsz. t. 31. Warszawa 1918.

5. R ii h l e E. - Kreda i trzeciorzęd zachodniego Polesia. PIG Biul. 34. Warszawa 1948.

6. Siemiradzki J. - Geologia ziem Polski. T. II. Lwów 1909.

7. S u j k o w ski Z. - Petrografia kredy Polski. Spraw. PIG t. 6, z. 3. Warszawa 1931.

8. S u j k o w ski Z. - Rozmieszczenie odsłonięć kredy

między górnym Niemnem i Prypecią. Spraw. PIG t. IX, z. l. Warszawa 1938.

9. S z c z e c h u r a J. - Stratygrafia mikropaleontolo-giczna kredy białostockiej. Z badań mikropaleont. T. IV.

IG Biul. 156. Warszawa 1961.

SUMMARY

The chalk occurs in the Białystok region in the three localities, viz.: in the vicinity of Dąbrowa, where 15 sites of its occurrence have heen recorded, in the area SW of Bia·

łystok - at Łupianka and Suraż - and N of Mielnik, at Ra-dziHówka.

This report comprises results of investigations carried on in the Dąbrowa vicinity. The geological surveys and cross sections point at the fact, that the chalk occurs here in shape of drift hlocks resting amidst the Quaternary deposits. The micropalaeontological investigations prove the age of this chalk to he the Turoniun and the upper Campian.

From the depositional point of view, the chalk of the

Dąbrowa region does not represent a material of any value, with regard to a smali amount of resources, which do not exceed 20 000 tons. However, hecanse its good quality (contents of CaC08 amounts up to 98,32%), it may be used

on a smaller scale by the local industry.

PE310ME

flllłC'llłll: MeJI BCTpeqaeTCJ'I B Tpex pall:oHaX

BeJIOCTOK-CKOro Boeaop;cTBa: B o·KpecTHOCTHX p;ep. AoM6poBa, rp;e

OTMe'leHhl 15 IIpOHBJieHH-il: MeJia, K 101'0-3.1-Tiap;y OT

Be-JJOCTOKa - B p;ep. p;ep. JiyrrHHKa H· Cypam, 'Ił K

ce-Bepy oT MeJihHH'Ka - B p;ep. Pap;3HJIJIYBKa.

HacTOH~aH paooTa OXBaTbDOOer pe3yJibTaThl

HCCJie-):{O.BaHHll:, rrpoBO,IUIMhiX B oHpecTHOCTHX AoM6poBhi.

reonorH'łec-KaH c'beMKa H pa:3pe3hi yKa3h!JBaJOT Ha ro,

'lTO rrHc'l'!łll: MeJI 3aneraer B BHAe rJihi6 cpep;H 'łeTBep­

TI-flłHhiX o6pa30BaHHH. Ilo MHHpOoiiaJieOHTOJIOI'H'leCKHM

HCCJie):{O•BaHifHM STOT MeJ! OTHOCH1'CH K TypoHCKOMY

H ·Bep~HeKaM.rraHCKOMY B03paCTY.

B Chi·pbeBoM OT'HOIIIeHHH IIHC'lnll: MeJI pall:oHa

Ao-M-6pQIBibr He rrpe~craBJIHeT HHKaKoro 3Ha'leHHH

Bcnep;-crsKe He6oJihllllłX 3anacoB rropH):{Ka HeCKOJihKHX ThiCH'l

TOHH, O):{HaKO B CBH3H· C ero XOpGIIIHM Ka"lJecTBOM

(co-p;ep»taHHe CaC03 ):{0 98,32) MOmeT HCIIOJib30llaTbCH

B MeHhiiieM MaCIIITa6e MeCTHOH npOMb!IIIJieHHOCTb!O.

JADWIGA RANIECKA-BOBROWSKA

Instytut Geologiczny

KJLKA UW AG O PRZYGOTOWYWANIU PREPARATÓW DO ANALIZY SPOROWO-PYI.KOWEJ

A

NALIZA SPOROWO-PYŁKOWA jako metoda

sta-tystyczna daje tym ściślejsze wyniki, im więcej spo-romorf potrafimy oznaczyć właściwie, a im mniej przerzucamy do grup spor zniszczonych czy varia.

Wśród oglądanych ziarn spor czy pyłku spotyka się wiele

zniekształconych; czasem zniekształcenie ziarna nie pozwala

zaobserwować dokładnie jego cech morfologicznych, a

nie-które gatunki - z natury swojej o kształcie spłaszczonym

-w pe-wnych ułożeniach trudno między sobą rozróżnić. Naj-bardziej zatem pożądanym medium do analizowania zmace-rowanego materiału sporowo-pyłkowego jest medium płynne

532

pozwalające na dowolne obracanie oglądanfgo obiektu,

Toteż częśt. badaczy uznaje glicerynę za jedyne medium. które można stosować do anaJizy sporowo-pyłkowej (1). Rozszerzenie badań metodą analizy sporowo-pylkowej na osady geologicznie starsze stworzyło konieczność stoso· wania do zatapiania badanego materiału medium o kon-systencji bardziej stałej. W osadach tych bowiem spoty-kamy bez porównania bogatsze niż w holocenie czy

plej-stocenie kompleksy sporomorf, których ziarna tym trudniej

porównywać ze sporami czy pyłkiem roślin współcześnie