Marek Wróbel
Płoski, gm. Wąsosz, woj. leszczyńskie,
st. 3
Informator Archeologiczny : badania 22, 62-63
6 2
O K RES LATEŃSKII
O blln, gm. M aciejow ice, woj, siedleckie, s t. 5 - p a trz o k re s w pływów rzy m sk ich . O dry, gm , C hojnice, woj. bydgoskie, st. 2 - p a lrz neoilL O p e l i n o , g m . G n ie w in o ,w o j. g d a ń s k i e , a t. 2 0
B a d a n ia prow adził m gr Zbigniew Ż u ra w sk i. F in a n s o w a ła E le k tro w n ia J ą d r o w a "Żarnow iec" w budow le. Pierw szy s e z o n b a d a ń . O s a d a k u ltu ry p o m o rsk iej.
S ta n o w is k o położone J e s t w g ó rn ej .p a rtii s to ż k a napływ ow ego u fo rm o w an eg o z rozcięcia erozy ln eg o z a c h o d n ie j k raw ęd zi R y nny Ż arnow ieckiej, n a g rz b ie c ie n iezn a c z n e g o w y b rz u sz e n ia łag o d n ie o p a d a ją c e g o w k ie r u n k u p o łu d n io w o -w sch o d n im w s tr o n ę b ezim ien n eg o c ie k u , d o p ływ u rzek i P laśn lcy .
B a d a n ia rato w n icze podjęto n a s k u te k zag ro żen ia zn isz c z e n ie m p ra c a m i ziem nym i p ro w a d zo n y m i p o d c z a s b u d o w y zesp o łu o sło n o w y ch sta c ji 4 x 100 o ra z w si O p alln o . Ł ącznie w d w ó ch w y k o p ach o d sło n ięto 9 0 0 m a p ó łnocnej, w yżej położonej c z ę śc i o sad y . Z a re je stro w a n o p o n a d 6 0 o b iek tó w a rc h e o lo g ic z n y c h , w śró d k tó ry c h w yróżniono Jam y, p a le n is k a , do łk i p o słu - pow e - p o z o sta ło śc i k o n s tru k c ji n a z ie m n y c h Itp. M ateriał ru c h o m y s ta n o w ią głów nie d o ść liczne fra g m e n ty n a c z y ń g lin ia n y c h . Na szczególne p o d k re ś le n ie z a słu g u je o d k ry cie dw óch s z ta b e k b rą z u , Ja k ie n a tra fio n o w stro p ię Jed n eg o z obiektów . Z n alezisk o to p o zo staje w ś c is łym zw iązk u z lok alizo w an y m w R ynnie Ż arnow ieckiej o śro d k iem m e ta lu rg ii b rą z u .
M ateriały o raz d o k u m e n ta c ja z b a d a ń zn ajd u ją się w a rc h iw u m PAK PP PKZ O ddział G d ań sk . B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
I
P ło a k i, g m . W ą so s z , w o j. l e s z c z y ń s k ie ,B a d a n ia prow adzili m g r M arek W róbel. F in a n s o w a ł WOA-K w L esznie. Pierw szy s e z o n b a d a ń , ś l a d o sa d n ic tw a m ezołltycznego, o s a d a z H a D - śro d k o w eg o o k re s u lateń sk ieg o , o s a d a k u ltu r y p rzew orskiej z późnego o k re s u la te ń sk ie g o , śla d o sa d n ic tw a w czesn o śred n io w ieczn eg o (faza EJ.
S ta n o w is k o położone Je s t w dolinie B aryczy, n a p o g ra n ic z u P ra d o lln y G łogow skiej 1 K otliny Ż m igrodzkiej, n a te r a s ie nadzalew ow cj J k u lm in a c ji niew ielkiego w z n iesien ia, ok, 5 0 0 m n a z a c h ó d o d u jś c ia Ł achy, lew ego dopływ u B aryczy; p o w ierzch n ia s ta n o w is k a ok, 5 h a . P okryw ę glebow ą tw orzą: gleba p o c h o d zen ia to rfow o-bagiennego w p ó łn o cn ej p a rtii s ta n o w is k a o raz sp ła s z c z o n a b ielica w p o zo stałej części. S ta n o w isk o e k s p o n o w a n e Je s t w k ie r u n k u N, NW, NE. P ra c e teren o w e m a ją c e c h a r a k te r b a d a ń rozp o zn aw czy ch p ro w ad zo n o w e w sc h o d n lo -p o łu d * nlow ej p a rtii sta n o w is k a . Z b a d a n o 100 m 2 pow ierzchni. O d sło n ięto 3 2 obiek ty : 21 z o k re s u h a ls z ta c k ie g o D -środkow ego la te n u , 4 z śro d k o w eg o latenu*póżnego o k re s u la teń sk ieg o , 4 z późnego o k re s u la te ń sk ie g o , c h ro n o lo g ii 3 o b iek tó w n lco k rcślo n o . P o zo stało ści o s a d n ic tw a m ezolltycznego lokalizow ano w yłącznie n a złożu w tó rn y m (w w arstw ie o ra z w o b ie k ta c h ). W zbiorze z n a le z isk k rz e m ie n n y c h (20 przedm iotów ) w yróżniono: rd zen ie, o d lu p k l, w iórek m lk ro łu s k a n y , tra p e z ró w n o ra m ie n n y , sk ro b a c z . W śród o b iek tó w k u ltu r y łużyckiej (?) z H a D /la te n - ś r . la te n w yróżniono: 1 p ó łzlcm lan k ę. 3 p a le n isk a , w ty m 2 o k o n s tru k c ji k a m ie n n e j, 6 ja m o bliżej n lo k rc ślo n e j fu n k cji, 11 dołów p o slu p o w y ch . C e ra m ik a z o b iek tó w w w iększości ro z d ro b n io n a . Licznie re p re z e n to w a n e s ą fr. n aczy ń с h ro p o w aco n y ch , z d o b io n y ch listw ą p la s ty c z n ą , d o łk a m i p aznokciow ym i (m iędzy Innym i p lack i g lin ian e). N a u w a g ę z a słu g u je fr. n a c z y n ia In k ru sto w a n e g o b iałą m a s ą . Ł ączn ie z tego o k re s u o d k ry to ok. 2 3 0 0 fr. n ac z y ń . W śród p rzed m io tó w w y o d ręb n io n y ch n a le ż y w ym ienić b rązo w ą szp ilę d łu g o ści 2 1 ,5 c m , zd o b io n ą p rzy w ie rz c h o łk u poziom ym i l u k o śn y m i n a c ię c ia m i (w ystępuje w ze sp o ła c h z V EB-I la D). N ieznaczna Ilość ceram iki, kości zw ierzęcych, węgli drzew nych, polepy w w iększości obiektów . P o d rzęd n ą (?) Ich fu n k cję pozw ala sądzić, że odsłonięto peryferyjną (?), n leln ten sy w n le u ż y tk o w a n ą p a rtię o sa d y (?). Na przeło m śro d k o w y la te n -p ó ź n y la te n d a to w a n e s ą 4 obiek ty : 1 ja m a g o s p o d a rc z a ? . 3 d o łk i posłupow e. W o b ie k ta c h ty c h w y o d ręb n io n o c c ra m lk ę n ie s p ó jn ą s ty lis ty c z n ie (o c e c h a c h śro d k o w o la te ń s k lc h 1 p ó żn o ła te ń sk lc h ). O b ie k t o k re ś lo n y Jako J a m a g o sp o d a rc z a tw orzyła n leck o w ato zag łę b io n a k o n s tru k c ja k a m ie n n a , n a której o b rzeżu o d sło n ię to , k o n c e n try c z n ie u k ła d a ją c e się dołki posłupow e. W śród o b iek tó w k u ltu r y p rzew o rsk iej d a to w a n y c h n a p ó in y o k re s la te ń s k i od k ry to pozostałości: półzIcmlankM ?), Ja m y odpadkow ej!?), k o tlin k i d y m a rsk ie j, d o łk a p oslupow ego. Z o sa d n ic tw e m k u ltu r y p rzew o rsk iej łą c z o n y c h J e s t p o n a d to k ilk a d z ie s ią t fr. n aczy ń (o c e c h a c h PL) o raz fr. ż u ż la żelazlsteg o po ch o d ząceg o z ro z b i ty c h kloców d y m a rs k ic h . N iew ielka Ilość obiektów , c e ra m ik i 9 1 0 0 fr.), k ości zw ierzęcych.
W ojew ódzki O ś ro d e k A rcheologicz n o -K o n se rw a to rsk i w L esznie
PP P raco w n ie K o n serw acji Z ab y tk ó w P ra c o w n ia A rc h e o lo g ic z n o -K o n se r w a to rs k a O d d ział w G d a ń s k u
Inform ator A rcheologiczny 19 8 8
63
su g e ru je , że o d sło n ięto m a rg in a ln ą (?) część o sa d y h u tn ic z e j, e w e n tu a ln ie o b s z a r z n a jd u ją c y się m iędzy dw om a s ą s ia d u ją c y m i ze s o b ą plcco w lsk am l. Na złożu w tó rn y m [w w a rstw ie I o b ie k ta c h k u lt u r łużyckiej 1 p rzew orskiej) o d k ry to k ilk a d z ie s ią t Гг. n a c z y ń z Гагу w czesnego śred n io w ie c z a .
M ateria ły z b a d a ń p rzech o w y w an e s ą w a rc h iw u m WOA-K-u w T rz e b in ia c h p od L esznem . W c e lu p e łn ie js z e g o r o z p o z n a n ia a u d y , g łó w n ie k u l t u r y p rz e w o r s k ie j, b a d a n i A b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
P o d e g r o d z i e , w o j. n o w o s ą d e c k ie , • t . Θ
B a d a n ia pro w ad ziła d r R e n a ta M adyda-L egulko. F in a n s o w a ł WKZ w No w ym S ą c z u . C zw arty sezo n B a d a ń . O s a d a k u lt u iy p u c h o w sklcj, ś la d y o sa d n ic tw a pożnorzym skiego 1 w czesn o śred n io w ieczn eg o .
U n iw e rsy te t J a g ie llo ń s k i In s ty tu t A rcheologii
P rz e b a d a n o o b s z a r 2 a ró w lo k alizu jąc k ilk a o b iek tó w o sadow ych. S p o śró d o d sło n ię ty c h o b iek tó w k u ltu r y p u ch o w sk lc j w y ró żn ia się ja m a (obiekt 28) o k sz ta łc ie w g ó rn y c h p a rtia c h zbliżonym d o p ro s to k ą ta , w y m ia ra c h 2 3 0 c m x 120 cm . C zęść p rz y d e n n ą o b ie k tu stan o w iły d w ie od d zielo n e od sieb ie k o liste Jam y o p ro s ty m dnte. W g ó rn y ch p a r tia c h w y p e łn ls k a o d k ry to łyżkę o d lew n icz ą 1 frag m en ty ce ra m ik i. Na półn o c od o b ie k tu 2 8 zlokalizow ano k o listą Ja m ę o śre d n ic y 140 c m (obiekt 27) z a w ie ra ją c ą fra g m e n ty g ru b o ś c le n n y c h n a c z y ń o raz d u ż ą Ilość p o lep y tw o rz ą c ą n le c k o w a tą z w a rtą bryłę ś re d n ic y Θ0 cm . N ad ty m o b ie k te m I w Jego s ą s ie d ztw ie o d k ry to m . In. fra g m e n ty tygli c e ra m ic z n y c h o ra z żużle. O p o d al o b iek tó w 2 7 1 2 8 zlokalizow ano Jam y posłupow e, k tó re p ierw o tn ie p raw d o p o d o b n ie tw orzyły Ich z a d a sz e n ie .
Z w yk o p u o p ró cz o b iek tó w 1 c e ra m ik i, k tó rą m o żn a łączyć z k u ltu r ą p u c h o w sk ą m łodszego o k re s u p rzed rzy m sk lęg o I w czesnej fazy o k re s u rzym skiego, n a tra llo n o n a c e ra m ik ę pożno- rzy m sk ą w y k o n a n ą przy uży ciu koła g a rn c a rsk ie g o .
Na szczeg ó ln ą u w ag ę z a słu g u je o d sło n ię te w ty m ro k u k o liste p a le n isk o (obiekt 2S) o ś r e d n icy 1 80 cm , w k tó reg o g ó rn y ch p a rtia c h w y p e łn lsk a o d k ry to frag m en ty kilk u n aczy ń n a le ż ą cy ch do n a js ta rs z e j fazy k u ltu r y w czesn o sło w iań sk iej, tzw. ty p u p rask ieg o .
M ateria ły p rzech o w y w an e s ą w z b io ra c h I n s ty tu tu A rcheologii U J. B a d a n i* b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
Pod rzecze, woj. leszczy ń sk ie, s t. 3 - p a lrz o k re s w pływów rzy m sk ich . Poganlce, gm . Potęgowo, woj. słu p s k ie , s t, 4 - p a tr z n e o lit
P r s e d m o ś ć , j m . P r a s z k a , w o j. c z ę s t o c h o w s k ie , s t . 1
B a d a n ia pro w ad ziła m gr Iw ona M łodkow ska. F in a n s o w a ł WKZ w C zęs tochow ie. P ierw szy se z o n b a d a ń . O s a d a k u ltu ry p rzew orskiej z o k re s u p ó ż n o laleń sk leg o , śla d y o sa d n ic tw a z w czesnego śred n io w iecza.
M u z e u m O k rę g o w e w C z ę s to c h o w ie
S ta n o w is k o położone J e s t n a c y p lu po praw ej s tro n ie P ro sn y , ок. 1 k m n a z a c h ó d od w si Ś m la l kl, leżącej p rzy dro d ze z P ra s z k i do W ielunia.
B a d a n ia m iały c h a r a k tc r son d ażo w y . Założono 3 w ykopy o łącznej p o w ierzch n i 75 m 2 , w p ó łn o c n o -z a c h o d n ie j części cy p la, w m ie js c u n a jin ten sy w n iejszeg o w y stęp o w an ia m a te ria łu zabytkow ego. S ta n o w is k o w w y n ik u w ieloletniej, głębokiej o rk i uległo siln e j d e s tru k c ji. Na g łęb o k o ści 3 0 -5 0 c m n a tra fio n o n a d o ln e p a rtie 12 obiektów : 6 Ja m 1 6 dołków p o słu p o w y ch . J a m y sła b o w yróżniały się z o to c z e n ia 1 zaw ierały m a łą Ilość siln ie zn iszczonego m a te ria łu z a b jik o w e g o , d a to w a n e g o n a późny o k re s la te ń s k i. W w arstw ie o m e j zn ale zio n o b ard zo d u ż ą Ilość u łam k ó w ce ra m ik i, g ru d k i polepy, żużle żelazne, klucz I nóż żela z n y ze śla d a m i p a ty n y ogniow ej o raz w iele fra g m e n tó w sp a lo n y c h sz czątk ó w lu d zk ich .
W śród u ła m k ó w c e ra m ik i zd ecy d o w an ą w ięk szo ść sta n o w iły m a te ria ły d a to w a n e n a późny o k re s la te ń s k i. P o zo stała cz ę ść c e ra m ik i pochodzi z o k re s u w czesn o śred n io w ieczn eg o . N a to m ia s t k lu c z I n ó ż żela z n y d a to w a n e n a późny o k re s w pływ ów rzy m sk ich , w y d ają się być w raz ze sp a lo n y m i sz c z ą tk a m i k o stn y m i m a te ria łe m n a s u n ię ty m w tra k c ie o rk i n a te re n o sad y , ze z n a jd u ją c e g o się w b lisk im sąsie d z tw ie zn iszczonego c m e n ta rz y s k a .
M ateria ły po o p ra c o w a n iu z o s ta n ą p rz e k a z a n e do M u zeu m w P raszce.
P la n u je s ię p rz e p r o w a d z e ń I с n a s ta n o w i s k u d a ls z y c h b a d a li s o n d a ż o w y c h w c e lu u c h w y c e n i* z a s ię g u o e a d y i c m e n t a r r y s k a ,
