Ziemlińska-Odojowa, Włodzimiera
"Badania wykopaliskowe na
grodzisku Łęcze, pow. Elbląg", Jan
Dąbrowski, "Rocznik Elbląski" T. I,
1961 : [recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 807-808
R E C E N Z J E I O M Ó W I E N I A
JA N DĄBROW SKI, B adania w y k o p a lisk o w e na gro d zisku Łącze, pow . E l
bląg, Rocznik E lbląski, t. I, E lbląg 1961, s. 199—206, w tekście 3 ryciny.
W I tom ie „Rocznika E lbląskiego” *) Ja n D ą b r o w s k i p u b lik u je w y n ik i sw oich p ra c w ykopaliskow ych w Łączach (st. 1) w la ta c h 1958—1959. P ra ce te oraz sondaże na innych sta n o w isk ach archeologicznych (Łęcze st. 2, st. 4 i K ad y n y st. 1), b ad an ia pow ierzchniow e oraz p e n e tra c je te re n u w okolicy prow adzone były w ram ach szerszej ak cji badaw czej grodzisk w ysoczyzny elb ląsk iej fin an so w an e j przez PMRN i P P R N w E lblągu.
B adania na grodzisku w Łęczach pro w ad zili k ilk a k ro tn ie badacze n ie m ieccy, m a te ria ły z tych b ad ań nie zostały je d n a k należycie opublikow ane lu b zaginęły, co spow odow ało konieczność w e ry fik a c ji sta n o w isk w Łęczach. Po w y jaśn ien iach w stę p n y ch a u to r p o d aje lo k alizację grodziska oraz sta n jego zachow ania. P ra c e w ykopaliskow e sk o n cen tro w an o w południow o- zachodniej części grodziska, gdzie p rzeb ad an o d o b rz e . zachow any odcinek w alu i jego rozsypisko n a stoku. W w y n ik u ty c h p ra c ustalono, że przed założeniem osady szczyt w zgórza był w yrów nany. U stalono rów nież k o n s tru k c ję sypanego w a łu oraz pow iązano stra ty g ra fic z n ie osadę na szczycie grodziska z d ru g ą osadą zn a jd u ją c ą się poza obrębem w ału od stro n y południow o-zachodniej grodziska o 4 m poniżej jego szczytu. U stalono w sp ó ł czesność chronologiczną obu osad. Na osadzie u podnóża w ału o d k ry to jam y zasobowe oraz, być może, je d n ą ziem iankę. A u to r w ylicza in te re su ją c y m a te ria ł z jam , w k tó ry ch o d k ry to ceram ikę, b u rsz ty n , polepę, żużel, p rz e d m ioty brązow e, żelazne, k am ienne, ości ry b ie i kości zw ierzęce. B ardziej szczegółowo om aw ia a u to r ceram ikę zróżnicow aną w zak resie form y, w ielkości i zdobnictw a. K ilk a uw ag pośw ięca a u to r rodzajom orn am en tó w oraz technologii ceram iki. D ru g ą b a d a n ą w pobliżu grodziska osadę zlo k ali zow ano w północnej części rów niny. Nie udało się je d n a k uchw ycić jej zw iązków stra ty g ra fic z n y c h z osadą w pobliżu w ałów . M a teriał, k tó ry uzyskano z p rzeb ad an ej na tej osadzie jam y, b y ł analogiczny, co je d n a k nie w yklucza różnic chronologicznych. W zakończeniu części m ateriało w ej a u to r k o m u n ik u je o zlokalizow aniu cm en tarzy sk a w K ad y n ac h w iążącym się z zespołem osad Łęcze 1 oraz o stan o w isk u Łęcze 4, gdzie w tra k c ie p rac w yw iadow czych o d k ry to groby z ok resu lateń sk ieg o i rzym skiego oraz jam y z ok resu w czesnośredniow iecznego. W tra k c ie p e n e tra c ji skreślono nie istn ie jące stanow isko 2 oraz o d kryto now e stanow isko oznaczone jak o Łęcze 3. N astęp n ie om aw ia a u to r problem chronologii i przynależności k u ltu ro w e j kom pleksu osadniczego w Łęczach na sta n o w isk u 1. M a te ria ł uzyskany z b ad ań tego stan o w isk a d a tu je a u to r na w czesny i środkow y okres la te ń sk i (400—100 p. n. e.). M a teriał ceram iczny re p re z e n tu je k o n g lo m erat k u ltu r
*) R ecenzja całości „R ocznika E lbląskiego” t. I, E lbląg 1961, u k azała się w „K o m u n ik atach M a zu rsk o -W arm iń sk ich ”, n r 1 (75), O lsztyn 1962, s. 274— 277, p ió ra A ntoniego Ł u k a s z e w s k i e g o .
łużyckiej, pom orskiej i k u rh a n ó w w schodniopruskich, k tó re to zjaw isko, ja k stw ierd za au to r, na te re n a c h p eryferycznych nie je s t rzadkością. A u to r uważa, że osadę zam ieszkiw ała ludność p ro to b ałty jsk a, co przeczy tezie o zw iązkach tej ludności z G erm anam i, w y su n ię tej przez W. H e y m a. W zakończeniu pracy a u to r n aśw ietla zjaw iska gospodarcze pośw iadczone zajęciam i ludności, tak im i ja k rolnictw o, rybołów stw o, b u rszty n iarstw o , tk actw o , g arncarstw o, i, być może, .p ro d u k cja żelaza.
N iew ielkiej m ateriało w ej pracy J. D ąbrow skiego nie m ożna odm ówić pełnego w a rsz ta tu naukow ego. P ra c a ta odzw ierciedla rów nież zdolności osobiste a u to ra jako badacza terenow ego, k tó ry nie k o n c e n tru je sw ojej uw agi w yłącznie na bad an y m obiekcie. P e n e tra c je te re n u w pobliżu, w tym w y pad k u zespołu osadniczego w Łęczach 1, pozw alają m u p rzejrzeć zw iązki osad z najbliższą okolicą. P o w o d u je to, że bardzo ubogie m a te ria ły ze stan o w isk a Łęcze 1 sta ją się b ard ziej pełne i b ard ziej w szechstronnie m ożna je rozważyć. A u to r zrobił to z n ajw ięk szą sk ru p u latn o ścią. N ależy oczekiwać, że w innym m iejscu o p u b lik u je a u to r szczegółowe opracow anie m ateriało w e z pełną dokum entacją.
W łodzim iera Z iem liń ska -O d o jo w a
M IROSŁAW A GAJEW SKA, JERZY K R U PPÉ, B adania archeologiczne
na terenie kościoła N M P w E lblągu w roku 1959, Rocznik E lbląski, t. I,
E lbląg 1961, s. 207—226, w tekście 29 rycin.
O dbudow a obiektów arch itek to n iczn y ch w okresie pow ojennym połączona je s t praw ie zaw sze z b ad an iam i kom pleksow ym i. Do w spółpracy zapraszani są rów nież archeolodzy, k tó rzy p ro w ad zą b a d a n ia w celu w y jaśn ien ia p ro blem ów zw iązanych z d ziejam i obiektu. Na te re n ie W arm ii i M azur sondaże archeologiczne przeprow adzono w zam ku w D ziałd o w ie1), a od szeregu la t prow adzi się b a d a n ia n a W zgórzu K a ted raln y m w e F ro m b o rk u 2).
B ad an ia w ykopaliskow e na te re n ie S tarego M iasta w kościele NM P w E lblągu z in ic ja ty w y k iero w n ik a nad zo ru odbudow y obiektu, inż. arch. W ło dzim ierza S ierzputow skiego, p rzeprow adzili bardzo nieliczni w Polsce sp e c ja liści archeologii średniow iecznej: M irosław a G ajew sk a i Je rzy K ru p p é, a u to rzy om aw ianego sp raw o zd a n ia z b ad ań rozpoznaw czych w ro k u 1959. W e w stępie O pracow ania n a św ie tla ją oni genezę p o w sta n ia o biektu oraz d ają rys historyczny jego rozbudow y. P rzy sto so w u jąc się do p rac budow lanych, bad an iam i archeologicznym i objęto te re n kościoła oraz teren przylegającego kru żg an k u klasztornego. W celu rozpoznania sy tu a cji stra ty g ra fic z n e j zało żono cztery w ykopy sondażow e, usy tu o w a n e w naw ie oraz na k ru żg an k u , co ilu stru je rye. 1. P o w y jaśn ien iach w stę p n y ch w dalszej części p racy autorzy o m aw iają stra ty g ra fię w a rstw i ich zaw artość w ko lejn y ch w ykopach o zn a czonych cy fram i rzym skim i od I—IV. Do opisów dołączone są profile w ykopów oraz fotografie w ażniejszych od k ry ty ch elem entów arch itek to n iczn y ch i k u l turow ych.
W ykop I u sy tu o w a n y p rzy południow ej ścianie n aw y m iędzy p rzy p o ra m i (4 m dł. i 2 m szer.) eksplorow ano do gł. 3,40 m. U chw ycono w nim stopę
*) P a trz a rch iw u m D ziału A rcheologii w M uzeum M azurskim , teczka D ziałdowo, zam ek, b a d a n ia archeologiczne 1958—1959.
*) Por. M irosław a G a j e w s k a , Je rz y K r u p p é , Badania archeologiczne
w 1958 ro k u na W zgórzu K a te d ra ln y m w e F rom borku, Rocznik O lsztyński,
t. III, 1960, s. 81—103.
