Inowrocław, woj. bydgoskie, st. 100

Józef Bednarczyk

Inowrocław, woj. bydgoskie, st. 100

Informator Archeologiczny : badania 22, 73-74

Inform ator A rcheologiczny 1 9 8 8

73

M ateria ły z n a jd u ją się w K atedrze A rcheologii UMCS. B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .

G rzybów , gm . S taszó w , woj. ta rn o b rz e sk ie - p a tr z neolit. H ru b ie a z ó w - A n to n ó w k a ,

g m . H ru b ie a z ó w , w o j. z a m o j i k i e , • t . 1

B a d a n ia prow adzi! d r A ndrzej Kokowski. F inansow a! WO А-К z Z am ościa. P lerw sjy sezo n b a d a ń . C m en tarzy sk o g ru p y m asłom ęckiej z m łodszego o k resu rzym skiego.

W łaściciel resztó w k l po dw orze w A nto nów ce u d o s tę p n ił in w e n ta rz g ro b u szkieletow ego, w ydobyty przy p ad k o w o n a te re n ie p a rk u , w okolicy m ie jsc a n ie istn ie ją c e g o J u ż m odrzew iow ego d w o ru . Z g ro b u w ydobyto n ac z y n ie lep io n e w rę k u 1 brązow ą fibulę.

S tan o w isk o zlokalizow ane Je s t w szczytowej p artii Jednego z najw iększych w yniesień w okolicy H rubieszow a, leżącego w strefie kraw ędziow ej południow ej p a rtii szerokiej doliny bezim iennego cie k u będącego dopływ em t luczw y. E kspozycja sta n o w isk a bardzo w ysoka n a d d n e m doliny, o k ie ru n k u półn o cn y m 1 w sch o d n im .

W m ie js c u w y d o b y cia g ro b u założono w ykop o w y m ia ra c h Ö x 3 m , u k ie ru n k o w a n y po o si N-S. W Jego o b rę b ie , pod w a rstw ą h u m u s u o raz około 3 0 c m w a rstw ą g ru z u o d sło n ię to n ie re g u la rn y n a r y s s to p y fu n d am en to w ej n a ro ż n ik a b u d y n k u utw o rzo n y p rz e z lu ź n y g ru z sp o jo n y w a p n e m 1 g lin ą. F u n d a m e n t zag łęb io n y ok. 55 c m od dzisiejszej p o w ierzch n i g r u n tu .

W części p ó łn o cn o -w sch o d n iej w ykopu, n a głębokości 0 7 c m o d sło n ięto g ró b n r 2 zaw lc- ra ją c y p o ch ó w ek d z ie c k a w ypo sażo n y w Abulę brązow ą 1 kolię z 68 paciorków . T ru d n e w a ru n k i o b se rw a c ji sp o w o d o w an e m. In. g ę s tą s ie c ią k orzeni, n ie pozw oliły n a w y ró żn ien ie z a ry s u Jam y grobow ej. W w arstw ie całego w y k o p u zn alezio n o k ilk a n a śc ie frag m en tó w c e ra m ik i z o k re s u rzym skiego, sp a lo n e k o ści 1 fra g m e n t sto p io n eg o szk ła. W w ykopie stw ie rd z o n o rów nież frag ­ m e n ty n a c z y ń z e p o k i b rą z u .

Położenie s ta n o w is k a w o b rę b ie p a r k u uniem ożliw ia p ra k ty c z n ie d a lsz e b a d a n ia w y k o p a li­ skow e.

M ateriały z n a jd u ją s ię w K a te d rz e A rcheologii UMCS w L ublinie. B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .

I Ну za, gm . Z am ość, woj. zam o jsk ie - p a trz neolit. В In o w ro c ła w ,

I woj. bydgoskie,

Д «t. loo

B ad an ia prow adził m gr J ó z c i Bednarczyk, Finansow ało B iuro B a d a ń 1 Do­ kum entacji Zabytków w Bydgoszczy, Piąty sezon b ad ań . Ś lady osadnictw a k u ltu ry łużyckiej 1 k u ltu iy przeworskiej z o kresu późno lateńskiego, o sad a k u ltu ry przew orskiej z lazy B2-C1.

B a d a n ia m i o b jęta z o stała w sch o d n ia część o sa d y n a pow ierzchni 9 2 0 m 2. O dkryto p o n ad 3 7 0 obiektów , w ty m m . In. 2 d o m y m ieszkalne, 2 piece, 1 stu d n ię , około 50 Jam , 7 palen isk , 1 ponad 3 1 0 dołków posłupow ych.

Z d w óch d o m ó w m ie sz k a ln y c h (typu zagłębionego w ziem ię) w p e łn i z b a d a n o J e d e n (n r 2 54). Poza m a te ria ła m i źródłow ym i w sk a z u ją c y m i n a e w id e n tn ie m ie sz k a ln y c h a r a k te r o b ie k tu w y stą p iły w Jego o b rę b ie p o z o sta ło śc i p raco w n i k a m ie n ia rsk ie j w p o s ta c i s k ła d u su ro w c a (s k u p ie n ie w ięk szy ch k am ien i) 1 o d p ad ó w p ro d u k c y jn y c h (odłupkl).

Z d w óch o d k ry ty c h pieców pierw szy (n r 260) słu ży ł do w y to p u w a p n a , d ru g i (n r 280) o fu n k cji n a razie n ie z n a n e j, o d sło n ię ty fra g m e n ta ry c z n ie w ś c ia n ie w y kopu (1 zab ezp ieczo n y n a s tę p n ie do e k sp lo ra c ji w n a s tę p n y m sezonie), z ap o w iad a się In te re s u ją c o ze w zględu n a z a c h o w a n e do pew nej w y so k o ści ś c ia n k i.

S tu d n ię (nr 54) z b a d a n o “p o łó w k ą' do głębokości 3 00 c m od poziom u g ru n tu (50 c m poniżej lu s tr a wody), n ie o siąg ając sp ąg u . D alsze b a d a n ia , podobnie J a k w p rzy p ad k u pieca przełożone zostały n a ro k n a stę p n y .

J a m y , J a k w sk a z y w a ła b y ich zró ż n ic o w a n a m orfologia, ro zm iary o ra z tr e ś c i w y p ełn lsk , p ełn iły różne, nie zaw sze możliwe do o k re ś le n ia fu n k cje. W szczeg ó ln o ści w yróżniały się 3 o b iek ty (n r 190, 3 0 5 , 4 3 0 ) ó se m k o w a ty m zary se m 1 z n a c z n ą w ielkością w p la n ie “sc h o d k o - w atym " profilem I zało żo n y m u k ła d e m n a w a rstw ie ń . Na d n ie Jed n eg o z n ic h z ale g ała c ie n k a w a rste w k a zw ęglonego zboża. W k ilk u J a m a c h o dkryto sz k ie le ty zw ierzęce, W d w ó ch p rz y p a d ­ k a c h były to c z a sz k i bydła(?), w p o zo stały ch pięciu w y stąp iły w iększe ilości sz czątk ó w k o st·

U n iw e rsy te t Im. A d a m a M ickiew icza I n s ty tu t P ra h is to rii Z a k ła d A rcheo- logil P olski w P o z n a n iu ____________ U n iw e rsy te t M arli C u rie -S k ło d o w ­ skiej w L u b lin ie K a te d ra A rcheologii

74

n y c h p o c h o d z ą c y c h z ró żn y ch p a rtu sz k ie le tu . W ż a d n y m z o b iek tó w n ie zalegały o n e w p o ­ rz ą d k u a n a to m ic z n y m .

Na p o d k re ś la n ie z a słu g u je w y d a tn ie w yższa n iż d o ty c h c z a s liczeb n o ść w sz y stk ic h k ateg o rii źródeł, a w szczeg ó ln o ści p a le o b o ta n lc z n y c h (27 p ró b z 22 obiektów ).

W yniki b a d a ń d o ty c h c z a so w y c h p o zw alają na p o staw ien ie tezy, żc o s a d a dzieli się n a dw ie strefy ; m ie sz k a ln ą - b a d a n ą w la ta c h 1982-83 I 1985 1 g o s p o d a rc z o -p ro d u k c y jn ą - b a d a n ą W 1988 r.

M a te ria ły 1 d o k u m e n ta c ja przech o w y w an e czasow o b ę d ą w Z ak ład zie A rcheologii Polski I n s ty tu tu P ra h is to rii UAM w P o z n a n iu .

t

B a d a n ia prow adził ргоГ. d r h a b . K azim ierz G odlow skl. F in a n s o w a ł WOA-K w K ielcach I U n iw ersy tet Ja g ie llo ń sk i. S ió d m y sezo n b a d a ń . O sady: n e o lity c z n a o ra z k u ltu r: trze lnice klej, łużyckiej, p rzew orskiej, z w czesn eg o śred n io w iecza 1 z czasów późniejszych.

Nie licząc w ykopów rato w n iczy ch b a d a n ia objęły 2 0 6 m 2 w liczając w to J e d n a k te re n , n a k tó ry m b a d a n ia rozpoczęto w 1937 r. o ra z o b s z a r n ie p rz e b a d a n y do c a lc a . O gółem od 1982 r. sy s te m a ty c z n y m i b a d a n ia m i o b jęto 9 0 7 m 2, z czego J e d n a k o b s z a r p rz e b a d a n y do c a lc a I n ie n a r u s z o n y przez no w o ży tn e w kopy obejm uje tylko 4 8 0 m 2. W yróżniono 105 now ych o b iek tó w o sa d o w y c h (n r 5 7 9 -6 8 3 ].

T a k Jak 1 w p o p rzed n ich la ta c h natrafio n o n a Intensyw ne śla d y o sa d n ic tw a k u ltu ry Irzcl- nlecklcj. O prócz w arstw y k u ltu ro w ej l licznych Ja m uchw ycono n aro ż n ik płytkiego row ka fu n d a ­ m entow ego (ob. 590) zap ew n e p ro sto k ątn eg o dom u. W Jednej z ja m znaleziono dw a całe naczynia tej k u ltu ry .

W d u ż e j Ilości w y stą p iły m a te ria ły z m łodszego o k re s u p rzed rzym skiego. O p ró cz w a rstw y k u ltu ro w e j z lego o k re s u u ch w y co n o po ra z p ierw szy d u ż e Jam y, w k tó ry c h zalegał zag ad k o w y 1 sk o m p lik o w a n y u k ła d n a w a rstw ie ń , p raw d o p o d o b n ie p o c h o d z e n ia o rg an iczn eg o . M aterial c e ra m ic z n y c h a ra k te ry s ty c z n y Je s t p rzew ażn ie d la k u ltu r y przew orskiej, a le w y stą p iły też p o jed y n cz e frag m en ty la te ń sk ie j c e ra m ik i “siwej" l g ran to w ej o ra z po ra z p ierw szy w J a k u sz o - w ic a c h c e ra m ik i m alo w an ej. Z naleziono frag m en t w ielo b arw n eg o p ie rśc ie n io w a tego w isio ra sz k la n e g o o ra z u ła m e k z a p in k i zbliżonej do ty p u Л .65.

Licznie rep rezen to w an e s ą m ateriały z o k re s u w czesno rzym skiego. U chw ycono w czesno- rzy m sk ą w arstw ę k u ltu ro w ą oraz b a d a n o 5 d u ży ch półzlem lankow ych o b iek tó w z tego o k resu . O b. 4, którego eksp lo rację dokończono w 1988 r. m iał w ym iary ok. 3 .7 x 4 m . Z zabytków w ydzielonych n a uw agę z asłu g u je p aciorek zdobiony w yobrażeniam i tw arzy ludzkich, u łam ek żelaznej zap in k i z ażu ro w ą pochew ką, brązow a zap in k a tr ą b ko w a ta o d m ia n y I wg T. Liany, żela zn a In k ru sto w a n a zlotem zap in k a ty p u Л.99 I fragm ent sia tk i kolczcj.

Z m łodszego o k re s u rzym skiego ek sp lo ro w a n o obiekty, n a k tó re n a tra fio n o Ju ż w tra k c ie p o p rz e d n ic h b a d a ń - głów nie Jam y zasobow e o ra z d o k o ń czo n o e k s p lo ra c ję d u ż e j p ó łzlem lan k l - ob. IS.

Z zab y tk ó w ru c h o m y c h z a słu g u je n a u w ag ę zd o b io n y g rz e b ie ń ty p u I wg S. T h o m a s, 2 z a p in k i ty p u A. 158, k ilk a p acio rk ó w s z k la n y c h 1 b u rszty n o w y ch , ro m b o w a ty w isio rek brązow y, s z ta b k o w a ta k o stk a do gry, fra g m e n t p o sreb rzan eg o brązow ego zw ierciad ła, u ła m e k sz k la n e g o p ie rś c ie n ia I k ilk a frag m en tó w n a c z y ń sz k la n y c h . W śród tych o s ta tn ic h z n a jd u ją się z n a le z io n e n a w tó rn y m złożu w ja m le w czesn o śred n io w ieczn ej u ła m e k g ru b o ś ć len n eg o p u c h a r k a z d o b io ­ nego szlifow anym i ow alam i późnego ty p u o ra z zdobionego p la s ty c z n ą d e k o ra c ją p u c h a r a ty p u S n a rtc m o niew ątpliw ie p o ch o d ząceg o Ju ż z V w. Z naleziono 5 d a ls z y c h m o n e t rz y m sk ic h : 1 c a ły l 1 fra g m e n t (ze ś la d a m i celow ego odplłow anla) d e n a r M. A u re liu sz a , n iecz y teln y d e n a r, a n to n ln la n K la u d iu s z a II I n ie c z y te ln ą m o n etę - za p e w n e rów nież a n to n ln la n z la t 2 6 0 -2 8 0 . Liczba m o n e t rzy m sk ich z n ale zio n y ch w J a ku szo w icach w zro sła ty m sa m y m do 3 3 .

Z w czesn eg o śred n io w iecza pochodzi Ja m a zasobow a, w k tó rej w y stą p iły m . In. u ła m k i p ra ż n lc y I d u ż a Ilość zw ęglonych szczątk ó w ro ś lin n y c h . W w arstw ie o rn e j zn ale zio n o b rązo w y m o d el do w y c isk a n ia z b la c h y o k u ć do p a sa . P raw d o p o d o b n ie p o ch o d zi o n z o k re s u środkow o- a w a rsk ie g o (VII w.). J e s t to p ierw sze tego ro d zaju z n ale zisk o w Polsce. Z n alezio n o też połów kę m ałej, s r e b rn e j m o n e ty śred n io w ieczn ej.

Uniwersytet Jagielloński Instytut Archeologii