Ireneusz Jaźwiński
Podmioty regionalnej polityki
społeczno-gospodarczej w dziedzinie
kapitału ludzkiego
Ekonomiczne Problemy Usług nr 45, 245-252
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO
NR 573 EKO NO M IC ZNE PROBLEMY USŁUG NR 45 2009
Ireneusz Jaźwiński1
PODMIOTY REGIONALNEJ POLITYKI SPOŁECZNO-
GOSPODARCZEJ W DZIEDZINIE KAPITAŁU LUDZKIEGO
Wprowadzenie
Do ważnych czynników' rozwoju społeczno-gospodarczego i wzrostu gospo darczego oraz głównych determinant życia społeczno-gospodarczego zalicza się kapitał ludzki. W wielu podejściach kapitał len bywa nawet postrzegany jako najważniejszy czynnik rozwoju. Jednocześnie procesy rozwoju i wzrostu w znacznym stopniu zależą od respektowania zróżnicowanych terytorialnie szans i predyspozycji rozwojowych. Na rozwój i wzrost wpływa również sposób prowadzenia polityki społeczno-gospodarczej, w tym w układzie terytorialnym, a do uwarunkowań lej polityki o bardzo dużej randze zalicza się kapitał ludzki. W tych warunkach wzrasta znaczenie regionalnej polityki społeczno-gospodarczej w dziedzinie kapitału ludzkiego, w której kluczową rolę od grywają podmioty samorządowe. Celem pracy jest przybliżenie regionalnej polityki społeczno-gospodarczej w dziedzinie kapitału ludzkiego ze szczególnym uwzględnie niem jej podmiotów. W artykule zwrócono uwagę na zagadnienia dotyczące: zintegro wanej polityki społeczno-gospodarczej, pojęcia i miejsca regionalnej polityki społecz no-gospodarczej, istoty kapitału ludzkiego, rodzajów podmiotów regionalnej polityki społeczno-gospodarczej, samorządu województwa, wojewódzkich urzędów pracy.
Zintegrowana polityka społeczno-gospodarcza
Podkreśla się znaczenie rozpatrywania i prowadzenia zintegrowanej polityki społeczno-gospodarczej2, /daniem autora niniejszej pracy godny uwzględnienia jest pogląd, zgodnie z którym polityka społeczno-gospodarcza to świadome oddziaływanie jej podmiotów, głownie organów władz publicznych, na przedmiot lej polityki w okre ślonych wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowaniach, zmierzające do osiągnięcia wyznaczonych celów za pomocą odpowiednio dobranych narzędzi i środków zgodnie /regułami nauk społecznych i ekonomicznych. W syntetycznym ujęciu przedmiot poli tyki społeczno-gospodarczej stanowi społeczeństwo i gospodarka.
Istnieją ścisłe zależności między sferą społeczną i gospodarczą, a problematyki społeczną i gospodarczą warto rozważać łącznie w sprzężonym układzie
społeczno-1 Dr. adiunkt. Katedra Polityki Gospodarczej, Wydział Zarządzania i I konomiki Usług, Uniwersytet Szcze ciński
Por. K. Secomski. Polityko sptileczno-i-kunomuzno. Zarys teorii, PWh. Warszawa I97K.
gospodarczym. W (yin kontekście należy zauważyć, że: „Celem ostatecznym gospoda rowania jest rozwój społeczny, rozwój człowieka, ludzi i zapewnienie im pracy i wa runków godziwego życia (...), aby realizować cel ostateczny (rozwój społeczny), trzeba rozw ijać gospodarkę, zwiększać inwestycje i zatrudnienie, promować postęp techniczny i zwiększać produktywność. Wynikają stąd dwa ważne wnioski:
• cele społeczne realizuje się głównie przy pomocy środków ekonomicz nych. Nie można bowiem dzielić tego czego nie wytworzono w gospo darce. a udział poszczególnych grup społecznych w PKB powinien być względnie proporcjonalny do ich wkładu w tworzenie nowych wartości, ■ cele społeczne nie służą tylko rozwojowi człowieka, lepszemu zaspokoje
niu jego potrzeb, ale na zasadzie sprzężenia zwrotnego (...) stanowią wa runek osiągnięcia celów gospodarczych”’.
Pojęcie i miejsce regionalnej polityki społeczno-gospodarczej
Ważną częścią polityki społeczno-gospodarczej jest regionalna polityka spo łeczno-gospodarcza, nazywana również polityką intraregionalną lub polityką we- wnątrzregionalną. Wykorzystując podejście W. Kosiedowskiego odnoszące się do po lityki intraregionalnej można stwierdzić, że regionalna polityka społeczno-gospo darcza to „całościowa polityka społeczno-gospodarcza prowadzona w danym regionie przez właściwe podmioty regionalne”* 4. Wyodrębnianie regionalnej polityki społecz no-gospodarczej wiąże się z podziałem polityki regionalnej na politykę inlerregional- ną (międzyregionalną) i politykę intraregionalną (wewnątrzregionalną). Polityka in- terregionalna ogólnie jest polityką państwa wobec regionów, a polityka intraregional- na - polityką regionów w stosunku do samych siebie. Przedmiotem polityki interre- gionalnej są układy regionalne. Natomiast polityka intraregionalną może być nazywa na regionalną polityką społeczno-gospodarczą lub regionalną polityką ekonomiczną. W warunkach polskich polityka intraregionalną jest prowadzona przede wszystkim przez władze samorządowe województw. Przedmiotem tej polityki są poszczególne w ojew ództ w a (regiony).Pogłębione definicje polityki interregionalnej i intraregionalnej zostały zapre zentowane w literaturze. Według A. Fajferka „Polityka inlerregionalna jest to polityka centralnych organów władzy państwowej wobec regionów. Polityka intraregionalną natomiast jest to polityka prowadzona przez organy władzy publicznej w regionach. Odnosi się to zarówno do polityki uprawianej na szczeblu samorządu gminnego, jak i na poziomie wojewódzkim”5. Zdaniem Z. Gilowskiej. G. Gorzelaka. B. Jałowieckiego i K. Sobczaka: „Polityka inlerregionalna to usystematyzowane oddziaływanie na obszary będące wyodrębnionymi ponadlokalnymi jednostkami terytorialnymi podziału admini stracyjnego kraju (regiony). Polityka inlerregionalna państwa to działania podejmowane
' M Kahaj, /io h g n n o in Y system polityki s/mleczno-gos/mJanzej, (w:) h.V. Bowden. J.H. Bowden, M. Ka- baj, T. Kowalik. A. Noga. J. Wilkin, Ekonomia Sauka ztlnm ego rozsąilku. laudacja Innowacja. W aM W a 2002, s. 645.
4 W. Kosicdowski. Mtyilzy n n ktem a inlerwem In/ximruti. Niektóre ih tematy jm lin ki regionalnej w okresie transformacji, [w .| S Itagd/iński, M. Marszałkowska (red ). Gosfunlarka - przestrzeń \nxlowi\ko. Restruk- n m za c/a frans/ormaivina i rozwój regionów m- /w s /H k lw ie procesu jetlnoczenta się Europy, UMK. Toruń
1 « . s. 157.
4 A. l ajlca-k, Polityka regionalna. |w :| A. I:ajlorek (rod ), Polityka ekonomii zna. Ali w Krakow ie. Kraków
przez rząd centralny oraz jego agendy, w tym także terenowe (...)'*. Natomiast politykę intraregionalną autorzy ci definiują jako „usystematyzowane oddziaływanie na procesy rozwoju społeczno-gospodarczego zachodzące na obszarze regionu. Polityką intraregio nalną są działania podejmowane przez samorządowe władze regionu i ich agendy"6 7 * * *.
Istota kapitału ludzkiego
Istotę kapitału ludzkiego można określić na podstawie jego definicji i opisów zawartych w literaturze. Zgodnie z poglądem R. Szarfenberga kapitał ludzki to „wiedza, umiejętności, zdolności, wyszkolenie, doświadczenie, kompetencje oraz zdrow ie, które są udziałem każdego człowieka. Można rozszerzyć zakres tego terminu na wszelkie cechy poszczególnych osób odpowiadające za ich możliwości, kondycję oraz sprawność intelektualną i manualną"1*. W innym podejściu zaznacza się, że kapitał ludzki „obejmu je wszystkie cechy wpływające na produktywność jednostki, w tym zarówno formalne wykształcenie, najczęściej kojarzone z kapitałem ludzkim, jak i inteligencję oraz wro dzone zdolności, stan zdrowia, cechy charakteru, a nawet takie czynniki jak znajomości i powiązania, także przecież mające wpływ na (...) wydajność i efekty pracy"”.
Wyróżnia się różne elementy i ujęcia kapitału ludzkiego. Można analizować powiązane ze sobą elementy kapitału ludzkiego: intelektualny, fizyczny, emocjonalno- społeczny i duchowy. Ponadto duże znaczenie mają dwa aspekty kapitału ludzkiego: ilościowy i jakościowy. Autorzy raportu Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej nt. kapitału ludzkiego uwzględnili dwa ujęcia kapitału ludzkiego: wąskie i szerokie1“. W wąskim ujęciu kapitał ludzki określono jako ucieleśniony w cechach jakościowych dostępnego w gospodarce zasobu pracy społecznej efekt inwestycji w oświatę i kształ cenie. Natomiast w szerszym ujęciu do inwestycji tworzących zasób kapitału ludzkiego zaliczono także inwestycje w zdrowie, ochronę środowiska naturalnego i kulturę.
Kapitał ludzki jest istotnym czynnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego województw. Podkreśla się. że „inwestycje w edukację oraz w inne formy rozwoju kapitału ludzkiego mają kluczowe znaczenie dla w zrostu gospodarczego"11. Za mnożnik kapitału ludzkiego bywa uznawany kapitał społeczny. Jednocześnie kapitał ludzki nale ży do podstawowych czynników decydujących o konkurencyjności województw. Wpływa na atrakcyjność inwestycyjną, procesy inwestowania, pozyskiwania i utrzy mywania inwestorów' zewnętrznych i wewnętrznych. Oddziałuje także na inne procesy, w tym innowacyjne czy przyciągania turystów'. 7. zaprezentowanych przez M. Herbsta analiz dotyczących kapitału ludzkiego i rozwoju regionalnego w Polsce12 wynika, że w ostatnim dziesięcioleciu zachodziła ścisła współzależność między zasobami i przyro stem kapitału ludzkiego a poziomem dochodu i tempem wzrostu gospodarczego
regio-6 Z. Gilowska, G. Gorzelak. B. Jałowiecki, K. Sobe/ak. Kierunki polityki regionalne/ Polski. Uniwersylel Warszawski. Warszawa IWK.s. 16-17.
7 Ibidem.
R Szarfenbcrg, Kapitał lu ttki. |w :| B Rysz-kowalczyk (red.). Leksykon /mlityki s/mleiznej, Instytut Polity ki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa 2001. s. 64.
M. Herbst (red.). Kapitał hnkki i kapitał s/m łeizny a rozwój regionalny. Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa 2007. s. 11.
Kapitał ludzki. Stan i pers/iektywy. raport nr 27. Rada Strategii Społeczno-Gospodarczej przy Radzie Mini
slrów. Warszawa I99K. s. 14.
Ci.S. Becker, G.N. Becker, Ekonomia iyeia. Helion, Gliwice 2006, s. KÓ.
M. Herbst. Upływ kapitału ludzkiego i społecznego na /krótkookresowy) wzrost gos/nularezy u polskich
nów. Autor len podaje, iż: „Regiony, klóre w połowie la) dziewięćdziesiątych charakte ryzowały się dużym potencjałem kapitału ludzkiego, osiągały w kolejnych latach rela tywnie szybki wzrost"13.
Rodzaje podmiotów regionalnej polityki społeczno-gospodarczej
Przyjmuje się. że w najszerszym ujęciu podmiotem regionalnej polityki spo łeczno-gospodarczej powinno być aktywne społeczeństwo, wyrażające swoją wolę poprzez wybory, referenda i konsultacje. W praktyce politykę kształtują władze pu bliczne (państwo, ich organy) i inne podmioty, np. organizacje społeczne. Wśród pod miotów polityki społeczno-gospodarczej można wydzielać podmioty centralne i pod mioty terenowe. W skład podmiotów terenowych wchodzą podmioty rządowe i pod mioty samorządowe. Przykładem terenow ego podmiotu rządowego jest wojewoda.Należy podkreślić, że w regionalnej polityce społeczno-gospodarczej w dzie dzinie kapitału ludzkiego w Polsce decydującą rolę odgrywają podmioty samorządowe. W tym miejscu warto zaznaczyć, że polskie województwo samorządowe to .jednostka 0 charakterze korporacyjnym, wyposażona w osobowość prawną o charakterze publicz nym i prywatnym, wypełniająca, poprzez wyłonione w drodze wyborów organy, zada nia administracji publicznej, na zasadach określonej prawnie niezależności, podlegająca przy tym nadzorowi państwowemu, sprawowanemu na podstawie kryterium legalności, której samodzielność podlega ochronie prawnej”14.
Podmioty polityki, również regionalnej polityki społeczno-gospodarczej można dzielić na:
■ naczelne, niższych instancji; ■ wybieralne, mianowane; ■ jednoosobowe; kolegialne; ■ decydujące, pomocnicze;
■ o kompetencji generalnej, o kompetencji specjalnej.
Samorząd województwa
Głównym podmiotem polityki samorządowej na poziomie regionalnym jest samorząd województwa. Zgodnie z zapisami ustawowymi przez samorząd wojewódz twa należy rozumieć „regionalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie teryto rium"15, przy czym zaznacza się, że „mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową”lh. Organami lego samorządu są sejmik wojewódz twa i zarząd województwa kierowany przez marszałka województwa. f)o zakresu dzia łania samorządu województwa przypisano wykonywanie zadań publicznych o charakte rze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządo wej. Zakres działalności ogólnie dotyczy prowadzenia polityki rozwoju regionalnego 1 świadczenia usług na rzecz społeczności regionalnej, w znaczącym stopniu odnosząc się do kapitału ludzkiego.
” Ibuleni, s. 201.
M B Dolmcki. Kome/H ja iiłi/eułidtrtc« xaim»zqdimvgti. „Samorząd Terytorialny” IWO, nr 6. s. 22. ” Obwieszczenie Marszalka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia IK września 2001 roku w sprawie ogło szenia jednolitego tekstu ustawy o samorządzie województwa {!>/. U. 2001, nr J42. por. 1590 z póżn. zm.),
art I.
Według zapisów ustawowych na politykę rozwoju województwa prowadzoną przez samorząd składa się17:
■ tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy;
* utrzymanie i rozbudowa infrastruktury' społecznej i technicznej o znacze niu wojewódzkim;
■ pozyskiwanie i łączenie środków finansowych: publicznych i prywat nych. w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej;
■ wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wy kształcenia obywateli;
■ racjonalne korzystanie z. zasobów przyrody oraz kształtowanie środowi ska naturalnego, zgodnie z zasadą zrów noważonego rozwoju;
■ wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu technologicznego oraz innowacji;
■ wspieranie rozwoju kultury oraz sprawowanie opieki nad dziedzictwem kulturowym i jego racjonalne wykorzy stywanie;
* promocja walorów i możliwości rozwojowych województwa;
■ wspieranie i prowadzenie działań na rzecz integracji społecznej i prze ciwdziałania wykluczeniu społecznemu.
Jednocześnie samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze woje wódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie11'; edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego; promocji i ochrony zdrowia; kultury oraz ochrony zabyt ków' i opieki nad zabytkami; pomocy społecznej; polityki prorodzinnej; modernizacji terenów wiejskich; zagospodarowania przestrzennego; ochrony środowiska; gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej, a w szczególności wyposażenia i utrzy mania wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych: transportu zbiorowego i dróg publicznych; kultury fizycznej i turystyki; ochrony praw konsumentów; obronności; bezpieczeństwa publicznego; przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego ryn ku pracy.
Organem stanowiącym i kontrolnym województwa jest sejmik województwa. Organ ten zostaje wybierany w bezpośrednich wyborach samorządowych na czterolet nią kadencję. W skład sejmiku wchodzą radni w liczbie trzydziestu w województwach liczących do 2 min mieszkańców oraz po trzech radnych na każde kolejne rozpoczęte 500 000 mieszkańców. Sejmik wybiera ze swojego grona przewinlniczącego oraz. nie więcej niż trzech wiceprzewodniczących. Do wyłącznej właściwości sejmiku woje wództwa należy między innymi1'*: stanówJenie aktów prawa miejscowego, w szczegól ności statutu województwa, zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim; uchwalanie strategii rozwoju województwa; uchwalanie planu zagospodarowania przestrzennego; uchwalanie budżetu województwa; podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia lub nicudzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu wykonania budżetu woje wództwa; uchwalanie, w granicach określonych ustawami, przepisów dotyczących podatków i opłat lokalnych; uchwalanie „Priorytetów współpracy zagranicznej woje wództwa”; wybór i odwołanie zarządu województwa oraz ustalanie wynagrodzenia marszałka województwa; powoływanie i odwoływanie, na wniosek marszałka
woje-" Ihidcm.an. II.
11 Ihidcm, an. 14. " Ihidcm. art. IS.
wódzlwa. skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu wojewódz twa; podejmowanie uchwal w sprawach majątkowych województwa.
Organem wykonawczym województwa jest zarząd województwa, liczący pięć osób. W jego skład wchodzi marszałek województwa jako przewodniczący, jeden lub dwóch wiceprzewodniczących oraz członkowie zarządu. Do zadań tego organu należy między innymi2": wykonywanie uchwał sejmiku województwa, gospodarowanie mie niem województwa, przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa; przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i regionalnych programów operacyjnych oraz ich wykonywanie. Zarząd wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich samo rządowych jednostek organizacyjnych lub wojewódzkich osób prawnych.
Wojewódzkie Urzędy Pracy
Z punktu widzenia kapitału ludzkiego bardzo ważnymi samorządowymi jed nostkami organizacyjnymi samorządów województw są wojewódzkie urzędy pracy. Realizują one zadania w zakresie polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich. Wojewódzkim urzędom pracy można przypisać między innymi następujące zadania samorządu województwa w zakresie polityki rynku21; określanie i koordynowanie re gionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich w odniesieniu do krajowej polityki rynku pracy przez przygotowanie i realizację regionalnego planu działań na rzecz zatrudnienia; podział posiadanych środków Funduszu Pracy; opracowywanie analiz rynku pracy i badanie popytu na pracę, w tym prowadzenie monitoringu zawo dów deficytowych i nadwyżkowych; współdziałanie z wojewódzką radą zatrudnienia w określaniu i realizacji regionalnej polityki rynku pracy i rozwoju zasobów ludzkich; programowanie i wykonywanie zadań realizowanych przy współfinansowaniu Europej skiego Funduszu Społecznego; realizowanie zadań wynikających z prawa swobodnego przepływu pracowników między państwami, organizowanie i koordynowanie oraz świadczenie usług poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej, a także ich rozwi janie na terenie województw; opracowywanie, gromadzenie, aktualizowanie i upo wszechnianie informacji zawodowych na terenie województwa; współdziałanie z wła ściwymi organami oświatowymi, szkołami i szkołami wyższymi w harmonizowaniu kształcenia i szkolenia zawodowego z potrzebami rynku pracy. Należy podkreślić, że wojewódzkie urzędy pracy są instytucjami pośredniczącymi komponentu regionalnego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL)22.
Podsumowanie
Rola i znaczenie kapitału ludzkiego wyraźnie zwiększyły się w drugiej połowie XX wieku i mogą nadal się zwiększać. Kapitał len wpływa na różne zjawiska i procesy. * 11
“ ibidem, art. 41.
11 Obwieszczenie Marszalka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 kwietnia 218)8 roku w sprawie ogło s/enia jednolitego tekstu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( I>z. U. 2008. nr 69. poz. 415 z póżn. zm.). an. 8.
" W ramach PO KL została ujęta całość interwencji huropejskiego Funduszu Społecznego Unii Huropejskicj w Polsce na lala 2007 2013. Na realizację tego programu operacyjnego przeznaczono około 9.7 mld euro z funduszy wspólnotowej polityki strukturalnej, czyli kilkanaście procent środków dostępnych dla Polski, a z uwzględnieniem krajowego wkładu publicznego i prywatnego ponad 11.4 mld euro.
należąc do podstawowych czynników kreowania społeczeństwa i gospodarki opartych na wiedzy. Rozwój państw, regionów i przedsiębiorstw w znacznym stopniu zależy od poziomu rozwoju kapitału ludzkiego i jego wykorzystania. Jednocześnie na procesy rozwoju i wzrostu oddziałuje sposób kształtowania kapitału ludzkiego w polityce spo łeczno-gospodarczej prowadzonej na różnych poziomach. Kapitał ludzki można rów nież zaliczyć do determinant polityki o bardzo dużej wadze. Podkreśla się też. bardzo duże znaczenie respektowania zróżnicowanych terytorialnie szans i predyspozycji roz wojowych. Istotne jest określenie optymalnej koncepcji oddziaływania na kapitał ludzki przez władze publiczne, co wiąże się z dążeniem do nadania kapitałowi ludzkiemu właściwej rangi w prowadzonej polityce i efektywnego uwzględniania uwarunkowań zróżnicowanych terytorialnie. Istnieją znaczne możliwości optymalizowania dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego Polski i jej województw poprzez racjonalizowanie prowadzenia polityki społeczno-gospodarczej w dziedzinie kapitału ludzkiego, a w od działywaniu władz publicznych na ten kapitał szczególną uwagę powinno się zwrócić na odpowiednie dopasowanie stmktury kapitału ludzkiego do obecnych i przyszłych potrzeb przy respektowaniu uwarunkowań i tendencji rozwojowych.
Literatura
1. Becker G.S., Becker G.N.. Ekonomia życia. Helion, Gliwice 2006.
2. Dolnicki B„ Koncejxja województwa samorządowego, „Samorząd Terytorialny" 1999, nr 6.
3. Fajferek A., Polityka regionalna, [w:] A. Fajferek (red.). Polityka ekonomiczna, AE w Krakowie, Kraków 1999.
4. Gilowska Z., Gorzelak (i., Jałowiecki B„ Sobczak K„ Kierunki polityki regional nej Polski, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1998.
5. Herbst M. (red.). Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny. Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
6. Herbst M., Wpływ kapitału ludzkiego i społecznego na (krótkookresowy) wzrost gospodarczy w polskich podregionach, [w:] M. Herbst (red.). Kapitał ludzki i kapi tał społeczny a rozwój regionalny. Centrum Europejskich Studiów- Regionalnych i Lokalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
7. Jaźwiński I., Dziedziny polityki regionalnej - wprowadzenie do problematyki, „Polityka Gospodarcza” 2008, nr 15 16.
8. Jaźwiński I., Warianty polityki społeczno-gospodarczej u- układzie terytorialnym, [w:] J. Sokołowski (red.). Problemy ekonomii, polityki ekonomicznej i finansów publicznych. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Jelenia Góra 2008.
9. Kabaj M„ Zintegrowany system polityki społeczno-gospodarczej, [w:] B.V. Bow- den. J.II. Bowden, M. Kabaj. T. Kowalik, A. Noga, J. Wilkin, Ekonomia. Nauka zdrowego rozsądku. Fundacja Innowacja. Warszawa 2002.
10. Kapitał ludzki. Stan i perspektywy, raport nr 27, Rada Strategii Społeczno-Gospo darczej przy Radzie Ministrów, Warszawa 1998.
11. Kosiedowski W., Między rynkiem a interwencją państwa. Niektóre dylematy /mli- tyki regionalnej w okresie transformacji, [w:] S. Bagdziński, M. Marszałkowska (red.). Gospodarka — przestrzeń — środowisko. Restrukturyzacja transformacyjna i rozwój regionów ir perspektywie procesu jednoczenia się Europy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń 1998.
12. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dr.Ia 9 kwietnia 2008 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. Lf. 2008, nr 69, poz. 415 z późn. zm.).
13. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia IX września
2001 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o samorządzie woje wództwa (Oz. U. 2001, nr 142, poz. 1590 z późn. zm.).
14. Secomski K., Polityka społeczno-ekonomiczna. Zarys teorii, PWF, Warszawa 1978.
15. Szarfenberg R., Kapitał ludzki, [w:] B. Rysz-Kowalc/yk (red.). Leksykon polityki społecznej. Instytut Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego. W'arszawa 2001.
Summary
SUBJECTS OF THE REGIONAL SOCIO-ECONOMIC POLICY
IN FIELD OF HUMAN CAPITAL
Among the important factors of socio-economic development and economic growth and the main determinants of socio-economic life a human capital is rated. De velopment and growth are also influenced by a way the socio-economic policy is carried out. At the same time, the development and growth processes to high degree depend on respecting the diversified by territoiy development opportunities and predispositions. In these conditions grows (he importance of regional socio-economic policy in field of human capital, in which the key role is played by self-government subjects. The article brings closer the problems concerning: integrated socio-economic policy, definitions and position of regional socio-economic policy, essence of human capital, types of subjects of regional socio-economic policy, self-government of a voivodship w ith con sideration of the voivodship labour agencies.
