Wojciech Chudziak,Małgorzata
Grupa,Paweł Gurtowski,Dariusz
Poliński,Jerzy Olczak
Gronowo, gm. Lubicz, woj. toruńskie,
St. 1 i 2, AZP 30-45/86
Informator Archeologiczny : badania 24, 74-75
74 W czesne średniowiecze
W m iejscu przełożenia belek zarejestrowano również pozostałości słu p a drewnianego. Kon stru k cje wypełnia! gliniasty piasek. Drewno było źle zachowane — najczęściej w postaci sm u żek 1 negatywów. Podstawy w ału nie zdołano osiągnąć. W obrębie n asy p u i konstrukcji w alu znaleziono kilkadziesiąt fragmentów ceramiki z faz С — D l kości zwierzęce.
Badania zakończono.
G n ie z n o , w oj. p o z n a ń s k ie S t. 15d (ni. K olegiaty 4 /4 a ) AZP 5 0 - 3 4 /—________________
M uzeum Początków P ań stw a Pol- sklego w Gnieźnie________________
B adania prowadził m gr Tomasz Sawicki. Finansow ało M.P.P.P. w Gnieź nie. Drugi sezon badań. Góra Lecha — grodzisko (część północno- w schodnia). O kres wczesnośredniowieczny, późnośredniow ieczny i n o wożytny.
B adania stanow iły kontynuację prac wykopaliskowych przeprow adzonych w 1984 r. w wy kopie budow lanym n a ul. Kolegiaty n r 4, Wówczas, pod profilem północnym , odkryto część łukow ato ułożonej podwaliny kam iennej obiektu architektonicznego (baszty?). Istnienie tegoż fun d am en tu , w formie bardziej rozleglej, potwierdziły również: relacje robotników budujących w la tac h siedem dziesiątych sąsiedni dom n a ul. Kolegiaty 4a; w iercenia geologiczne (1983 r.) i b ad a n ia s tr u k tu r podpowierzchniowych SIR-8 (1984 г.). Obecny wykop założono n a osi E-W w przesm yku między wyżej wymienionymi domami (ar 97). Długość wykopu: 7 m. szer. 2-4 m. Na głębokości 0,5-1,6 m natrafiono n a interesujący n a s fundam ent zachowany w raz z lekko łukow atą kraw ędzią w schodnią. Krawędzi zachodniej nie osiągnięto — w ykraczała poza obręb w ykopu. Do budowy fundam entu użyto średniej wielkości kam ieni polnych i w tórnie użytych kostek rom ańskich ułożonych bez użycia zaprawy. Kamienie pokrywała p rzem ieszana ziemia z fragm entam i cegieł gotyckich i m aterialem z XI — XV/XVI w. [przeważa XV/XVI w.). Stopę fu n d am en tu uchwycono n a głębokości 1.7—2,05 m. Posadowiono Ją n a podsypce z drobnych okrzesków kam iennych 1 grudek zaprawy wykorzystanych w tórnie z zalegającej w części w schodnie) wykopu wczesnośredniowiecznej (ок. XII w.) w arstwy rum oszu. Pod rum o szem, tj. n a głębokości ok. 1,6 — 2 ,2 m zarejestrowano warstw ę kulturow ą silnie nasyconą szczątkam i organicznym i (całkowicie zbutw iałe drewno) i ceram iką z fazy Ei-a. W arstwa ta pokryw ała strop nasypu wału obronnego charakteryzujący się występowaniem gliniastego p ia sk u , słabo wypalonej polepy i drobnych kam ieni polnych ułożonych n a wzór bruku.
Z przyczyn technicznych eksplorację zakończono n a głębokości ok. 2.4 m.
Zgodnie z w stępnym i ustaleniam i, opisany powyżej fundam ent m ożna łączyć z reliktam i XIII wiecznej arc h itek tu ry obronnej (pozostałości zam ku księcia W ładysława Odonica?).
Badania będą kontynuowane.
Gronowo, gm . Lubicz woj. t o ru ń sk ie S t. 1 i 2 AZP 38- 4 S /8 6 ,—____________________
U niw ersytet Mikołaja K opernika In sty tu t Archeologii i Etnografii Z a k ła d A rc h e o lo g ii Ś re d n io w ie c z a 1 Czasów Nowożytnych w T oruniu B adania prowadził m gr Wojciech Chudziak (autor spraw ozdania) przy w spółudziale m gr mgr Małgorzaly Grupy. Pawła G urtowskiego oraz D ariusza Polińskiego, pod kierownictwem naukowym doc. d r Jerzego Olczaka. Czwarty sezon badań. Prace finansow ane z program u b adan podstawowych (RPBP 11,8, „Grunwald"). Grodzisko wczesno- i późno średniow ieczne (VII/VIII-VIII. XI. XIII-XV wiek) oraz osada podgrodowa (VII-X1 wiek).
Celem b a d a ń była przede w szystkim eksploracja południowo-zachodniej części grodziska oraz u sta le n ie zasięgu osady podgrodowej.
Stanow isko 1 — grodzisko. Założono trzy wykopy badawcze o łącznej powierzchni około 45 m 2. Wykopy 8 /9 0 oraz 1 0 /9 0 usytuow ano w południowo-zachodniej części grodziska, n a styku w ału 1 m ajdanu; nato m iast wykop 9 /9 0 założono po stronie w schodniej obiektu, bezpośrednio na w schód od wykopu 7 /8 9 z poprzedniego sezonu badań. W wykopach 9 /9 0 oraz 1 0 /9 0 stw ierdzono złożony u kład naw arstw ień kulturow ych o miąższości około 4 m , n a które sk ła d a ły się m .in. w arstw y dem olacyjno-rumowiskowe — pozostałości w ału obronnego z XI wieku oraz — relatyw nie sta rsze od nich — warstwy niwelacyjne związane z osadnictw em w cześniej szym. Bezpośrednio na ich stropie odsłonięto w arstw ę spalenizny, n a podstaw ie której w yzna czono poziom osadniczy z okresu późnego średniowiecza, W wykopie 9 /9 0 stw ierdzono n a to m iast piaszczysty nasyp w alu XI-wiecznego oraz zalegającą bezpośrednio pod nim w arstw ę osadniczą z VU/VUI-VI1Î wieku.
Odkryto k ilk aset fragm entów ceram iki naczyniowej, głównie z okresu w czesnośrednio wiecznego oraz kilkadziesiąt kości zwierzęcych.
Informator Archeologiczny 1990 75
Stanow isko 2 — o sa d a podgrodowa. Założono 61 wykopów badawczych, obejm ujących około 200 шг powierzchni stanow iska. Odkryto kolejnych 4 0 obiektów kulturow ych o zróżni cowanej chronologii i funkcji (m.in. jam y dziegciarskle i wędzarskie). Na uwagę zasługuje tu zw łaszcza odsłonięcie pieca garncarskiego (?) Jednokomorowego z poziomym ciągiem ognia, w kopanego około im w piaszczysty calec (obiekt 94).
Na stanow isku odkryto kilka tysięcy fragmentów ceram iki naczyniowej, fragm ent kam ien nego żarna, przęślikl gliniane, szydła kościane, k abłączek skroniowy oraz liczne kości zwierzęce.
M ateriały zabytkowe zn ajdują się w Instytucie Archeologii i Etnografii UMK w T oruniu. Ponadto n a stanow isku i w najbliższej okolicy przeprowadzono b ad a n ia paleogeograflczne i paleoprzyrodnicze (m.in. wykonano, datow any radiowęglowo, profil palinotogiczny obejm ują cy osady z o kresu subatlantyckiego).
Badania powinny być kontynuowane.
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Komisja Archeologiczna
B adania prowadził mgr M ariusz J . Tuszyński (autor spraw ozdania), we współpracy z dr. Olgierdem W. Brzeskim (Kanada), pod kierunkiem prof, d r hab. Zofii K urnatowskiej, Finansow ał d r Olgierd W. Brzeski za po średnictw em Komisji Archeologicznej FTPN. ńerw szy sezon badań. Zespół osadniczy (X-XI wieku), ślady osadnictw a starszego (m.in, neo litycznego).
Zespół osadniczy sk ład a się z grodziska oraz osad usytuow anych po Jego wschodniej ! południowej stronie. Grodzisko leży n a lewym brzegu rzeczki Strugi, ok. 400 m od Szkoły Podstawowej (dawnego dworku Lutomskich).
Stanow isko 1 — grodzisko wklęsłe zbliżone do prostokąta o zaokrąglonych narożnikach, o powierzchni w nętrza ok. 2,5 h a i bardzo dobrze zachowanych w alach (do wysokości 9 mj zw łaszcza w partii w schodniej. Od w schodu, mniej więcej w połowie, głębokie wklęśnięcie — ślad po bram ie?, od północy ram iona wałów, mniej więcej w połowie tego odcinka m ijają się: być może w tym miejscu także znajdow ała się bram a. O becna droga n a m ajdan grodziska (pole upraw ne), przecinająca wał w części zachodniej była, ja k się wydaje, przeprow adzona w okre sie nowożytnym. Grodzisko otoczone Jest fosą połączoną z rzeczką płynącą po jego zachodniej stronie. W północno-w schodnim narożniku m ajdanu znajduje się staw ek o powierzchni 2-3 arów. B a d an ia w ykopaliskow e poprzedziły w iercenia zrealizow ane w ro k u poprzednim . W oparciu o w stępną analizę wyników wierceń wytyczono ciąg wykopów przecinających m aj d an w k ierunku południe-północ. Zlokalizowano także jed en wykop n a wale, w m iejscu, w k tó rym przecina go droga prowadząca do grodziska.
Majdan — wytyczono 4 wykopy o w ym iarach 3 x 5 m (wykop 2 poszerzono 1 x 2 m). W w ykopach 1 i 2 uchwycono warstwy kulturow e o miąższości do 0,7 tn, w o statn im wykopie (wykop 4) ponad 2 m. W w ykopach 1, 2 i 3 uchwycono 7 obiektów, tylko 2 z nich wyeksploro- w ano niem al w całości (pozostałe wchodzą w profile), W stropie ich plany były zbliżone do prostokątów o wym iarach: n r 4 — 2 x 3,4 m, n r 3 — 1.8 x 2,8 m, ich zagłębienie sięgało do 0,6 m. W ypeiniska obiektów stanow iła czarn o -b ru n a tn a próchnica, przy dnie i obrzeżach bardzo przesycona zwęglonym drew nem . W obu obiektach występowały kam ienie, które nie tworzyły czytelnych układów, a także liczne kości zwierzęce. Z obiektów tych wydobyto kilka tysięcy ułam ków ceram iki. 7 szydeł kościanych, 2 noże żelazne, przęślik gliniany oraz leżące n a w tórnym złożu narzędzia krzem ienne. Oba obiekty są, ja k się wydaje, pozostałościam i budowli m ieszkalnych. Na podstaw ie analizy wyników b adań w iertniczych stwierdzono, że na znacznej powierzchni w północno-zachodniej części m ajdanu (ok. 1 /4 całości) znajduje się niecka, w której calec zalega 2 m poniżej calca n a pozostałej części m ajdanu. W w ykopach 3 i 4 uchwycono południow ą krawędź tej niecki w postaci w arstw kulturow ych o znacznej m iąższoś ci ze śladam i konstrukcji drew nianych o niejasnym charakterze.
Wal — w stępnie rozpoznano jego naw arstw ienia dzięki w ybraniu śm ietniska założonego w m iejscu gdzie usytuow ano, praw dopodobnie w okresie międzywojennym, zagłębioną piw niczkę. Uzyskano dzięki temu część jego profilu, n a podstaw ie którego m ożna stwierdzić, że wal n a tym odcinku był co najm niej dwufazowy. W jąd rze w alu pierwszej fazy nie stw ierdzono śladów konstrukcji drew nianych, w Jego poszerzeniu (faza И) uchwycono przy spągu ślady konstrukcji drew nianych — praw dopodobnie rusztowych. Z grodziska pochodzi kilkanaście tysięcy ułam ków ceram iki i tak: w obiekcie n r 4 23% ułam ków pochodzi z naczyń obtaczanych całkowicie, pozostałe z naczyń grubej roboty; w w ypełnlsku niecki 42% ul. pochodzi z naczyń obtaczanych całkowicie, pozostałe z naczyń grubej roboty; w arstw y zalegającej n a zboczu I fazy w ału 90% ułam ków pochodzi z naczyń obtaczanych całkowicie, pozostałe z naczyń grubej roboty. W śród ponad 70 zabytków wydzielonych nallcznlejszą grupę stanowiły zabytki krze m ienne które znajdow ano we w szystkich w arstw ach a naw et obiektach, n astęp n ie szydła (1 2 ), fr. przedmiotów żelaznych (14), 3 przęślikl. 2 noże żel., 2 osełki.
Stanow isko 2 — po południowej stronie grodziska. Podczas pogłębiania rowu m elioracyjne Grzybowo, gm . W rześnia woj.
pozn ańsk ie S t. 1, 2 AZP 53- 3 4 /3 0 . 31__________________
