A rch eo lo g ia Polski Ś ro d k o w o w sch o d n iej,!. III, 1998
W y n i k i b a d a ń o s a d y k u l t u r y p r z e w o r s k i e j w Ni e s z a w i e Ko l o n i i s t a n. 5 , w o j. l u b e l s k i e W a l e r i a M i s i e w i c z
W dniach 19.06. - 12.07. 1997 r. kontynuow ano ba dania archeologiczne na osadzie kultury przew orskiej w N ie sz a w ie K o lo n ii, stan. 5 (sy tu a c ja stan o w isk a: W. M isiew icz, M. Polańska 1997, s. 106, ry c .l). Prace rozpoczęto od w ytyczenia w ykopu 2 o w ym iarach 10 x 15 m, dłuższym bokiem zorientow anego na osi N-S oraz dw u row ów kontrolnych nr 1 i 2, w celu rozpoznania północnego i w schodniego zasięgu osady. W trakcie eks ploracji row u 2, na północ od w ykopu 2, natrafiono na zarys dużego obiektu i w ytyczono w tym m iejscu wykop 3 o w ym iarach 5 x 5 m . Po zakończeniu prac w w yko pach 2 i 3, przebadano dzielący je 5 m etrow y pas ziemi. O gółem w sezonie 1997 wyeksplorow ano 217 m 2 (ryc. 1 ).
B adania w ykazały, że w e w schodniej części pola, 8 m od w schodniej kraw ędzi w ykopów 1 i 2 nie w ystę puje w arstw a kulturow a. Pod oran in ą zalega ziem ia gli niasta o brunatno-oliw kow ej barw ie, pozbaw iona jak ich kolw iek obiektów i zabytków ruchom ych. N ie udało się ustalić północnej granicy osady. O dkrycie dużego obiektu na stoku w zniesienia, 24 m od obiektu 15 z 1996 r., po zostaw ia ten problem otwarty. W tym roku nie była m oż liw a dalsza penetracja tej części stanow iska.
W w ykopie 2 odkryto 13 obiektów , których num era cja je st kontynuacją z badań 1996 r. Tylko je d en z nich, obiekt 26, przecinała zachodnia ściana wykopu. Jam a 0 głębokości 2,20 m, prostych ścianach i zaokrąglonym dnie w ypełniona była z iem ią ciem nobrązow ą, nasyconą dużą ilością drobnych w ęgli drzew nych i drobnych bry łek polepy oraz kilkom a fragm entam i ceram iki (ryc. 3: d - g). N a głębokości 1,20 m w idoczne były ślady zaw a lenia się ścianek jam y.
Spośród całkowicie odkrytych obiektów najciekawiej prezentow ały się oznaczone num eram i 22, 25, 29 i 30. Obiekt 22 to małe palenisko wyłożone kam ieniam i i prze paloną polepą. O bok kilku fragm entów ceram iki (ryc. 3: b, c) uzyskano też przęślik (ryc. 3: a). N atom iast obiekt 25 (ryc. 2 B) to duże palenisko o średnicy ok. 1,5 m, z którego zachow ała się tylko dolna w arstw a kam ieni, leżąca bezpośrednio na szarej, spopielałej ziemi o m iąż szości 8-10 cm, z d u żą ilo ścią kości zw ierzęcych. Z tego p aleniska uzyskano tylko kilka fragm entów ceram iki 1 przęślik (ryc. 3: h, i).
O biekty 29 i 30 to niegłębokie jam y, z ziem ią inten syw nie p o m ara ń czo w ą dużym i bryłam i polepy i liczny
mi kośćm i zw ierzęcym i. B rak w nich było całkowicie w ęgli drzew nych. W obiekcie 29 nie w ystąpiła cerami ka, znaleziono tylko je d en fragm ent kościanego grze bienia (ryc. 3: j). A nalogiczny w ydaje się być, częścio wo rozpoznany, obiekt 33. W yeksplorow any fragment jam y w ypełniony był dużym i bryłam i polepy, bez węgli drzewnych. Pozostałe obiekty w w ykopie 2 to małe owal ne ja m y z brązow ą ziem ią i niew ielką ilością zabytków ruchom ych.
W w ykopie 2 w arstw a kultu ro w a została zniszczo na. H um us, m iąższości 20-30 cm , leżał bezpośrednio na calcu. S pow odow ało to, że cały m ateriał zabytkowy uzyskany z hum usu, poza obiektam i 23 i 31, był całko w icie przem ieszany. O bok 687 sztuk fragm entów na czyń w tym 127 ch arakterystycznych (ryc. 5: d, f, g; ryc. 6) uzyskano 2 przęśliki (ryc. 5: a, b), fragm ent grze bienia kościanego (ryc. 5: e), fragm ent szpili brązowej (ryc. 5: h), cztery przedm ioty żelazne bardzo skorodo w ane (ryc. 5: i, k), przedm iot k ościany (ryc. 5: c) i ka m ień szlifierski (ryc. 5: j).
W w y k o p ie 3 o d sło n ięto o b ie k t 23 interpretow a ny ja k o budy n ek m ieszkalny (por. I. Jadczykow a 1983, s. 193-194). N a p o z io m ie o d k ry c ia (0,20 m od po w ierzchni p ola) m iał zarys kolisty, o p o w ierzch n i ok. 12,5 m 2 (ryc. 2 A). W p ro filu ścian y by ły łukow ate a dno szerokie i płaskie. W południow ej części, w stro pie zn ajd o w ało się n iereg u larn e p alen isk o , w yłożone kam ien iam i i p o lepą. D rugie p a len isk o w y stąp iło na głęb o k o ści 45 cm , w centralnej p artii obiektu. Jedno rodne w y p ełn isk o o b iek tu stan o w iła ciem nobrązow a ziem ia o m iąższo ści 0,65 m, z liczn ie rozproszonym i w ęg ielk am i d rzew nym i i b ry łam i polepy. N asycona b y ła d u ż ą ilo śc ią k o ści zw ierzę cy ch i b o g aty m , zróż nicow anym m ateriałem ceram icznym (ryc. 4). B rak za b y tk ó w z innych surow ców . P o d o b iek tem w ystąpiły ślad y k o n stru k c ji słu p o w y ch . W w y k o p ie 3 humus m iąższości 15-20 cm także leżał b ezpośrednio na calcu i u zyskano z niego k ilk a frag m en tó w m ało charakte ry sty czn y ch naczyń.
Po dw u sezonach badaw czych m ożna stw ierdzić, że stanow isko w N ieszaw ie K olonii je s t jednorodne kultu rowo. Cały m ateriał zabytkowy reprezentuje kulturę prze w orską i datow any je st w stępnie na fazę B 2/C 1-C 1 młod szego okresu rzym skiego.
Wy n i k ib a d a ńo s a d yk u l t u r yp r z e w o r s k i e jw Nie s z a w ie Ko l o n ii
Ryc. 1. Ni eszawa Kol., stan. 5. Plan wykopów z 1997 r. 7k e . część badana w 1996 r.
112 Wa l e r i a Mis ie w ic z Ryc. 2. N ie sz a w a K o l. , st a n . 5. A - pl an i p ro fil o bi ek tu 2 3 , В - pl an o b ie k tu 2 5 ; 1 - hum us p rz e m ie sz a n y z c a lc e m , 2 - zi em ia c ie m n o b rą z o w a z ro zp ro szo nym w ęg le m d rz ew n y m i ro z d ro b n io n ą p o le p ą , 3 - zie mia c z a m o b rą z o w a z d u żą ilo śc ią w ę g li d rz e w n y c h i bry ł p o le p y , 4 - ziem ia s z a ro -b ru n a tn a , tw a rd a , 5 - zie mia b rą zo w a p rz e m ie sz a n a z jasn ożó łt ym p ia sk ie m , 6 - zie mia sz ar a z p o p io łe m , sy p k a , 7, 9 - śl ad y po sł u p a c h , 8 - żó łt y p ia s e k c a lc o w y , 10 - p rz ę ś li k , 11 - c e ra m ik a , 12 - p o le p a , 13 - w ę g ie l d rz e w n y , 14 - k a m ie n ie , 15 - k oś ci z w ie rz ę c e .
Wy n ik ib a d a ńo s a d yk u l t u r yp r z e w o r s k i e jw Nie s z a w ie Ko l o n ii
114 Wa l e r i a Mis ie w ic z
Wy n ik ib a d a ńo s a d yk u l t u r yp r z e w o r s k i e jw Nie s z a w ie Ko l o n ii
116 Wa l e r i a Mis ie w ic z
Wy n i k ib a d a ńo s a d yk u l t u r yp r z e w o r s k i e jw Nie s z a w ie Ko l o n ii 1 1 7
Li t e r a t u r a
B a r g i e l B., Z a k o ś c i e l n a A.
1995 Kolekcja Katedry Archeologii Uniwersytetu
Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie, cz. 2, „Katalog archeologicznych zbiorów pozamuze- alnych”, zeszyt 3, Warszawa.
J a d c z y k o w a I.
1983 Budownictwo mieszkalne ludności kultury prze
worskiej na obszarze Polski, PMMAiE, t. 28, s. 109-247.
M i s i e w i c z W., P o l a ń s k a M.
1996 Wstępne wyniki badań osady kultury przewor
skiej w Nieszawie Kolonii, stan. 5, woj. lubel skie, APŚ, t. 2, s. 106-112.
Wa ler ia Mi s i e w i c z
Re s u l t so f Ex c a v a t io n sa ta Pr z e w o r s k Cu l t u r e Se t t l e m e n t in Nie s z a w a,
Sit e 5 , Lu b l in Vo iv o d s h ip
A total area of this year's excavations is 271 sq. m. The examination of the area 8 m to the east o f the excavation tren ches 1 and 2 proved that no cultural layer exists there, and thus the eastern limit of the settlement was established. On the other hand, it was not possible to determine the northern limits of the settlement because o f the discovery of a dwelling feature on the slope of a promontory, 24 m from feature 15 (from 1996), which leaves the problem of the northern limit unresolved.
Fourteen new features were discovered during the exca vations. Amongst these feature 23 from the excavation trench 3 seems to be particularly interesting. It can be interpreted as a dwelling feature. It was circular in plan. In profile, the walls were arch-shaped, while the bottom was wide and flat. In its
southern part there was an irregular-shaped hearth, paved with stones and big lumps of daub. The feature measured 12,5 sq. m. The homogenous filling layer, which was 0,65 m thick, con sisted of dark brown soil with dispersed charcoal and lumps of daub. Below the bottom of feature 10 postholes were recorded along its outline.
In trench 2, two hearths were discovered. One was small, paved with small stones and daub, and a big one, 1,5 m in diameter, from which only the stone paving was preserved which lay directly on a 8-10 cm thick layer of ashen soil. In each hearth one spindle whorl was found.
The settlement is dated to phase B^C, - o f the late Ro man Period.
