Nowoczesne technologie i systemy informacyjne w zarządzaniu łańcuchem dostaw w centrach logistycznych

FOLIA OECONOMICA 251, 2011

Cezary Gradowicz

_{, Krzysztof Pasek}

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE I SYSTEMY INFORMACYJNE

W ZARZĄDZANIU ŁAēCUCHEM DOSTAW

W CENTRACH LOGISTYCZNYCH

WSTĉP

Celem niniejszego artykułu jest zwrócenie uwagi, Īe rozwój firm

logistycz-nych uzaleĪniony jest od stosowania róĪnorodlogistycz-nych technik zarządzania w

łaĔ-cuchu dostaw oraz implementacji nowoczesnych rozwiązaĔ technologicznych

w powiązaniu z systemami informatyczno-informacyjnymi. Ta korelacja wydaje

siĊ byü właĞciwym podejĞciem w procesie długofalowego rozwoju kaĪdej firmy

z branĪy logistycznej.

Zaprezentowane rozwaĪania zawierają zarówno koncepcje teoretyczne, jak

i przykłady praktycznych rozwiązaĔ, z którymi autorzy mieli kontakt pracując

lub wizytując nowoczesne magazyny i centra logistyczne.

W dobie globalizacji czynnikami, które mogą wyróĪniü dany region na tle

innych są: Ğcisła współpraca władz samorządowo-terytorialnych z firmami

pro-dukcyjnymi, usługi dla tych firm, pozyskiwanie inwestorów, operatorów, a takĪe

lub przede wszystkim połoĪenie geograficzne z bogactwami naturalnymi

znaj-dującymi siĊ na danym terenie. Powiązanie tego typu, które tworzy swego

rodzaju nierozerwalne połączenie – symbiozĊ, w którym kaĪdy z podmiotów

pracuje dla siebie, jak i dla rozwoju regionu nazywamy klastrem przemysłowym

(logistycznym)

.

∗ _{Dr, adiunkt w Zakładzie Logistyki, Wydziału Zarządzania UŁ.}

∗∗ _{Doktorant w Zakładzie Logistyki, Wydziału Zarządzania UŁ oraz Warehouse Assistant}

Manager w firmie Humax Poland sp. z o.o.

1

RóĪne definicje traktują pojĊcie „klastra” bardzo szeroko, przykładowo: „system produk-cyjny”, „okrĊg przemysłowy”, „skupisko innowacji”, [w:] J. K a Ĩ m i e r s k i, Logistyka a rozwój regionu, Wyd. UŁ, ŁódĨ 2009, s. 172.

Klastry same w sobie są bardzo interesującym partnerem businessowym dla

obecnych, ale i przyszłych firm. Jednym z warunków sprawnego

przemieszcza-nia produktów w strukturze klastra jest tworzenie wĊzłowych punktów

modal-nych sieci logistycznej, nazywamodal-nych centrami usług logistyczmodal-nych. PrzejĞciową

formą tworzenia centrów usług logistycznych były i są jeszcze zintegrowane

zespoły magazynów, zwane dzielnicami magazynowania lub po prostu Centrum

Logistyczne.

1. INTEGRACJA LOGISTYKI DZIĉKI WYKORZYSTANIU SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH

W kaĪdym podmiocie gospodarczym mamy do czynienia z funkcjonującym

w nim „systemem informacyjnym”. Termin ten moĪna podzieliü na nastĊpujące

kategorie (modele systemów informacyjnych)

:

Ɣ

System nieformalny (system pierwszego poziomu) – nazywamy nim

mo-del systemu, który obejmuje bez wyjątku wszystkich pracowników organizacji,

nie posiada jednak jasno okreĞlonego zakresu ich odpowiedzialnoĞci oraz nie

podlega przejrzystej kontroli;

Ɣ

System formalny (system drugiego poziomu) – to model równieĪ

obejmu-jący wszystkich pracowników firmy, jednak w odróĪnieniu od poprzedniego,

jest dodatkowo precyzyjnie usystematyzowany i poddawany kontroli;

Ɣ

System trzeciego poziomu (system skomputeryzowany) – to model nie

bĊdący, jak by siĊ mogło wydawaü, odrĊbną kategorią systemów

informacyj-nych, lecz zazwyczaj bĊdący elementem systemu formalnego. Mówimy

„ele-mentem”, gdyĪ moĪe nie obejmowaü wszystkich bez wyjątku pracowników

firmy oraz wszystkich stanowisk pracy. Wspomniany system

skomputeryzowa-ny nazywa siĊ potocznie „systemem informatyczskomputeryzowa-nym”. Jego działanie moĪe byü

oparte na:

– sprzĊcie komputerowym,

– sieciach teleinformatycznych,

– odpowiednich programach uĪytkowych, z rodziny „baz danych”.

W tradycyjnym systemie (systemie 2-go poziomu, bez technik

komputero-wych) zarządzanie przedsiĊbiorstwem, wydzielanie a nastĊpnie weryfikowanie

optymalnoĞci kosztów związanych z miejscem ich powstawania, wymagało

przeprowadzania uciąĪliwej selekcji, przeliczeĔ i analiz rachunkowych

róĪno-rodnych dokumentów, które dodatkowo metodycznie były niejednorodne, czyli

nie gwarantowały wiarygodnoĞci ujmowania łącznych kosztów przepływów

materiałowych. Ograniczenia zarządzania opartego na systemie 2-go stopnia

2 _{S. K o t, Nowe kierunki rozwoju logistyki, Wyd. Politechniki CzĊstochowskiej,}

wynikały z faktu, iĪ było ono oparte na autonomicznych modułach, działających

niezaleĪnie.

O systemie 3-go poziomu mówi siĊ, Īe jest zintegrowanym systemem

in-formatycznym, gdyĪ jego uĪytkownicy

kontaktują siĊ z innymi jednostkami

funkcjonalnymi za pomocą informatycznego kanału komunikacyjnego, który

cechuje zdecydowanie wyĪsza sprawnoĞü.

Wraz z rozwojem techniki, komputery i ich moĪliwoĞci stają siĊ coraz

po-wszechniejszym narzĊdziem zwiĊkszającym: szybkoĞü, efektywnoĞü,

optymal-noĞü, kompleksowoĞü i bezpieczeĔstwo, działania klasycznych procesów

lo-gistycznych. WdraĪanie systemu informatycznego musi byü przedsiĊwziĊciem

biznesowym, wpływającym na poprawĊ skutecznoĞci operacyjnej oraz

umacnia-nie strategii, a umacnia-nie przedsiĊwziĊciem czysto informatycznym

.

Efekty i korzyĞci wdroĪonych systemów informatycznych moĪna

rozpatry-waü na dwóch płaszczyznach: cząstkowej oraz globalnej. W poniĪszej tabeli

zamieszczono szczegóły w podziale na obie płaszczyzny.

Tabela 1. Efekty wdroĪonych systemów informatycznych Efekty jednostkowe Efekty globalne Redukcja kosztów

Wzrost zysku

ħródła nowych moĪliwoĞci

Wspomaganie techniczne realizacji produkcji

Wspomaganie planowania i kontroli realizacji produkcji Optymalizowanie gospodarki materiałowej:

– terminowa realizacja wysyłek – wysoka rotacja towarów – optymalne stany magazynowe Wspomaganie zbytu wyrobów gotowych Wspomaganie procesów zatrudniania i płac

Efekty techniczne Efekty ekonomiczne Efekty organizacyjne Efekty psychosocjologiczne

ħ r ó d ł o: J. K i s i e l n i c k i, H. S r o k a, Systemy informacyjne biznesu, Placet, Warszawa 2005, s. 272 i 275.

3

ListĊ przykładowych uĪytkowników systemu informatycznego wymienia J. Majewski. Są nimi na przykład: konstruktorzy, technolodzy, planiĞci spływu produkcji, planiĞci zapasów, zaopatrzeniowcy, operatorzy przyjĊcia zakupów, planiĞci sprzedaĪy, sprzedawcy, dyspozytorzy wysyłki, kontrolerzy produkcji, kontrolerzy magazynów, analitycy kosztów wyrobu, ksiĊgowi [w:] J. M a j e w s k i, Informatyka dla logistyki, Wyd. ILiM, PoznaĔ 2006, s. 35 i nastĊpne.

4

A. S z y m o n i k, Systemy informatyczne w realizacji funkcji logistycznych, Wydawnictwo Naukowe WyĪszej Szkoły Kupieckiej, ŁódĨ 2006, s. 58, 65, 145.

DziĊki dobrze zorganizowanemu elektronicznemu obiegowi informacji

uzy-skuje siĊ nastĊpujące korzyĞci:

– pracownik, dziĊki otrzymaniu wskazówek o lokalizacji konkretnych

towa-rów oraz znajomoĞci harmonogramu procesu, jest w stanie w bardzo krótkim

czasie zrealizowaü powierzone zadanie;

– odbiorca oraz dostawca są w stanie utrzymywaü w swoich magazynach

mniejsze iloĞci zapasów, nie obniĪając poziomu obsługi klienta;

– minimalizacja stanów magazynowych pozwala ograniczyü Ğrodki

pieniĊĪ-ne zamraĪapieniĊĪ-ne w kapitale obrotowym;

– szybkie i precyzyjne fazy przyjmowania zleceĔ oraz ich realizacja w

pro-cesach magazynowych pozwalają na lepsze przygotowanie wysyłek (lepsza

konsolidacja, zmniejszenie liczby transportów, ograniczenie pustych

prze-biegów itp.);

– narzĊdzia informatyczne w znacznym stopniu wpływają na utrzymanie

odpowiednich standardów; moĪliwy jest dziĊki nim wgląd w historiĊ

wzajem-nych kontaktów, co pozwala prowadziü politykĊ sprzedaĪy w sposób

indywidu-alny wzglĊdem odrĊbnych klientów. DziĊki informacjom o niezadowoleniu

klientów, istnieje moĪliwoĞü podejmowania działaĔ korygujących.

2. CENTRA LOGISTYCZNE JAKO PRZEJAW INTEGRACJI W RAMACH ŁAēCUCHÓW DOSTAW

Współczesne skuteczne zarządzanie łaĔcuchami dostaw, wymaga

stosowa-nia systemów informatycznych, ale równieĪ współdziałastosowa-nia z innymi niĪ

logistyczna koncepcjami zarządzania, takimi jak chociaĪby: reengineering,

benchmarking, lean management, zarządzanie operacyjne, time based

manage-ment, organizacje wirtualne, organizacje sieciowe czy outsourcing

.

ħródłem koncepcji outsourcingu logistycznego są m.in.:

– przesłanki kosztowe – głĊbsza specjalizacja zewnĊtrznego wykonawcy,

dają w efekcie lepszą wydajnoĞü;

– przesłanki finansowe – zmniejszenie zapotrzebowania firm na własne

Ğrodki finansowe i przeniesienie ryzyka finansowego na wykonawców;

– przesłanki konkurencyjne – koncentracja firm na ich kluczowych

kompe-tencjach, umoĪliwia poprawianie przewagi konkurencyjnej.

Wspomniany outsourcing logistyczny, jako współczesny paradygmat

zarzą-dzania logistycznego, przyczynił siĊ do powstania i rozwoju nowego działu

gospodarki, jakim jest branĪa usług logistycznych, zwana potocznie „branĪą

5

T-S-L” (transport – spedycja – logistyka). Jednym z podstawowych podmiotów

reprezentujących rynek usług logistycznych, bĊdących gwarantem sprawnej

organizacji systemów przemieszczania produktów są centra usług logistycznych

(potoczna nazwa „centra logistyczne” – CL)

.

PrzejĞciową formą powstania centrów usług logistycznych były i są jeszcze

zintegrowane zespoły magazynów, zwane dzielnicami magazynowania.

Zinte-growany zespół magazynowy to wyodrĊbniony urbanistycznie teren wraz z

bu-dynkami, magazynami wysokiego lub niskiego składowania, wyposaĪeniem

magazynowo-transportowym, zlokalizowany na wyodrĊbnionym obszarze wraz

z uwzglĊdnieniem jego otoczenia w postaci układów

transportowo-komuni-kacyjnych

.

Centra logistyczne to miĊdzyregionalne jednostki gospodarcze, w których

koordynuje siĊ usługi produkcji, magazynowania i transportu na małe i duĪe

odległoĞci, wraz z przepływem informacji i systemem kontroli przedmiotowej

działalnoĞci.

Główne zadania centrów logistycznych dotyczą

:

– terminowej realizacji przyjĊü oraz wysyłek,

– wysokiej rotacji towarów,

– optymalnych stanów magazynowych,

– optymalizacji kosztów gospodarki magazynowej,

– optymalizacji powierzchni składowania,

– zarządzania opakowaniami oraz paletami,

– standaryzacji systemów transportowych i magazynowych,

– automatyzacji zadaĔ w przepływie produktów logistycznych,

– komputerowego wspomagania procesów podejmowania decyzji oraz

inte-gracji elektronicznych systemów przetwarzania danych,

– koordynacji działaĔ pomiĊdzy przedsiĊbiorstwami produkcyjnymi,

usłu-gowymi i transportowymi.

Nie jest to jedyna klasyfikacja, gdyĪ wspomnieü moĪna miĊdzy innymi

o podziale na funkcje:

– egzogeniczne – czyli funkcje usługowe, skierowane na zewnątrz, do

klien-tów centrum logistycznego,

– endogeniczne – czyli działania skierowane do wewnątrz centrum

logi-stycznego, do przedsiĊbiorstw funkcjonujących w jego strukturze

.

6

M. C i e s i e l s k i, Rynek usług logistycznych, Difin, Warszawa 2005, s. 57.

7

J. D ł u g o s z, Nowoczesne technologie w logistyce, PWE, Warszawa 2009.

8

„Logistyka a JakoĞü” 2008, nr 6, s. 39.

9

M. M i n d u r, Logistyka. Infrastruktura techniczna na Ğwiecie. Zarys teorii i praktyki, Wyd. Instytut Technologii Eksploatacji, PaĔstwowy Instytut Badawczy, Warszawa–Radom 2008, s. 96 i 99.

Jeszcze inną klasyfikacjĊ zadaĔ realizowanych przez Centra Logistyczne

przedstawia Marzena Walczak

. Wymienia Ona podział na:

– funkcje podstawowe,

– funkcje uzupełniające,

– funkcje pomocnicze,

– funkcje rynkowe.

Powstanie i funkcjonowanie centrum logistycznego sprowadza siĊ do:

– moĪliwoĞci natychmiastowego reagowania na zmiany wielkoĞci i

struktu-ry popytu, co wynika z wysokiej dyspozycyjnoĞci transportu i magazynowania,

– znacznego obniĪenia jednostkowych kosztów logistycznych przy duĪych

obrotach centrum logistycznego,

– zmniejszenia nakładów inwestycyjnych na centra logistyczne dziĊki

reali-zacji wspólnych przedsiĊwziĊü, w których uczestniczy zarówno samorząd

terytorialny oraz grupa firm bezpoĞrednio zaangaĪowanych w budowĊ CL.

WyjątkowoĞü centrum logistycznego polega na jego podejĞciu do realizacji

postawionych przed nim zadaĔ, a mianowicie

:

– całodobową, wszechstronną obsługĊ produktu logistycznego wraz z

za-pewnieniem wszystkim pracownikom, kierowcom wszelkich usług hotelowo-

-gastronomiczno-bytowych,

– Ğwiadczenie wszechstronnych usług w zakresie magazynowania, z

uwzglĊ-dnieniem magazynów specjalizowanych, a takĪe udostĊpnieniem składów

celnych,

– umoĪliwienie, w wydzielonych strefach lub magazynach, kompletacji

i dekompletacji ładunków, pakowania, znakowania, kontroli fitosanitarnych,

a dla artykułów szybko rotujących zapewnienie zasady „first in first out”,

– moĪliwoĞü przeładunków towarów z jednego Ğrodka transportu na drugi,

samochód-wagon, samochód-samolot itp.,

– kompletowanie jednostek transportowych do całej ładownoĞci w celu

op-tymalizacji powierzchni, jak i unikniĊcia „pustych przejazdów”.

W centrach logistycznych znajdują siĊ takĪe zakłady remontowe, stacje

pa-liw, myjnie, specjalistyczne sklepy motoryzacyjne dostĊpne całą dobĊ. CL

umoĪliwia firmom magazynowanie produktów w oczekiwaniu na wystąpienie

na nie popytu, jak i zmianĊ wymagaĔ rynku, jednoczeĞnie specjaliĞci CL pełnią

funkcjĊ doradców, konsultantów w zakresie form i metod obsługi ładunku,

obsługi prawnej i celnej

.

10

M. W a l c z a k, Centra logistyczne. Wyzwania. PrzyszłoĞü, Wyd. WyĪsza Szkoła Cła i Logistyki, Warszawa 2008, s. 16.

11

M. M i n d u r, Logistyka, infrastruktura techniczna na Ğwiecie. Zarys teorii i praktyki, Wyd. Instytut Technologii Eksploatacji, PaĔstwowy Instytut Badawczy, Warszawa–Radom 2008.

12

Nowoczesne i kompleksowe (w odniesieniu do standardów Ğwiatowych) CL

to dopiero przyszłoĞü w Polsce. Niemniej jednak wiele z wczeĞniej opisanych

funkcji z powodzeniem zostało zaimplementowanych w naszym kraju i z

po-wodzeniem spełniają powierzone zadania. W kolejnym etapie prowadzonych

rozwaĪaĔ uwaga zostanie skupiona na kilku kluczowych aspektach dotyczących

powiązania wdraĪanych technologii oraz systemów informacyjnych w

zarządza-niu łaĔcuchem dostaw w polskich CL. Nowoczesne technologie informacyjne

w zarządzaniu łaĔcuchem dostaw to podstawa w aspekcie oszczĊdnoĞci czasu

a tym samym pieniĊdzy, zarówno swoich, jak i klienta czy współpartnera.

3. ZASTOSOWANIE NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII PRZEZ FIRMĉ IKEA

Efektywne zarządzanie logistyczne wymaga stosowania nowoczesnych

in-strumentów i narzĊdzi, którymi są mierniki i wskaĨniki logistyczne

. PodstawĊ

oceny wyników działania usługodawcy w outsourcingu logistycznym stanowią

miĊdzy innymi mierniki ujĊte w „gwarancji jakoĞci Ğwiadczonych usług”

(SLA)

. WskaĨniki ujmowane w SLA dotyczą realizacji poszczególnych

rodza-jów zadaĔ logistycznych, przykładowo takich jak:

– GotowoĞü dostawcza,

– Cykl dostawy,

– ElastycznoĞü dostaw,

– StabilnoĞü dostaw w warunkach kryzysowych,

– DostĊp zleceniodawcy do informacji gromadzonych przez usługodawcĊ,

– Usprawnianie działaĔ logistycznych przez usługodawcĊ.

Skuteczne przygotowanie, a nastĊpnie korzystanie z tych wskaĨników

uła-twiają bazy danych. Bazy danych są najwaĪniejszymi komponentami wszelkich

platform przeznaczonych do wspomagania procesów biznesowych, zwłaszcza

wspomagania zarządzania łaĔcuchami dostaw. To właĞnie one stanowią rdzeĔ

najbardziej zaawansowanych systemów logistycznych, którymi bez wątpienia są

systemy klasy ERP, te zaĞ bezpoĞrednio połączone współtworzą podstawową

bazĊ dla systemów WMS.

Za początek wdroĪenia idealnego (modelowego) systemu nowoczeĞnie

funkcjonującej firmy, w Centrum Dystrybucji IKEA w Jarostach, uznano

właĞ-nie stworzewłaĞ-nie bazy danych wszystkich dostawców i podwykonawców

współ-pracujących z firmą, a nastĊpnie powiązanie wszystkich odbiorców (sklepy,

magazyny regionalne czy magazyny buforowe na całym Ğwiecie). Kolejnym

13

J. T w a r ó g, Mierniki i wskaĨniki logistyczne, Wyd. ILiM, PoznaĔ 2003, s. 5.

14 _{Wybrane kryteria procesów logistycznych realizowanych z usługodawcą w outsourcingu,}

krokiem była implementacja systemu gospodarki magazynowej, lecz takiego

systemu, który połączyłby system klasy ERP z systemem WMS. Natychmiast

zarząd firmy IKEA podjął decyzjĊ o stworzeniu takiego programu, który

skupił-by wszystkie dane i powiązał wszystkich uczestników tego samego łaĔcucha

dostaw, powstał system ASTRO.

Zaprojektowany system zaczął siĊ spłacaü po ponad roku od momentu

im-plementacji, by w chwili obecnej dostarczaü właĞcicielowi milionowe zyski.

NajwaĪniejsze korzyĞci z korzystania z programu to:

• dzienny monitoring zamówieĔ spływających do systemu i

natychmiasto-we ich kreowanie, by „just in time” były u klienta;

• porównywanie „forecasts” z obecnym stanem zamówieĔ w celu dobrania

odpowiedniej liczby pracowników z odpowiednim wyprzedzeniem;

• monitorowanie i optymalizacja pracy na magazynie;

• włączenie w system sprzĊtu obsługującego dzienny przepływ towaru

w magazynie jak wózki widłowe, skanery, PDA, układnice;

• kontakt z przewoĨnikami w celu zamówienia odpowiedniej liczby

Ğrod-ków transportu itd.;

• potwierdzenie on-line o dostarczeniu artykułu na czas do odbiorcy;

• natychmiastowa reakcja na uszkodzenia bądĨ reklamacje jakoĞciowe.

WdraĪane technologie i systemy informacyjne – Centrum Dystrybucji IKEA

Kolejnym etapem po wdroĪeniu systemu było zoptymalizowanie miejsca

w Centrum Dystrybucji IKEA pod Piotrkowem Trybunalskim, i tak by zyskaü

wiĊkszą powierzchniĊ składowania postanowiono zbudowaü wewnątrz

magazy-nu moduł z systemem układnic typu SILO, który jest wyposaĪony w regały

z firmy Nedcon, układnice regałowe są dziełem firmy LTW, a system

zarządza-nia magazynem pochodzi ze szwedzkiej firmy Ma System. SILO, umieszczone

w Ğrodkowej czĊĞci całego Centrum Dystrybucji, pozwala na zmagazynowanie

na 22 metrach wysokoĞci 74 000 palet w jednym miejscu. Tak skonstruowany

system pozwala nam na skupienie wszystkich artykułów przeznaczonych do

dystrybucji w jednym miejscu, oszczĊdzając czas, a przede wszystkim

pienią-dze. Nowy magazyn jest ogrzewany przy pomocy pomp ciepła (o łącznej mocy

940 kW), przy czym ciepło pochodzi z wody pobieranej z 2 studni głĊbinowych.

Obecnie szwedzka grupa IKEA współpracuje z 1600 dostawcami z 55 krajów,

produkującymi artykuły wyposaĪenia domów i meble dla 186 domów

me-blowych firmy w 31 krajach na Ğwiecie (w Polsce 7). Rocznie dystrybuowanych

jest 10 tys. rodzajów róĪnych produktów o łącznej objĊtoĞci 16 mln m

szeĞ-ciennych. Do tej pory wartoĞü inwestycji grupy IKEA w Polsce wyniosła

450 mln USD.

Jak widaü, nowoczesny system informacyjny jest nierozerwalnie połączony

z rozwojem technologicznym i inwestycjami, uzyskiwane korzyĞci przejawia siĊ

przede wszystkim w:

• poprawie bezpieczeĔstwa ludzi pracujących w nowoczesnych

maga-zynach,

• oszczĊdnoĞci czasu i pieniĊdzy klienta, stając siĊ liderem rynku poprzez

dostĊpnoĞü i niezawodnoĞü,

• zauwaĪalnym procesie substytucji siły roboczej przez rozwiązania

techno-logiczne jako czynnik wspierający rozwój techniki,

• natychmiastowej reakcji na ciągłe zmiany zachodzące w Ğwiecie,

• zadowoleniu pracowników z wysokiej kultury pracy, zarobków oraz

ĞwiadczeĔ dodatkowych,

• prestiĪu firmy jako lidera rynku.

4. NOWOCZESNOĝû W FIRMIE HUMAX

KoreaĔska firma Humax jest zarówno producentem, jak i podwykonawcą

telewizorów LCD oraz dekoderów cyfrowych tzw. STB Box-ów. Początki

działalnoĞci firmy były mało efektywne, a mianowicie, po zakupieniu fabryki

z prawie gotową infrastrukturą (po starej fabryce telewizorów) do produkcji TV

oraz STB zorientowano siĊ, Īe prognozy produkcyjne znacznie przewyĪszą

moĪliwoĞci wytwórcze fabryki. Pierwszy podstawowy problem to brak

magazy-nu wysokiego składowania, który skupiłby wszystkie artykuły w jednym

miej-scu, kolejny to konieczna rozbudowa i wdroĪenie nowych technologii, które

przede wszystkim zoptymalizują i przyĞpieszą proces produkcji. Z róĪnych

wzglĊdów nie moĪna było wybudowaü magazynu przy fabryce, w związku

z czym proces magazynowy naleĪało podzieliü na dwie fazy. Pierwsza to

magazyn buforowy – na trzy dni produkcyjne, oraz magazyn główny, przez

który przechodziü bĊdą wszystkie artykuły do produkcji na najbliĪsze 3–6

miesiĊcy.

Po znalezieniu magazynu odpowiedniego pod wzglĊdem wielkoĞci oraz

bli-skiego połoĪenia od fabryki (35 km), naleĪało skumulowaü wszystkie artykuły

w jednym miejscu, które do tej pory były umieszczone w magazynach w

Beł-chatowie, Łodzi i Pruszczu GdaĔskim. Magazyn taki powstał w Logistic City

w Piotrkowie Trybunalskim. W magazynie tym rozpaletyzowano około 300

palet, na których znajdowały siĊ róĪne artykuły do produkcji, a nastĊpnie

skumulowano te same artykuły na jedną paletĊ, by zmagazynowaü ją w jednej

lokacji. Tak stworzony Magazyn – LC, dawał powody do powiĊkszania iloĞci

produkcyjnych w skali miesiąca, tygodnia, a nawet dnia. Jednak najwaĪniejszą

rzeczą było potwierdzenie przygotowania produkcji na dzieĔ nastĊpny w 100%

i dostarczenie z LC do fabryki w Bełchatowie w systemie „just in time”.

Sprawne funkcjonowanie magazynu wymagało podjĊcia decyzji o

inwesty-cjach. Pierwsza z nich to stworzenie bazy danych, kolejno zakup i

„przerzuce-nie” całej bazy do systemu typu SAP WMS. RównoczeĞnie zakupiono wózki

widłowe do obsługi magazynu wysokiego składowania, preparacji-kompletacji

oraz wózki typowo załadunkowe. Planowanie równieĪ powiązano z systemem

SAP, a kluczem do prawidłowego funkcjonowania były trafne przewidywania

iloĞci produkowanych telewizorów i dekoderów – tzw. „forecast-y”.

Rys. Przewidywania iloĞci produkowanych telewizorów i dekoderów Forecast w 2009 (sztuk/tydzieĔ)

Wraz z implementacją SAP-a w magazynie LC, pojawiły siĊ tzw. PDA, co

znaczy Personal Didital Assistant, czyli małe, przenoĞne komputery ze skanerem

i gospodarką magazynową w jednym. Era przygotowaĔ artykułów dziennej

produkcji przeszła do lamusa, a sama kompletacja z uciąĪliwego obowiązku

stała siĊ przyjemnoĞcią. W duĪej mierze poprawił siĊ czas przygotowania

pro-dukcji, dokładnoĞü przygotowania, a natychmiastowa moĪliwoĞü reakcji na błąd

rozpoczĊła eliminacjĊ niezgodnoĞci w przygotowaniu produkcyjnym. Cała firma

o globalnym zasiĊgu w jednej chwili mogła odtąd kontrolowaü wszystkie

działania firmy, bez znaczenia w jakim kraju zachodzą. Tak wiĊc począwszy od

bazy danych kolejne etapy wyglądały nastĊpująco:

• stworzenie systemu zarządzania bazą danych,

• połączenie wszystkich oddziałów w firmie (na całym Ğwiecie) poprzez

wdroĪenie intranetowych rozwiązaĔ,

• początki stosowania systemów ERP i łączenia ich z zarządzaniem

łaĔcu-chem dostaw,

• implementacja systemu SAP WMS,

• zakup nowoczesnego sprzĊtu do obsługi magazynu wysokiego składu,

• wdroĪenie niektórych systemów automatycznej identyfikacji jak kody

kreskowe, technologia radiowa wewnątrz magazynu,

• stworzenie sprawnej jednostki do kontroli przyjmowanych w LC

artyku-łów, tzw. Kontroli JakoĞci „ na wejĞciu” – IQC.

JeĪeli chodzi o produkcjĊ, to i tutaj nastąpiły daleko idące zmiany, i tak

sys-tem produkcji został podzielony na dwa rodzaje: produkcja ciągła-liniowa oraz

produkcja w celach-gniazdowa. Powodem takiej zmiany było stworzenie

sys-temu motywacyjnego dla kaĪdej celi z osobna oraz zabezpieczenie przed

ewentualną absencją wiĊkszej iloĞci pracowników, którzy mają ĞciĞle okreĞlone

zadania w produkcji liniowej. Kolejnym usprawnieniem wdroĪonym na

produk-cji było wdroĪenie metody Kanban, która została opracowana w latach

piĊüdzie-siątych w Japonii, jako metoda sterowania produkcją. Metoda ta opiera siĊ na

poszczególnych kartach wyrobów ich cyrkulacji i analizie. Kanban polega na

takim organizowaniu procesu wytwórczego, aby kaĪda komórka organizacyjna

produkowała dokładnie tyle, ile w danej chwili jest potrzebne. W metodzie tej,

za czynnik krytyczny zarządzania materiałami uznano sterowanie zapasami

.

Charakterystyczną cechą tej metody jest praktyczna likwidacja magazynów

przedprodukcyjnych, miĊdzyoperacyjnych i wyrobów gotowych. Materiały

i półfabrykaty dostarczane są od dostawców z godzinową dokładnoĞcią, dziĊki

rezerwom zdolnoĞci produkcyjnych i elastycznoĞci procesu produkcji moĪliwe

jest wyprodukowanie niemal dowolnego elementu w kaĪdej chwili, a zlecenia

produkcyjne są ĞciĞle zsynchronizowane z zamówieniami otrzymywanymi od

klientów. OczywiĞcie metoda to nie do koĔca funkcjonuje zgodnie z ideą jej

wdroĪenia, niemniej jednak po pierwszym, rocznym okresie moĪna

zaobserwo-waü 17% wzrost produkcji przy tej samej obsadzie pracowników

produkcyj-nych, 32% redukcjĊ zapasów oraz 89% redukcjĊ braków.

Kolejnym systemem obecnie wprowadzanym przez dział produkcji firmy

Humax jest system 5S, który jest systemem wizualnego utrzymania porządku,

czystoĞci i dobrej organizacji w miejscu pracy. Stosowanie 5S w firmie Humax

polega, jak we wszystkich firmach, na usuwaniu nieprzydatnych przedmiotów

z miejsca pracy (1S), wizualnym umieszczaniu wszystkich potrzebnych rzeczy

na swoim miejscu (2S) oraz na utrzymaniu zakładu pracy w nienagannej

15

Najkrócej ideĊ KANBAN oddaje hasło „7 x Īadnych”: 1 – braków, 2 – opóĨnieĔ, 3 – zapa-sów, 4 – kolejek – gdziekolwiek i po cokolwiek, 5 – bezczynnoĞci, 6 – zbĊdnych operacji technologicznych i kontrolnych, 7 – przemieszczeĔ.

czystoĞci (3S). Poprzez standaryzacjĊ wykonywania tych czynnoĞci (4S),

dyscyplinĊ oraz ciągłe usprawnianie metod pracy (5S), tworzony jest trwały

system zapewniający ład i porządek, lecz tutaj wszystkie artykuły i miejsce

składowania lub przeznaczenie na produkcjĊ moĪna monitorowaü w systemie

z rodziny MM o nazwie MES – Material Equal System. Jeszcze innym

sposo-bem na „wyrobienie” przewidywanych iloĞci to wdroĪenie pakietu szkoleĔ dla

wszystkich pracowników firmy pod nazwą Lean Management prowadzonego

przez Polskie Centrum ProduktywnoĞci, w skład którego wchodzą takie metody

jak Kaizen, Poka Yoke i 5S.

Pozostał jeszcze kolejny, jakĪe waĪny, czynnik warunkujący finalny sukces

w zarządzaniu łaĔcuchem dostaw – transport. Tutaj równieĪ firma postawiła na

inwestycje oraz reorganizacjĊ dotychczas funkcjonujących stereotypów.

Pierw-szym etapem był zakup kilku samochodów do przewozu drobnicowych

elemen-tów bardzo drogiej, ale niezbĊdnej elektroniki wykorzystywanej podczas

dzien-nej produkcji, co zniwelowało przestoje produkcyjne z powodu nie dostarczenia

elementów na czas. Samochody te obsługują szczególnie trasy z lotnisk w

Ham-burgu i Wiedniu. NastĊpny krok to renegocjacje kontraktów transportowych dla

róĪnych kierunków i dla róĪnych aktywnoĞci tzn. przewozy kontenerowe,

samochodowe, lotnicze i ustalenie sposobu współpracy o rozliczanie

wskaĨni-kowe z wykonanej usługi. Samo bowiem dostarczenie towaru na miejsce nie

warunkuje wykonanie usługi, towar musi zostaü dostarczony na czas, na miejsce

oraz w odpowiedniej kondycji jakoĞciowej. Dopiero taka dostawa moĪe zostaü

zakwalifikowana do grona zrealizowanych.

Wszystkie te czynniki i wdroĪenia umacniają przewagĊ konkurencyjną na

rynku i tak firma Humax nie tylko produkuje własne telewizory i dekodery,

została równieĪ jednym z wiĊkszych autoryzowanych podwykonawców takich

firm jak LG czy JVC.

5. KAUFLAND JAKO FIRMA NOWOCZEĝNIE ZARZĄDZANA

Kolejną firmą, która od początku swego istnienia wdraĪała nowoczesne

technologie i systemy informacyjne w zarządzaniu łaĔcuchem dostaw to

nie-miecka firma Kaufland w Rokszycach pod Piotrkowem Trybunalskim

.

Lo-gistyka Kauflanda zajmuje siĊ przede wszystkim dystrybucją towaru do sieci

własnych marketów. Dostarczenie zamawianego produktu w zdefiniowanych

16

Grupa Kaufland naleĪy do 10 najwiĊkszych przedsiĊbiorstw handlowych Europy i domi-nuje w branĪy hipermarketów. Sklepy sieci Kaufland znajdują siĊ w Niemczech, Czechach, Słowacji, Polsce, Chorwacji i Rumunii. Obecnie otwartych jest łącznie ponad 600 placówek o powierzchni od 2500 do 12 000 m2_{. Do Grupy Kaufland naleĪą marki Kaufland, Handelshof,}

rygorystycznie barierach czasowych, wymagało wprowadzenia nowoczesnych

systemów, standardów i metod zarządzania w odniesieniu do nastĊpujących

pro-cesów dystrybucyjnych: zamawianie towarów, kształtowanie zapasów,

maga-zynowanie, transport.

Odzwierciedleniem zachodzących w tym obszarze zmian jest realizacja

pierwszego etapu budowy centrum dystrybucyjnego w Rokszycach (obiektu

o powierzchni 86 tys. m

). Centrum posiada skomputeryzowany bank informacji

o zasobach magazynowych oraz potencjalnych potrzebach realizacyjnych.

System informatyczny magazynu LES (Logistics Execution System) oparty jest

na rozwiązaniach firmy SAP w zakresie zarządzania gospodarką magazynową

w całym obszarze Warehouse Management, który w kompleksowy sposób

steruje całoĞcią operacji w obrĊbie łaĔcucha dostaw.

Głównymi metodami funkcjonującymi w firmie Kaufland, są: metoda FIFO

(powszechnie stosowana w firmach, w których funkcjonuje dystrybucja

artyku-łów spoĪywczych), kolejnym istotnym czynnikiem zachowania Ğcisłego

przypi-sania lokacji towaru w magazynie jest wprowadzenie technologii Pick by Voice,

czyli wysoko zaawansowanego technologicznie systemu kompletacji towaru

opierającego siĊ na symulatorze mowy. System ten zastąpił tradycyjne terminale

kodów kreskowych. Proste i łatwe w obsłudze wyposaĪenie indywidualne

pracownika składające siĊ z zestawu (PDA/Headset) umoĪliwia mu

wykorzysta-nie w trakcie kompletacji obydwu rąk przyczyniając siĊ do wzrostu jego

wydajnoĞci nawet o 20 procent.

System automatycznie, bez rozdzielania pracy przez dysponentów (jak to

miało miejsce dotychczas), grupuje zadania do wykonania, takie jak np. zlecenie

kompletacji, uzupełnienia podstawy lub zwrotu. Pracownik logując siĊ do

od-powiedniej grupy automatycznie otrzymuje przydział pracy o okreĞlonym

charak-terze. Sterowanie kolejnoĞci zleceĔ odbywa siĊ poprzez zdefiniowanie

odpowied-niego priorytetu pracy w skali od 1 do 5. KaĪde potwierdzone pobranie towaru

znajduje swoje odzwierciedlenie w systemie pozwalającym na bieĪąco Ğledziü

ruch towaru w obrĊbie kanału logistycznego magazynu na linii: zapas, pobranie,

realizacja, ekspedycja. Za załadunek skompletowanych i przypisanych do

zde-finiowanych systemowo stref wydania jednostek ładunkowych odpowiedzialny

jest dział transportu.

Centrum wykorzystuje równieĪ innowacyjną technologiĊ – system Topas,

która na podstawie analizy przyjĊcia do magazynu artykułów, wielkoĞci

zamó-wieĔ, o Ğredniej iloĞci wydania, harmonogramu załadunku, odległoĞci pomiĊdzy

marketami, czasem dostawy oraz przydziałem tras pomiĊdzy spedytorów potrafi

okreĞliü wzorcowy model podziału tras dystrybucyjnych. Przy pomocy rĊcznego

skanera skanowana jest kaĪda z wjeĪdĪających na samochód palet, co

automa-tycznie związane jest z wyksiĊgowaniem w magazynie i zaksiĊgowaniem w

mar-kecie danej dostawy. Ruch ten zostaje natychmiast zarejestrowany w systemie

centralnym. Specyfikacja dostawy zostaje wydrukowana bezpoĞrednio w

mar-kecie, ograniczając biurokratyczne nakłady pracy oraz umoĪliwiając odbiorcy

weryfikacjĊ iloĞci zamówionego towaru przed zrealizowaniem zamówienia.

Dodatkową zaletą systemu jest automatyczne, na podstawie danych

systemo-wych, tworzenie dla spedytorów rachunków pro forma, które po weryfikacji są

automatycznie ksiĊgowane w centralnym systemie wspomagania zarządzania

i dostĊpne pracownikom działu rozliczenia rachunków.

Mimo tak rozbudowanego technologicznie i informatycznie Centrum

Dys-trybucji władze firmy podjĊły decyzjĊ o budowie automatycznego magazynu

wysokiego składowania o pojemnoĞci 33 tysiĊcy palet euro. Skomputeryzowany

system w sposób automatyczny sterowaü bĊdzie ruchem palet po przenoĞnikach

rolkowych w taki sposób, aby płynnie przemieszczały siĊ z miejsca przyjĊcia

poprzez miejsce składowania do miejsca wydania towaru. Kody kreskowe

poruszających siĊ po przenoĞniku rolkowym palet odczytywane bĊdą przez

skanery rozmieszczone w miejscach poprzedzających zmianĊ kierunku ruchu

palet. Zastosowanie automatycznych wind, zaprojektowanych do pracy w

wąs-kich korytarzach i na wysokoĞciach do 30 metrów, zostało podyktowane

koniecznoĞcią maksymalnego wykorzystania dostĊpnej kubatury magazynowej.

Bezdokumentowa realizacja zleceĔ, automatyzacja, permanentna kontrola i

aktua-lizacja stanu magazynowego, optymaaktua-lizacja czasu realizacji oraz ograniczenie

liczby pomyłek uzasadniają wdroĪenie tego nowatorskiego rozwiązania.

PODSUMOWANIE

DziĊki zastosowaniu systemów komputerowych i odpowiedniego

oprogra-mowania wspomagającego, operacje logistyczne mające wiele złoĪonych zadaĔ,

takich jak planowanie dostaw i zarządzanie zapasami, stały siĊ w duĪej mierze

zadaniami rutynowymi. Co wiĊcej, symulacje komputerowe całych systemów

logistycznych umoĪliwiają opracowanie optymalnego rozwiązania

zapewniają-cego odpowiedni poziom obsługi klienta. Warunkiem sukcesu we współczesnej

logistyce jest wdraĪanie nowoczesnych technologii i systemów informacyjnych,

które w powiązaniu ze strategiami łaĔcuchów dostaw w pełni zaspokajają

zmienne postulaty obecnych i przyszłych klientów.

Firmy produkcyjne, dystrybucyjne, outsourcingowe, bez systemów

informa-tycznych, automatycznej identyfikacji towarów czy elektronicznej wymiany

danych nie mają dziĞ czego szukaü w łaĔcuchach dostaw czy jakiejkolwiek

działalnoĞci, nie mówiąc o logistyce, co z góry skazuje je na poraĪkĊ. WaĪne

jest, by na kaĪdym etapie zarządzania w firmie mieü ĞwiadomoĞü potrzeby

stosowania nowoczesnych technologii logistycznych oraz systemów

informa-cyjno-telematycznych.

Ten szeroko otwarty temat wciąĪ siĊ rozwija i wymusza poszukiwanie

wła-snych rozwiązaĔ na drodze do coraz to nowszych rozwiązaĔ w łaĔcuchu dostaw

w kaĪdym Centrum Logistycznym oraz Uczelniach zajmujących siĊ

problema-tyką i zastosowaniem nowoczesnych technologii i systemów informacyjnych

w logistyce XXI wieku.

LITERATURA

C i e s i e l s k i M., Rynek usług logistycznych, Difin, Warszawa 2005. D ł u g o s z J. Nowoczesne technologie w logistyce, PWE, Warszawa 2009. K a Ĩ m i e r s k i J., Logistyka a rozwój regionu, Wyd. UŁ, ŁódĨ 2009.

K i s i e l n i c k i J., S r o k a H., Systemy informacyjne biznesu, Placet, Warszawa 2005.

K o t S., Nowe kierunki rozwoju logistyki, Wyd. Politechniki CzĊstochowskiej, CzĊstochowa 2008. „Logistyka a JakoĞü” 2008, nr 1.

„Logistyka a JakoĞü” 2008, nr 6.

M a j e w s k i J., Informatyka dla logistyki, Wyd. ILiM, PoznaĔ 2006.

M i n d u r M., Logistyka, infrastruktura techniczna na Ğwiecie. Zarys teorii i praktyki, Wyd. Instytut Technologii Eksploatacji, PaĔstwowy Instytut Badawczy, Warszawa–Radom 2008. S z y m o n i k A., Systemy informatyczne w realizacji funkcji logistycznych, Wyd. Naukowe

WyĪszej Szkoły Kupieckiej, ŁódĨ 2006.

T w a r ó g J., Mierniki i wskaĨniki logistyczne, Wyd. ILiM, PoznaĔ 2003.

W a l c z a k M., Centra logistyczne. Wyzwania. PrzyszłoĞü, Wyd. WyĪszej Szkoły Cła i Logistyki, Warszawa 2008.

Cezary Gradowicz, Krzysztof Pasek

Modern Technologies and information systems in supply

chain management at logistic centers

One of the major factors affecting the economic development is widely understood im-provement methods and management. Formation of ever newer, more accurate solutions shows how important and indispensable role in modern technology meet in today, let alone the future of logistics. Information technology in the logistics, of setting new trends that are rapidly positioned company, and have been leaders in the industry. Companies from the logistics services, which do not introduce modern management systems at an accelerating pace lose their importance as an attractive business partner.