Edward Dąbrowski
Gostchorze, gm. Krosno Odrzańskie,
woj. zielonogórskie. Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 15, 170-172
170
w c z ç é c l północnej w piat calców ej glin y m ają w przekroju pionowym k szta łt cylin d ryczn y . Jedna z nich p ołączon a je s t z ukośnie prow adzącym do niej k oryta rzyk iem o pionowych ścian k ach . Z w arstw i jam uzyskano fragm enty naczyń ее o waty ch o p ow ierzch n iach echropowaconycfa, naczyń wazow atych ornam entow anych ukośnym i żłobkam i /ta k ż e kilka fragm entów brzegów poziom o w y c ią g n ię ty c h /, naczyń b aniastych i jajow atych / c z ę ś ć posiada otw orki pod k raw ędzią w y le w u /, m is o str o profilow anych p ółk olistych oraz ta le r z y o p ow ierzch n iach gładzonych, z których jedna zw ykle orn am en to wana je s t k oncen tryczn ym i rzęd a m i dołków p alcow o-p azn ok ciow ych . Z n a le zion o d o ść dużą ilo ś ć k r z e m ie n i, głó w n ie odpadków i p ółsu row ca , a także g r o c ik i, rd zen ie oraz d ra p a cze. W kilku jam ach w ystąp iła duża ilo ś ć p o le py z o d cisk a m i p rętów , oraz k am ien ne p a len isk a . Na uwagę zasłu g u je zn a lezio n y w nam ytej w a r stw ie , poniżej w arstw y w c zesn o śred n io w iecz n e j, drut żelazn y z jednym końcem eso w a to w ygiętym /fra g m en t s z p i l i / .
Jam y w c z e sn o śr e d n io w ie c z n e k szta łtu ow alnego, w przekroju n le c - kowate posiad ały sła b o uchwytne z a r y s y . Z a w iera ły ubogi m a te r ia ł o rg an i c z n y , n ie lic z n e fragm en ty ce r a m ik i. Jedynie w ja m ie nr 9 znajdowały s i ę dwa n aczyn ia typu d ro h iczyń sk iego o ra z k rze siw o ogniwkowe,
W o b ręb ie cm en ta rz y sk a znajdowały s i ę groby z a w ie ra ją c e pochów ki jednostkow e w jam ach k ształtu p rostok ątn ego i ow aln ego. Układ grobów rzędow y /stw ie r d z o n o 5 grobów w jednym r z ę d z ie /. S zk ielety zorien to w a ne były głow am i na zachód. R ęce w yciąg n ięte w zdłuż tu łow ia. C ztery s z k ie le ty w yposażone były w c z ę ś c i stroju : k o lie paciorków szk lanych z k rzy ż y kam i 1 z a w ie szk a m i kr ż y łk o w a t y m i, kabłączki eso w a te b rązow e i p o sr e b rz a n e , z a u szn ice z p ełnym i m alin am i, z e sr e b r n ą gran u lacją, b rązow e p ie r śc io n k i taśm ow a te i ow alne w p rzekroju. S zk ielet nr 8 wyposażony był ponadto w n ó ż że la z n y .
M ateriały przechow yw ane s ą w Muzeum O kręgowym w B iałym stok u . Badania będą kontynuowane.
GOSTCHORZE, gm . K rosn o O drzańskie Muzeum A rch eo lo g iczn e w oj. zielo n o g ó rsk ie środkow ego Nadodrza Stanow isko 1 w Świdnicy k /Z ie lo n e j Góry
Badania p row ad ził m gr Edward D ąbrow ski. Finan so w a ł WKZ w Z ielon ej G ó rze .
G rod zisk o w c zesn o śred n io w iecz n e z VII-VIII oraz IX /X -X 1 w.
N aw iązując do o d słon iętej w 1980 r . p ow ierzch ni badanego obiektu, stan ow iącej c z ę ś ć głów nego przekopu, p rzeprow ad zon ego w zdłuż d łu ższ ej o s i g r o d z isk a , w ytyczono w kierunku północnym trzy n astęp n e półarówki /a r ó w 8, 9 1 10/; uzyskano w ten sp osów g en era ln y przekop n iem al do s a m ej nasady cyp la, o łączn ej d łu g o ści 100 m 1 s z e r o k o ś c i 5 m . T akże w
171
c a ło ś c i o d sło n ięto i wy eksplorow ano podłużną jam ę /m ie s z k a ln ą ? j , o zn a czo n ą nr 29 1 usytuow aną p o p rzeczn ie do d łu ż sz e j o s i stan ow isk a /w ykop s z e r o k o ś c i 5 m pod kątem p rostym do północnej c z ę ś c i połowy aru 7 -g o , w kierunku w sch o d n im /.
D łu gość jam y 29 w yn osi ponad 12 m . s z e r o k o ś ć jej waha s i ę od 1 ,5 do 3 m . Składa s ię ona z kilku segm en tów , na p rzem ian p ły tszych , to g łę b sz y c h , zw ykłe z to w a r z y sz ą c y m i im w ięk szy m i gn iazdam i kam ieni / p a l e niska? / .
J e s t u d erza ją ce, iż w kierunku nasady cyp la, poza jam ą 29, w o d sło n ię ty ch w 1981 r . wykopach /3 p ó ła r ó w k l/, n ie stw ierd zo n o zu p ełnie an alogiczn ych jam bądź sk up isk k am ien i o ch a ra k terze g osp o d a rczy m , jak ie w ystąp iły n atom iast w wykopach z 1980 r , W a r z e 8 /1 0 x 5 m / , tu ż poza ja m ą 29, poniżej hum usu orn ego, pojaw iła s i ę w arstw a g lin y , w w y ż sz ej
p artii z m ie sza n a z e ż w ir em . T w orzy ona m asyw s z e r o k o ś c i ponad 10 m; w a rz e 9 /w kierunku nasady c y p la / m asyw ten kończy s i ę raptow nie b a r dzo strom ym spadkiem ; u jego spodu, na ca lcu , w y stą p iły ślad y w z d łu ż nych konstrukcji drew nianych w p o sta ci brązow ych sm u g , bądź negatywów d yli, o d c iśn ię ty c h w g lin ie , w ypełnionych d rob n oziarn istym p ia sk iem . K onstrukcje te n iew ątp liw ie stan ow iły w zm ocn ien ie podstawy wału I-g o , b ezp ośred n io b ron iącego dostępu na m ajdan osad y.
W pochówkach arów 9 1 10 w yeksplorow ano w yp ełn isk a dwu fo s , p rzed zielo n y ch sła b o zachow anym i śla d a m i podstawy d ru giego, m n iejsz eg o w ału . W w yp ein isk ach stw ierd zon o lic z n e ślad y , rozm ytej d ziałan iem w o dy, sp alen izn y , tu d zież zn aczn e I lo ś c i k am ien i, w śród nich tak że o dużych ro zm ia ra ch . W szystk ie te ślad y n ależy b ezsp o rn ie uznać za r o z sy p lsk o w y ż sz y c h p a rtii obu w ałów .
N ajm łod szym i elem en ta m i, zn alezio n y m i w wypełń lekach fo s , s ą ułam ki naczyń sta lo w o sz a r y c h , od zn aczających s i ę s z e r o k im i okapam i oraz żelazn y p ie r śc io n e k , datowany na XIV w . P rzed m io ty te w skazują, że w owym w ła śn ie c z a s ie form y pionow e g ro d zisk a u legły o sta te czn ej n i w elacji; w ały zlikw idow ano, a fo sy zasyp an o. P ró cz tego zn a lezio n o tu fragm enty naczyń z I i-e j fazy użytkowania grodu, datowanych na X i XI w, /c e r a m ik a g ó r ą ob taczana typu w ielk o p o lsk ieg o fazy С wg W, H en sla i w n iew ielk iej i l o ś c i ca łk o w icie ob taczan a fazy D / . N ierów n ie w ięc ej fr a g mentów naczyń glin ian ych pochodzi z I-e j fazy użytkowania g ro d zisk a / c e ram ika typu połu d nlow ow ielkop olskiego 1 p ółn ocn od o ln oślą sk iego , naw ią zu jąca do odkrytej na p ob lisk im grod zisk u w P ołu pin ie, datowana na drugą połow ę VII w . ; p ie r w sz ą połow ę VIII s t u le c ia /. P ow y ższy rodzaj ceram ik i s z c z e g ó ln ie o b ficie w y stą p ił w ja m ie 2S; zn alezio n o w niej tak że c a łe lub n iem al c a łe n aczyn ia. Jam a 29 d o sta rc zy ła nadto dużej ilo ś c i k o ś c i z w ie rz ę c y c h i ryb ich . Na uw agę zasłu gu ją s z c z ę k i bobrów, a tak że wykonany z s ie k a c z a teg o gry zo n ia , w isio r e k -a m u le t z p rzew ierco n y m otw orem .
Z innych zabytków, odkrytych w ja m ie 29, m ożna w y m ien ić p a c io rek z zielon k aw ego szk ła oraz kilka drobnych przedm iotów żelazn ych i k il ka półwytworów rogow ych. P osp olitym zabytkiem s ą p r z ę ś li ki g lin ia n e.
172
-Zabytki I dokum entacja znajdują s i ę w Muzeum Archeologicznym Środkow ego Nadodrza w Świdnicy k /Z ie lo n e j G óry.
P r a c e będą kontynuowane.
P r a c e m ia ły n iew ielk i z a k r e s, p rzew id zia n e bow iem i z r e a liz o wane z o s ta ły jako czy n n o ści o ch a ra k terze w eryfik acyjn ym , m a ją ce g łó w n ie na celu r o z ezn a n ie sy ste m u kom unikacyjnego na zew nątrz 1 wew nątrz obiektu, b łęd n ie dawniej Interpretow anego jako gród , a n ie sanktuarium . O d sło n ięcie "szwów" łą c z ą c y c h wały w południowym m ie js c u styku 1 u tzw . zbiegu półn ocn ego, u czy teln iło n ie tylko sp o sób budowy, a le p rzed e w szy stk im n astęp stw o cz a so w e pow staw ania p o szczeg ó ln y ch faz konstruk c j i, Stw ierdzono, i e w p ierw szy m etap ie budowy z o s ta ł w zn iesio n y w ał okrężny tw o rzą cy e lip s ę na w sch od zie z a ło ż e n ia , n astęp n ie do zachodniej c z ę ś c i tego w ału z a s t a ł dostaw iony krótki, " p op rzeczn y” w ał Π, który m ożna te ż o k r e ś lić jako drugi, zachodni obwód e lip sy w sch od niej, a do p iero w tr z e c ie j fa z ie prac konstrukcyjnych dobudowano do e lip sy 1 wału II obwód zew n ętrzn y , c z y li w a ł III za ta cza ją cy p ółk ole od zachodu, Do środka za ło że n ia wiodły dwa w e jś c ia , jedno od południowego wschodu, dru gie na północy p om iędzy otwartym na w sch ód krańcem ra m ien ia wału III a w ałem II. Nie j e s t w yk luczon e, że p o d e jścia od podnóża góry były ozn aczon e sp ecja ln y m i fo rm a m i k am iennym i, z których dw ie zachow ały s i ę do d z iś . Ponadto stw ierd zon o w wykopie założon ym na w ale !, że gruba w arstw a sp a len izn y za leg a ją ca od spągu do m a. 1 /3 w y so k o ści wału, nakryta od g ó ry p ła sz cze m k a m ien n o -zlem n ym , z jednorazow ej ak cji w ypalenia la s u p rzed p rzy stą p ien iem do budowy i obrazuje etap w stępny przygotow ania teren u . C a ło ść za ło że n ia ma b lisk ą an alogię w ob iek cie na G ó rze D o b rz eszo w sk iej w G órach Ś w iętok rzysk ich i funkcja jego jako św iątyn i nie budzi w ą tp liw o ści, Możnft datować ją na podstaw ie dużych, d obrze zachow anych fragm entów naęgyrt glinian ych n ajw cześn iej na VIII, a prawdopodobnie na ΙΧ /Χ w.
GRÓDEK LEŚNY, к / P rzysu ch y w oj. rad om sk ie
Wojewódzki K onserw ator Zabytków
w Radom iu
Badania p row ad ziła dr E llgla G ąssow sk a. F in a n so w ał WKZ w Radom iu. W czesn o śred n io w ieczn e sanktuarium p ogańsk ie.
GR UDZIĄDZ- MNISZ EK woj. toruń sk ie
Stanow isko Ш
patrz
