Terytorialne zróżnicowanie gospodarstw domowych kierowanych przez osoby w starszym wieku

(1)

Barbara Nowakowska. Włodzimierz Obraniak,

Kazimiera Nowak-Sapota, Zofia Zarzycka

TERYTORIALNE ZRÓŻNICOWANIE

PROCESU STARZENIA SIĘ

LUDNOŚCI POLSKI

SZKOŁA GŁOWNA HANDLOWA

INSTYTUT STATYSTYKI I DEMOGRAFII

WARSZAWA 1991

(2)

Część II

Kazimiera Nowak-Sapota

TERYTORIALNE ZRÓŻNICOWANIE

GOSPODARSTW DOMOWYCH

KIEROWANYCH PRZEZ OSOBY

(3)

93

R o z d z i a ł 1 . ANALIZA GOSPODARSTW DOMOWYCH OSOB W STARSZYM WIEKU W UJĘCIU PRZESTRZENNYM

1 . 1 . L i c z b a i s t r u k t u r a g o s p o d a r s t w domowych

W P o l s c e , w o k r e s i e pow ojennym obserw ow an o s y s t e m a t y c z n y w z r o s t l i c z b y g o s p o d a r s t w dom ow ych. Tempo p r z y r o s t u b y ł o z r ó ż n ic o w a n e w c z a s i e i w p r z e k r o j u t e r y t o r i a l n y m . S z c z e g ó ln e m i e j s c e w z b i o r o w o ś c i g o s p o d a r s tw domowych z a jm o w a ły g o s p o d a r s t w a k ie r o w a n e p r z e z o s o b y w s ta r s z y m w iek u / p r z y j ę t o w iek 60 i w i ę c e j l a t / . Z n a jo m o ś ć a k t u a ln e g o s ta n u t y c h g o s p o d a r s tw o r a z o - c e n a p rzew id y w a n y ch k ie ru n k ó w i c h r o z w o ju s t w a r z a m o ż liw o ś ć p od ejm ow an ia o d p o w ie d n ic h d e c y z j i w z a k r e s i e p o l i t y k i s p o łe c z n o - e k o n o m i c z n e j p a ń s t w a .'

P rob lem l u d z i s t a r s z y c h ,ta k a k t u a ln y w c h w i l i o b e c n e j , b ę d z i e n a b i e r a ł c o r a z w ię k s z e g o z n a c z e n ia w p r z y s z ł o ś c i . Ś w ia d c z ą o tym zm iany z a c h o d z ą c e w l i c z b i e i s t r u k t u r z e s t a r s z e g o odłam u l u d n o ś c i . P r z e o b r a ż e n ia t e z n a jd u j ą s w o je o d b i c i e w e w o l u c j i g o s p o d a r s t w domowych k ie r o w a n y c h p r z e z lu d n o ś ć w w iek u 60 i w i ę c e j l a t w l a t a c h 1970 i 1984 / t a b l . 1 . 1 / . W 1970 ro k u o s o b y s t a r s z e s t a ł y n a c z e l e 2309 t y s i ę c y g o s p o d a r s t w domo wych / 1 1 9 3 , 7 t y s . w m ia s t a c h i 1 1 1 5 ,3 t y s . n a w s i / , co s ta n o w i o k o ło 2 4 ,6 # o g ó ł u g o s p o d a r s t w w P o l s c e . W 1978 ro k u ł ą c z n a l i c z b a g o s p o d a r s t w w z r o s ła do 2 6 0 2 ,6 t y s . / w tym d o 1 4 7 8 ,5 t y s . w m ia s t a c h i do 1 1 2 4 ,1 t y s . n a w s i / , a l e u d z i a ł i c h w o g ó l n e j l i c z b i e g o s p o d a r s t w o b n i ż y ł s i ę do o k o ł o

2 3

,

75

*. W l a t a c h 1978 i 1984 n a s t ą p i ł d a l s z y w z r o s t l i c z b y g o s p o d a r s t w domowych k ie r o w a n y c h p r z e z s t a r s z y odłam l u d n o ś c i . L i c z b a i c h w 1984 rok u k s z t a ł t o w a ła s i ę na p o z io m ie 2 8 1 4 ,8 t y s . , c o o z n a c z a p r z y r o s t o 2 1 2 ,2 t y s . w s t o sunku do 1978 r . i o 5 0 5 ,8 t y s . w s to s u n k u d o 1970 r . W badanym o k r e s i e p r z y r o s t o g ó l n e j l i c z b y g o s p o d a r s t w domowych b y ł u d z ia łe m w y łą c z n ie m i a s t . W 1984 ro k u l i c z b a g o s p o d a r s t w domowych o s i ą g n ę ł a tam p o z io m 1 7 1 4 ,9 t y s . , c o o z n a c z a w z r o s t w s to s u n k u do 1978 r . o 2 3 6 ,4 t y s . W tym samym c z a s i e od  n otow a n o n a w si sp a d ek l i c z b y g o s p o d a r s t w domowych k ie r o w a n y c h p r z e z lu d n o ś ć w w iek u 60 i w i ę c e j l a t o 2 4 ,2 t y s .

Dynamika zm ian w l i c z b i e g o s p o d a r s t w domowych b y ł a n i e w ą t p l i w i e w zna cznym s t o p n iu uwarunkowana różnym tempem zm ian l i c z b y l u d n o ś c i w badanym o k r e s i e . W l a t a c h 1 9 7 0 -1 9 7 8 n a s t ą p i ł w z r o s t l i c z b y l u d n o ś c i w w iek u 60 i w i ę c e j l a t o o k o ł o 9 , 7 # / ś r e d n i e r o c z n e tem po 1 ,2 9 ^ , p r z y czym w m ia s ta ch p r z y r o s t te n w y n o s i ł 1 7 ,8 # / ś r e d n i o z ro k u n a r o k o 2 ,1 5 ^ , p r z y w z r o ś c ie t e j g r u p y l u d n o ś c i n a w s i o o k o ł o 2 , 3 # . W 1984 r . ob serw ow an o d a l s z y w z r o s t

(4)

s z e j o 1 7 ,8 ^ t o w a r z y s z y ł p r z y r o s t l i c z b y g o s p o d a r s t w domowych o 2$,8%. Na w si obserw ow an o z ja w is k o o d w r o t n e , a w ię c s z y b s z y w z r o s t l i c z b y l u d n o ś c i / o 2 , 3 n i ż g o s p o d a r s t w domowych / o 0 , 8 f y '. W o k r e s i e 1 9 7 8 -1 9 8 4 n a s t ą p i ł o o d w r ó c e n ie p r o p o r c j i w dy n a m ice om aw ianych z j a w i s k , zarów n o w P o l s c e , ja k w m i a s t a c h . W z rost l i c z b y l u d n o ś c i w w ieku 60 i w i ę c e j l a t w y p r z e d z a ł tem po w z r o s t u l i c z b y g o s p o d a r s t w domowych k ie r o w a n y c h p r z e z t ę g ń ip ę s p o ł e c z e ń s t w a . Na w s i u trzy m y w a ł s i ę t r e n d ob serw ow an y w p o p rze d n im o k r e s i e .

R ó ż n ic e w dyn a m ice zm ian l i c z b y l u d n o ś c i i g o s p o d a r s t w domowych z n a jd o w a ły s w o je o d z w i e r c i e d l e n i e w s t o p n i u zm ian w s p ó łc z y n n ik ó w c z ę s t o ś c i tw o r z e n i a g o s p o d a r s t w dom ow ych. W i e l k o ś c i t e b y ł y w pewnym s t o p n iu m ie r n ik ie m s k ł o n n o ś c i d o t w o r z e n ia s a m o d z ie ln y c h g o s p o d a r s t w dom ow ych, k t ó r e w y n ik a ły z o b ie k ty w n y c h lu b s u b ie k ty w n y c h p r z e s ła n e k / t a b l . 1 . 1 / .

W 1978 r . n a s t ą p i ł w z r o s t o g ó ln e g o w s p ó łc z y n n ik a c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych o 2 ,7 ;« , p r z y z n a c z n ie szyb szy m w z r o ś c i e j e g o poziom u w m ia s t a c h i spadku c z ę s t o ś c i na w s i . W y n ik a ło t o z r ó ż n i c tem pa p r z y r o s tu o g ó l n e j l i c z b y l u d n o ś c i 3 t a r s z e j w P o l s c e i g o s p o d a r s t w dom ow ych. Róż n i c e t e b y ł y s z c z e g ó l n i e w id o c z n e w m ia s t a c h P o l s k i . Na w s i n a s t ą p i ł m in i m alny w z r o s t l i c z b y g o s p o d a r s t w dom ow ych, p r z y je d n o c z e s n y m spadku c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia t y c h g o s p o d a r s t w . P o t w ie r d z a t o w c z e ś n i e j s z e s p o s t r z e ż e n i a , a je d n o c z e ś n i e w s k a z u je , ż e s k ło n n o ś ć do t w o r z e n ia s a m o d z ie ln y c h g o s p o d a r s t w domowych z a l e ż y n i e t y l k o od zm ian w s t r u k t u r z e d e m o g r a f ic z n e j l u d n o ś c i , a l e ta k ż e d z i a ł a j ą c z y n n i k i n a t u r y p o z a d e m o g r a f i c z n e j . W l a t a c h 1978 i 1984 sp a d ek c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych znam ienny b y ł d l a w s z y s t k ic h b a d a n y ch o b ie k t ó w p r z e s t r z e n n y c h . W m ia s t a c h w

1984

r . w p o rów n a n iu z 1970 r . obserw ow an o j e s z c z e t e n d e n c ję do w zro s tu w s p ó łc z y n n ik a c z ę s t o ś c i , a l e w s to s u n k u do 1978 r . n a s t ą p i ł sp a d ek c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w dom ow ych. Tempo spadku b y ł o je d n a k m n ie js z e n i ż na w s i.

Z aobserw ow ane zm iany b y ł y w ynikiem p r z e o b r a ż e ń , k t ó r e s i ę d o k o n a ły w l i c z b i e i s t r u k t u r z e d e m o g r a f i c z n e j , a ta k ż e s p o ł e c z n o - e k o n o m ic z n e j lu d n o ś c i w w iek u 60 i w i ę c e j l a t .

W s p ó łc z y n n ik i c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych z m ie n i a ły s i ę z a l e ż n i e od c e c h d e m o g r a fic z n y c h o s ó b s k ło n n y c h do p e ł n i e n i a r o l i g ło w y g o s p o d a r s tw a dom ow ego, z k t ó r y c h p od sta w ow e z n a c z e n ie od g ryw a p ł e ć i s ta n c y w iln y / t a b l . 1 . 2 / . C z ę s t o ś ć t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych b y ł a n a o g ó ł z n a c z n ie w y ższ a w p rzy p a d k u m ę ż c z y z n . W

1978

r . n a s t ą p i ł sp a d ek u d z i a ł u g łó w g o s p o d a r s t w w z b i o r o w o ś c i m ę ż c z y z n , p r z y je d n o c z e s n y m w z r o ś c i e p o z i o — mu t e g o w s p ó łc z y n n ik a d l a k o b i e t . S z c z e g ó l n i e s z y b k i w z r o s t c z ę s t o ś c i n a s t ą p i ł w z b i o r o w o ś c i k o b i e t w m i a s t a c h , g d z i e ś r e d n i e r o c z n e tem po w z r o s t u w o k r e s i e 1 9 7 0 -1 9 7 8 w y n o s i ło o k o ł o 1 ,7 $ p r z y w z r o ś c i e d l a k o b i e t m i e js k i c h

(5)

T a b l . 1 . 1 . L u d n ość i g os p o d a rs tw a .d o m o w e k ie r o w a n e p r z e z o s o b y w w ieku 60 i w i ę c e j l a t w e d łu g m i e j s c a z a m ie s z k a n ia g ło w y g o s p o d a r s tw a o r a z w s p ó łc z y n n ik i c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w w l a t a c h 1 9 7 0 , 1978 i 1984 W y s z c z e g ó ln ie n ie ---Ogółem M ia s to Wieś W t y s i ą c a c h

Gospodarstwa domowe

. . . 1970 1978 1984 2 3 0 9 ,0 2 6 0 2 ,6 2 8 1 4 ,8 1 1 9 3 ,7 1 4 7 8 ,5 1 7 1 4 ,9 1 1 1 5 ,3 1 1 2 4 ,1 1 0 9 9 ,9 1978 1984 4 2 3 5 ,7

4646,4

5 2 1 0 ,2 20 3 5 ,5 2 3 9 5 ,6 2 8 1 4 ,8 2 2 0 0 ,2 2 2 5 0 ,8 2 3 9 5 ,4 W p r o c e n t a c h G osp od a rstw a domowe 1970 1978 1984 2 4 ,6 2 3 ,8 2 5 ,8 2 2 ,1 2 1 ,8 2 4 ,2 2 8 ,0 2 7 ,0

28,8

1978 1984 1 7 .7 1 7 ,4 1 8 .8 1 5 ,6 1 5 ,3 1 6 ,7 2 0 ,2 2 0 ,5 2 1 ,9 W s p ó łc z y n n ik i c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia

gospodarstw domowych

L a t a Ogółem M ia s ta Wieś 1970 ... 1978 ... 1984 ... 0 ,5 4 5 0 ,5 6 0 0 ,5 4 0 0 ,5 8 6 0 ,6 1 7 0 ,6 0 9 0 ,5 0 7 0 ,4 9 9 0 ,4 5 9 1970 - 100 1978 . . . ... 1984 ... [ 1 0 2 ,7 9 9 ,1 1 0 5 ,3 10 3 ,3 9 8 .4 9 0 .5 Ź r ó d ł o : o b l i c z e n i a w ła sn e n a p o d s t a w ie NSP 1970 i 1978 o r a z M ik ro s p i s u 1984 r . l i c z b y s t a r s z e g o odłam u l u d n o ś c i o 1 2 ,1% w s to s u n k u d o 1978 r . , w m ia s t a c h z n a c z n ie s z y b s z y / o 1 7 ,5 5 ^ n i i na w s i / o

6

,

4

/ . J e d n o c z e ś n ie w z r a s t a ł u - d z i a ł l i c z b y l u d n o ś c i w w iek u 60 i w i ę c e j l a t w o g ó l n e j l i c z b i e d o r o s ł e j l u d n o ś c i P o l s k i / w w iek u 15 i w i ę c e j l a t / . W l a t a c h 1970 i 1978 p r z y r o s t l i c z b y g o s p o d a r s t w domowych / o 1 2 ,7 % / wy p r z e d z a ł w z r o s t l i c z b y l u d n o ś c i / o 9 , 7 ? V . Z ja w is k o t o b y ł o c h a r a k t e r y s t y c z n e p r z e d e w szy s tk im d l a m i a s t , g d z i e p r z y r o s t o w i l i c z b y l u d n o ś c i s t a r

(6)

-96

w ynoszącym 0 , 6 # r o c z n i e . R ó ż n ic e t e m ożna tłu m a c z y ć c o r a z c z ę s t s z y m p r z e j mowaniem r o l i g ło w y g o s p o d a r s tw a domowego p r z e z k o b i e t y . W l a t a c h 1970 i

1978 n a s t ą p i ł w z r o s t l i c z b y g o s p o d a r s t w k ie r o w a n y c h p r z e z k o b i e t y o 2 5 ,7 $ / ś r e d n i o r o c z n i e 2,9$/ p r z y je d n o cz e s n y m w z r o ś c i e l i c z b y k o b i e t o 11,7?» / ś r e d n i e r o c z n e tem po 1 , 4 ^ / . W tym samym c z a s i e l i c z b a m ę ż cz y z n w w ieku 60 i w i ę c e j l a t w z r o s ła w P o l s c e o 6 , 9 # / ś r e d n i e tem po 0 , 8 ; V , p r z y w z r o ś c i e l i c z b y k ie r o w a n y c h p r z e z n ic h g o s p o d a r s t w domowych o 5 , 1 # / ś r e d n i o z rok u n a r o k o 0 , 6 # / .

T e n d e n c je do zm ian b y ł y r ó ż n o k ie r u n k o w e , z a l e ż n i e od sta n u c y w iln e g o g ł o w y g o s p o d a r s t w a . W z b i o r o w o ś c i m ę ż cz y z n n a s t ą p i ł sp a d ek c z ę s t o ś c i w śród k a w a le ró w i ż o n a t y c h , w z b i o r o w o ś c i zaś wdowców i r o z w i e d z i o n y c h o b s e r w o wano n i e w i e l k i w z r o s t w s p ó łc z y n n ik a . Ten sam k ie r u n e k zm ian odn otow a n o dla m ę ż cz y z n w m i a s t a c h . W 1978 r . k a w a le r o w ie i ż o n a c i z a m ie s z k a li n a w si c z ę ś c i e j t w o r z y l i g o s p o d a r s tw a n i ż w 1970 r . , n a t o m ia s t j e ś l i c h o d z i o oso b y w p o z o s t a ły m s t a n i e cyw iln ym t o n a s t ą p i ł s p a d ek c z ę s t o ś c i w badanym ok r e s i e .

T a b l . 1 . 2 . C z ę s t o ś ć t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych p r z e z lu d n o ś ć w w ieku 60 i w i ę c e j l a t w e d łu g p ł c i i s ta n u c y w iln e g o g ło w y g o s p o d a r s t w a w l a t a c h 1970 i 1978

Wys zc z e g ó l n i e n i e

1970 1978

og ółem m ia s t a w ieś og ółem m ia s t a w ie ś

M ę ż c z y ź n i . . . 0 ( S40 0 ,8 6 2 0 ,8 1 6

0 ,8 26

0 ,8 6 1 0 ,7 9 4 k a w a le r o w ie . . . 0 ,5 6 2 0 ,6 8 1 0 ,4 8 1 0 ,5 5 6 0 ,6 3 8 0 ,4 9 3 ' ż o n a c i . . . 0 ,8 6 1 0 ,8 7 3 0 ,8 2 4 0 ,8 4 7 0 ,8 6 3 0 ,8 3 3 p o z o s t a l i . . . 0 ,6 4 6 0 ,7 3 3 0 ,5 8 2 0 ,6 6 3 0 ,7 6 0 0 ,5 6 8 K o b ie t y . . . 0 ,3 4 0 0 ,4 1 4 0 ,2 6 5 0 ,3 8 3 0 ,4 7 2 0 ,2 7 9 panny . . . 0 ,5 2 6

0,626

0 ,3 8 1 0 ,5 6 9 0 ,6 6 5 0 ,4 1 6 zam ężne . . . 0 ,0 4 9 0 ,0 6 8 0 ,0 3 1 0 ,0 5 2 0 ,0 7 1 0 ,0 3 5 p o z o s t a ł e . . . 0 ,5 2 5 0 ,6 0 1 0 ,4 3 9 0 ,5 7 4 0 ,6 7 1 0 ,4 5 1 Ź r ó d ł o : o b l i c z e n i a w ła s n e n a p o d s t a w ie NSP 1970 i 1978 r . W z b i o r o w o ś c i k o b i e t n a s t ą p i ł w z r o s t c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w d o mowych og ó łe m o r a z w m ia s t a c h i na w si i t o we w s z y s t k ic h g ru p a ch s ta n u c y w i l n e g o . P orów n a n ie dy n a m ik i zm ian w p o z io m ie w s p ó łc z y n n ik ó w c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych w ed łu g s ta n u c y w iln e g o w l a t a c h 1970 i 1984 j e s t n i e m o ż liw e , p o n ie w a ż p u b l i k a c j e (JUS w 1984 r . n i e u w z g lę d n ia ły t a k i e g o po d z i a ł u .

(7)

-97

1 . 2 . T e r y t o r i a l n e z r ó ż n ic o w a n ie g o s p o d a r s t w domowych w 1978 r .

Dotychczasowa

a n a l i z a w y k a z a ła z n a c z n e r ó ż n i c e w s t r u k t u r z e g o s p o d a r s t w d o m o w y c h w e d łu g c e c h d e m o g r a f ic z n y c h w p r z e k r o j u m i a s t o - w i e ś . Zdajm y s o b i e spraw ? z f a k t u , ż e d o t y c h c z a s p o s łu g iw a liś m y s i ę m ia r ą o d z w i e r c i e d l a j ą c ą B k łon n oóć do t w o r z e n i a g o s p o d a r s t w a ja k ą j e s t w s p ó łc z y n n ik c z ę s t o ś c i , o b l i c z o n y d l a o g ó ł u g o s p o d a r s t w w P o l s c e o r a z d l a o ś r o d k ó w m i e j s k i c h i w i e j s k i c h . W s k a źn ik i t e w y k a z a ły d u że z r ó ż n ic o w a n ie w u k ł a d z i e p r z e s tr z e n n y m w edłu g w o je w ó d z tw . W s p ó łc z y n n ik c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych d l a l u d n o ś c i w w iek u 60 i w i ę c e j l a t k s z t a ł t o w a ł s i ę w 1978 r . w P b l s c e na p o z io m ie 0 ,5 6 0 i w ahał s i ę w g r a n i c a c h 0 ,4 2 2 / w o j . ło m ż y ń s k i e / do 0 ,6 6 3 / w o j . k a t o w i c k i e / , w m ia s t a c h n a j n i ż s z ą w a r t o ś ć t e g o w s p ó łc z y n n ik a o b s e r wowano w w o j. su w a lsk im 0 , 5 4 1 ; n a jw y ż s z ą w w o j . k a to w ic k im 0 , 6 7 6 , p r z y ś r e d n i e j d l a m ia s t 0 , 6 1 7 . W o ś r o d k a c h w i e j s k i c h ś r e d n i a c z ę s t o ś ć t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych k ie r o w a n y c h p r z e z s t a r s z y odłam l u d n o ś c i k s z t a ł t o w a ł a s i ę n a posianie 0 , 4 9 9 , p r z y w a h a n ia ch w o je w ó d z k ic h 0 ,3 8 9 / ł o m ż y ń s k i e / do 0 ,5 9 5 / k a t o w i c k i e / . Z n a czn e r ó ż n i c e w p o z io m ie t y c h w s p ó łc z y n n ik ó w d l a w o je w ó d z tw s k ł o n i ł y do p o g ru p o w a n ia t y c h je d n o s t e k w z e s p o ł y c h a r a k t e r y z u j ą c e s i ę z b liż o n y m p o ziom em . Ł ą cz e n ie m o b j ę t o o g ó ł l u d n o ś c i P o l s k i w w iek u 60 i w i ę c e j l a t tw o r z ą c e j g o s p o d a r s t w a domowe o r a z lu d n o ś ć m i a s t i w s i .

P o ł ą c z e n i a je d n o s t e k a d m in is t r a c y jn y c h w je d n o r o d n e g r u p y można d ok on a ć za pom ocą r ó ż n o r o d n y c h m etod b a r d z i e j l u b m n ie j f o r m a ln y c h . P od sta w ą j e s t u s t a l e n i e o d p o w ie d n ie j s k a l i p o d o b ie ń s t w , k t ó r a u ł a t w i a r e g i o n a l i z a c j ę , a je d n o c z e ś n i e p o z w a la o tr z y m a ć p r z e j r z y s t y o b r a z p o d z i a ł u je d n o s t e k n a pod z b i o r y o z b liż o n y m p o z io m ie b a d a n e j c e c h y .

A n a l iz a p oz iom u om awianych w s p ó łc z y n n ik ó w d o t y c z ą c a s t a r s z e g o odłam u lu d n o ś c i u z a s a d n i a ł a p r z y j ę c i e o d r ę b n e j s k a l i d l a o g ó ł u g o s p o d a r s t w w P o l s c e o r a z w m ia s t a c h i n a w s i .

O b s z a r z m ie n n o ś c i w s p ó łc z y n n ik ó w p o d z i e l o n y z o s t a ł n a c z t e r y s t o p n i e p o d o b ie ń s tw a w y zn a czon e za pom ocą k w a r t y l i . W t e n s p o s ó b n a s t ą p i ł p o d z i a ł je d n o s t e k n a c z t e r y r e g i o n y , w k t ó r y c h p o z io m c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych d l a p o s z c z e g ó l n y c h s t o p n i skąd m ożna umownie o k r e ś l i ć j a k o : n i s k i , ś r e d n i , w y s ok i i b a r d z o w y s o k i, a m i a n o w ic ie : I - n i s k i d o 0 ,4 8 2 I I - ś r e d n i 0 ,4 8 3 - 0 ,5 4 3 I I I - w y s o k i 0 ,5 4 4 - 0 ,6 0 4 IV - b a r d z o w y s o k i 0 ,6 0 4 i w i ę c e j W s k ła d r e g io n ó w w e s z ły n a s t ę p u ją c e w o je w ó d ztw a : 1 - c ie c h a n o w s k ie , ło m ż y ń s k ie , o s t r o ł ę c k i e , s i e r a d z k i e , .s u w a ls k ie ,

(8)

9 8 I I - b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , k a l i s k i e , k i e l e c k i e , k o n i ń s k i e , k r o ś n i e ń s k i e , l e s z c z y ń s k i e , l u b e l s k i e , n o w o s ą d e c k ie , o l s z t y ń s k i e , p i l s k i e , p ł o c k i e , p r z e m y s k ie , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s k i e r n i e w i c k i e , t a r n o b r z e s k i e , t a r n o w s k ie , w ł o c ł a w s k i e , z a m o js k ie , I I I - b i e l s k i e , b y d g o s k i e , ch e łm s k i-e , c z ę s t o c h o w s k i e , e l b l ą s k i e , g d a ń s k ie , g o r z o w s k i e , j e l e n i o g ó r s k i e , k o s z a l i ń s k i e , k r a k o w s k ie , l e g n i c k i e , p i o t r k o w s k i e , p o z n a ń s k i e , r a d o m s k ie , s ł u p s k i e , s z c z e c i ń s k i e , t o r u ń s k i e , w r o c ła w s k ie , z i e l o n o g ó r s k i e , IV - w a r s z a w s k ie , k a t o w i c k i e , ł ó d z k i e , w a ł b r z y s k i e . N a jn iż s z y m i c z ę s t o ś c i a m i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych c h a r a k te r y z o w a ł a s i ę c z ę ś ó w o je w ó d z tw p ó łn o c n o - w s c h o d n ic h . S tosu n kow o z n a c z n ie n i ż s z y p o z io m od ś r e d n i e j o g ó l n e j z a z n a c z y ł s i ę w w ojew ód ztw a ch w s c h o d n ic h i p o łu d n io w o -w s c h o d n ic h P o l s k i o r a z n i e k t ó r y c h w ojew ód ztw a ch P o l s k i c e n t r a l n e j . W g r a n i c a c h p o z io m u ś r e d n i e g o u p la s o w a ł y s i ę w ojew ód ztw a z a c h o d n ie , p o ł u d - n io w o - z a c h o d n ie o r a z p ó ł n o c n e . N a jw y ż s z e c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych w y s t ą p i ł y w w o je w ó d z tw ie k a to w ic k im i łó d z k im . S z c z e g ó ło w a a n a l i z a da n ych l i c z b o w y c h d l a p o s z c z e g ó l n y c h w o je w ó d ztw w o b r ę b i e je d n e g o r e g io n u w y k a z a ła z n a c z n e r ó ż n i c e w e d łu g c e c h d e m o g r a f ic z n y ch o s ó b b ę d ą c y c h głow a m i g o s p o d a r s t w dom ow ych. R ó ż n ic e t e z a s y g n a l i z u j e my p o s ł u g u j ą c s i ę w sk a źn ik a m i ś r e d n im i d l a r e g io n ó w / t a b l . 1 . 3 / » Z g o d n ie z p r z y j ę t ą s k a lą p o d z i a ł u , k a żd y n a s t ę p u ją c y p o s o b i e r e g i o n c h a r a k t e r y z o w a ł s i ę w y ż s z ą ś r e d n i ą c z ę s t o ś c i ą t v o r z e n i a g o s p o d a r s t w dom ow ych. W każdym z r e g io n ó w w y ż s z e c z ę s t o ś c i obserw ow an o w z b i o r o w o ś c i m ę ż c z y z n , i t o we w szy s t k i c h g ru p a ch s ta n u c y w i l n e g o .

P r z e d s t a w io n e c h a r a k t e r y s t y k i w ojew ód ztw w e d łu g m ie r n ik ó w c h a r a k t e r y z u j ą c y c h s k ło n n o ś ć do t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych p r z e z lu d n o ś ć w w ieku 60 i w i ę c e j l a t w y k a zu ją d u że z r ó ż n ic o w a n ie l i c z b y i s t r u k t u r y g o s p o d a r s tw , s z c z e g ó l n i e w e d łu g c e c h d e m o g r a f ic z n y c h . P o r ó w n u ją c je d n a k d ok on a n y p o d z i a ł w o je w ó d z tw na r e g i o n y p od o b n e p od w zględem c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w , z r e g io n a m i u tw o rzo n y m i w e d łu g w s p ó łc z y n n ik ó w s t a r z e n i a s i ę lu d n o ś c i d o c h o d z im y d o w n io s k u , ż s p o ł ą c z o n e g ru p y w o je w ó d ztw n i e p o k r y w a ją s i ę [ 1 1 ] . P o t w ie r d z a s i ę s p o s t r z e ż e n i e , ż e p r o c e s t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych n i e j e s t w y ł ą c z n i e z a l e ż n y od zm ian w s t r u k t u r z e d e m o g r a f i c z n e j l u d n o ś c i . N a le ż y s z u k a ć in n y c h p r z y c z y n , k t ó r e p o w o d u ją c z ę s t o ta k z n a c z n e r o z b i e ż n o ś c i w p o z io m ie t y c h w s p ó łc z y n n ik ó w . n a j c z ę ś c i e j g ło w ą g o s p o d a r s t w a w ś ró d o s ó b p o z o s t a j ą c y c h w zw ią z k a c h m a ł ż e ń s k i c h b y ł m ę ż c z y z n a , n a t o m ia s t c z ę s t o ś ć t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w p r z e z za m ężne k o b i e t y b y ł a n i e w i e l k a .

(9)

T a b l . 1 . 3 . W s p ó łc z y n n ik i c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych w e d łu g p ł c i i s ta n u c y w iln e g o g ło w y g o s p o d a r s t w a o r a z r e g io n ó w w 1978 r . R e g io n W y s z c z e g ó ln ie n ie I I I I I I IV O g ó ł e m 0 ,7 4 2 0 ,7 9 1

0 ,8 2 1

0 ,8 6 6 0 ,4 7 9 0,52-9 0 ,6 0 7 0 ,7 0 9 0 ,7 9 6 0 ,8 3 8 0 ,8 5 2 0 ,8 8 3 0 ,4 9 4 0 ,5 9 1 0 ,6 9 2 0 ,7 9 9 0 ,2 1 1 0 ,2 7 2 0 ,3 4 7 0 ,4 4 9 0 ,4 2 6 0 ,4 9 1 0 ,5 3 1 0 ,7 0 3 0 ,0 3 1 0 ,0 4 3 0 ,0 5 9 0 ,0 6 0 0 ,3 9 5 0 ,4 9 5 0 ,5 9 7 0 ,7 5 0 M ia s ta 0 ,8 0 2 0 ,8 3 1 0 ,8 3 3 0 ,8 9 7 0 ,6 2 9 0 ,5 4 5 0 ,6 6 3 0 ,7 1 4 0 ,8 3 3 0 ,8 6 4 0 ,8 5 0 0 ,9 1 5 0 ,6 6 6 0 ,7 2 9 0 ,7 6 5 0 ,8 2 9 K o b ie t y 0 ,3 5 0 0 ,3 6 0 0 ,4 2 0 0 ,4 6 6 panny . . . 0 ,6 1 0 0 ,6 3 4 0 ,6 6 6 0 ,7 1 7 zam ężne . . . 0 ,0 6 9 0 ,0 6 2 0 ,0 7 8 0 ,0 5 7 p o z o s t a ł e . . . 0 ,5 5 7 0 ,6 0 0 0 ,6 7 7 0 ,7 3 1 W i e ś M ę ż c z y ź n i . . . 0 ,7 1 6 0 ,7 5 5 0 ,8 0 2 0 ,8 3 9 k a w a le r o w ie . . . 0 ,4 6 6 0 ,4 3 8 0 ,5 3 6 0 ,5 9 6 ż o n a c i ... .... ... 0 ,7 7 6 0 ,8 1 3 0 ,8 4 7 0 ,8 7 1 p o z o s t a l i ... . . . 0 ,4 3 7 0 ,5 1 8 0 ,6 0 7 0 ,6 6 8 K o b ie t y . . . . 0 ,1 6 1

0 ,20 8

0 ,2 5 0 0 ,2 8 5 panny ... .... ... _{0 ,3 2 1} _{0 ,3 7 1} 0 ,4 3 8 0 ,5 0 3 zamężne . . . 0 ,0 2 2 0 ,0 3 1 0 ,0 3 9 0 ,0 3 8 p o z o s t a ł e . ... 0 ,3 1 5 0 ,4 0 7 0 ,4 7 6 0 ,5 6 7 Ź r ó d ł o : o b l i c z e n i a w ła s n e n a p o d s t a w ie NSP 1978 r .

(10)

100

K o b ie t y k t ó r a / t w o r z y ł y g o s p o d a r s t w a domowe t o n a j c z ę ś c i e j pan ny i o s o b y , w t z w . p o z o s t a ły m s t a n i e c y w iln y m . Ta g r u p a l u d n o ś c i t w o r z y ł a b a r d z o c z ę s t o je d n o o s o b o w e g o s p o d a r s t w a dom owe, o czym ś w ia d c z ą w y s o k ie w s p ó łc z y n n i k i c z ę s t o ś c i o b l i c z o n e d l a t y c h g o s p o d a r s t w w e d łu g w ojew ód ztw / t a b l . 1 . 4 / . D la l u d n o ś c i s t a r s z e j w m i a s t a c h , t w o r z ą c e j g o s p o d a r s t w a domowe u s t a l o n o g r u p y w o je w ó d z tw p o d o b n y c h , o p r z e d z i a ł a c h c z ę s t o ś c i : I - do 0 ,5 7 4 I I - 0 ,5 7 5 -

0,608

I I I - 0 ,6 0 9 - 0 ,6 4 2 IV - 0 ,6 4 3 i w i ę c e j W s k ła d p o s z c z e g ó l n y c h r e g io n ó w w e s z ły n a s t ę p u ją c e w o je w ó d z tw a : I - b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , , l e g n i c k i e , l u b e l s k i e , ło m ż y ń s k i e , o l s z t y ń s k i e , o s t r o ł ę c k i e , s u w a ls k ie , t a r n o b r z e s k i e , z a m o js k ie , I I - c h e łm s k ie , c i e c h a n o w s k ie , e l b l ą s k i e , g o r z o w s k i e , j e l e n i o g ó r s k i e , k i e l e c k i e , k o n i ń s k i e , k o s z a l i ń s k i e , k r o ś n i e ń s k i e , o p o l s k i e , p i l s k i e , p ł o c k i e , p r z e m y s k ie , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s i e r a d z k i e , s ł u p s k i e , s z c z e c i ń s k i e , w r o c ła w s k ie , z i e l o n o g ó r s k i e ; I I I - b i e l s k i e , b y d g o s k i e , c z ę s t o c h o w s k i e , g d a ń s k ie , k a l i s k i e , k r a k o w s k ie , l e s z c z y ń s k i e , ł ó d z k i e , n o w o s ą d e c k ie , p i o t r k o w s k i e , p o z n a ń s k i e , r a d o m s k ie , s k i e r n i e w i c k i e , t a r n o w s k ie , t o r u ń s k i e , w a ł b r z y s k i e , w ło c ł a w s k i e ; IV - w a r s z a w s k ie , k a t o w i c k i e . N a s t ą p i ł y p r z e s u n i ę c i a c z ę ś c i w o je w ó d ztw do ijm y c h r e g io n ó w w sto s u n k u do p o d z i a ł u d l a o g ó ł u P o l s k i . W d a ls zy m c i ą g u p o z o s t a ł y w p r z e d z i a l e n a j n i ż s z y c h c z ę s t o ś c i w ojew ód ztw a p ó ł n o c n o - w s c h o d n i e , a w g r a n ic a c h n a jw y ż s z y c h c z ę s t o ś c i w o j. k a t o w i c k i e . W ię k s z o ś ć c e n t r a l n y c h w o je w ó d z tw , a w ła ś c i w i e n ie m a l c a ł y p a s ś ro d k o w y c h w ojew ód ztw / z p ó ł n o c y n a p o ł u d n i e / , zna l a z ł s i ę w g r a n ic a c h z b l i ż o n y c h i n i e c o w y żs z y ch od ś r e d n i e j d l a o g ó łu m i a s t . N iż s z y m i c z ę s t o ś c i a m i od o g ó l n e j d l a l u d n o ś c i m i e j s k i e j c h a r a k te r y z o w a ł y s i ę w o je w ó d z tw a z a c h o d n i e , c z ę ś ć w s c h o d n ic h i t r z y w o je w ó d ztw a ś r o d k o w ej P o l s k i / k o n i ń s k i e , s i e r a d z k i e , p ł o c k i e / . P r z e c i ę t n e c z ę s t o ś c i t w o r z e n i a g o s p o d a r s t w domowych d l a r e g io n ó w w edłu g c e c h d e m o g r a f ic z n y c h g ło w y g o s p o d a r s t w a z a w ie r a t a b l . 1 .3 i 1 . 5 . C h a r a k t e r y s t y c z n ą c e c h ą ś r o d o w is k m i e j s k i c h b y ł a w ysok a s k ło n n o ś ć do t w o r z e n i a o d r ę b n y c h g o s p o d a r s t w dom ow ych. D o t y c z y ł o t o w ł a ś c i w i e w s z y s t k i c h g r u p s ta n u c y w iln e g o z w y ją tk ie m p o z o s t a j ą c y c h w zw ią z k u m a łż e ń s k im , g d z i e g ło w ą g o s p o d a r s t w a b y ł n a j c z ę ś c i e j m ę ż c z y z n a . W y sok ie w s p ó łc z y n n ik i c z ę s t o ś c i c h a r a k t e r y s t y c z n e b y ł y d l a g r u p y k a w a lerów i p a n ie n . A n a l iz a da n y ch w e d łu g w ojew ód ztw w y k a z a ła , ż e z n a cz n a c z ę ś ć s p o ś r ó d n i c h t w o r z y ł a ■ jednoosobow e g o s p o d a r s t w a .

(11)

T a b l.1 .4 . C zęstość tw orzenia gospodarstw domowych przez ludność w wieku 60 i w ię ce j la t /m ia s t o + w ie ś /

101

Ogilm Gospodarstwa jednoosobowe

Ilumer regionu województwa kawa le r o wie ' 1 żona c i pozos t a l i panny zamęż na pozos t a łe kawa le r o wie żona c i pozos t a l i panny zamęż ne pozos ta łe Region 7 . • I 0,516 0,812 0,522 0,470 0,032 0,425 0,340 0,010 0,325 0,390 0,008 0,301 23 • • 0,437 0,776 0,429 0,3 5 9 0,027 0,314 0,362 0,009 0,370 0,350 0,010 0,372 28 • • 0,468 0,794 0,481 0,389 0 ,0 3 3 0,376 0,353 0,010 0,382 0,349 0,010 0,360 37 • . 4» • . 0,504 0,799 Oj 520 0,455 0,041 0,437 0,332 0,011 0,334 0,370 0,007 0,302 40 • . _• 0,461 0,798 0,514 0,442 0 ,0 3 9 0,407 0,317 0,012 0 ,3 6 0 0 ,3 3 9 0,009 0,332 Region 2 • • II 0,6 1 3 0 ,8 4 2 0,563 0,498 0,045 0,436 0,410 0,009 0 ,4 2 5 0,390 0,010 0,350 3 • • 0,528 0,821 0,593 0,491 0,051 0,456 0,360 0,010 0,371 0,405 0,012 0,374 13 • • 0,521 0,827 0,561 0,496 0,057 0 ,5 1 2 0,333 0,010 0,343 0,397 0,009 0,347 15 . . . 0,522 0,853 0,591 0,500 0 ,0 5 9 0,489 0,363 0,015 0,440 0,407 0,010 0,396 16 • . • •

#

0,507 0,827 0,546 0,464 0,044 0,454 0,345 0,010 0,401 0,370 0,012 0,363 19 . . • • 0,507 0,775 0,616 0,479 0 ,0 6 3 0,522 0,453 0,009 0,490 0,407 0,014 0,375 21 . . • • 0 ,5 1 9 0,843 0,594 0,502 0,062 0,544 0,314 0,009 0,370 0,402 0,007 0,388 22 . • 0 ,5 8 9 0,848 0,622 0,565 0 ,0 5 3 0 ,5 1 8 0,452 0,012 0,430 0,356 0,010 0,317 25 . . . 0,414 0,786 0,568 0 ,6 6 5 0,049 0,509 0,392 0,016 0,288 0,347 0,011 0,288 26 • • 0,627 0,846 0,603 0,531 0 ,0 4 5 0,495 0,460 0,016 0,430 0,321 0,009 0,323 29 . . 0 ,5 1 9 0,875 0,604 0,468 0,051 0,535 0,360 0,010 0,400 0,374 0,007 0,375 31 . . • 0,512 0,805 0,542 0,445 0,041 0,448 0,378 0,009 0,450 0,410 0,010 0,330 33 . . • • • 0,511 0,834 0 ,6 3 5 0,485 0,053 0,526 0,442 0,003 0,370 0 ,4 3 0 0,004 0,350 35 . . • • « 0,586 0,826 0,603 0,517 0 ,0 4 9 0 ,5 1 0 0,402 0,013 0 ,3 5 5 0,395 0,010 0,318 36 . . • « 0 ,5 9 5 0,8 6 9 0 ,6 1 2 0,520 0 ,0 3 9 0 ,4 9 3 0,446 0,011 0 ,3 9 2 0,438 0,006 0,355 38 . . • • . 0,484 0,817 0,591 0,542 0 r067 0,517 0,360 0,017 0,382 0,416 0,016 0,376 42 • . . 0 ,5 1 6 0,844 0,567 0,433 0,0 3 7 0,440 0,539 0,017 0,412 0,430 0,016 0,298 43 . . • • a 0,524 0,832 0,627 0,473 0,068 0,550 0,517 0,019 0,415 0,4 1 0 0,010 0,396 46 • • • • « 0 ,5 5 9 0,8 3 5 0,584 0,521 0 ,0 5 9 0,521 0,380 0,010 0,383 0,426 0,008 0,333 48 , . • • _• 0 ,5 6 5 0,856 0,569 0,457 0,060 0 ,4 2 9 0,510 0,014 0,370 0 ,4 2 3 0,010 0,342 Region 1 . . I I I 0 ,7 1 3 0,817 0,779 0,666 0,068 0 ,6 5 3 0,475 0,019 0,476 0,416 0,017 0,405 4 . . • . 0,528 0,844 0,656 0,548 0 ,0 7 9 0,6 0 0 0,372 0,017 0,440 0,460 0,017 0,410 5 . . • . 0,562 0,864 0,648 0,547 0,053 0 ,5 9 5 0,398 0,011 0,440 0,417 0,010 0,463 6 . . • . 0,628 0,870 0,646 0 ,5 6 3 0,047 0,547 0,510 0,017 0,490 0,456 0,020 0,383 8 . . • • 0 ,5 1 9 0,864 0 ,7 2 3 0,536 0 ,044 0,576 0 ,370 0 ,0 0 9 0,432 0 ,420 0,090 0,413 9 . . • • 0 ,5 7 5 0,876 0,669 0 ,5 3 9 0 ,042 0,561 0,325 0,010 0 ,4 1 7 0,415 0,017 0,398 10 . . • • 0,654 0,875 0,717 0,601 0 ,0 4 5 0,622 0,397 _0,015 0 ,4 4 0 0,417 0,015 0,406 11 . . • . 0 ,5 3 4 0,883 0,700 0,526 0 ,047 0,566 0,540 0,012 0,510 0,460 0,014 0,397 12 . . • . 0,657 0,842 0,707 0,648 0,052 0 ,5 9 5 0,410 0,017 0,521 0,380 0,017 0,370 17 . . • « 0,668 0,856 0,670 0 ,5 7 3 0 ,0 6 0 0 ,5 4 9 0 ,557 0,012 0,457 0,410 0,012 0,348 18 . . • , 0,580 0,816 0,702 0,614 0 ,0 7 9 0 ,6 1 3 0,422 0,011 0,430 0,458 0,015 0,378 20 . . • • • • 0,598 0 ,843 0,691 0,556 0,049 0 ,5 3 2 0,470 0,019 0,458 0,397 0,017 0,340 27 . • • • • • 0,543 0,845 0,631 0,536 0,053 0,560 0,495 0,014 0,470 0,362 0,013 0 ,3 4 9 30 . . • • • • 0,453 0 ,862 0 ,6 3 5 0,559 0,046 0,545 0,520 0 ,0 1 3 0 ,460 0,452 0,012 0,415 32 . . • . 0,587 0,874 0,685 0,594 0,043 0,617 0,692 0,012 0 ,654 0,473 0 ,011 0,423 34 . . • • 0,585 0 ,868 0,647 0,535 0,064 0,548 0,552 0,013 0,498 0,487 0,017 0,460 39 . . • • • . 0,639 0,866 0,672 0,546 0,042 0,550 0,370 0,016 0,460 0,445 0,012 0,315 41 . . • • • . 0 ,7 2 5 0,859 0,730 0,637 0 ,0 7 3 0 ,565 0 ,5 4 5 0,017 0,448 0,470 0,019 0,370 44 » • • • • • 0,593 0,865 0,646 0,601 0 ,0 6 5 0,605 0,291 0,010 0,436 0,492 0,010 0,428 45 • . • • 0 ,5 9 7 0,850 0,726 0 ,594 0,048 0 ,6 2 5 0,469 0,017 0,430 0,395 0,019 0 ,4 30 47 . . • • 0 ,6 4 0 0,839 0,696 0,594 0,051 0 ,5 5 9 0 ,5 1 0 0,020 0,420 0,474 0,018 0,399 49 • , • * 0,592 0,864 0 ,6 7 3 0,536 0,044 0,577 0,460 0,016 0,454 0,432 0,013 0,391 Hegion 14 . . IT 0 ,7 0 6 0 ,9 H 0,312 0,696 0,040 0,767 0 ,5 7 9 0,017 0,620 0,592 0,014 0,585 24 • . 0,719 0,806 0,766 0,721 0,060 0 ,7 0 5 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000

(12)

T a b l.1,5» C zęstość tw orzenia gospodarstw domowych przez ludność w wieku 60 i w ięcej l a t w miastach

Ogiltm G ospodarstw jednoosobowe

liuaer region u województwa kawa l e r o wie to n a -c i poso* ■ t a li panny saaęż-ne pOSO-s t a łe kawa le r o wi 0 żona c i p o so -■ t a l i panny zasta ne p o s o -s t a łe Region I 22 . . . . . 0 ,6 1 9 0,814 0,681 0,6 5 6 0 ,0 8 2 0,5 7 9 0,540 0,022 0,517 0,552 0,017 0,433 23 . • • • • 0 ,6 8 5 0,856 0,671 0,5 8 7 _0,103 0,681 0,558 0,014 0,493 0,486 0,021 0,471 26 • • • . • 0 ,6 5 9 0,840 0 ,6 4 9 0,594 0 ,0 6 0 0,532 0 ,5 2 7 0,017 0,508 0,510 0 ,0 1 9 0,427 28 . . . . . 0 ,622 0,863 0,710 0,584 0 ,0 6 9 0 ,5 6 7 0 ,452 0 ,0 1 9 0,560 0,421 0 ,0 1 2 0,446 40 . . . 0 ,557 0 ,8 2 8 0,612 0 ,5 6 3 0 ,063 0,528 0,471 0 ,0 1 9 0,485 0,471 0 ,0 1 3 0 ,4 1 5 42 . . . . _• 0 ,6 3 9 0,848 0 ,6 7 5 0,568 0,070 0,5 6 2 0,498 0,020 0,523 0,482 0,011 0,438 Region I I 2 . . . . . 0 ,674 0,832 0 ,7 0 6 0,668 0 ,057 0,568 0,580 0,019 0,552 0,460 0,019 0,427 3 • • • • • 0 ,630 0,836 0 ,6 9 8 _0,651 0 ,0 6 2 0,578 0,528 0 ,0 23 0,571 0,478 0,017 0,461 11 . . . . • 0,526 0,870 0,733 0,561 0,052 0,599 0,457 0,019 0,563 0,492 0,021 0,455 15 . . . . • 0 ,6 1 3 0,879 0,721 0,6 4 0 0 ,0 7 2 0,630 0,492 0,020 0,539 0,529 0,019 0,494 16 . . . . • 0 ,6 6 5 0,891 0,695 0,616 0 ,0 5 9 0,5 8 2 0,460 0,015 0,521 0,482 0,021 0,480 17 . . . . • 0,769 0,844 0,706 0,671 0 ,079 0,577 0 ,6 8 2 0,019 0,554 0,512 0 ,0 1 9 0,439 19 . . . . . 0,583 0,839 0,703 0,667 0 ,0 7 5 0 ,6 1 0 0 ,469 0,013 0,460 0,546 0,021 0 ,4 4 5 20 . . . . • 0,629 0,823 0,726 0,6 8 3 0,051 0,545 0 ,5 7 2 0,027 0,558 0,498 0,024 0,437 27 . . . . • 0 ,6 7 9 0,863 0,710 0,614 0,057 0,623 0 ,5 9 0 0,020 0,561 0,442 0,016 0,451 29 . . . . • 0,514 0,904 0,687 0,540 0,063 0,627 0 ,3 6 0 0,0 1 2 0,501 0,458 0,010 0,460 31 . . . . • 0,611 0,874 0 ,7 3 5 0,627 0,047 0,628 0,495 0,015 0,548 0,529 0 ,0 1 9 0,480 35 . . . . . 0 ,6 8 9 0,846 0,702 0,681 0,056 0,6 1 9 0,561 0,0 0 5 0,196 0,564 0,004 0,443 36 . . . . 0,695 0,860 0 ,7 4 5 0,6 4 3 0,044 0,646 0,615 0,022 0,576 0,556 0,014 0,500 37 . . . . • 0,614 0,862 0 ,7 3 2 0,577 0,050 0 ,6 5 3 0 ,4 6 5 0,018 0,539 0,487 0 ,0 1 9 0,497 39 . . . . • 0,709 0,860 0 ,7 3 9 0,6 1 8 0,060 0,599 0 ,4 1 5 0,025 0,496 0,510 0,022 0,463 41 . . . . • 0 ,7 5 6 0,879 0 ,7 5 5 0,682 0,078 0,579 0,658 0,024 0,559 0,562 0,024 0,395 47 . . . . - . 0 ,7 1 8 0,832 0,728 0,6 3 0 0,054 0,576 0 ,6 3 2 0,024 0,517 0,515 0 ,0 2 2 0,412 48 . . . . • 0 ,7 4 0 0 ,8 4 0 0,701 0 ,6 5 3 0 ,0 6 9 0,563 0 ,6 1 0 0,020 0 ,5 3 0 0,555 0,017 0,458 49 . . . . _• 0 ,6 9 6 0,858 0,699 0,6 4 6 0,061 0,614 0 ,6 0 3 0,020 0 ,4 9 0 0,544 0,018 0,434 R egion I I I 0,722 0,811 0,791 0,682 0 ,0 7 9 0 ,6 6 3 0,596 0,022 0 ,5 8 7 0,532 0,029 0,524 4 . . . . « 0,587 0,854 0 ,7 4 4 0,637 0 ,0 7 9 0,671 0 ,4 7 2 0,021 0,557 0,553 0 ,0 2 2 0,497 5 . . • • . 0,654 0,895 0,741 0 ,6 5 9 0 ,0 5 3 0,683 0,487 0,012 0,538 0,527 0,099 0,517 7 . . . . • 0,660 0,883 0,740 0 ,6 3 2 0,047 0 ,6 5 5 0,490 0,011 0,547 0,542 0,107 0,523 8 . . . . • 0,5 0 3 0,870 0,766 0,596 0,044 0,692 0,417 0,019 0,551 0,558 0,1 6 2 0,516 9 . . . . • 0,598 0,884 0,737 0 ,6 1 5 0,042 0,621 0,508 0,018 0,539 0,519 0,024 0,507 10 . . . . • 0,725 0,886 0,736 0*661 0 ,0 4 5 0 ,6 5 9 0 ,5 9 2 0,016 0,583 0,538 0,019 0,482 12 . . . . 0,704 0,843 0 ,7 0 6 0 ,6 3 9 0,047 0,598 0,631 0 ,0 2 7 0,538 0,543 0,036 0,478 13 . . . . • 0,668 0,890 0 ,7 2 3 0,643 0 ,0 5 2 0 ,6 8 2 0,504- 0 , 0 . « 0,497 0,523 0,016 0,466 18 . . . . . 0,658 0,820 0,778 0,670 0,060 0 ,6 7 3 0,491 0,014 0,490 0,558 0,029 0,461 21 . . . . . 0,732 0,913 0,757 0,665 0 ,0 7 9 0,692 0,539 0 ,0 1 2 0,543 0,544 0,011 0,529 24 . . . . • 0,744 0,804 0 ,7 8 5 0,732 0,049 0 ,7 2 3 0,628 0 ,0 2 3 0,597 0,587 0,035 0,556 25 . . . . • 0,5 4 3 0,835 0 ,7 3 7 0 ,6 1 0 0,053 0,671 0,414 0,025 0,496 0,510 0,022 0,463 30 . . . . • _0,682 0,859 0 ,7 6 9 0 ,7 0 8 0,046 0,698 0 ,5 4 5 0 ,0 1 9 0,561 0,582 0,023 0,506 32 . . . • • 0,638 0,888 0,746 0,661 0 ,0 4 8 0,676 0,493 0,012 0,498 0,530 0 ,0 1 2 0,464 33 . . . . • 0,5 5 7 0,857 0,7 6 2 0 ,5 7 6 0,064 0 ,6 7 0 0,487 0,021 0 ,5 2 7 0,478 0,029 0,499 34 . . . . • 0,707 0,870 0,7 7 5 0 ,6 5 2 0 ,0 4 2 0,686 0,602 0 ,0 1 6 0.598 0,589 0,021 0,547 38 . . . . . 0,530 0,831 0,743 0,718 0,0 7 3 0,691 0,6 1 9 0,018 0,582 0,639 0,025 0,549 43 . . . . • 0,570 0,868 0,745 0 ,5 9 3 0,0 6 5 0,674 0,459 0,020 0,573 0,508 0,023 0,501 44 . . . . . 0,707 0,900 0,761 0,694 0,048 0,718 0,576 0,012 0,548 0 ,5 7 3 0,015 0,539 45 . . . . • 0,600 0,844 0 ,7 3 7 0 ,6 2 9 0,051 0,644 0,548 0,027 0,539 0,525 0,037 0,479 46 . . . . _• 0,651 0,877 0 ,7 6 9 0 ,6 6 5 0,044 0,703 0,533 0,017 0,568 0,555 0,019 0,509 Region

IV

6 . . . . 0 ,6 9 2 0,835 0,681 0,708 0,137 0 ,5 9 3 0,629 0,022 0,593 0,598 0,028 0,478 14 . . . . 0 ,7 1 5 0 ,9 1 7 0 ,8 3 3 0,717 0,042 0,786 0,611 0,019 0,639 0,610 0,021 0,599

(13)

103

Tabl #1 .6 . C zęstość tworzenia gospodarstw doaowych p rzez ludność w wieku 60 i w ię ce j l a t na wsi

Hub er regionu województwa

O góła _{Gospodarstwa jednoosobowe}

kawa le r o wie *ona~ c i pozo s t a l i panny zaaęż-ne pozo s ta łe kawa le r o wie żona c i p ox

o-a t o-a li panny »a a ę t-_ne pozo*_{s t a łe}

0,487 0,792 0,461 0 ,3 8 2 0,031 0,340 0,284 0,006 0 ,2 9 3 0,272 0,005 0,251 0,392 0,757 0,3 8 0 0,258 0,011 0,239 0 ,2 3 2 0 ,0 0 6 0 ,2 2 5 0,204 0,002 0 ,1 8 5 0,441 0,779 0,4 3 2 0 ,3 1 4 0,025 0,320 0,278 0,008 0,261 0,251 0 ,0 0 5 0,222 0,482 0,771 0,461 0,311 0,029 0,346 0 ,2 9 0 0,007 0,290 0,224 0,004 0,236 0,418 0,783 0,4 6 0 0 ,3 4 5 0,027 0,315 0,271 0 ,0 1 0 0,256 0,278 0,004 0,247 0,586 0,846 0,531 0 ,4 3 4 0,032 0,379 0,425 0 ,0 1 0 0,399 0,348 0,004 0,331 0,271 0 ,8 1 3 0,538 0 ,3 3 6 0,037 0,435 0,317 0,010 0,401 0,272 0,006 0,253 0,494 0,824 0,521 0 ,3 7 2 0,0 3 9 0,435 0,250 0,008 0 ,2 9 3 0,271 0,0 0 5 0,310 0,460 0,795 0,4 7 2 0,368 Oj 040 0,384 0,2 6 2 0,008 0,258 0,287 0,0 0 5 0,257 0 ,4 9 3 0,8 4 * 0,5 4 2 0 ,3 9 3 0,043 0 ,4 1 7 0,270 0 ,0 0 7 0,290 0,306 0,007 0,290 0,466 0,806 0,4 9 9 0 ,3 7 2 0,0 3 4 0,400 0,259 0 ,0 0 7 0 ,3 3 3- 0,279 0,008 0 ,2 7 3 0,485 0 ,7 5 5 0,591 0 ,3 9 7 0,049 0 ,4 8 9 0,302 0,008 0,321 0,278 0,007 0,280 0,427 0,797 0 ,4 9 2 0 ,3 6 4 0 ,0 5 2 0 ,4 1 9 0,218 0,006 0,261 0,281 0,003 0,269 0,367 0,764 0 ,5 0 2 0 ,3 1 2 0 ,0 3 3 0,417 0,247 0,012 0,208 0,220 0,006 0,189 0,484 0,783 0,470 0 ,3 7 7 0,038 0,369 0 ,3 0 7 0,001 0,286 0,295 0,005 0,241 0,473 0,811 0,528 0,371 0 ,0 4 9 0,413 0,273 0 ,0 1 0 0,370 0,289 0,006 0,286 0,490 0,843 0,5 4 3 0,378 0,031 0 ,4 0 5 0,317 0,006 0,321 0,280 0,008 0,279 0,511 0,826 0,5 0 2 0 ,4 1 5 0,043 0,418 0,097 0 ,0 0 8 0 ,2 9 5 0,331 0,006 -0,244 0,514 0,812 0,4 7 9 0 ,3 7 5 0,032 0,386 0,306 0 ,0 0 6 0,278 0,292 0,004 0,202 0 ,4 9 5 0,768 0,601 0 ,4 5 3 0 ,0 4 9 0,541 0 ,3 7 3 0 ,0 1 0 0,395 0,351 0,010 0,395 0,531 0,859 0 ,5 9 4 0 ,4 5 3 0,030 0 ,4 7 9 0,352 0,009 0,417 0,360 0,007 0,348 0,553 0,866 0,590 0 ,4 2 5 0,039 0,475 0,407 0,011 0,4 1 7 0,316 0,008 0,292 0,546 0,844 0,584 0,448 0,028 0,484 0,303 0,009 0,353 0,329 0,006 0 ,3 2 2 0,463 0 ,8 0 9 0 ,5 9 2 0.431 0,053 0,497 0,321 0,010 0,383 0,332 0,009 0,358 0 ,5 7 4 0,866 0,5 8 6 0 ,4 5 2 0,037 0,468 0,390 0 ,0 1 0 0 ,3 7 2 0,340 0,006 0,369 0,597 0,851 0,556 0 ,4 3 9 0 ,0 3 2 0,451 0,425 0 ,0 1 4 0,389 0,342 0,009 0,293 0,465 0,832 0,581 0 ,4 8 4 0,036 0,514 0 ,3 1 5 0,009 0,401 0,385 0,010 0,384 0 ,5 2 3 0,851 0 ,5 3 6 0 ,3 9 4 0 ,0 3 9 0,442 0 ,3 6 0 0 ,0 0 9 0,319 0,287 0,005 0,289 0,561 0,863 0,575 0 ,4 2 4 0 ,0 3 5 0,453 0 ,3 5 2 0,008 0,381 0,338 0,008 0,325 0,519 0,847 0 ,5 5 9 0 ,4 0 3 0 ,0 3 3 0,454 0,289 0,008 0 ,3 4 5 0,310 0,004 0,311 0,486 0,824 0,582 0,402 0,041 0,445 0,331 0 ,0 1 0 0 ,3 4 9 0,284 0,010 0,273 0 ,5 4 3 0,868 0 ,5 5 6 0 ,4 3 6 0,037 0,474 0,400 0 ,0 0 9 0 ,3 9 3 0,345 0,007 0,341 0,558 0,820 0,577 0 ,4 4 5 0,029 0 ,4 6 9 0 ,3 5 9 0,011 0 ,3 1 9 0,320 0,007 0,272 0,577 0,871 0 ,5 8 7 0,4 7 3 0 ,0 3 5 0 ,4 5 2 0 ,4 1 7 0,0 0 9 0,357 0,393 0,005 0,316 0,578 0,8 7 2 0 ,6 0 8 0,447 0,041 0,486 0 ,4 1 0 0,011 0 ,3 9 0 0,320 0,008 0,320 0,636 0,817 0,673 0 ,4 8 4 0 ,0 5 0 0,528 0,578 0,009 0,482 0,370 0,012 0,456 0,514 0,820 0,595 0,420 0 ,0 4 9 0,502 0 ,3 4 0 0,010 0,311 0,295 0,008 0,288 0,455 0,853 0 ,6 2 4 0,458 0 ,0 3 5 0*518 0 ,3 7 2 0,008 0,415 0,396 0,009 0,324 0,537 0,858 0,549 0,3 9 6 0,048 0,401 0 ,3 6 2 0,0 1 2 0 ,4 0 2 0,317 0 ,0 0 5 0,287 0,641 0,857 0,684 0 ,4 2 3 0 ,0 4 5 0,551 0,521 0,016 0,493 0,341 0,013 0 ,3 9 5 0,611 0,881 0 ,6 3 4 0,481 0 ,0 4 3 0 ,5 2 5 0,489 0,009 0,472 0,372 0,010 0,398 0 , 544 0,396 0 ,6 6 5 0 ,4 7 6 0,041 0 ,5 2 5 0 ,4 2 5 0,009 0 ,4 1 9 0,374 0,013 0 ,3 6 5 0,592 0,842 0,708 0,5 5 5 0,042 0,590 0 ,5 2 3 0,019 0,470 0,444 0,014 0,381 0,652 0,898 0 ,6 9 2 0,5 8 8 0,027 0,651 0 ,4 8 2 0,010 0,592 0,489 0,0 1 0 0,519 0,543 0,868 0,624 0,421 0 ,0 5 0 0,504 0,468 0,014 0 ,4 1 2 0,351 0,008 0,326 0,574 0,859 0,658 0,4 0 4 0,044 0,518 0,460 0,011 0,409 0,317 0,009 0,322 0 ,5 7 5 0,824 0,604 0,478 0,042 0 ,4 8 0 0,412 0,016 0,417 0,371 0,014 0,385 0,587 0,863 0 ,7 0 2 0,488 0 ,0 4 9 0,578 0,470 0,016 0 ,4 6 2 0,420 0 ,0 1 2 0,387 0 ,5 2 0 0,869 0,650 0 ,4 0 4 0,036 0,534 0 ,3 6 2 0,013 0,422 0,298 0,008 0,342 Region I 7 • • • • • 23 • • • • • 28 • • • • • 31 • • • • • 40 • • • • V Region II 2 a • • • • 3 • • • • . 5 • • • • • 13 • • • • • 15 • • • • ■ 16 • • • • • 19 • • • • • 21 • • • • • 25 . . . • • 37 . . . . • 38 . . . . • 42 . . . • • 44 . . . . . 46 . . . . _• Region I I I 4 . . . . 8 . . . . 9 . . . . . 10 . . . . 18 . . . . 22 . . . . 26 « . . . 27 . . . . 29 . . . .

#

30 . . . . 32 . . . .

#

33 . . . . 34 . . . .

#

35 . . . . 36 . . . . 39 . . . . 41 . . . . 43 . . . . <7 . . . . 48 . . . . • Region IV 1 • • . . 6 • . . . • 11 . . . . * 12 • . . . 14 • • . . •* 17 • . . . • 20 • . . . • 24 • . . . * 45 • • . . • 49 • • . . *

(14)

104

sto s u n k o w o w y s o k ie c z ę s t o ś c i obserw ow an o w g r u p i e o n a z w ie p o z o s t a ł y s t a n c y w i l n y . W ie le o s ó b z t e j g r u p y t w o r z y ło je d n o o s o b o w e g o s p o d a r s t w a , a l e c z ę ś c i e j n i ż w p rzy p a d k u k a w a lerów i p a n ie n , s p o t y k a ł o s i ę g ło w y g o s p o d a r s t w w ie lo o s o b o w y c h . O b a za r z m ie n n o ś c i w s p ó łc z y n n ik ó w c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w d o a o - wych d l a l u d n o ś c i w s i p o d z i e l o n o n a c z t e r y p r z e d z i a ł y o g r a n i c a c h : I - d o 0 ,4 4 0 I I - 0 ,4 4 1 - 0 4 9 2 I I I - 0 ,4 9 3 - 0 ,5 4 4 IV - 0 , 545 i w i ę c e j P o w s t a ły w t e n s p o s ó b n a s t ę p u ją c e r e g i o n y p o d o b n y ch w ojew ód ztw « I - c ie c h a n o w s k ie , ło m ż y ń s k i e , o s t r o ł ę c k i e , p ł o c k i e , s u w a ls k ie , I I - b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , b y d g o s k i e , k i e l e c k i e , k o n i ń s k i e , l e s z c z y ń s k i e , n o w o s ą d e c k ie , s i e r a d z k i e , s k i e r n i e w i c k i e , t a r n o b r z e s k i e , t o r u ń s k i e , w r o c ła w s k ie , z a m o js k ie , I I I - b i e l s k i e , c z ę s t o c h o w s k i e , e l b l ą s k i e , g d a ń s k ie , k r a k o w s k ie , k r o ś n i e ń s k i e , l u b e l s k i e , ł ó d z k i e , o l s z t y ń s k i e , o p o l s k i e , p i l s k i e , p io t r k o w s k i e , p o z n a ń s k i e , p r z e m y s k ie , r a d o m s k ie , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s ł u p s k i e , t a r n o w s k ie , w r o c ła w s k ie , IV - w a r s z a w s k ie , c h e łm s k ie , g o r z o w s k i e , j e l e n i o g ó r s k i e , k a t o w i c k i e , k o s z a l i ń s k i e , l e g n i c k i e , s z c z e c i ń s k i e , w a ł b r z y s k i e , z i e l o n o g ó r s k i e . R e g io n o n a j n i ż s z y c h c z ę s t o ś c i a c h t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych i w tym p rzy p a d k u ł ą c z y ł w ojew ód ztw a p ó ł n o c n o - w s c h o d n ie . W ojew ództw a o n a jw y ż s z y c h w s p ó łc z y n n ik a c h c z ę s t o ś c i z n a jd o w a ły Bię w za ch od n im p a s i e P o l s k i . N a le ż a ł y t u t e ż n i e k t ó r e j e d n o s t k i z u p e ł n i e o d r ę b n e t e r y t o r i a l n i e / t a b l . 1 .3 i 1 . 6 / . W ojew ództw a ś r o d k o w e j P o l a k i t w o r z y ł y d o ś ó z w a r ty o b s z a r , k t ó r y ch a r a k t e r y z o w a ł s i ę c z ę s t o ś c i a m i n i e c o n iż s z y m i od ś r e d n i e j d l a o ś ro d k ó w wis j - s k i c h . P oziom w s p ó łc z y n n ik ó w n a w s i b y ł z d e c y d o w a n ie n i ż s z y n i i w o ś r o d k a c h m i e j s k i c h . J edn a k i t u t a j we w s z y s t k ic h g ru p a ch s ta n u c y w iln e g o g ło w ą g o s p o d a r s tw a b y ł n a j c z ę ś c i e j m ę ż c z y z n a . C z ę s t o ś ć t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w d om o- w śród k o b i e t b y ł a , w p o rów n a n iu z m ia s t a m i, z n a c z n ie n i ż s z a . Hajwyżosą s k to n - n o ś ć d o t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w p r z e z k o b i e t y n a w s i obserw ow an o w g r u p i e o - s ó b b ę d ą c y c h w t z w . p o z o s t a ły m s t a n i e cy w iln y m . K o b i e t y c z ę s t o zm uszone b y ł y d o p r o w a d z e n ia g o s p o d a r s t w domowych ze w zg lę d u n a w dow ień stw o l u b r o z w ód.

(15)

, 3 . Zmiany w u k ł a d z i e r e g io n a ln y m w o je w ó d ztw w l a t a c h 1978 i 1984

P od staw ą a n a l i z y zm ian p r z e s t r z e n n e g o z r ó ż n ic o w a n ia g o s p o d a r s t w domo wych w 1984 r . w p o ró w n a n iu z 1978 r . b y ł p o z io m w s p ó łc z y n n ik a c z ę s t o ś c i , o k r e ś l a j ą c y u d z i a ł o s ó b w w iek u

60

i w i ę c e j l a t , p e ł n i ą c y c h r o l e g łó w g o s p o d a r s t w dom ow ych, w o g ó l n e j l i c z b i e l u d n o ś c i d o r o s ł e j p o s z c z e g ó l n y c h wo je w ó d z tw .

U s z e re g o w a n ie w s p ó łc z y n n ik ó w w e d łu g r o s n ą c y c h w a r t o ś c i p o s ł u ż y ł o d o u s t a l e n i a p o d o b ie ń s t w a . Sicalę t ę s p o r z ą d z i l i ś m y na p o d s t a w ie c z ę s t o ś c i o b l i c z o n y c h d l a 1984 r . o d r ę b n ie d l a k a ż d e g o w ojew ód ztw a o g ó łe m o r a z w p o d z i a l e

aa m ia s t o i w i e ś . P o d o b n ie ja k d la 1978 r . z a s t o s o w a liś m y k w a rty lo w ą m eto dę p o d z i a ł u o b s z a r u z m ie n n o ś c i w s p ó łc z y n n ik ó w . T a k ie p o d e j ś c i e p o z w o l i ł o za ob serw ew a ć zm iany w u k ł a d z i e r e g io n a ln y m w ojew ód ztw w 1984 r . w s to s u n k u do 1978 r . P o s ł u ż y l i ś m y s i ę p r z y tym c z t e r o s t o p n i o w ą s k a l ą p o d o b ie ń s t w a , c h a r a k t e r y z u ją c ą r e g i o n y o n is k im , ś r e d n im , wysokim i b a r d z o wysokim p o z i o m ie c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w dom ow ych. O b s z a r z m ie n n o ś c i w s p ó łc z y n n ik ów b y ł in n y w każdym z r o z p a tr y w a n y c h momentów c z a s o w y c h . P o ró w n a n ie w ię c n i e może d o t y c z y ć w a r t o ś c i m i e r n ik a a j e d y n i e zm ian w p o z y c j i , ja k ą w ojew ód ztw o z a j ę ł o w u k ł a d z i e r e g io n a ln y m w l a t a c h 1978 i 1 9 8 4 .

W 1984 r . n a s t ą p i ł s p a d ek c z ę s t o ś c i t w o r z e n i a g o s p o d a r s t w dom ow ych. Ob n i ż y ł a s i ę d o ln a g r a n i c a o g ó l n e g o m ie r n ik a d l a w i ę k s z o ś c i w ojew ód ztw o s i ą g a ją c minimum 0 ,3 8 0 /w o b e c 0 ,4 2 2 w 1978 r . / w w o je w ó d z tw ie łom żyń skim o r a z maksym alną w a r t o ś ć 0 ,6 2 7 / w 1978 r . 0 , 6 6 V w w o je w ó d z tw ie k a to w ic k im .

W w yniku p o d z i a ł u o b s z a r u z m ie n n o ś c i w s p ó łc z y n n ik ó w c z ę s t o ś c i o b l i c z o n y ch w

1984

r . d l a w ojew ód ztw og ó łe m o t r z y m a liś m y c z t e r y r e g i o n y o p o z i o m ie m ie r n ik a : I - n i s k i do 0 ,4 4 1 I I - ś r e d n i 0 ,4 4 2 - 0 ,5 0 3 I I I - w y s o k i 0 ,5 0 4 - 0 ,5 6 5 IV - b a r d z o w y s o k i 0 ,5 6 6 i w i ę c e j R o z k ła d w o je w ó d ztw w e d łu g t a k zb u d ow a n ej s k a l i p o d o b ie ń s t w a p r z e d s t a w ion o w t a b l . 1 .7 i n a ry s u n k u 1 . 1 . W 1984 r . p r z e w a ż a ją c a l i c z b a w o je w ó d ztw c h a r a k t e r y z o w a ła s i ę wysokim

/

22

/

poziom em c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w dom ow ych, t j . o d 0 ,5 0 4 do 0 , 5 6 5 . Z n a czn a c z ę ś ć je d n o s t e k z n a l a z ł a s i ę w r e g i o n i e o ś re d n im p o z io m ie w s p ó łc z y n n ik a / 1 5 / , a n a s t ę p n i e o b a r d z o w ysokim / 1 0 w o je w ó d z t w /.

* p orów n a n iu z 1978 r . n a s t ę p i ł o z n a cz n e p r z e s u n i ę c i e w ojew ód ztw w r a mach p r z y j ę t e g o p o d z i a ł u . Z n a czn a l i c z b a je d n o s t e k b ę d ą c a w 1978 r . w r e g i o n i e o n a jw yższy m p o z io m ie w s p ó łc z y n n ik ó w z n a l a z ł a s i ę

1984

r . w r e g i o n i e o d z n a c z a ją c y m s i ę w ysokim poziom em , c z ę ś ć za ś w ojew ód ztw z r e g io n u

(16)

R y s . 1 . 1 . R e g i o n y , f c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych /w o je w ó d z t w a o g ó łe m 1 9 7 8 r . r e g i o n I r e g i o n XI r e g i o n I I I r e g i o n IV 1 9 8 4 r .

(17)

T a b l . 1 » 7 » R e g io n y c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych w l a t a c h 1978 i 1984 Region/współ c z y n n ik 1978 1984 I d o 0 ,4 4 1 W ojew ództw a ło m ż y ń s k ie ło m ż y ń s k i e , o s t r o ł ę c k i e I I 0 , 4 4 2 - 0 , 5 0 3 b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , c ie c h a n o w s k ie , k o n iń s k i e , o s t r o ł ę c k i e , p ł o c k i e , s i e r a d z k i e , s u w a ls k ie , t a r n o b r z e s k i e b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , c ie c h a n o w s k ie , k a l i s k i e , k o n i n s k i e , k r o ś n ie ń s k ie , l e g n i c k i e , l e s z c z y ń s k i e , p ł o c k i e , s i e r a d z k i e , s u w a ls k ie , t a r n o b r z e s k i e , t a r n o w s k ie , w ł o c ł a w s k i e , z a m o js k ie I I I 0 , 5 0 4 - 0 , 5 6 5 b y d g o s k i e , c h e ł c s k i e , c z ę s t o c h o w s k ie , k a l i s k i e , k i e l e c k i e , k r o ś n i e ń s k i e , l e s z c z y ń s k i e , l u b e l s k i e , n o w o s ą d e c k i e , o l s z t y ń s k i e , o p o l s k i e , p i l s k i e , p i o t r k o w s k i e , p r z e m y s k ie , r a d o m s k ie , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s k i e r n i e w i c k i e , t a r n o w s k ie , w ło c ła w s k i e , z a m o js k ie b i e l s k i e , b y d g o s k i e , ch ełm s k i e , c z ę s t o c h o w s k i e , j e l e n i o g ó r s k i e , k i e l e c k i e , k r a k o w s k ie , l u b e l s k i e , n ow osą d e c k i e , o l s z t y ń s k i e , o p o l s k i e , p i l s k i e , p i o t r k o w s k i e , p o z n a ń s k ie , p r z e m y s k ie , radom s k i e , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s k i e r n i e w i c k i e , s łu p s k ie j t o r u ń s k i e , z i e l o n o g ó r s k i e I V 0 ,5 6 6 i w ię c e j w a r s z a w s k ie , b i e l s k i e , e l b l ą s k i e , g d a ń s k ie , g o r z o w s k ie , j e l e n i o g ó r s k i e , k a t o w i c k i e , k o s z a l i ń s k i e , k r a k o w s k ie , ł ó d z k i e , p o z n a ń s k i e , s łu p s k i e , s z c z e c i ń s k i e , to r u ń s k ie , w a ł b r z y s k i e , w r o c ła w s k ie , z i e l o n o g ó r s k i e w a r s z a w s k ie , e l b l ą s k i e , gdań s k i e , g o r z o w s k ie , k a t o w i c k i e , k o s z a l i ń s k i e , ł ó d z k i e , s z c z e c i ń s k i e , w a ł b r z y s k i e , w roc ła w s k ie I do 0 ,5 5 1 M ia s ta ło m ż y ń s k ie , s u w a ls k ie l e g n i c k i e , ło m ż y ń s k ie , o s t r o ł ę c k i e , t a r n o b r z e s k i e I I 0 , 5 5 2 -0 , 583 b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , c h e łm s k ie , k o s z a l i ń s k i e , l e g n i c k i e , l u b e l s k i e , o l s z t y ń s k i e , o s t r o ł ę c k i e , t a r n o b r z e s k i e , z a m o js k ie , b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , c h e łm s k ie , k a l i s k i e , k o n i ń s k i e , k r o ś n i e ń s k i e , l u b e l s k i e , o l s z t y ń s k i e , p i l i c i e , p ł o c k i e , s u w a ls k ie , z a m o js k ie I I I 0 , 5 8 4 - 0 , 6 1 4 w a r s z a w s k ie , b i e l s k i e , b y d g o s k i e , c ie c h a n o w s k ie , e l b l ą s k i e , g o r z o w s k i e , j e l e n i o g ó r -b i e l s k i e , -b y d g o s k i e , c i e c h a n o w s k ie , g d a ń s k ie , g orzow sk ie, j e l e n i o g ó r s k i e , k i e l e c k i e ,

(18)

T a b l . 1 . 7 . R e g io n y c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych w l a t a c h 1978 i 1984 / c d . / R e g io n /w s p ó ł c z y n n ik 1978 1984 M ia s t a / d o k . / s k i e , k a l i s k i e , k i e l e c k i e , k o n i ń s k i e , k r o ś n i e ń s k i e , n o w o s ą d e c k ie , o p o l s k i e , p i l s k i e , p ł o c k i e , p o z n a ń s k i e , p r z e m y s k ie , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s i e r a d z k i e , s łu p s k i e , s z c z e c i ń s k i e , ta r n o w s k i e , w r o c ła w s k ie , z i e l o n o g ó r s k i e k o s z a l i ń s k i e , l e s z c z y ń s k i e , n o w o s ą d e c k ie , o p o l s k i e , p o z n a ń s k i e , p r z e m y s k ie , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s i e r a d z k i e , s k i e r n i e w i c k i e , s ł u p s k i e , s z c z e c i ń s k i e , t a r n o w s k ie , w ł o c ł a w s k i e , z i e l o n o g ó r s k i e IV 0 ,6 1 5 i w i ę c e j c z ę s t o c h o w s k i e , g d a ń s k ie , ka t o w i c k i e , l e s z c z y ń s k i e , ł ó d z k i e , p i o t r k o w s k i e , r a d o m s k ie , s k i e r n i e w i c k i e , t o r u ń s k i e , w a ł b r z y s k i e , w ło c ła w s k ie w a r s z a w s k ie , c z ę s t o c h o w s k i e , e l b l ą s k i e , k a t o w i c k i e , k r a k o w s k ie , ł ó d z k i e , p i o t r k o w s k i e , r a d o m s k ie , t o r u ń s k i e , w a łb r z y s k ie I d o 0 ,3 8 9 W i e ś ło m ż y ń s k ie k a l i s k i e , ło m ż y ń s k ie , su w a l s k i e I I 0 , 3 9 0 - 0 , 4 4 5 c ie c h a n o w s k ie , o s t r o ł ę c k i e , s u w a ls k ie b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , b y d g o s k i e , cie ch a n o w s k ie , k o n i ń s k i e , k r a k o w s k ie , l e s z c z y ń s k i e , o s t r o ł ę c k i e , p ł o c - k i ę , p o z n a ń s k i e , s i e r a d z k i e , w ło c ła w s k ie I I I 0 ,4 4 6 - 0 ,5 0 1 b i a l s k o p o d l a s k i e , b i a ł o s t o c k i e , b y d g o s k i e , k a l i s k i e , k o n i ń s k i e , n o w o s ą d e c k ie , o p o l s k i e , p i o t r k o w s k i e , p rzem y s k i e , r a d o m s k ie , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s k i e r n i e w i c k i e , t a r n o w s k ie , w ł o c ł a w s k i e , za m o j s k ie b i e l s k i e , b y d g o s k i e , ch ełm s k i e , c z ę s t o c h o w s k i e , j e l e n i o g ó r s k i e , k i e l e c k i e , k r a k o w s k ie , l u b e l s k i e , ł ó d z k i e , n o w o s ą d e c k ie , o l s z t y ń s k i e , o p o l s k i e , p i l s k i e , p i o t r k o w s k i e , p r z e m y s k ie , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s k i e r n i e w i c k i e , t a r n o b r z e s k i e , ta rn ow s k i e , t o r u ń s k i e , w r o c ła w s k ie , z a m o ja k ie , z i e l o n o g ó r s k i e IV 0 ,5 0 2 i w i ę c e j w a r s z a w s k ie , b i e l s k i e , ch ełm s k i e , c z ę s t o c h o w s k i e , e l b l ą s k i e , g d a ń s k i e , g o r z o w s k ie , j e l e n i o g ó r s k i e , k a t o w i c k i e , k o s z a l i ń s k i e , k r a k o w s k ie , - k r o ś n i e ń s k i e , l e g n i c k i e , l u -w a r s z a -w s k ie , e l b l ą s k i e , gdań s k i e , g o r z o w s k i e , k a t o w i c k i e , k o s z a l i ń s k i e , ł ó d z k i e , s z c z e c i ń s k i e , w a ł b r z y s k i e , w roc ł a w s k i e .

(19)

T a b l . 1 . 7 . R e g io n y c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych w l a t a c h 1978 i 1984 / d o k . / R e g io n /w s p ó ł c z y n n ik 1978 1984 W i e ś / d o k . / b e ł s k i e , ł ó d z k i e , o l s z t y ń s k i e , p i o t r k o w s k i e , radom s k i e , r z e s z o w s k i e , s i e d l e c k i e , s ł u p s k i e , s z c z e c i ń s k i e , t a r n o w s k ie , w a ł b r z y s k i e , wro c ł a w s k i e , z i e l o n o g ó r s k i e o w y s o k ic h w a r t o ś c i a c h m i e r n ik a w 1978 r . , z n a l a z ł a s i ę w 1984 r . w r e g i o n i e o ś re d n im p o z io m ie c z ę s t o ś c i .

O g ó ln ie możemy s t w i e r d z i ć i s t n i e n i e t e n d e n c j i d o spadku c z ę s t o ś c i tw o r z e n i a g o s p o d a r s t w dom owych, c o sp ow od ow a ło z m n i e j s z e n i e l i c z b y w ojew ód ztw w r e g io n a c h o wysokim i b a r d z o w ysokim p o z io m ie w s p ó łc z y n n ik ó w . W żadnym przyp a d k u n i e n a s t ą p i ł a s y t u a c j a o d w r o t n a , a w ię c p r z e j ś c i e w ojew ód ztw a do r e g io n u o w y ż s z y ch w a r t o ś c i a c h w 1984 r . w p o r ó w n a n iu z 1978 r . P oziom w s p ó łc z y n n ik ó w w m ia s t a c h b y ł z n a c z n ie w y ż s z y d l a w a r t o ś c i o g ó łem , s t ą d t e ż s k a la p o d o b ie ń s t w a k s z t a ł t o w a ł a

Bię

w r e g i o n a c h n a s t ę p u ją c o ! I - n i s k i e do

0 ,5 5 1

I I - ś r e d n i 0 ,5 5 2 - 0 , 583 I I I - w y s o k i 0 ,5 8 4 - 0 ,6 1 4 IV - b a r d z o w y s o k i 0 ,6 1 5 i w i ę c e j

Zmiany w u k ła d z ie r e g io n a ln y m w ojew ód ztw w

1984

r . w p o rów n a n iu z 1978 r . b y ł y r ó ż n o k ie r u n k o w e . C z ę ś ć je d n o s t e k b ę d ą c y c h w 1978 r . w r e g i o n i e o ś r e d n i a p o z io m ie w s p ó łc z y n n ik ó w w 1984 r . p r z e s z ł a d o r e g io n u o n i s k i c h w a r to ś c i a c h , w o j . s u w a ls k ie za ś p r z e s u n ę ło s i ę w 1984 r . d o r e g io n u o ś r e d n i c h c z ę s t o ś c i a c h . P od ob n e zm iany m ożna b y ł o za ob serw ow a ć w p r z e m ie s z c z e n ia c h p o m ię d z y w s z y s t k im i r e g io n a m i / t a b l . 1 . 7 , r y s . 1.2/,

W r o z p a tr y w a n y c h m om entach c z a s u p r z e w a ż a ją c a l i c z b a w o je w ó d ztw z n a la z ł a s i ę w r e g i o n i e o w ysokim p o z io m ie w s p ó łc z y n n ik ó w , t u t a j t e ż z a o b s e r wowano n a j n i ż s z e zm ia n y . W

1984

r . z w i ę k s z y ł a s i ę l i c z b a w ojew ód ztw o n i

skim

p o z io m ie c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w dom ow ych, a - - J e d a o o z e ś n ie u m n ie js z y ła s i ę w r e g i o n i e o n a jw y ż s z y c h w a r t o ś c i a c h m i e r n ik a .

O b s z a r z m ie n n o ś c i w s p ó łc z y n n ik ó w c z ę s t o ś c i n a w s i w ahał s i ę w 1984 r . w g r a n ic a c h o d 0 ,3 3 4 do 0 , 5 5 4 . P o d z i a ł u w o je w ó d ztw n a r e g i o n y p o d o b n e d o k o nano w e d łu g n a s t ę p u j ą c e j s k a l i / t a b l . 1 .7 i r y s . 1 . 3 / i

(20)

110 R y s . 1 . 2 * R e g i o n y c z ę s t o ś c i t w o r z e n i a g o s p o d a r s t w d om ow y ch w m i a s t a c h 1 9 7 8 r .

□

- r e g i o n I - r e g i o n I I - r e g i o n I I I

(21)

R y s . 1 . 3 . ^ g i o n y c z ę s t o ś c i t w o r z e n i a g o s p o d a r s t w domowych na w s i 1 9 7 8 r . - region I fefffcł “ region II - region III

M ffl, - re 9i ° n IV

1 9 8 4 r .

(22)

X - n i s k i do 0 ,3 8 9 I I - ś r e d n i 0 ,3 9 0 - 0 ,4 4 5 I I I - w y s o k i 0 ,4 4 6 - 0 , 501 IV - b a r d z o w y s o k i - 0 ,5 0 2 i w i ę c e j P oziom w s p ó łc z y n n ik ó w n a w s i b y ł z n a c z n ie n i ż s z y n i ż w m i a s t a c h : o b n i ż y ł a s i ę i c h w a r t o ś ć w

1984

r . w s to s u n k u d o 1978 r . Zm iany t e sp ow od ow a ły z m n ie j s z e n ie s i ę l i c z b y w ojew ód ztw w r e g i o n i e o b a r d z o w y s o k ic h w a r t o ś c i a c h c z ę s t o ś c i . W ię k s z o ś ć s p o ś r ó d je d n o s t e k n a le ż ą c y c h w 1978 r . d o r e g io n u o n a jw yższy m p o z io m ie w s p ó łc z y n n ik a z n a l a z ł a s i ę w 1984 r . w o b s z a r z e o wy sokim p o z io m ie c z ę s t o ś c i , c o s p o w o d o w a ło , ż e r e g i o n t e n s t a ł s i ę d o m in u ją c y z pu n ktu w id z e n ia l i c z b y w o je w ó d z tw . P o ró w n a n ie zm ian w u k ł a d z i e r e g io n a ln y m w o je w ó d z tw w 1978 i 1984 wyka z a ł o , ż e w ię k s z o ś ć p r z e s u n i ę ć n a s t ą p i ł a w k ie r u n k u r e g io n ó w o n i ż s z y c h w a r t o ś c i a c h c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w dom ow ych. S z c z e g ó l n i e i s t o t n y zm iany c h a r a k t e r y s t y c z n e b y ł y d l a o ś ro d k ó w w i e j s k i c h . W m ia s t a c h n a s t ą p i ł y r ó ż n o k ie r u n k o w e p r z e s u n i ę c i a , a l e i t u t a j d a ł o s i ę zau w ażyć o b n i ż e n i e p o

(23)

R o z d z i a ł 2 . TYPOLOGIA REGIONOW rfEDŁUG CZĘSTO SCI TWORZENIA GOSPODARSTW DOMOWYCH

2 . 1 . D o b ó r z m ie n n y c h d i a g n o s t y c z n y c h

P o d s t a w ą t e r y t o r i a l n e g o p o d z i a ł u o b s z a r u k r a ju na r e g i o n y b y ł s y n t e t y czn y m ie r n ik - c z ę s t o ś ć t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w dom ow ych. P oziom t e g o w s p ó ł c z y n n i k a o r a z j e g o zm iany w c z a s i e b y ł y r e z u lt a t e m d z i a ł a n i a s p l o t u c z y n n i k ó w , k t ó r y c h w a r t o ś ć b y ł a z r ó ż n ic o w a n a . Z a sa d n icz y m problem em s t a ł s i ę w ię c w ła ś c iw y w y b ór zm ien n ych o b j a ś n i a j ą c y c h c z ę s t o ś ć t w o r z e n ia g o s p o d a rs tw domowych k ie r o w a n y c h p r z e z s t a r s z y odłam l u d n o ś c i . O p tym a ln ego d o b o ru p o s t a n o w i l i ś m y d ok on a ć w tok u m e r y t o r y c z n e j a n a l i z y b a d a n eg o z ja w is k a p r z y je d n o cz e s n y m z a s t o s o w a n iu m etod f o r m a l n o - s t a t y s t y c z n y c h .

P o d s ta w o w y m i c z y n n ik a m i, k t ó r e o k r e ś l a j ą z d o ln o ś ć t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w domowych s ą s t r u k t u r y l u d n o ś c i w e d łu g w ie k u , p ł c i i s ta n u c y w i l n e g o , n a l e - ż a c e d o g r u p y zm ien n ych d e m o g r a f ic z n y c h . D o ty ch cz a s o w e b a d a n ia [ f i ] , _ 9 j ,

[ l i i , w y k a z a ły , że a n a l i z a s t r u k t u r d e m o g r a fic z n y c h n i e j e s t w y s t a r c z a ją c a d o o c e n y p o d o b ie ń s t w a c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s t w dom owych. I s t n i e j ą in n e c z y n n i k i , n a t u r y p o z a d e m o g r a f i c z n e j, k t ó r e w i s t o t n y s p o s ó b w p ły w a ją n a p oziom w s p ó łc z y n n ik ó w o r a z i c h t e r y t o r i a l n e z r ó ż n i c o w a n i e .

P o d ję liś m y w ię c p r ó b ę r e g i o n a l i z a c j i k r a ju z pu nktu w id z e n ia o g ó łu c e c h o k r e ś l a j ą c y c h w s p o s ó b b e z p o ś r e d n i l u b p o ś r e d n i p oz iom c z ę s t o ś c i t w o r z e n ia g o s p o d a r s tw dom owych.

U s t a l i l i ś m y l i s t ę p o t e n c j a l n y c h zm ien n ych t y p o l o g i c z n y c h : x 1 - o d s e t e k l u d n o ś c i w wieku 60 i w i ę c e j l a t ,

* 2 - w s p ó łc z y n n ik f e m i n i z a c j i d l a l u d n o ś c i w w iek u 60 i w i ę c e j l a t , - o d s e t e k k o b i e t w w iek u 60 i w i ę c e j l a t p o z o s t a j ą c y c h w zw ią z k a ch m ał

ż e ń s k i c h ,

- o d s e t e k m ę ż czy z n w w ieku 60 i w i ę c e j l a t p o z o s t a j ą c y c h w zw ią z k a ch m a łż e ń s k ic h ,

X 5

- o d s e t e k l u d n o ś c i w w ieku 60 i w i ę c e j l a t z w y k s z t a łc e n ie m p on a d p od stawowym,

x ó ~ w s p ó łc z y n n ik a k ty w n o ś c i zaw odow ej k o b i e t w w ieku 60 i w i ę c e j l a t ,

*7

~ w s p ó łc z y n n ik a k ty w n o ś c i zaw odow ej m ę ż cz y z n w w ieku 60 i w i ę c e j l a t , x 8 ~ ° d s e t e k l u d n o ś c i w w iek u 60 i w ię~cej l a t u t r z y m u ją c e j s i ę z n i e z a r o b -

kow ych ź r ó d e ł ,

*9

~ o d s e t e k l u d n o ś c i w w ieku 60 i w i ę c e j l a t p o s i a d a j ą c e j w ła s n e ź r ó d ła u tr z y m a n ia ,

x _ /