Tomasz Jarocki
"Przewodnik po Unii Europejskiej, od
Rzymu do Maastricht i Amsterdamu",
Alexander Noble, Warszawa 1998 :
[recenzja]
Acta Scientifica Academiae Ostroviensis nr 2, 178-180
1 7 8 Ac t a Sc i e n t i f i c a Ac a d e m i a e Os t r o y i e n s i s
A l e x a n d e r No b l e
Pr z e w o d n i k p o u n i i e u r o p e j s k i e j, o d Rz y m u d o
M a a s t r i c h t i Am s t e r d a m u, Ks i ą ż k a i W i e d z a
1998, s.260
P olska znajduje się w okresie negocjacji w spraw ie członkostw a w Unii Europejskiej. Jest to duże w yzw anie i będzie w ym agało wielu w ysił ków by m ogła sprostać w ym aganiom i standardom obow iązującym na terenie państw piętnastki. Przystąpienie Polski do tej organizacji wym agać będzie nie tylko woli elit politycznych, lecz rów nież zgody obywateli. By j ą uzyskać niezbędna je st szeroka edukacja i zaznajom ienie z podstaw o
w ym i zasadam i je j funkcjonow ania. Z dużym zainteresow aniem należy w ięc przyjm ow ać różnorodne publikacje, które próbują odpow iedzieć na nurtujące Polaków pytania, przybliżając jedn ocześn ie najw ażniejsze ele m enty funkcjonow ania Unii Europejskiej.
Jed n ą z nich je st książka A leksandra N o b le’a „Przew odnik po Unii E uropejskich, Od Rzymu do M aastricht i A m sterdam u” . N apisana w 1994 roku została przetłum aczona na języ k polski przez Stanisław a Zalew skie go. M im o, iż od jej napisania m inęło 5 lat nie straciła ona na swej aktual ności. Jest to m ożliw e dzięki uaktualnieniu i w zbogaceniu polskiej wersji przez Ew ę Synow iec w 1998 roku.
K siążka składa się z 11 krótkich rozdziałów . We w prow adzeniu autor próbuje udow odnić tezę, iż próby zjednoczenia Europy nie w yw odzą się z
II połow y lat 50-tych XX wieku lecz były podejm ow ane znacznie w cze
śniej. Poszczególne części w sposób chronologiczny ukazują proces tw o rzenia W spólnot Europejskich. Pierwsze cztery rozdziały w sposób synte tyczny p rzedstaw iają zasady oraz pierw sze lata ich funkcjonow ania. Autor sw oje rozw ażania rozpoczyna od przedstaw ienia dwóch mających coraz m niejsze znaczenie organizacji: Europejskiej W spólnoty W ęgla i Stali oraz E uropejskiej W spólnoty Energii A tom ow ej, w skazując w szczególności na rolę EW W iS w procesie odbudow y gospodarek oraz utw orzenia EWG. W kolejnym rozdziale przedstaw ione zostały T raktat Rzym ski oraz przepisy ustanaw iające głów ne obszary integracji, a takżę najw ażniejsze elem enty w spólnych polityk w ram ach w spólnego rynku. Zaw arto w nich także pro ces poszerzenia organizacji o kolejne państw a, nie tylko członkow skie, lecz także uczestniczące w Europejskim O bszarze Gospodarczym (EOG) oraz stow arzyszone z U nią Europejską. R ozdział czw arty om awia instytu cje w spólnotow e pośw ięcając dużo m iejsca na zasady ich działania oraz znaczenie we W spólnocie.
Re c e n z j e io m ó w i e n i a 179
Kolejne części o dnoszą się do procesu tw orzenia w spólnotow ego prawa pierw otnego ju ż w okresie funkcjonow ania W spólnot Europejskich zm ierzające do zacieśnienia w zajem nej w spółpracy, a tym samym do utw orzenia Unii Europejskiej a następnie unii ekonom icznej i walutowej. O m ówione zostały: Jednolity A kt Europejski z 1986 roku, Traktat o Unii Europejskiej z 1992 roku, konferencja m iędzyrządow a odbyw ającą się w latach 1996-97, a także T raktat A m sterdam ski oraz A genda 2000 dotyczą ce przyszłości Unii Europejskiej. A utor przedstaw iając poszczególne ele menty zaw artych porozum ień w skazuje ja k w ielką wagę należy do nich przywiązywać. Począw szy od Jednolitego Aktu Europejskiego w którym podjęto środki do utw orzenia rynku w ew nętrznego oraz Europejskiej W spółpracy Politycznej, om ów iony został także raport Cecchiniego w ska zujący na trudności w ynikające z braku jednolitego rynku w ew nętrznego oraz bariery je tw orzące. Bardzo dużo m iejsca pośw ięcone zostało T rak tatowi o Unii Europejskiej. Przedstaw ione zostały najw ażniejsze postano w ienia dotyczące m.in. ochrony konsum enta, subsydiarności, utworzenia obyw atelstw a Unii. O m ów iono także m odyfikacje Traktatu Rzym skiego zarów no w sferze polityk w spólnotow ych ja k i funkcjonow ania instytucji. Szczególna uw aga pośw ięcona została w prow adzanej unii gospodarczej i walutowej oraz nowym filarom Unii Europejskiej: polityce zagranicznej i bezpieczeństw a oraz w spółpracy w dziedzinie w ym iaru sprawiedliw ości i spraw w ew nętrznych. K onferencja m iędzyrządow a i podpisany w jej w y niku Traktat A m sterdam ski obejm uje trzy problem y: - zbliżenie Unii Eu ropejskiej do je j obyw ateli; uspraw nienie system u instytucjonalnego Unii w zw iązku z jej przyszłym rozszerzeniem ; koncepcja wspólnych działań w obszarze polityki zagranicznej i bezpieczeństw a. Przedstaw ione zostały rezultaty negocjacji, w skazując jed n o cześn ie na różnice zdań występujące w śród członków Unii Europejskiej. W tej części pracy zaprezentow any został także raport A genda 2000. Z aw arte tam postanow ienia dotyczą wzm ocnienia krajów UE, ocenę stopnia przygotow ania dziesięciu państw Europy Środkow o - W schodniej do członkostw a w UE pod względem kryteriów politycznych i ekonom icznych, koncepcji tzw. wzmocnionej strategii przedczłonkow skiej oraz n o w ą perspektyw ę finansow ą na lata 2000-2006, m ającą na celu uspraw nić funkcjonow anie Unii, a także za pew nić w sparcie państw om kandydującym .
K olejny rozdział dotyczy integracji Polski z U nią Europejską. Przed staw ione zostały głów ne postanow ienia podpisanego w 1991 roku Układu Europejskiego, ustanaw iającego stow arzyszenie Polski z U nią Europejską. O m ów iono rów nież skutki dla gospodarki tw orzonej obecnie strefy w ol nego handlu, a także korzyści ja k ie będzie Polska czerpać z pełnego członkostw a w Unii Europejskiej.
1 8 0 Ac t a Sc i e n t i f i c a Ac a d e m i a e Os t r o y i e n s i s
B ardzo ciekaw a je s t ostatnia część pracy zatytułow ana Euromity w krzyw ym zw ierciadle. Zaw arte w nim zostały zniekształcone lub niepraw dziw e inform acje, m ogące w yw ołać efekt propagandow y o charakterze antyunijnym . A utor przedstaw ia kilka spośród ponad 130 zakw alifikow a nych przez K om isję eurom itów i stara się w yjaśnić zaistniałe nieporozu m ienia.
W arto zw rócić także uw agę na końcow ą część pracy. Znajduje się tutaj bardzo dokładne kalendarium najw ażniejszych w ydarzeń obejm ujące okres od 4 m aja 1950 roku, czyli zaproponow ania przez R. Schum ana utw orzenia EW W iS do 31 m arca 1998 roku, daty rozpoczęcia bilateral nych negocjacji akcesyjnych z P olską i pięciom a innymi krajam i stow a rzyszonym i. W ym ienieni są także członkow ie Kom isji w raz z zakresem ich kom petencji, kom isje Parlam entu Europejskiego, a także inform ator adresow y. U m ożliw ia on dotarcie zainteresow anych osób do dokum entów i instytucji zarów no w Polsce ja k i całej Europie.
K siążka A leksandra N o b le’a uzupełniona i uaktualniona przez Ewę Synow iec stanow i bogate źródło inform acji o celach i zasadach funkcjo now ania Unii Europejskiej. W sposób dość ogólny przedstaw ia fakty, któ re poparte są odpow iednim i zapisam i praw a pierw otnego. Pozwala to na lepsze i pełniejsze zrozum ienie zasad obow iązujących w państwach pięt nastki. C zęść pracy dotycząca Polski przybliża zasady w spółpracy i w ska zuje drogę ja k ą musi przejść, by stać się pełnopraw nym i konkurencyjnym członkiem Unii Europejskiej. Pozycję tę m ożna polecić wszystkim intere sującym się problem am i integracji europejskiej, w szczególności zaś, tym, którzy rozpo czyn ają dopiero edukację z tej dziedziny i interesują się przy szło ścią Polski oraz całej Europy.
