"Marksizm - Kultura - Literatura".
Ogólnopolska konferencja naukowa
Biuletyn Polonistyczny 21/4 (70), 73-80
wiecznej literaturze r o sy jsk ie j. Referent przedstaw ił h istorię powstania utworu, jego re ce p cję , a zw łaszcza popularność w cz a sie wojny oraz scharakteryzow ał jego walory literack ie: k reację bohatera bliskiego ano nimowości, będącego jednym z ludowej m asy; szerokość wizerunku epoki, która pozw ala nazwać poemat - jak "Eugeniusza Oniegina" - "panoramą
życia ro sy jsk ie g o "; w artości dokumentarne; twórcze naw iązania do wiel kich tradycji poetyckich folkloru.
M ateriały konferencji ukażą się drukiem w publikacji zbiorowej. Dr Zbigniew Jarosiń ski
„MARKSIZM - KULTURA - LITERATURA”
Ogólnopolska konferencja naukowa
W dniach 19-20 grudnia 1977 r. odbyła się w Białobrzegach koło Warszawy ogólnopolska konferencja naukowa nt. "M arksizm - Kultura - L ite ratu ra ", zorganizowana przez Zakład T eorii L iteratury i Poetyki Instytutu Literatury P olsk iej Uniwersytetu W arszaw skiego.
Spraw a marksizmu i in sp iracji m arksistow skich w literaturoznaw stwie nabiera szczególnego znaczenia d z isia j, gdy dużą ofensywność w humani styce w spółczesnej wykazują te kierunki, które z marksizmem niewiele mają wspólnego lub sytuują się wobec niego polem icznie. Popularność form alno-strukturalistycznej tradycji literaturoznaw czej, fenomenologii, neopozytywizmu i innych tendencji zmusza w pewien sposób m arksistow
skich badaczy literatury do zaję cia stanow iska wobec tych kierunków i pełn iejszego sformułowania przesłanek własnego sposobu myślenia o lite raturze .
Celem omawianej konferencji była jednak nie tylko dyskusja z innymi, niem arksistowskimi kierunkami w humanistyce w spółczesnej, lecz także ujawnienie i przypomnienie rzeczyw istych dylematów związanych z meto dologią badań m arksistow skich, z h istorią m arksistow skiej myśli o kul tu rze, z możliwościami twórczego wyzyskania marksizmu przy objaśn ia niu i ocenie zjaw isk kultury i literatury w spółczesnej.
W ygłoszone na k o n fe r e n c ji r e f e r a t y grup ow ały s ię w tr z y główne z e sp oły p ro b lem o w e: p ie rw s z y d o ty cz y ł r e a liz m u , w s z c z e g ó ln o ś c i re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o , d ru gi - p ro b lem aty k i m a rk s is to w s k ie j k ry ty k i l i t e r a c k i e j, t r z e c i - zag ad n ień te o re ty c z n y c h zw iązan y ch z m a rk s is to w sk ą m etod olo g ią badań li t e r a c k ic h .
R e fe r a t p r o f. H en ryk a M a r k i e w i c z a (U J) p t. "U w agi o sp orn y ch p ro b lem ach re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o " p o św ięco n y był a n a liz ie p o ję c ia
zaw arteg o w ty tu le w y stą p ien ia o r a z je g o h isto ry czn y m k o n k re ty z a c jo m , ze szczeg óln y m uw zględnieniem w sp ó łcz e sn e g o z n a c z e n ia i p rz y d a tn o ś c i teg o term in u w badaniu z ja w isk li t e r a c k ic h . P o w o łu ją c s ię n a p ra c e u czo n y ch r a d z ie c k ic h , m .in . M ark o w a, Jezu ito w a i O w c z a re n k i, p r e l e gent z w r ó c ił u w ag ę, że u p r o s z c z e n ia w k o n c e p c ji re a liz m u s o c ja li s t y c z n ego z o s ta ły o b ecn ie s z c z ę ś liw ie p rz e z w y c ię ż o n e : n o w a , o t w a r t a k o n ce p c ja re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o u zn aje ró w n o p raw n o ść ró ż n eg o sposobu p rz e d s ta w ia n ia r z e c z y w is to ś c i w lite r a tu r z e i ró ż n y ch środków a r ty s ty czn y ch (typ w ła śc iw ie r e a lis ty c z n y , rom an ty czn y i m e ta fo ry c z n y ). U z n a ją c o tw a rtą k o n c e p c ję re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o , p r e le g e n t s tw ie r d z ił,
że z m etod olog iczneg o punktu w id zen ia b a r d z ie j p rz y d a tn a je s t w ą s k a k o n c e p c ja re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o , k tó r a n a d a je tem u p o ję c iu k o n ie c z ną w t e o r ii je d n o ro d n o ść c e c h a r ty s ty c z n y c h . Nie m ożna j e j jed nak t r a k tow ać n o rm aty w n ie, gdyż p ro w ad zi to do w y p aczen ia sam ej t e o r ii i k r ę p u je ro z w ó j li t e r a t u r y . O tw arta k o n c e p c ja re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o , w k tó r e j skład w chodzą w ym ienione w y żej typy, je s t - zdaniem a u to ra r e fe r a tu - k o n c e p c ją c a ł e j lite r a tu r y s o c ja li s t y c z n e j, o tw ie r a ją c ą p rzed n ią ogrom ne m o żliw o ści ro z w o ju . W o b rę b ie tak pojm ow anej lit e r a t u r y
s o c ja lis ty c z n e j m ie ś c i s ię - ja k o jed n a z w ielu - d o ty ch cz a so w a w ąsk a k o n c e p c ja re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o .
R e fe r e n t z w ró c ił u w ag ę, że r e a liz m s o c ja lis ty c z n y n ie je s t ty lk o m e todą tw ó r c z o ś c i a r ty s ty c z n e j - term inem re a liz m s o c ja lis ty c z n y n ie o k r e ś la s ię bowiem z esp o łu zasa d p o stęp o w an ia, k tó ry p ro w ad zi do o s ią g n ię c i a zam ierzo n eg o c e lu , a le r e z u lta ty tw ó r c z o ś c i w i s t n i e ją c e j s y tu a c ji s p o łe c z n o -k u ltu ro w e j. Mimo w ielu o s ią g n ię ć w p r a c y nad w sp ó łc z e sn ą k o n c e p c ją re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o , p o trz eb n e są d a ls z e stu d ia i k on
funda-m encie id e o lo g ii s o c ja li s t y c z n e j.
R e fe r a t d o c . A n d rz e ja L a m a ( UW) p t. "W ok ół te o r ii re a liz m u " stan o w ił p ró b ę now ego s p o jr z e n ia na p roblem re a liz m u . W św ietle do ty ch cz a so w y ch u s ta le ń re a liz m był m etodą lub zesp ołem metod tw ó r c z o ś c i l i t e r a c k i e j, o k re ś lo n ą epoką h is to r y c z n o lit e r a c k ą , św iatopoglądem w y ra żonym w u tw o rz e , b li ż e j n ie sprecyzow anym zesp ołem c e c h w y stęp u jący ch w d z ie ła c h lit e r a c k ic h ró ż n y ch ep o k , d z ię k i którym u zn aje s ię dany utw ór z a r e a li s t y c z n y ,it d . T a w ie lo ś ć z n a cz eń term in u powoduje duże tru d n o śc i p rz y form ułow aniu t e o r ii re a liz m u . P o n iew aż jed n ak re a liz m n ie je s t p o ję c ie m a h isto ry cz n y m , is t n ie je p o trz e b a k ażd orazow ego u k o n k retn ia n ia t e go term in u w i s t n i e ją c e j s y tu a c ji k u ltu ro w ej i s p o łe c z n e j. Nie sp osób wy p ra c o w a ć s ta ły c h i n iezm ien ny ch ■wyznaczników r e a liz m u , gdyż z a le ż ą one od d o sk o n a len ia sposobów n a sz e g o oglądu ś w ia ta . Z teg o punktu w idzenia re a liz m n a b ie r a c h a r a k te r u s w o is te j e p iste m o lo g ii, stanow i z esp ó ł środków i metod poznaw ania ś w ia ta . Nie je s t on zatem im m anentną c e c h ą ja k ie jś a b s tr a k c y jn ie ro zu m ian ej r z e c z y w is to ś c i l i t e r a c k ie j ani te ż tylko metodą tw ó r c z ą , ale r a c z e j sw o istą in te r a k c ją m iędzy dośw iad czen iem s p o łe c z nym k o n k re tn e j epoki h is to r y c z n e j a konw encjam i lite r a c k im i dążącym i do je j u ję c i a . A h isto ry czn em u trak to w an iu re a liz m u p re le g e n t p rz e c iw s ta w ił k o n c e p c ję , k tó rą n azw ać m ożna fu n k c jo n a ln o -r e la c y jn ą .
Z p ro blem aty ką obu p o p rzed n ich w y stąp ień w iąże s ię p o śred n io r e f e r a t p r o f. T a d e u s z a B u j n i c k i e g o ( U S l . ) p t. " W a r to ś c i i a n a liz y w b a daniu n u rtu p o e z ji r e w o lu c y jn e j" . R e fe r e n t w nikliw ie zan alizo w ał p ro b lem a tykę zw iązaną z p o lsk ą p o e z ją re w o lu cy jn ą X IX i X X w ieku o r a z p r z e d s ta w ił p ro p o z y cje m etod ologiczne n a jle p ie j odp ow iad ające w łaściw em u opisow i i in t e r p r e t a c ji tego z ja w is k a lite r a c k ie g o . P o e z ja re w o lu cy jn a nie je s t tylko zjaw isk iem h is to r y c z n o lite r a c k im , le c z stanow i tak że s z c z e g ó ln ie znam ienny dokument k u ltu ro w y , in fo rm u jący o sp o so b ach k sz ta łto w a n ia re w o lu c y jn e j m y śli s p o łe c z n e j. Z tego te ż w zględu bad an ia p o e z ji rew o lu c y jn e j nie mogą s ię o g ra n ic z y ć tylko do a n a liz y e s te ty c z n e j p o sz cz eg ó ln y ch utw orów , le c z powinny tak że obejm ow ać d zied zin ę m yśli s p o łe c z n e j, h is to r i ę id ei i h is t o r ię k u ltu ry . P o e z ja re w o lu cy jn a stanow i s z cz e g ó ln ie ważny p rzed m iot z a in te re so w a n ia m a rk sisto w sk ie g o b a d a cz a lit e r a t u r y .
d o ty cz y ł ró w n ież r e f e r a t m gra Z big niew a B a u e r a ( UJ ) : " P r ą d lit e r a c k i ja k o p o ję c ie ty p o lo g icz n e . (K ilk a p ro p o z y c ji m e to d o lo g ic z n y c h )".
D y sk u s ja o p ro b lem a ch re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o i re a liz m u ja k o k a te g o r ii h is t o r y c z n o lit e r a c k ie j b y ła b ard zo o ży w io n a. Z o s ta ły w n ie j p r z y pom niane d ram aty czn e sp o ry to c z ą c e s ię w m ark sizm ie n a tem at re a liz m u s o c ja lis ty c z n e g o . P o ję c ie to było sw oistym kom prom isem św iato p o g ląd o wym, w yn ikającym z k o n ie c z n o ś c i p o g od zen ia dwóch te n d e n c ji w tra k to w a n iu k u ltu ry , ja k ie z a ry so w a ły s ię w R o s ji R a d z ie c k ie j po zw y cięstw ie R e w o lu cji P a ź d z ie r n ik o w e j. Z a p rzy m iotnikiem " s o c ja lis t y c z n y " s ta ły , m ię dzy in nym i, ró ż n e k o n c e p c je budow ania c a łk o w ic ie n ow ej k u ltu ry , sztu k i i lit e r a t u r y p r o l e t a r i a c k i e j, o d r z u c a ją c e b a la s t d o ty ch czaso w eg o dorobku k u ltu ry b u r ż u a z y jn e j. W tym z e sta w ie n iu rz e cz o w n ik " r e a liz m " o z n a c z a k o n c e p c je tw ó rc z e g o w y k o rz y sta n ia d o ty ch czaso w eg o dorobku epok p o p rz ed n ic h . R ealizm s o c ja lis t y c z n y był w ięc n ie tylko p o ję c ie m h is to r y c z n o lite ra c k im , le c z tak że wynikiem z e s p o le n ia ró ż n y c h , c z ę s to s p rz e c z n y c h k on c e p c ji k u ltu ry . Św iad om o ść d ra m a ty c z n e j h is t o r ii k sz ta łto w a n ia i ró ż n o ro d n o ść akcen tów św iatopoglądow ych z a w a rty ch w nazw ie " r e a liz m s o c ja lis ty c z n y " um ożliw ia g łę b s z e w n ik n ięcie w p ro b lem aty k ę re a liz m u .
M a r k s is to w s k ie j k ry ty c e li t e r a c k i e j p o św ięco n e b y ły n a k o n fe r e n c ji tr z y r e f e r a t y . P r o f . M a ria n S t ę p i e ń ( U J ) , m ów iąc o " I s t o c i e , m ie js c u i zad an iach m a rk s is to w s k ie j k ry ty k i li t e r a c k i e j w P o ls c e w s p ó łc z e s n e j" , p rz e d s ta w ił m ożliw y do u rz e c z y w is tn ie n ia p r o je k t ta k ie j m a rk s is to w s k ie j
k ry ty k i l i t e r a c k i e j, k tó r a by obejm ow ała swoim z a się g ie m n a jw ię k s z ą l i c z bę z ja w is k a rty s ty c z n y c h i s tw a r z a ła p r z e s ła n k i zarów no o b ja ś n ia n ia , ja k o cen y p o sz c z e g ó ln y ch d z ie ł. M a rk s is to w sk a k ry ty k a li t e r a c k a powinna wy zy sk iw a ć zd obycze ró ż n y ch kieru nków m etod o log iczn y ch i p rz y s w a ja ć je d la w łasn y ch p o tr z e b . J e j zad an ie p o leg a n a k sz ta łto w a n iu gustów o d b io r ców li t e r a t u r y , stw a rz a n iu s p e c y fic z n e j p u b lic z n o ś c i l i t e r a c k ie j zd oln ej do p rz y sw o je n ia nowych w a r to ś c i a r ty s ty c z n y c h , aktyw nie u c z e s tn ic z ą c e j w p r o c e s ie budowy k u ltu ry s o c ja li s t y c z n e j. R ó w n o cześn ie m a rk s is to w sk a k ry ty k a lit e r a c k a powinna w y w ierać wpływ n a tw órców lit e r a t u r y , form ułu ją c p r z y s z łe j e j o b lic z e , w sk a z u ją c n a is to tn e p roblem y w s p ó łc z e s n o ś c i. M a rk s is to w sk a k ry ty k a lit e r a c k a je s t ważnym ogniwem p o śred n icz ą cy m m iędzy n ad aw cą a o d b io rc ą w p r o c e s ie k om u n ikacji l i t e r a c k i e j.
Doc. Jan K u r o w i c k i ( UWr. ) zajął się "Specyfiką m arksistow skiej krytyki lite ra c k ie j", przedstaw iając m arksowską koncepcję krytyki d ia lektycznej w domenie filozo fii. Na tym tle ukazał czynniki składające się na sytuację krytyka literackiego i konstytutywne momenty teoretyczne, które powodują, że krytyk je st m arksistow ski. Przedstaw iona p rzez r e feren ta koncepcja m arksistow skiej krytyki literack iej polega na ca ło śc io wym ujmowaniu i wyjaśnianiu zjaw isk artystycznych w obrębie całościow ej sytuacji kulturowej, społecznej i ekonomicznej. Zadaniem krytyka m ark si stowskiego je st pozbawianie abstrakcyjn ości wyizolowanego przedmiotu poznania - nie powinien on posługiwać się w swej pracy jedynie odosob nionym fragmentem re fle k sji m arksow skiej "w yjm ując", dla przykładu, epi
stemologię z ca ło ści systemu i adaptując ją do własnych potrzeb. M arksi stowska krytyka literack a powinna mieć charakter dialektyczny i podlegać regułom autow eryfikacji. Z tego względu jej zadanie polega również na rozumieniu całokształtu przesłanek w łasnej praktyki krytycznej i obiek tywnych oraz subiektywnych czynników określających sposób jej funkcjo nowania.
O rozmaitych trudnościach związanych z badaniem istoty i sposobu funkcjonowania krytyki literack iej informował również re fe ra t m gra Wło dzim ierza P r ó c h n i c k i e g o (UJ) nt. "Problematyki krytyki literack iej w P olsce lat 1944-1956".
D yskusja o problemach m arksistow skiej krytyki literack iej rozwinęła się w wielu kierunkach. Kwestie sporne dotyczyły różnic między krytyką literack ą a nauką i ideologią. Dyskutowano również nad związkami nauki i krytyki literack iej z polityką kulturalną, nad ro lą krytyki literack iej w społeczeństwie socjalistycznym . Podkreślano konieczność rew izji do tychczasowych ustaleń dotyczących m iejsca krytyki literack iej w p rocesie komunikacji między nadawcą i odbiorcą d zieła literack iego, jak również s a mych pojęć nadawcy i odbiorcy. Istnięje potrzeba dalszych empirycznych badań nad publicznością literack ą, przeprow adzenia typologii komunikatów krytycznoliterackich oraz analizy funkcji pełnionych p rzez poszczególne rodzaje wypowiedzi krytycznych.
T rzecia grupa referatów dotyczyła zagadnień teoretycznych związanych z m arksistow ską metodologią badań literackich .
Dr Bogdan O w c z a r e k (UW) mówiąc o "Dwóch nurtach w literatu roznawstwie m arksistow skim " przedstaw ił szereg realnych dylematów i s t niejących w m arksistow skiej myśli o kulturze, których przypomnienie po
zwala na podjęcie twórczych dyskusji w obrębie marksizm u. P ierw szy nurt literaturoznaw stw a m arksistow skiego, zapoczątkowany p rzez Plecha- nowa, a kontynuowany m .in. p rzez L u k śc sa , traktował literatu rę jako obraz społeczny, sw oiste n arzędzie poznania otaczającej rzeczy w isto ści. L iteratu ra traktowana była w tym nurcie jako produkt świadomości o k re ślonej k lasy społecznej; jej zależność od istn iejących stosunków produkcji miała ch arakter bezpośredni. W drugim nurcie m arksistow skiej tradycji m yślenia o literatu rze, który obejmuje m .in. koncepcje Bogdanowa, B rech ta i Benjamina, literatu ra traktowana je st przede wszystkim jako tw orze nie rzeczy w isto ści, a nie tylko jej naśladow anie; je st skutecznym ro d za
jem działania społecznego, środkiem kształtow ania i zmiany otaczającego św iata. P ro c e s podziału przesłanek co do istoty i funkcji sztuki w ramach dwóch nurtów literaturoznaw stw a m arksistow skiego co raz bardziej się po głęb iał, stw arzając szereg dylematów, które wydawały się nie do rozw ią zania w ramach przyjętych założeń. Lektura prac szkoły Bachtina p rz e konuje jednak, że możliwe je st przezw yciężenie dotychczasowych sp rz e c z n ości i stworzenie m arksistow skiej nauki o literatu rze opartej na dialek
tycznym rozumieniu kultury. Proponowana przez szkołę Bachtina koncep c ja dialogowej istoty nadbudowy ideologicznej pozwala na rozpatrywanie literatury jako specyficznego obrazu rzeczyw istości i wytworu ludzkiej p racy , poznania i działania społecznego, celu i środka w p ro cesie k szta ł towania kultury. Zastosowanie dorobku szkoły Bachtina przy budowie lite raturoznaw stw a m arksistow skiego pozwala również na przezw yciężenie wielu ograniczeń dotychczasowej teorii literatu ry , postawienie lub odno wienie pytań, które dotychczas tkwiły w zapomnieniu.
R eferat d ra Edwarda K a s p e r s k i e g o (UW) pt. "D ialog a nauka o literatu rze" poświęcony był najistotniejszym zagadnieniom w spółczesnej nauki o literaturze w św ietle dialogowej teorii kultury stworzonej przez
szkołę Bachtina. Prelegent dokonał krytycznej analizy form alno-struktura- listycznej tradycji we w spółczesnej teorii literatu ry , ukazując jej ukryte
mego rozumienia celów i funkcji teorii literatu ry , koncepcji słowa i języ k a, teorii komunikacji lite ra c k ie j. Form alno-strukturalistyczna tradycja badawcza zakłada istnienie specyficznej społeczności literack iej izolow a nej od całokształtu istn iejących podziałów społecznych i kulturowych; tworzy sw oistą instytucję literatu ry .izolowaną od innych instytucji społe cznych. Dialogowa koncepcja kultury i literatury nie tylko pozwala na przezw yciężenie relatywizmu historycznego, jaki cechuje form alno-struktu- ralistyczn ą naukę o literatu rze, lecz także stw arza możliwości dialekty cznego rozumienia o taczającej rzeczyw istości kulturowej jako rzeczyw isto ści współtworzonej p rzez wiele podmiotów, a literatu ry - jako szczegó l nej interakcji społecznej w ramach istniejących stosunków społecznych.
Mgr K rzysztof R u t k o w s k i (UW) wygłosił re fe ra t nt. "K ultura, l i teratu ra, te a tr ", w którym przedstaw ił uwagi dotyczące sposobu funkcjo nowania literatu ry i teatru w kulturze w świetle stworzonej p rzez szkołę
Bachtina dialogowej teorii nadbudowy społeczno-ideologicznej. Zrozumie nie znaczenia literatu ry , a zw łaszcza pow ieści i teatru , jako specyficz nego produktu pracy i szczególnego działania społecznego może być pomo cne w budowie m arksistow skiej teorii literatu ry , rozpatru jącej wytwarza nie form acji literackich i kulturowych w m aterialno-ideologicznej zależno
ści od form acji społecznych.
R eferat d ra Wincentego G r a j e w s k i e g o (UW): "Język, k lasy , lite ra tu ra" poświęcony był zależnościom między wymienionymi w tytule elemen tami. Klasowe rozumienie języka wymaga przebudowy teorii języka, p rz e prowadzenia licznych badań, np. socjolingw istycznych. Nie ulega wątpli w ości, że sytuacje językowe są klasowo określon e; problem polega na tym, w jaki sposób możliwe je st rzetelne zbadanie związków zachodzących mię dzy praktyką językową różnych k las społecznych a językiem literatu ry . Trudności ujawniają się również wtedy, gdy rozpatruje się klasową prakty kę mowy i język jako system , praktykę wypowiedzi literackich i teorię
języka literackiego.
O funkcjonowaniu nowych w artości artystycznych i sposobach ich przy sw ajania przez publiczność literack ą w świetle teorii komunikacji lite r a ckiej traktował re fe ra t m gra P io tra F a s t a (U Ś1.) zatytułowany "św ia to pogląd a komunikacja lite ra c k a ".
D yskusja nad tą grupą referatów dotyczyła rozumienia terminu dialog, jego pojemności semantycznej i przydatności w tworzeniu m arksistow skiej teorii literatu ry . Omawiano też zagadnienia produkcji lite ra c k ie j, zw iąz ków socjologizm u i ekonomizmu z m arksistow ską nauką o literatu rze.
Szeroko dyskutowana była również koncepcja wyodrębnienia dwóch n ur tów w literaturoznaw stw ie m arksistowskim i rozmaite konkretyzacje teo r ii odbicia w ich obrębie. Problemy re la c ji między semiotyką a m arksi zmem, zagadnienia teorii obiega w artości literackich podnoszone były w związku z wygłoszonymi referatam i, jak również nadesłanym na konferen cję tekstem p ro f. Stefana Ż ó ł k i e w s k i e g o (1BL) pt. : "Uwagi o funkcjo nowaniu kultury lite ra ck ie j" (autor nie mógł przybyć o sob iście z powodu ch orob y).
Konferencja w Białobrzegach była próbą uporządkowania tradycji m arksistow skiego literaturoznaw stw a, ok reślen ia głównych, żywotnych je go nurtów, w skazania na istotne rew aloryzacje i przesu n ięcia akcentów, jakie się w tych nurtach dokonują. U czestnicy konferencji zgodnie podkre ś lili, że istn ieje potrzeba kontynuowania ogólnopolskich spotkań pośw ię conych tej problem atyce. N ależy mieć n adzieję, że podobne imprezy o rg a nizowane w p rz y sz ło śc i będą miały równie rzeczow y ch arak ter.
Mgr K rzysztof Rutkowski
„KORESPONDENCJA I POGRANICZA SZTUK”
Sprawozdanie z XVII Konferencji Teoretycznoiiterackiej
W dniach 1-6 lutego 1978 r . odbywała się w P rzy jezierzu koło S tr z e l na XVII Konferencja T eoretyczn oliteracka, zorganizowana p rzez Instytut
Badań Literackich PAN i Instytut T eorii L iteratu ry , Teatru i Filmu Uni w ersytetu Łódzkiego. Temat tegorocznych obrad - "Korespondencja i po gran icza sztuk" - sformułowany został w sposób, który pozwolił na czyn ne uczestnictwo w s e s ji nie tylko teoretykom literatu ry , lecz także h isto rykom sztuki, teatrologom i filmoznawcom. Rezultatem tego była w iększa różnorodność problematyki i ujęć metodologicznych.
