ZDENEK KNOTKI\., VLADIMIR SIRUĆE:K Ostredni geologicky
ura.d,
Rudny projekt- PrahaBADANIA SUROWCOWE OBSZARÓW GEOLOGICZNYCH
W
CZECHOSŁOWACJIZ
NACZNY ROZWÓJ SIŁWYTWÓR-.. CZY CH
w
eze,ciłrosJ:IowlaJetjti. IW lalt~ch Sl®ja-listycznego UJPil"2'Jelli1YIS1101Wlienda rwym~a ipnSia-d!ama dużyoh. rmstabów kqp.allin użytecznych, łaJCIZJilli.e z tzw. SW'IOIWioomi. od\padowymi(wtór-nymi). .
Dliai wy~ jaik. IIlJajsłlumnlilejSIZYJCih \Wlniio-skóiW
w
zaikD:Ielslie wykoll'IZystaJndiaiP'QSZczegól-nyJcih suil'IOIW!CÓW llroni.e1oony ji€St IW'ie'lol!e'tnrl. pLan l'IOIZW10ju pOSZJC:OOgóiD)'Icih gailięzi IPIJIOdlariki
na-l"'IOdlawweej, który powtinlien ;byc .podstawą 11Xli'ZJWo-ju . ekiQiil.IOII:Il.i~ pos:z;CIZJególn)'lah :l'ąĘ§mów ~pangl]wa.
Na poodedlzetliiJUi Rady Wmj;ernnej Plomocy Gos!podialrlc~j W MIOISo'kJwi.e IW maijiU 1958 r. p01l'U-SI7JD.DIO stpll'la1W1ę Illiek!tóil")''Cfu ilrorek:tuT
w
~mo
UlSitailionycll par1Sipekltywtllcm)'ldh pilia!nachpr18JC igoologiczJnJo-.posz;u!k:iiw.alWCZ)'ICJh W
Ozeciho-słJOWJaiCij[, Sprzyj'ał:y tlemu !rÓWnież rwyiillilkli ~ba darń !Złóż lropalin użyteczny'ah
w
k:ra1jacih demo-klliałOjd. łiUdOIWiej, ktÓire j1UJż wcreśnilej qprlaiOOW.a-ły pempektywy wydJOlbycia ():'~UJ(): i SIU.riQWICÓW potlrzebnytohdilJa:
pil"Z'arnysłtu ahemilcżrrego.No-l'\l're złJOż;a SUIL'IOIWICÓW pll'.z;am.ysłiowy(cih OO!kryte
w.
1osrtaltnrucih liaJta;Cih, l'IOIZIWój tedłmo1qgiipr7J€100-bu, p(["ZYJgortlorww:liia :i 1Zas1IOSOW'alillila kt!J!Pail.in,
uży-1leiazln.ytoh, a 1Jalk.że ikoordyrnJa~cja wydio!byJCJi,ai k.o-:pailiiln !SłpOIWOOOiW.aił.y, iŻe Rada WlZlaljlelmilej Bo-mocy GOSipl<lldlaiDc:ooj wYiiJIOWiilecii7Jilaba lSiię m opra-CIOWlaJnliJem nalllkO!WlO u'Z!alSiadniOO:y~Cih p&~ty WECIŻIDycll pmnów p:ooc gool1og1aznytdh u.
posi'L'Uki-WiafWICey!cih llliaJ oklres: 100 najmnliJej 1,5 J.a1t. Biłanse zasobów !IJIOSZICZE!Igóln)'lcih grrup iklqpal:in uilytecz-n:y~cih w Czeahi0Sił1owla'C)jii. hyły qpmOOJWialle
w
pLanach pe!l'ISp€'kityw.ilcmyiOh dla 1975 r.Pla-ny ·te były Otp!l'laiCKJIWianie !pQ:1lleZl pOSZlc:re,góllne
mi.-nrlistefr&twa lilia! ptadis:taJWiile IW!llliJoisktÓW p!I'zedisię
biJarlsltJw, llropallń, b.iJUII' projelk1lawyidh, a także
illis.tylllu tów naJUJkawyldh.
:Bada!Ili.a DJad ,grll/l)lą rud żelaZJaJ i mJetiJalli nie-. Żlelarzm::y~Cih d!~OIWiadiziły dio WlliiloB.kiU,
re
dŁUigo-1Jrw:aJły 'l'iOZIW:ój wydiO'by;di<a 7Jłóż klrajiOIW'yiCihpo-rzJWIOlli piOk!ryć .tylJkio w ,CIZęŚai. pQtrze!by Coooho-sboWiaicd&. OdmiemJJile !W'yglądadą bilanse kopa-·łiln ni.ell"Udln')'IClh :i pa[oiw stałydh. ]cih Zlasoby
:maJdZ!n!ie pnnewy~alją potr7J€lby klmjowe i motżJlii.'WIOŚdi. eksporl;u. Do :niJCih nailieżą Il!P·
su-1'10Wioe iS/toslowlam.e pll'ZJe~ przemysł ICielrami.,czny,
oemeiilltowy li w 101góił.le ma,tlelriaJłów budlowmyoh.
Jeślti! 'clhodtm. 10 il"Udly - 1lo .naj:wtrużm.itejszym
pt11dblemem dJla CooCihiOSiło:WiaiCjd. ,jieSłt Qp1l"a<OOWI8.-nlie Wli!eWLetrniletgo pllaiilJu i!niW~e~Styl~ji przemysło
wy;cih w ikldardyna~cjjli. z :państw.aliJlli - czl\onka-illlli Raldiy Wmdetrn.nJe~j Bomócy Gos:podlall"{!ILlej,
a ,1JallWJe m.a!ksymaillnie IZIWiię'kSZJenie wydobycia ·z włiasnyah mlż. Nadlaiki1rualniej!S1Je ·ZaJgaid!rl.ilt:!Me w zalm'lesiile kiqpal1in IIlli.erudln)'ICh stlainawli iSjp!raW'-ni.ej:sze i .kiampleklstowe wyeys'kalnlre Slll'OWIOÓW,
wyclimilliow;anlile zbędny!oh "ptmEIWIOZÓW pil'Zie'Z
wylkJorzystywlalnie mrejiS!OOWl:yich ilropalm.
~.yrw,iJamy plan - na. IOklrles 15-20
lat -
w
rzJalkresiJe ~l?JOSlpOdlaJI'Ikii iruidlami opr aoo-Wialny ,został. ;celrll1lraWnńe w r. 1950 p!l'Z'€'Z.Mini-:s1leirisltw1o Hiut i Kopallń Rudy. Wydi(jb)'lciie na-tomri:ast SWOOWICÓW sk:Ja1ny;oh IW C2JeclhJosdloWiaJC:jii
znajwje sU.ę w gestii JWiiellu pvzedsi,ębii.omtw podlległytch minii.sterstwiOim OMZ llm'ajowy;oh
(WIQjewódiZlk:iJcih) li tere:Il10W'j7icih zjedlrwtc2;eń, C10
llliJe. S1JwlaJrizlaJ warunków dla OiPI"IaiOOWialllia qgól-'
~0, ilrompiLe!lm~ ~ty
wtiiCZOOg\0 pliaJil!u ~bylc~aJ tylah surowców.
W dzli.ed.lzJilnd suroWICÓW piiomienrliatwóJr,cey.ch
·~aJOOWano IOStartlnlilo dlla llliektóryoh ~w
perspektywiczne plany badań i wydobycia;
dO.a pawnyldh zaś SJUl'IOIWICÓw przy~gotOWJaoo OIPI'OOOIW1alnli;a IOibeamuj~ae wyłląlc:mte wydbhyc:iie Z pOSZIC.7Jeigóilin:)'ICih zespaJ:ó:<N lroipalń.
Na~ podistawliie posi:ada!ny:ah ;jfuż dlośw1aldlczeń p~aJn badan !pell"iS\pekty1wiiJCizln:y~cih podl7iliel0I11o na trzy etapy:
l. Analiza sytuacji surowcowej
pos.zjczegól-nycih ohszall':ów igoologilclznytch, lkitóra ma s~u żyć ip€11'1Sipe:ktyw:~cm.emu pil:ail!OWian:iiu geologilcz-nYJc!h 'bariiań posziUikii'WiaWICZYiCJh, a ;1laikże spoll'zą
dizaJruiJu bli.Lalrusów ik.opailii.n IUżytecznyoh - aik.cj1a
GO - 60 (10d l lijpc.aJ 195'9 II'. d!o 31 maJr,ca
19,60 r.), któ,ra naJdal :będlzJ.ie systema1;y1crzm.ie
pnOIWiadzoniaJ.
2. Perspektywiczny plan wydobycia il.oopałin UiŻlj11b€102m)'lch J rlWiiiąlzalrueg z IIllilm bud!ownddwa inlwestylcyjne,g;o, apmoowam:y m€ibodą
biilaJnSoO-Wią lilia połdJSitarwre a1001Ji:zy sytUJCliCjd SU'l'O'WICIO-Wl€1j - ak:cj;a GO - 61 {ad! l ikwile1mliJa 19 6 O T.
do 31 marr-1ca 196111'.).
3. Plany regionalne ii lroQII'Id!:y~nacja p~am.ów :posrz~C2Jetgólny;Cih gałęzi ~krl. nanodlowej z p1ruruami. i!n.'Wie'SJty<:jii w pos!ZIOmgólnyJcili
jp01Willal'-1laiah i regilona'Cih kmalju .
Pll'lalce rllW!i!ązane z real!izaJcją p.iler.w.szJego eta-pu, pio u1lwiOil'IZJelnliJu
w
Ozle:cihosl101Wacjijedml'i-tej słwi:lby ~eolJOłgi;crzme.j, są skupilonJe ipad w,zglę dlean Ol'gruniza~cy:j:nym w Centralnym Uirzę&iie
GetoJqgiJC!ZIIlym. B~ zw.iJązame z drlu@m
i t:rrzecim etapem !Podzielono miiędrzy instytuty i prtt~edlsiębd!o!rs1lwaJ pochl.eg1le :ri:ui:nrlistarstwom ora~
la"ajiOWym 111adoim nlall'IOdiowym, · .
QprooOWiallltie p~tyw:iJa:myJdh plam.ów
ba-dlań gwlogiCIZn.y;oh wym~ało qgamięaita
ca-łlolści Z~Bj,gadtniienila!. Dllaroetgo lronilelczne lbybo
.usta-kll'lli.e IO!ptymailn'Yiclh pila1!11ÓW b'llldlowmJctwa in-westycyjiilielglO i wydio~ycia iloo!plaJlin użytecz.nycll
dla ~ 'l'la<IDrtów. · · · ·
.A:by spełinlilć te ·lWialrl..tl1Jci, ·ustatkxrio ~u-jląlcy 1tok diz:i:ailirunti.a. •
l. Cał-ością pm~c Jk.i.e!ruje · KIQłnld;sja Peu.1s1Pekty-.wtic'llnlycll. Plainów Gwpódla~rki Tea:tan!OW!ej, ·~
żcna głównńe z prneidstawli:cieli Omtralnego
Uirzędiu Goolo1gi.~ PaństW!OWiej Komisji
Blirunowa.Illiia, Ba!ńsitwow~ Klami:tetu dla Spl'aW Budlaw:niollwia ma!ZJ pmedstawi~ poa7JCIOOgól-ny!oh ministelrsltw mruj~ycll w ISW!Oj~ · gestli
wydldby!Clie iklopallin UŻY'1Jec2ID,Yidh.
· Grupa· metodJycznQJ qpmoowała. 'WY'flYCZJille zar-p1aa:row.aillly!dh badlań li prałOUje l1laldJ rl.lljedlool:iJce-nielm [dh [OOdalloojti:.
2. Tleren rcałlej Czeohasłdwla<eji 1ZOS!tlalł [p!Odzie-1otllly na 20 oibszarow IS1Ja;niQwdlącydh · nar1luriallne jt€1dlrros1lk.i geolqgilc.zttle, IObejmuj'ąoe
clla!ralk.te-rys~y1dZine gi'UI8Y
2002:
klo!palli!n ~Y'ch.Każdy 1JibSZall" rge!OlO!gilcmiy jmt iQPII'.aiOOiWyiWialny ~ez 7Jespół ptmCIOIWilików goo].Qgiń. podstaWlO-W'e!j. -:i. s1loisolwla1Iliej. Zagarllndieniia o relharraikterre goo]Jog1licznym i Oil'lga:Il!irmJcyjjiiliym . są podipoll'!2ląd looWialille ,gooLOig!owti Jlroot:rdytnrują~oomu baidania obszaru, 7JliigadlniiJeinia I7JaŚ r6kronlorn:ilc7 \I)łl'IOWa dlm. lp!OOjeikltant z dlzJi.eidl7Jilny inwestycyjnej.
~ podJadamy cllla!ralktarystykę ;poiS2JCIZle-gólnY!dh dhsza~rów ~olqgilcmydh rC7.eclwsło
W:aJqjlb.
A. ~ MASYWU CZEsKIEGO
Obszar l oibejmuje 7Jaci1Jod:ndlą rOZJęść Hurl<aiw z nieck.am:i :wypeiłlndJolnymi: ;trze~ osadlairndl. Wy;stępują t1ru o qgólnobtadowym rw rtym i dla ek5plir.tu m:aJaZe!l:ldJu, żyłowie rzlłloża Oo- N d. - Bi -
1\ig -
U, tllłlożla koolilnów w spągu trzeciorzędowych niecek i światowej sŁaiwy. oeil"alllrlazrue li!ły Ili€10gernu a. taklże liiczne ź.ródlłla minmlame. Ogóliillolk.rajowe l:llnacreniemajrą zł!oża :rud 7Jelam tYlPu ~go ti: grej-mnowe (lub żył!oMne ~a wloilfmaJmitu i
\krasy;te-'ryrtu, 'Bi :pol!llald/llo lii ~OWie .w~ bru-nartlnie.
Obszar ~ staJiliOWii prnedłumnie ;półnroano wiScll!Odnre Rludalw. z .rozlielgły.mil ,1Jrrmcirorzędlo wymi ll.'lłileckJam: i wylewtn.ymi skiBiłami nrowul-k8iri:iJomlymli., DUIŻie rppoda:ne2Je maJcoond!e mają grejZ1€1Il10We zŁoria k.asytbelrytlul li WIOI:Il:rnmirtlu oraz zl:lOOa węgla· iblrrunar~, a taikiJe 1ły o dlulżej
tlia-wartości Al20a, a miejscami również Ti02. Obszar 3 101~1mujre ~odinile rSUidte!ty i śród s.udeok.ą mpadillilnę. Dla tego obs7Jaa'iU lchlairakte-rystyoZ!ne są Ziboża. !l'lud mdedzi ll1ÓŻillycll typów
geil!E!tytC~mycil (ihyidlrr01tl€tl'IInialltruo-żjllłowe d impreg-. l1lB!cyj:nre, iSłkall'lllCJIWie, o.sardmvre w penmslkiah piras-lmWicaah) O!l'a!Z ISika.nny SZJelrirboWJe. Mniejsze
wa ...
CZ!ende mają .7lloża. węg1a ~
mpadHs-kra pel'IIlliOmpadHs-kraiiboifugkjjego. ·
Obszar 4 dbeji!Illllje za'cihlodinią ·ctzięŚĆ płyty kredowej Masywu Czeskiego. W je~ podłoou pmwdJOipodJobndie rzJniajjdllJije się !Iliieoka permp-klaJrbOińSka z :pdkJladlami węgla k.amilennJergro.
Zmladdlują Się 1ru - jedlynie
w
~dlrosilJOIWiaiCjli-złioża pia51ków SZJklialrslcirah. Mają J.'ÓWillileŻ pew-ne pmemysłlawle Zitlac!Zlendle taikiże piraSk:i
rodiliew-ndiC2Je :i. n:is:klre j 1j allooL9cd warpii€1nlire.
Obszar 5 iOibej!Illlu:jre póhl!OICIIlią 1część 1Jil'IOtlero-Wilkiu Bao:'TIB!Didlu z n.ileiciklalmJi pEII'Imollmrlbońskdmi,
poilm'ytylmii ml· dblrzeOOnillalch 'OiSardla:mli lk.r!edJOwy-mi. Wiirększe waazrenli.ie mają tu :7lłloża !Węgla lka-:mdiea1tnlelgo, łUjpiku, k:aiol1ilnu i rQign:idtrwalłytdh d!łów.
Obszar 6 obejml\llje paloo7JOiilk (Bawallld) i !PII'17Jjdegły p!l'I0'1;erozolik. OhraJraik!teryrstycrme Są rozległle rasradowre złożal ii'UJd żelaza., W'yi9dkirej
j:alk:lośclii W'alpliwie i kW!a:ncyty. . . Obszar 1 :jest 'llltwlarizJany z ZBidhod!n±ej !C2lęŚCi
krysbailimriku .~ ri tllaldhodruJej ~
śdi [pl"'.1lelrlolooilku rBall'lrarndiU. . O prsw~nym ZllllaJCI'ZJe-n.ilu dlla pll'Z€Imysłlu są hydro1leo:tmai1Irue żyłowe !7lłiOOar rud! :me'tarui IIlWżlalaznry~ch dl rpregmiaitytów
001'\attnćl~h.
Ryc. 1
Obszar s ZIOOijdluoe sliię
na
01bism:r2:1e Śil'tOrdftroWio ctzJeskie,giO kTys,taJ:inilku i :jego aureoli iloon.tak-towej (pi"Z:yłlergła część pl'01Jel'oz00ku i palLoozoi-\kru). Peiwtnre 11Jnaczeruile dJiaJ ~u maJją hy~ dlroterrma!lnre żyłowe 2JbOOa !rUd :mebailii ruil€rle1az-nycll i u1lwtoiry ,,~pilęai'Oiplieil"wi.aiStkowe" (poLime-talicme ). Wli~ iZilJalcrlle!Il mSJj·ą gu.•anlboddy krystailii.niilk!u j'alk!o S7Jlaa'hretny klamileń bu-diowil:any.O bs7'4tr 9 rabe.jmuje ibr!Uzdlę bliatnildką d: Ziaohod-:nd:ą l~ę\ŚIĆ ~ ikurtmohrcmskli.ergo. Złloża
.tu odkryte nie mają wd-ększego :znaJc:zenia pod
~em przemysłowym, waJŻlniejsm są z:e
~gil.ędlów h.iistcllryctzmly!eih,
z
rwyj'ąltikOOm ~o ·tnwały!eih ilłów w kredlowym nadkłladlzie.Rraw-d!Opodlolbne są występowta.ndla ihyd:rotel'miaiLnycll żyłowy!Cih :Móż rod metaLi nieżel:aiZilyt:ih,
rudo-IliOŚnyoh skramów i osadiowy;ch I1"Ud miedzi
w petlimslki!Cih piaiSkorwlcadh.
Obszar 10 zlłljmuae cz;ęść szumawskliiego 00.-gallięl'lt:Jemria miOłdalnUJbi.ikiu :2Je stOS'I.l!rlllroW1
pły.bki-mi rueclkJami rtlrZJeciJcmzędKllwymi. Mołidlall11Ubik. ahiaJr:aik!tecy!Zlwjte IOII:lecnośc wysOtltiej j-a.KOśm z!óż
gDaiiWN. :L. gil'Upy rua. · d!oityahczas IOC'.Iut'cytlo :Dale-aWle laterytowe rudy ruKlU w KrzerosKun ultrazasaaowym masywie. W basenie
trzecto-rzędowym są z:roza llgrutu, Ziem1 OKrzemkowej
i i:row ceranncznych ruzszej Ja.Kości.
ObsU!r 11 dJZietll się na .kwllk.a jiednostełk: oon-trlawny masyw :gmil.llltiOIWy,
iiiliOl"aiWSiki
i ~ć czesK1ego oagałę~1erua mOidanuiJlKU, wschoaruąazęse ik.rysbaU!liliLKlu .k.wtnKmlalrskiego 'araz prote-11omuk. i pau.eo.zow.K oiJSZJalrU ~eZIIliOhiO'rs.tGego. W :tytm iQIOLSm:r\Zie .występują hyarotle!I'Irl1ialhn zy-ł!owe 7Jłoża !DUd: metat11 meżelaz:nyoh d. ~oowe !ZIDża ll"ud żelJam o meWie1KJJm mstęgu, a talkżie <liSaJClłQwle ClJ!iożla1 jpiilcy:tu. Elmp!oa~t.owiaJile tu oera-m;]c:zare pegmatty1ly Zll1iaillle są za gr8lllUICą. O
du-żym zna~CZielliLu wydają się być p01Cihioldzleniia
llllla@mOW!el,gO .2'Jłloila ll"Ud ~ d1 niikl!u. S:kały •Ce!IlltraJJnego masywiU i JlllaigmJOWe skialły ż.eJ..erzmlo
hors:ki~ obszlaru idootaar~C~mj.ą sz~go kramrema~ ·budowlalllegiO.
Obszar 12 IOI~muje WSClhod!nlią 1C7JęŚĆ płyty kirechowej MasywiU OZJesk:iego · · z pel'IID$ą ikra-wędrzJią bruzd'Y <bos'k!aw'ic:kiej. Dwżte ZillBICZJEmie
w Slk!a.di ikmajjiOWej maJj.ą l1A1oiżal ~ich :i.Iłów qgniobrlwałylch wyookliej ,jaJoości - naj-baaxil2rl!ej 1cem1y surowiec· !U!twlarlóW lklre<iiQwy!Ch.
Pl€lwne ZiliaiCrlleilJi malj.ą !l1ÓW!niJeŻ p1aski furmi.er-skie. W YIStlę/Pująoe tu liartlelry1Jowle@ :poohodze-:nrlla l'IUdy 001am pasiadajją ~jsze · Zil!alczenie
dla ~ysbu. ·
Obszar 13 drzli.eJ1i silę na wtery ,części: :Sudety
śrlodilrowe, SJUdiet,y 'WSCih!odinWe, ;kcystallin.ik za-bfeZ.sllci i kaa:paicJci rów pr~eidigórski. OłmJa1r ;ten
s1lalnDwii poiWialŻną ibazJę lfll.ld metall!i meżle.l.aimych ~illlliPI'~e@1JaJcyjtne zilioża miedzi, cyny, 1cyniku d. siall'IC7Jków 12lłla1xmoiśnycll) IOira!Z ll'IUd żelaza (dE-wań!Skie ekshaJ.a1cyjlllJe ZiłlorżJe :typu Lallm-Diil.ł). Dum 7JiliaiCZiendie madą eJłJoża deWIOńJSkie wysrdkd.ej jakości wapieni. Dolnokall"bońskie 12'!l€jpień.ce ~fla.lnlowli.ą dlosilooruaity n11a:teriał dlo produlkcji
truw.:ndia di kr!useywa,.
Obszar 14 ,ji€1St ro2mol'Odrny ipiadi ~~dem geo.logilamym. W iSikład: l1leigo dbsmrru wa'hodrl.ą:
WISohodnia ~~ęść :rnJOII'!a:wskiE1gc> IO!digałęzlilellldla
moklia!nlubillml, wsohodlnia. część lku:1lniohl<'ll'Sk1iJego 1k!rystaldnńk!u, 1oa!ły IIIlJOII"awik, cały ,cfbszla~r 'blrneń
skiiah skiaił wyleWIIlycll li polJudlnJiJowa 01JęŚĆ IWISclhodln..ich Sudetów. NaJj,cenndiejsze są złiOiża wapi.elruil wysokiej ,j,aklaśdi. ~iS7Je 2IDialczenie !malj;ą 17Jłloża ~,g~radii!tu. Jalk dloty!dhiazas nile mają rówlnli.eż ~ m.oozenrla :hydmOI1larlrnlail.n
• żyJłJowe i impregnrucyjiille zŁOIŻal ll'udl metladi n:ie-że1am.Yfoh. LO!lmJne zna·CZI€!llie mruj'ą złoża w~la kamJilerun~
w
1blruźdlzlie bos!lrowtalciej.Obszar 17 dbejmujte C2lech!Ósłl01waic~ część GómoślJąsk:iego Z.Cllgłębia WęgliOIW!ego, przyikrry-tą znaJcrz.;IlJej mi.ąż...~.oi; nadk.Ładlem 7Jłożlanym z ulbwarów ltrzecliJOłrzędiu li ezw~ar~torzęd'U, mnu-ll'tllaj.~ się podl polk!rywą ftiszu !kaJI'!Paidk.ilego. Obs:DaJr
ten
daJjte pr,zem~ C2Jecih~CJ~Słmvatcijip<mad 20°/o w,ęgla ikamiJenili€\go, ISI~ do pl'1<lldlukJaji kloksu ih:utnliiCZJego. S1losoWialrlle są
w btudoWJilliJCitwille tuflej,S2Je ,oz'Wialr:1lol"Zędlowle pia
-sJci li ŻlWIItry.
B. OBSZARY BASMA KARPAOKIEGO Obszar 15 101bejmuje klalrpaclki ll'IÓW prZJedlgór-Sk.i, strefę fłi!Srową z zeWIIlętr:mym paJS:IIllein
bradJ10WISik:im. NaowaiŻ!niJajsre M~ mają
;msoby gazu :z:ie!IIIDelgiO, •cWOibnJe z;lloża ropy :naf-bowlej li wyooikiej ,jailoośdi
'Wa!PiJe:nllie
pasmJabriaJdiiiOWISklie:g<>.
Obszar 16 d!zJieli się m część półmloon.ą we-w:nęrłlrznyoh niecek Kall"prut (w'i.oedeńs!k.iej i pa-lllOrus!kiJej), lW1eWlnętlr7ną strefę 1brad1owlsiką oraz ·
oen:tmiline wyżyny z Slell'.iJatmdl przyJ.eigłymi. Na.j-W\ięklsze macrenile ma'ją :cl!ooa II"QPY illialfWwej
i gazu 1J.iiemne,go omz wa:piJerrile a ,taikże mClll'gl'l' WlalpĆ!eiil!IlJe stailJOIWiąre SIUOOW'.ilec dio pood:ulkcj i
!O€Itnle!l'li1ru.
Obszar 18 oibejimruje lk;rystaillind!k. THttr i Sitre-fy Veporu·, 1eg~o senile p!l"'Zyll'€igłe IOiraiZI fP!aJleiO!gen lrotllilny Sp:Lszm. Dwżte ZIIlaiCZ€'Diie m1a1ją
ihydro-termailine d, metaso;malty:crzme złoża rtUd :rrlle'ta1i
IllieżellaiZTI.y!cih 10raz :rnn::Liejs:21yich ll'lozmi!all'ló:W' IOISa-diOIWie :zlłaża rud ~ch.
Obszar 19a olbejmuije l()lbs~aJr ś:rlodlk.o'WIOkoalr
paokich neowulkanitów i północne obroożenie m:iecki. palllOńslkielj. ~a,CIZieilli:Le ltnlaJj,ą
hyd!natber-mailn8
zrooo
l() ~Chruralk1le'r!Zle lŻyłowym ll'Udmeta-H ll'lliierŻiełaiZD.Yfoh.
I!n!1JriaJWuillk.ank:zny IOiSiaJdiowy ·ba-sen z:aJWii~era ·warmtwy węgli!łl ibrumlaJtn~. SikaJły efuzywtne głównie ralllldetayty i hazałty stam.owią d.kiskKmaJły kiamień budiOWJa~ny. I!n:terles!Ują)Cie sąrólW'nJiJelż 2'J1lo2n, kw:a:ncytów śród/1JądJowylcih.
Obszar 19b .jest 'Wtlw1orzxm:y z paJSma ·slmił fli-· smwycll wewnętmnej nliiedkii. lka:rpa~c!kiilelj
(noo-gen) i j'ej odinóg 10!I'!a1Z IIliOOWli.LlJk:and:tów. Nad:wtięk sze ZlnlaiCIZe:nlile mają złożlEb il'IOIPY 100:1ltlowiej, gazu !ZlierrJ.iilJ€1g10 IOil'aJZ SIOOli k!amiell!Illej. l:ni1lerlesująoe jest złoże haloizytu i hydrotermalne żyłowe wystę p!OIWanre 1rtęaii. Węg1e n:iJookd. podiv'jholr lartskńiej
nJie ma:ją ~a pmemys!łowego.
Obszar 20 &1JaiilJOIW\ią ~cydy Cbamdz•ilej
po.-łudniiowe .jedJilJost!k.i. KMpalt Ce:n;trlailinyoh) i pół
niOOllJe 101brrz.e~liia, ni:zirny p!łiillOńskied. Eks!Porto~
wane są stąd IIIlla@lezyty. Pewlnie !pll'ZJellllysł.iO
we tzlnalczenJiJe maa,ą rownite!Ż 'Złoża ~ytu, hyldłrtońJeimaJ:Jne impll'lelgillaiCY'jillle I:ZIDOŻia' ll"\.ld
mie-dzi ,omz osadowe Zlłloila ,gipsu :i .wysonnie1 d,alkJości
Wla!PiJeini.
*
Na Qpracowanie gsoLOłg1CIZll1Je posz,cze,góJny,ch obszarow sllcladia:ją Się:
A. GeolloigliiCI2lna 1ozęść 1Jetkisrllowa B. ElrorromiJczina ozęść •tekstawa
C. Zatłią:cZIIllikii gna:fiiCI'lttlle :i tabeliaJryiCI2llle D. Wlrlliloslci :ii projekty.
W ozęścm .te!kstowe:j są nJa.LSitępuj BJae dime: W ,części A. Geollogilcma· iC!hairia!k:tleryistyka ·ob-szruru; SJP€1cyfilczne regio.nal~n~e -cmynndJkli :gool.o-gilazne, IDafj·ąoe wpiływ na powsta'Wiallti.e złóż
ko-palin :użytecmytcih. Alnałi:zla aik:tualn.eJ.glo staJilu dtLości msobów pos7JC21egói1Jny;ch SUil"'WWCCÓ'W: WISZleclhstriOinne 'OillliÓWilende d:a!nyiah d/ecyrllują
W azęści
B.
E1ronJomlcma., analcltzJa tre.atiza~eji dtotYJdhCZiaSOWiego, ,Clhoobarż by ik!l"ótkiego IO!krerupla.Iliowych badlalń, ich metodyki i teohiiliki.
~Iliwaśoi da.WsiZle~o ir1012'8llell'IZal!lliia ilJośdi zasoibów lropa.J.iln uży~cmYJCih i UJSltlaWania ·1Jecimoll0gii
:ildłl ipll"ZZel''ibu~ ZesltaJw.iJenie :f~t~c:zmJegtO IOOZ·
Ryc, 2. Wzór mapy geologicznej 4fAg.Bi,Co.$n 7 8 ~ łAg.BiCo.Sn 9 łAg.B\Co.Sn ~ 18 ~,.,Mg 70~ 17 sn,t.fn • -~ 16 e fa.Ag.BI,Co
,.,.
12 ~ 11i114 Sn.Fe ,~milasżfczenlia· :iJióż SUJl'IOWICÓW' IÓtf'8IZ
zak!l!a.d6w
prze~:talbiJaJj,ącyah wydidbyw.ane SUJOOWIOO. Ocma aiktu
-ailinej sytoodji ogómej na badiaJnym 101bsziame: tra.JnJSpOII'!t; l2.18JO!PaibrrzJentiJe w ene:r.giię, ,goopodial!'lka WIOd!na, ;slhlia! robocza; Zillalc:zenile k::ryOOI".i.ów prze-w.ari:aJI\JCYJCih iili8J
da.Iny.m
oibsZiall'Ze.28
fii
Si o ITIIl1IllllJ fZZ!l 1::;.·,'~3 l_. ..... i/ 14 l ATD 38 S9. 40Si~~~~
Ryc, 4. Oznaczenia występowania surow. c6w mineralnych0~, --~--~?--~
.
~ą--~~km
Rye. 3. Wzór toppgraficznej mapy
W części C zaWiall"te są podstawOWie mla!t.ełria ły :mbmne
:w
~u prreprowardloon.ytclh blvdań IIllal rflelrenie 07JeohosllowiaJcjiL, a miammvcie: . a) ma 1Jelr,iiały ikall'tlograceiczme,
lb) materilalły georf·ilzydlmle i geodh€1m.iczne, uzyslk.ane
w
1Joku !badań ,geoLogi!cznytclh d p!l'atc gooli~WMVICZ)T!oh,·C) ma•1lelrdaiły obe jllllllljąJoe Wymlci wszysilich
etaJpów ~Yiah badań, ·
d} maltelri.alły .oibrr':arrująoe ~2JCIZ!Emlile 7Jł6ż.
Mapy ,ge011Qgi:C:m!e ~~y.oh dbszrurów są SJpOI'Ząd:1lalllJe 100 ~ · toplograf.ilczriym
w różnY'Cih podlzialł!kaclh, lllJalj'C2ęŚailej w piadrzń!ał ce l : 50 000 (ryc. 2).
W lci.ągu dwu
Lalt
nastąpić ma wydain.ile ~ukliieim ~ądloW)T!ah map igetOlO!gtc:m)T!clh
w
po-dZiilałce l : 200000. O~aJrY k!oipalń o szc\zleigól-~jS'llym zna,azen'iu, 2Jalgłębi'lłl W!~ lub
'ob-szaxy :iin:1Jełr1esu!jące pell'\S1p~yw!mlli
Slllll'towtoowy-mi są diolktrmJ€1lliflotwlalnJe maparrnli ~~o,giCZ!Illymi w poldlztailloe l· : 10 000 11Ju:b l : 25 000.
Ma~py. dJo p!l'IOIW'adloon.ia prac
•geD1otgi!CZI!liO-JPO-s.zJuki'W1aWICeyldh. są wyilronywlaJille w podzJiJaJłooe l : 200 000, :przy ~ym cisktóre j1ej :llragmJetn.ty są wyklonywanJe
w
podJZilałre l : 50 000.WystJęp10Wiałi1Je
:mm
lropatl.iJn U!Ży't.eic~Zlntoh m-~tnacza się 100 mapacll wytlrony'WiallllyJchw
po-dzWoe l : 50 000, jednolicie dla 'WISZystkilah
ba-danych obszarów geologilcznych .
Lokalizację oznaczano na oryginałach map .topogrra:fioznyc!h w podziałce l :50 000 (rryc. 3), symbOOJe po.szczegóhnydh !lropal:im: umńlesz•czano na kail..oe ·tbeij same~ wiel.drośai (Tyla.· 4).
PosOOZJególne zboża OIZJllalczano symbol811II1i,' pr:oo'Wiildzilan ymti "IIIliSitrtulkicj.ą 56" dll!a S!POfl'1Zą dlzmti!a map ;lropal:in użytecznytdh w rpodlmałoe l : 200 000, UIStailicmymi pr:ooz ,goo1qgów :na
spe-qjJaiLnJej n:atrad'Ziew
Wall'S'Zla'\V\iew
;r. 1958. ~ nie z wyt'ylczlnymil WSpOOnn:ilanej ~oji spo-rządtl\cm.o rown.ież wykaz poSZJCmgólnyldh:lropa,-:liln: w:dhodzą~cych dJo billansiu ~asdbów. Tę samą wielirość syn:niboli. gra:f:i.cmydh. IZasńosJOIWialnJO ;rów-nileiż J1Ja mapatc!h w: podiz.iJalłoe l : 50 000 dilaitego, że .·by!ły I()(Il.e płie:rwlatme przeZilla\czxme dilia :matpy w podziałoe l : 200 000. Przyczyną ~tego stała silę ta ·oilroHcmość, że
w
CzeyhlosłOWiaiCljli .znnu-ISZeni 'byl:iśmy . tzlaznoomć na mrupdie ponad10 000 symbolów. Zaistol9oWiaiillile peł!ne.go
syJin-hoJ:u :pl002l0Żiególn.yah lk!qpalitn .lilia . mapie w po-~ l : 200 000 w stosunku dlo nil€!k1órych
oibszaJrów był!O ZUiPeł.nie niemd2iliwe. Często i w podztilaibae l : 50 000 m:rla!CIZlenia są JUZ na
gmndK::y czy:teil:roośai. Tirteść 1@1aifiJCI1ID.a mapy obejtrnuje il"'ÓWi.tllieŻ malte~rJ,aJł o 1cha/I'1alktelmJe ,gos-pcdail"lczym, lnlP· edemeiillty palństwlowego pl.runu gOOipodall"ki. wodlniej, linie lrormmiikacyjne,
tre-:z~erwaty ipłl'ZYII'IOdy, mileljsCIOWIOIŚCi 1rurialcyjne
i liln:ne.
N a piQidiSitaW'ie d!c6wiadlozeń uzySklanych w to-!ku tych qp.moowaiń Ziaidlarrtia :ZIO!Sttały II'IO~
ne. Chodzi mianowicie o opracowania
materia-~u kiall"ttotgJI'Iaficm~o w ·tJem. LSJPOsób, hy UWIZiględ niały I01llle :n.ile •tylklo dbszał'y wydldb)TiC!ila (w ll"'e-gi.om.~h e'~1oaltaJCfji !lmpałń węgla taiide
gria-niloe olmoorow kqpailm.li,runych), 1ecz 'I'IÓW!n.ieiŻ
tak-że i ·Oibszacy przyszłościlowe. pemp~.czne,
które w ~eailrn rp1am/ie pięCI1o,1etninn s.ą płl"'Ze
widziane do płOISIZICZielgó1nyc:h etapów barllań.
w
IC0ęści D - są IO!Pil'laiCI()Wiall1Je pe:rspellrtywy lfiOIZISZielrzenia bazy SUII'IOWioowej,, jpl'IOijelkty ;i :LchUIZasaJdin:iendle dWa daliSizytih poszu!kiwań, możJ.i WIOŚC1i W)T'kiol:Zy:s:1Jaln;i,a wmystkiloh składlnlilków ~El!lilny, wnitoski. w ~u dio melt!odY'ki ·i tecilmiikii pr81c geJOilJagilc~uildwawczy;ch. Tu :zla.IW!a!I'Ita jest ::rówlnież ooa~1iza eloonlc~mkzna
Z.rllalczenia danej kqpailiilny dJLac .go.spadialriki na:ro-/diowlej.
Milli8!l'rllotwle !kwoty łloiiJcm.e na pra/Cie geo1otgicz-no-poszukiwawcze i inwestycje podkreślają znaczenie tej części qpraroWrani!a.
U.clhwała :r'Ziądlu C~ooj1i z dnia
29 Sltylcznial 1960 r. poleca. iblplra!OOWialnlite IPierw-srego diłlllg!ooiklreoowe,go pilianru dlo :r. 1975,
w
ciągu 1960 1r., :na;jpóźniej w 1961 r.
A:by m!Ogłla być spelłlnlilane padstawoiWie zada-nie, jaikiim jest oaiłlkowli;be wykorzystani/e
zaso-bów SUTOWICÓW .i moiJlii,WlOŚQi Sk.OIDlOillliilcznych
klrajiU
w
IOiklresi.e pmeiblu!d1owy społieCZIIlle!j., bada ..nia pas'OOZegói!nyich olbsm!ri&v ,geoliogidzm.Yidh są n:i!ezlbędnytm i wyjści!OW!ym e1a:rnJEID1lem
wszei-kiich p!Oc:zytnlalń.
JAROSLAV SKACEL
Slezsky ustav Cs. akademie vEid - Opava, CSR
METALOGENEZA
ŚRODKOWYCH
I WSCHODNICH SUDETÓW
B
OGATA HLSTORIA GEOLOGICZNAśriOid.loowylch i WISlohiOidindldh Sudetów spOWIO-dowlała p01WS1:Jallllie w ciągu k!iiliklu
l€fPOk
ibaro'ZIO r·óżiniOIOOdn.y;ch SkupiSk !Ininle!mlnj11clh. Na,Oibsza-rZJe Gór Oril.ickich, ilrompleksu K~raliok:iiego śl'lliemiku, Gór Rylclhilei~.<:'j)rilcfu., H:r'lu'bego li Niz-kego J eSie'Illilkru odiklry.to górn.iJaeyu:n ~ooobem w enasa~dh h:isiloirycznyioh retki wy!Stąpi>eń JI"Iud. W XX wielru wy:dJo'bylwlaoo j'edniaikże tyJ.lm z niek!tóry;dh rz;łóż :rudy ~ela~Za (w o:klolkach
S1Jember.kru), rudy 'obowiu i cym/ku (Nova Ves
pad
Ryrnai'ovem) ooatz graflilt (w p101hlirż;u StaregiD Mes-ta pod Ślllieżnmem). Owa s1laignia,aja wza--kresie wydobycia surowców użytecznycll
sprawiła, że ,geo1odJzy me intereiSIOIWlali się ty-mi 'tlelrenami, tak 'W11ęa nlaiVVI~t po II'Ictku 1945 od-, CZJU'Wlaiłlo się 'bmalk piśmlienmc:twa 'PCJSw\iędOinlego
obszlaJOOm omaJWl~amej 'CZJę~ki Sudetów. Sprzed drugiej WIOijlniy świa:1lolwe j IPDICihodiZią rp!'laJce · głlów nie .autorów niemiookich. Creskte opracowania I. V. R:rloidha:z!kli, Fr. BlaJrłbcmica, B. M8Icihy mają dha!t'lakttJer ilromphl;aicyjlniy, diriOibnile,jSIZJe
Olryigilnla[-ne prace na temat złóż rud w Jesioniku opu-bllllrował 1ediy:niile F1r. Slavi!k, a o ·złO!Żalclh wtćtr-nyelh F1r. FoSepn.y. .
Ro II". 1.945 Z18\PIOICZąf!koWainiO IIlOW1e biadaltlia·. R. K~ttne1r :ZJe swymi lllle'Zirl.iaroi skall'1la:wał W S,Z'CZJeg'Ól'lllości dewKm Wa:IiSitw Vll'beiiliSik:ilcih,
I. Kou!l;ek barl!aił ZiłlożaJ rud, k1Jól"y!tn w olkrlesie późnieiszym poświęcili się przede wszystkim J. P€1ttra:ne1k i Zd. R0111iba. iK. Za~pl,eta.l pinoiWa-d'Ziiił . ibaldlal!llia IIllad krystałinik:i€1tn :i ipa!ledzJOikiem ślągkiim., wŚJI"IÓdi jego uczniów dOO;a!Illli rud
za1j-:mow~ail.i s:ilę Ftr. Ba!t'ltals, J. Jl8llll00ka 1i J. SikaceL J. Se!kanilna . pośwtięcił się haidlrunilarn złlóż rud metali niewaznylch, B. F!Oj:t prlalaOWiał nad kh
gmcthełmią. ZlOOai ~graiDiitu i niJElkltćiryldh meta-D.'IliOil"'ńLciYiclh rud :żle1aizia opits1alł P. Kve1loii. Ze-sJ1:181Wienie ZJłóż SIUJl"OWICÓW ·Wyiflecznj11ch i litera-tUiTy minle!rEl!lqgiCZil!O-IgJórndozej podał T. Kruta. . Orli II'. 1949 {I'IO!Zjp()lczęto sys1Jelmaityczm.ie
biaJda-n:iJa, d: :płl"I8IOO gooil!QgiJCZJrliO-'pOISZJulciWawiCIZle nad 2lk>-ża1Illli ll'll.lldk:miOIŚin ymi Ś\rodikiCJWty~clh 1i 'WISiclhodnicb. Swcte;tów, s:toiS!ując 1Pfzy rtym metody gJelof.izj11cz-nle, ,goochermC'ZigJelof.izj11cz-nle, a 'taiklżle WY'k!onaiDIO szetreg pna1c w.iJE!rtndiczyoh i ,góTllliJCIZiytdh. BI'18!Cie
te
pii'Zy-nilołgły w efekldie iSiZJe/rleg !Il!Owy:clh złóż. Są to
prz,edle wszystkim 'ilrnpoognacje epigeootytciZil'e złóż metali nlieże[amydh. Następrl!ie :złio7Ja syn-genetyczne II"'Ud ża1a1Za w deworrl•e wsahlod!nio-sudealcim. W badandalclh tyJCib. u:~srtllliicz;yli igłówlnr.le J. Jane&a., J. Skacel, J. Kućel'a, F. Ba1r1:Jas i B. Zitek.
ZARYS GEOLOGII
Kompleks Sud1~tbw CZI€ISICY ~o1oclłey dzielą
naj1częściej lilia Sude!l;y :zta!Cihodiilllie - łąclmie z ikcystail.inoikiie:m Kral. Snieżnilm li Sudety wscibJodtrlde. W po1Skiim. ipiśmierm.iotwie
.geolo-. g!ilczmym wyrlizJilela się pcmadt10 Sudety· śrrodilro Wie.
KrystJaJ!iin.iik
!k:łlodzik;i:, staiil/oWii~cy wsdhodruąi pi<Hudlniilotwlą część Sudtetllów ś:rodlrowych, dzie-lono w przeszłości na: a) starszy kompleks
zme-1:Jalmiolrfd/ZJolwa!lly, ,oibejiiillUijący bilotytoiWie PM"a-gnejsy młynowsk:ile, d'WIUmikowe .g!llejsy
