• Nie Znaleziono Wyników

"Lützen 1632: apogeum wojny trzydziestoletniej", Richard Brzezinski, Kraków 2008 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Lützen 1632: apogeum wojny trzydziestoletniej", Richard Brzezinski, Kraków 2008 : [recenzja]"

Copied!
3
0
0

Pełen tekst

(1)

Andrzej Korytko

"Lützen 1632: apogeum wojny

trzydziestoletniej", Richard

Brzezinski, Kraków 2008 : [recenzja]

Echa Przeszłości 11, 438-439

(2)

4 3 8 Polemiki, recenzje i omówienia R i c h a r d B r z e z i ń s k i , L ü t z e n 1 6 3 2 . A p o g e u m w o j n y t r z y d z i e s t o l e t n i e j , i l u s t r o w a ł G r a h a m T u r n e r , t ł u m a c z y ł J a n S z k u d l i ń s k i , K r a k ó w 2 0 0 8 , W y d a w n i c t w o L i b r o n , s . 9 6 . To c z w a r t y t o m w s e r i i „ K a m p a n i e ” w y d a w n i c t w a O s p r e y P u b l i s h i n g L t d 1. P o l s k i w y d a w c a z K r a k o w a , s p ó ł k a E G I S , p r z y g o t o w a ł a k s i ą ż k ę z g o d ­ n i e z z a s a d a m i p i e r w o w z o r u , k t ó r y n a r y n k u k s i ę g a r s k i m w W i e l k i e j B r y t a ­ n i i u k a z a ł s i ę w 2 0 0 1 r. A u t o r e m m o n o g r a f i i j e s t R i c h a r d B r z e z i n s k i , z n a w c a s z t u k i w o j e n n e j G u s t a w a I I A d o l f a 2 . H i s t o r y k o d l a t z a j m u j ą c y s i ę o r g a n i z a ­ c j ą , u z b r o j e n i e m , t a k t y k ą s z w e d z k ie j a r m i i o p r a c o w a ł m o n o g r a f i ę , k t ó r a n i e u c i e k a j ą c o d w a l o r ó w n a u k o w y c h m i a ł a p r z e d e w s z y s t k i m s p o p u l a r y z o w a ć n ie t y l k o s a m ą b i t w ę p o d L ü t z e n , a l e n o w o ż y t n ą s z t u k ę w o j e n n ą w n a j w i ę k s z y m z b r o j n y m k o n f l i k c i e n o w o ż y t n e j E u r o p y , j a k i m b y ł a w o j n a t r z y d z i e s t o l e t n i a . N a t e m a t s a m e j w o j n y t r z y d z i e s t o l e t n i e j n a p i s a n o j u ż t y s i ą c e o p r a c o w a ń w w i e l u j ę z y k a c h , j e d n a k b i t w a p o d L ü t z e n , m i m o s w e g o w y m i a r u p o l i t y c z ­ n e g o ( m . i n . ś m i e r ć G u s t a w a I I A d o lf a ) , n i e c i e s z y ł a s i ę w i e l k i m z a i n t e r e s o w a ­ n i e m b a d a c z y . T y m s a m y m r e c e n z o w a n a k s i ą ż k a w y p e ł n i a l u k ę w p o l s k i e j h i s t o r i o g r a f i i . O p r a c o w a n i e o t w i e r a K a l e n d a r i u m z w y j a ś n i e n i e m d a t z e s z w e d z k i e g o o k r e s u w o jn y , c z y l i z l a t 1 6 3 0 - 1 6 3 5 (s . 6 ). W k r ó t k i m W p r o w a d z e n i u a u t o r s ł u s z n i e z a u w a ż a , ż e : „ H i s t o r y c y k o n c e n t r o w a l i b a d a n i a n a ś m i e r c i k r ó l a s z w e d z k i e g o ; m n i e j w y s i ł k u w ło ż o n o w r e k o n s t r u k c j ę s a m e g o p r z e b i e g u b i ­ t w y ” (s . 7 ). S a m j u ż w t y m m i e j s c u z a p o w i e d z i a ł , iż w e r y f i k u j e p o g l ą d y o ś m i e r c i G u s t a w a A d o lf a , s z c z e g ó l n i e t e n o w z b u d z e n i u w ż o ł n i e r z a c h ż ą d z y z e m s t y ( s . 9 ). N a s t ę p n e c z ę ś c i p r a c y w p r o w a d z a j ą c z y t e l n i k a w o k r e s p r z e d b i t w ą . I t a k R . B r z e z i n s k i p o k r ó t c e p r z e d s t a w i a k a m p a n i ę w N o r y m b e r g i i ( D r o g a p o d L ü t z e n ) , w o d z ó w o b y d w u a r m i i ( D o w ó d c y w a l c z ą c y c h s t r o n ) , c h a ­ r a k t e r y s t y k ę t y c h ż e a r m i i ł ą c z n i e z i c h s k ł a d e m o s o b o w y m ( W a l c z ą c e a r m i e ) o r a z c e le g łó w n o d o w o d z ą c y c h - d w ó c h w y b i t n y c h w o d z ó w e p o k i : G u s t a w a A d o l f a i A l b r e c h t a v o n W a l l e n s t e i n a ( P l a n y w a l c z ą c y c h s t r o n ) . W k o l e j n e j c z ę ś c i ( P i e r w s z e s t a r c i a ) p r z y b l i ż a m . i n . p o t y c z k ę p o d R i p p a c h , d o k t ó r e j d o s z ło 1 5 l i s t o p a d a 1 6 3 2 r ., w p r z e d d z i e ń b i t w y (s . 3 4 - 3 8 ) . W g ł ó w n y m r o z ­ d z i a l e ( B i t w a , 1 6 l i s t o p a d a ) a u t o r , g o d z i n a p o g o d z i n i e , a n a l i z u j e p r z e b i e g b i t w y n a p o l a c h p o d L ü t z e n , m i a s t e c z k u l e ż ą c y m 2 0 k m n a p o ł u d n i o w y z a c h ó d o d L i p s k a . W p l a s t y c z n y i s u g e s t y w n y s p o s ó b B r z e z i n s k i o p i s u j e p o s z c z e g ó l n e f a z y b it w y , a c a ł y w y k ł a d z n a k o m i c i e u z u p e ł n i a j ą t r z y p r z e ­ s t r z e n n e p l a n y , p o k a z u j ą c e r o z m i e s z c z e n i e j e d n o s t e k b o jo w y c h w t r z e c h f a z a c h s t a r c i a - m i ę d z y g o d z i n ą 1 0 .4 5 a 1 2 .3 0 (s . 5 6 - 5 7 ) , 1 2 .3 0 a 1 5 .0 0 (s . 6 4 - 6 5 ) o r a z 1 5 .0 0 a 1 8 .0 0 (s . 7 6 - 7 7 ) . P r z e d o s t a t n i r o z d z i a ł , z a t y t u ł o w a n y P o z m r o k u , to p r ó b a o c e n y i b i l a n s u l i s t o p a d o w y c h z m a g a ń . J u ż s a m e t y t u ł y p o d r o z d z i a ł ó w

1 N. Fields, Term opile 4 8 0 p.n.e. O sta tn ia w a lk a T rzystu, K raków 2008; R. Forczyk, M o­ sk w a 1941. P ie rw s za p o ra ż k a H itlera , Kraków 2008; D. Nicolle, W. Szpakowski, K a lk a 1223. N a ja z d M ongołów C zyn gis-ch an a n a R u ś, K raków 2008.

(3)

Polem iki, recenzje i omówienia 4 3 9 ( D z i w n a p o r a ż k a - a r m i a c e s a r s k a p o z m r o k u o r a z D z i w n e z w y c i ę s t w o - a r ­ m i a s z w e d z k a p o z m r o k u ) w s k a z u j ą n a t o , ż e o c e n a s t a r c i a n i e j e s t j e d n o ­ z n a c z n a . B r z e z i ń s k i p r ó b u j e o d p o w i e d z i e ć , d l a c z e g o W a l l e n s t e i n z d e c y d o w a ł s i ę n a o d w r ó t , m i m o ż e b i t w y n i e p r z e g r a ł , p o s i a d a ł p o k a ź n y z a p a s a m u n i c j i , a n a m i e j s c e d o t a r ł a g o t o w a d o w a l k i p i e c h o t a f e l d m a r s z a ł k a G o t t f r i e d a H e i n r i c h a P a p p e n h e i m a , k t ó r y n o t a b e n e z g i n ą ł w c z e ś n i e j n a p o l u b it w y . W e ­ d ł u g a u t o r a „ to s y t u a c j a s t r a t e g i c z n a z m u s i ł a W a l l e n s t e i n a d o p o d j ę c i a t a k i e j d e c y z j i ” (s . 8 1 ) . G ł ó w n o d o w o d z ą c y c e s a r s k i e j a r m i i s t a r a ł s i ę o g r a n i c z y ć s t r a ­ ty , p r a w d o p o d o b n i e s ł u s z n i e o b a w i a j ą c s i ę , iż j e g o r e g i m e n t y m o g ą n i e w y ­ t r z y m a ć w a l k i w n a s t ę p n y m d n i u , s z c z e g ó l n i e p o z i m n e j n o c y , k t ó r a n i e d a w a ł a g w a r a n c j i o b e c n o ś c i w s z y s t k i c h ż o ł n i e r z y n a p o l u w a l k i . T y m c z a s e m n i e l e p i e j w y g l ą d a ł a s y t u a c j a w a r m i i s z w e d z k i e j , p r z y g n ę ­ b i o n e j ś m i e r c i ą G u s t a w a A d o l f a , k t ó r e j d o w ó d c y r ó w n i e ż r o z w a ż a l i p l a n y o d w r o t u . K t o w i ę c w y g r a ł b i t w ę ? W e d ł u g B r z e z i n s k i e g o , k t ó r y z a n a l i z o w a ł n i e t y l k o li c z b ę z d o b y t y c h c h o r ą g w i c z y s t r a t y o b u s t r o n ( p r z y c h y l a j ą c s ię j e d n o c z e ś n i e d o w n i o s k u , ż e s t r a t y c e s a r s k i e b y ł y n i ż s z e n i ż s z w e d z k i e ) „ L ü t z e n b y ł o j e d n o c z e ś n i e t a k t y c z n y m z w y c i ę s t w e m W a l l e n s t e i n a i s t r a t e ­ g i c z n y m z w y c i ę s t w e m S z w e d ó w . J e d n a k w s z e r s z e j p e r s p e k t y w i e o b y d w i e s t r o n y b i t w ę p o d L ü t z e n p r z e g r a ł y ” (s . 8 8 ). T r u d n o n i e z g o d z ić s i ę z a u t o r e m . O b y d w i e a r m i e s t r a c i ł y w y b i t n y c h d o w ó d c ó w , s z w e d z k a - k r ó l a , c e s a r s k a - P a p p e n h e i m a . O b y d w i e s t r o n y n i e z y s k a ł y t e ż w w y m i a r z e p o l i t y c z n y m , a w y n i s z c z a j ą c a w o j n a t r w a ł a n a d a l . B r z e z i n s k i z a k o ń c z y ł k s i ą ż k ę k i l k o m a a k a p i t a m i o p i s u j ą c y m i w s p ó ł c z e ­ s n e p o l e b i t w y ( P o l e b i t w y d z i s i a j ) , a c a ł o ś ć u z u p e ł n i ł b i b l i o g r a f i ą z k r ó t k ą c h a r a k t e r y s t y k ą p o s z c z e g ó l n y c h ź r ó d e ł i o p r a c o w a ń o r a z i n d e k s e m r z e c z o w y m . W a r t o w t y m m i e j s c u p o d k r e ś l ić , ż e m i m o p o p u l a r y z u j ą c e g o c h a r a k t e r u o p r a c o ­ w a n i a , L ü t z e n 1 6 3 2 . . . o p a t r z o n e z o s t a ł o w p r z y p i s y , a l e j a k z a u w a ż y ł s a m a u t o r : „ ty l k o t a m , g d z i e m o j e i n t e r p r e t a c j e o d b i e g a j ą o d p r z y j ę t y c h o p i n i i ” (s . 9). M o n o g r a f i a z o s t a ł a p r z y g o t o w a n a b a r d z o s t a r a n n i e . W s z y s t k i e k o l o r o w e i c z a r n o b i a ł e z d j ę c i a i i l u s t r a c j e , m a p y c z y t r ó j w y m i a r o w e , p r z e s t r z e n n e p l a ­ n y u j ę t e „z l o t u p t a k a ” p r e z e n t u j ą s i ę b a r d z o c z y t e l n i e . R ó w n i e e f e k t o w n i e w y g l ą d a j ą k o l o r o w e s c e n y b a t a l i s t y c z n e , k t ó r e w y s z ł y s p o d r ę k i G r a h a m a T u r n e r a . W s z y s t k i e z d j ę c i a i r e p r o d u k c j e p o s i a d a j ą s z c z e g ó ł o w e o p is y . C o w i ę c e j , w i ę k s z o ś ć t y c h i l u s t r a c j i z o s t a ł a o p a t r z o n a w i n f o r m a c j e , z j a k i e g o ź r ó d ł a p o c h o d z ą . T e n c a ł y m a t e r i a ł i l u s t r a c y j n y n i e t y l k o u b a r w i a w y k ł a d , a l e s t a n o w i d o s k o n a ł y e l e m e n t i n f o r m a c y j n y . R e a s u m u j ą c , p o l s k i c z y t e l n i k o t r z y m a ł k s i ą ż k ę , k t ó r a - n i e o d b i e g a j ą c o d s t a n d a r d ó w a n g i e l s k i e g o o r y g i n a ł u - p r z y b l i ż a j e d n ą z n a j i s t o t n i e j s z y c h b a ­ t a l i i w c z a s i e w o j n y t r z y d z i e s t o l e t n i e j . A u t o r w s u g e s t y w n y s p o s ó b p r z e d s t a ­ w ił w o j e n n e z m a g a n i a n a p o l u n i e d a l e k o L i p s k a , w c z y m r ó w n i e ż z a s ł u g a t ł u m a c z a m o n o g r a f i i . K l a r o w n y j ę z y k t o t e ż z a l e t a k s i ą ż k i , k t ó r ą m o ż n a p o le c i ć w s z y s t k i m m i ł o ś n i k o m h i s t o r i i n o w o ż y t n e j w o js k o w o ś c i . A n d r z e j K o r y t k o ( O l s z t y n )

Cytaty

Powiązane dokumenty

Autor głównym celem swej głębokiej refleksji filozoficznej uczynił wyjaśnienie procesu dokonywania się tych zmian – wychodząc od czasów starożytnej Grecji,

aligner; reference links is the number of links in correctly aligned texts (the gold standard); test links is the number of all links proposed by the aligner.. F-measure is a

– zmienne defi niujące zasób gruntów rolnych oraz jego jakość (udział użytków rolnych w powierzchni ogółem województwa, udział procentowy użytków rolnych utrzymanych w

[r]

Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu rozporządzenia w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego Dolnej Odry i Przymorza

Proste treści w komunikacji ze współczesnym interpretatorem - nawiązania do tekstów kultury oraz ich efekt dla wizerunku autora wypowiedzi, podejmuje próbę ustalenia, jak

Oprócz m onet stanow iących w obecnej chw ili m ateriał historyczny Muzeum posiada zbiór m onet w ilości 191 egzemplarzy, em itow anych w Polsce Ludowej,

organy administracji publicznej) podlegają tylko normom Konstytucji i ustaw, i w związku z tym według mnie mogą odmówić zastosowania normy rozporządzenia niezależnie od tego,