Politechnika Białostocka
Streszczenie
SpołeczeĔstwo informacyjne (SI) traktuje siĊ jako wielowymiarową rzeczywi-stoĞü, okreĞloną przez cztery podstawowe składniki: technologiczny (dostĊp do urzą-dzeĔ umoĪliwiających wytwarzanie, przechowywanie, przekazywanie, pobieranie i wykorzystywanie informacji), ekonomiczny (budowa sektora produkcji i usług, zaj-mujących siĊ wytwarzaniem informacji oraz technik informacyjnych, a takĪe udział tych sektorów w kształtowaniu PKB), społeczny (odsetek społeczeĔstwa korzystający z Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych – z ang. ICT, dla celów prywat-nych i słuĪbowych) oraz kulturowy (ĞwiadomoĞü znaczenia informacji jako cennego dobra).
Budowanie społeczeĔstwa informacyjnego to proces, który toczy siĊ samoistnie. Ze wzglĊdu na jego złoĪonoĞü, rozwój ten wymaga jednak pewnej interwencji. Ni-niejszy artykuł prezentuje działania, jakie były podejmowane w Polsce w latach 2000–2010, mające na celu wspomaganie kształtowania społeczeĔstwa informacyj-nego.
Słowa kluczowe: społeczestwo informacyjne, kształtowanie społeczestwa informacyjnego, in-formacja, ICT, technologie informacyjno-komunikacyjne, foresight.
1. Wprowadzenie
Znaczenie wpływu technologii informacyjnych na społeczne zmiany, dostrzeono ju po II wojnie wiatowej. Jednak cisła idea społeczestwa informacyjnego pojawiła si po raz pierwszy w Japonii, w wyniku wzrostu znaczenia sektora informacyjnego dla tej gospodarki w latach 60. XX wieku. Termin ten (jap. johoka shakai) po raz pierwszy został uyty przez socjo-loga Tadeo Umesao w 1963 roku [5]; natomiast popularyzatorem tego pojcia stał si Keinichi Koyama, autor rozprawy Introduction to Information Theory (Wprowadzenie do teorii informacji) [11]. W Europie okrelenie to zostało spopularyzowane wraz z opublikowaniem w 1978 roku ra-portu francuskich socjologów Simona Nora i Alaina Minca, na temat tendencji rozwoju systemów społecznych [1].
W artykule przedstawiono definicj społeczestwa informacyjnego oraz przeanalizowano ini-cjatywy na rzecz jego budowy podejmowane w Polsce w latach 2000–2010. Uwzgldniono przede wszystkim projekty rzdowe, a take – zyskujce coraz wiksz popularno w kraju – badania foresight.
2. Definicja społeczestwa informacyjnego
W literaturze mona odnale wiele definicji społeczestwa informacyjnego1. Jedna z nich, sformułowana przez Organizacj Współpracy Gospodarczej i Rozwoju okrela, i SI „moe zosta znalezione na przeciciu, kiedy odrbnych, przemysłów: telekomunikacyjnego, mediów elektro-nicznych i informatycznego, bazujcych na paradygmacie cyfrowej informacji”[9]. Mona zatem stwierdzi, e podstaw funkcjonowania społeczestwa informacyjnego jest dostrzeenie informa-cji jako najwikszej wartoci, a take rozwój wszelkich technik jej gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i uytkowania. Szczególn rol odgrywa stale rosnca moc obliczeniowa kompute-rów oferowanych na rynku, której towarzysz spadajce ceny. Ponadto istniejca moliwo ł-czenia komputerów w sieci, pozwala im na dzielenie danych, aplikacji, a czasami samej mocy obliczeniowej na bardzo due odległoci.
Społeczestwo informacyjne traktuje si take jako wielowymiarow rzeczywisto, okrelo-n przez cztery podstawowe składniki: technologiczny (dostp do urzdze umoliwiajcych wy-twarzanie, przechowywanie, przekazywanie, pobieranie i wykorzystywanie informacji), ekono-miczny (budowa sektora produkcji i usług, zajmujcych si wytwarzaniem informacji oraz technik informacyjnych, a take udział tych sektorów w kształtowaniu PKB), społeczny (odsetek społe-czestwa korzystajcy z Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych – z ang. ICT, dla celów prywatnych i słubowych) oraz kulturowy (wiadomo znaczenia informacji jako cennego dobra) [6]. Takie podejcie oddaje istot wieloaspektowoci tego zjawiska.
3. Inicjatywy na rzecz rozwoju społeczestwa informacyjnego w Polsce
Budowanie społeczestwa informacyjnego to proces, który toczy si samoistnie. Ze wzgldu na jego złoono, rozwój ten wymaga pewnej interwencji. Problem dostrzeono take w Polsce w latach 90. XX wieku.
Pocztków zainteresowania budowaniem społeczestwa informacyjnego w Polsce upatrywa mona w raporcie opracowanym w 1991 r. przez Polskie Towarzystwo Informatyczne pt. Propo-zycja strategii rozwoju informatyki i jej zastosowaĔ w Rzeczypospolitej Polskiej. W 1994 r. podjta została take debata na ten temat podczas I Kongresu Informatyki Polskiej. Analizowano wówczas Raport Bangemanna (unijnego komisarza odpowiedzialnego za rozwój telekomunikacji i techno-logii informacyjnych) pt. Europa i SpołeczeĔstwo Globalnej Informacji – Zalecenia dla Rady Eu-ropy [13], pod ktem przełoenia go na sytuacj w kraju.
Zaproponowano w nim 10 inicjatyw, dotyczcych zmian pod wpływem nowoczesnych tech-nologii teleinformatycznych. Inicjatywy te obejmowały nastpujce obszary [13]:
− telepraca,
− szkolenia na odległo,
− sieci łczce uczelnie i jednostki badawcze,
− usługi teleinformatyczne dla małych i rednich przedsibiorstw, − zarzdzanie ruchem drogowym,
− kontrola ruchu powietrznego, − sieci na uytek sektora zdrowia,
− komputeryzacja sektora zamówie publicznych,
1
− transeuropejska sie administracji publicznej, − infostrada obszarów miejskich.
Zagadnienia zwizane ze społeczestwem informacyjnym podjto w debacie poselskiej dopie-ro w 2000 dopie-roku. Jej wynikiem była uchwała wzywajca rzd do „przedstawienia w trybie pilnym do koca 2000 roku załoe strategii rozwoju społeczestwa informacyjnego w Polsce” [14]. Wefekcie 11 wrzenia 2001 roku przyjta została Strategia rozwoju społeczeĔstwa informacyjne-go w Polsce na lata 2001–2006 – ePolska. Była to odpowied na inicjatywy europejskie, przeno-szca do polskich warunków plan działa „eEurope+”, przeznaczony dla krajów wówczas ubiega-jcych si o przyjcie do Unii Europejskiej. Postulowano w nim przyspieszon liberalizacj ryn-ków informacyjno-komunikacyjnych oraz wdroenie krajowych planów informatyzacji.
Plan ten miał znaczenie ze wzgldu na zamiar wejcia Polski do Unii Europejskiej. Działania na rzecz budowy społeczestwa informacyjnego zakładały osignicie nastpujcych celów [10]:
1. Przygotowanie społeczestwa polskiego do szybkich przemian technologicznych, spo-łecznych i gospodarczych zwizanych z tworzeniem si społeczestwa informacyjnego, a take do wyzwa nowego rynku pracy i nowych metod pracy.
2. Dostosowanie regulacji prawnych do wymaga szybkiego postpu technologicznego i ery społeczestwa informacyjnego.
3. Dostosowanie gospodarki narodowej do wymaga globalnej gospodarki elektronicznej (wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych).
4. Zapewnienie wsparcia dla gospodarki elektronicznej przez zaplecze naukowe w celu lepszego wykorzystania szans, jakie oferuje model społeczestwa informacyjnego. 5. Stworzenie przejrzystych i przyjaznych obywatelowi struktur administracji publicznej,
za pomoc narzdzi wykorzystujcych ICT.
6. Stworzenie warunków dla trwałego i zrównowaonego rozwoju regionalnego z uwzgldnieniem nowoczesnych technik społeczestwa informacyjnego.
7. Wzrost innowacyjnoci gospodarki w celu poprawy jej konkurencyjnoci. 8. Szeroka promocja kultury polskiej.
Wanym etapem budowania społeczestwa informacyjnego było utworzenie w grudniu 2001 r. nowego działu administracji rzdowej pod nazw „Informatyzacja”. Nadzór nad jego pra-cami leał w gestii Ministerstwa Nauki i Informatyzacji.
W 2002 roku Polska przystpiła do programu e-Content, który został powołany do ycia w 2000 roku przez Rad Unii Europejskiej. Miał on na celu pomoc w tworzeniu, wykorzystywaniu i dystrybucji europejskich zasobów cyfrowych w globalnej sieci i promocj rónorodnoci jzy-kowej i kulturowej w Internecie [4].
Kolejnym programem był IDA II (Interchange of Data between Administrations), który słuył do wymiany danych midzy administracjami krajów członkowskich UE. Zakładał on stworzenie infrastruktury teleinformatycznej, która pozwoli na bezpieczn wymian informacji midzy admi-nistracjami [4]. Polska rozpoczła swoje uczestnictwo w tym programie 4.12.2002 roku.
22 lipca 2003 roku Rada Ministrów przyjła dokument Program na lata 2003–2006 – Tworzenie mechanizmów i struktur rozwoju elektronicznej gospodarki w Polsce (Elektroniczna Platforma Wspomagania Handlu – eHandel) [1]. Platforma eHandel miała umoliwi realizacj wszelkich transakcji drog elektroniczn, tj. wyszukania odpowiednich ofert, złoenie zamówienia oraz płatnoci w oparciu o elektroniczne faktury. Miała ona równie integrowa działania
admini-stracji, umoliwiajc dostp do usług publicznych w obszarze współpracy z przedsibiorcami, tzw. G2B (Government to Business). Najwaniejsze efekty realizacji Programu to m.in. [15]: stworze-nie serwisu internetowego www.e-gospodarka.net.pl, który dostarcza informacji o Programie; po-wstanie Centralnego Repozytorium Wzorów Dokumentów Elektronicznych (CRWDE); wykona-nie Elektronicznego Katalogu Produktów EANIC – narzdzia do biecej synchronizacji danych midzy dostawc i odbiorc; rozpoczcie budowy wirtualnego inkubatora dla elektronicznej go-spodarki; uruchomienie ogólnokrajowego programu szkoleniowego dla propagatorów e-gospodarki, w oparciu o technologi e-learning; stworzenie raportu pt. „Elektroniczna gospodar-ka w Polsce”. Corocznie publikowane raporty stanowi kompendium wiedzy nt. stanu oraz dyna-miki rozwoju elektronicznej gospodarki w wielu sektorach oraz obszarach istotnych dla biznesu i administracji.
W 2004 roku zatwierdzono kolejny dokument, pod nazw Strategia informatyzacji Rzeczypo-spolitej Polskiej – ePolska na lata 2004–2006. Miała ona wytyczy kierunki rozwoju informatyza-cji, przy uwzgldnieniu planów Unii Europejskiej. Zakładała zapobieganie informacyjnemu wy-kluczeniu, zwikszenie informacyjnego przygotowania zawodowego oraz upowszechnienie umie-jtnoci posługiwania si komputerem [7]. W tym samym roku Ministerstwo Nauki i Informatyza-cji opracowało take dwa raporty: Plan działaĔ na rzecz rozwoju elektronicznej administraInformatyza-cji (eGovernment) na lata 2005–2006 oraz Proponowane kierunki rozwoju społeczeĔstwa informa-cyjnego w Polsce do 2020 r.
W czerwcu 2005 r. powstała Strategia kierunkowa rozwoju informatyzacji Polski do r. 2013 oraz perspektywiczna prognoza transformacji społeczeĔstwa informacyjnego do 2020 r. W kwiet-niu 2007 r. weszło w ycie Rozporzdzenie Rady Ministrów w sprawie Planu Informatyzacji PaĔ-stwa na lata 2007–2010. Jest to pierwszy dokument planistyczny w historii informatyzacji stracji publicznej, w sposób systematyczny opisujcy zadania do wykonania przez organa admini-stracji publicznej w zakresie rozwoju społeczestwa informacyjnego w Polsce.
Działania polskich władz skupiaj si take wokół zapewnienia powszechnego dostpu do In-ternetu. Wan rol przypisuje si równie nowym mediom komunikowania społecznego. Dlatego te w 2000 roku utworzono Zespół Poselski ds. Społeczestwa Informacyjnego, który podjł współprac z organizacjami pokrewnymi działajcymi w ramach Unii Europejskiej, m.in. Europe-an Parliament’s Research Initiative [1].
Kolejn inicjatyw, jaka została podjta przez Rzd RP jest Strategia rozwoju społeczeĔstwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, opracowana w grudniu 2008 r. Jest ona spójna z kluczo-wymi dokumentami okrelajcymi [8]:
a) strategiczne kierunki rozwoju Polski: − Strategi Rozwoju Kraju 2007–2015,
− Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia 2007–2013, − Strategicznym Planem Rzdzenia,
b) priorytety polityki europejskiej: − Strategi Lizbosk,
− inicjatyw eEurope – społeczeĔstwo informacyjne dla wszystkich,
− inicjatyw i2010 – Europejskie społeczeĔstwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia.
Tabela 1. Strategiczne kierunki i cele rozwoju społeczeĔstwa informacyjnego w Polsce do roku 2013
Obszar Strategiczne kierunki Cele szczegółowe
C Z Ł O W I E K
Przyspieszenie rozwoju kapi-tału intelektualnego i spo-łecznego Polaków dziki wykorzystaniu ICT
# podniesienie poziomu motywacji, wiadomoci, wiedzy oraz umiejtnoci w zakresie wykorzystania ICT, # podniesienie pozio-mu i dostpnoci edukacji oraz upowszechnienie zasady nauki przez całe ycie poprzez wykorzystanie ICT, # dopasowanie oferty eduka-cyjnej do wymaga rynku pracy, którego elementem s ICT, # pod-niesienie poczucia bezpieczestwa oraz zwikszenie aktywnoci społecznej, kulturalnej i politycznej Polaków w społeczestwie dziki ICT, # zapewnienie efektywnej ekonomicznie, bezpiecznej i zorientowanej na przyszłe potrzeby Polaków infrastruktury ICT, niezbdnej do rozwoju polskiego społeczestwa informacyjnego G O S P O D A R K A
Wzrost efektywnoci, inno-wacyjnoci i konkurencyjno-ci firm, a tym samym pol-skiej gospodarki na global-nym rynku oraz ułatwienie komunikacji i współpracy midzy firmami dziki wy-korzystaniu ICT
# podniesienie zdolnoci tworzenia przez orodki naukowo-badawcze innowacyjnych rozwiza wykorzystywanych przez podmioty gospodarcze, # stworzenie warunków sprzyjajcych roz-wojowi sektora ICT oraz e-usług w Polsce, # zwikszenie konku-rencyjnoci i innowacyjnoci polskich przedsibiorstw poprzez stworzenie warunków do pełniejszego wykorzystania ICT
P A S T W O Wzrost dostpnoci i efektywnoci usług admini-stracji publicznej przez wy-korzystanie ICT do przebu-dowy procesów wewntrz-nych administracji i sposobu wiadczenia usług
# udostpnienie szerokiego zakresu usług administracji publicznej wiadczonych drog elektroniczn, # podniesienie efektywnoci administracji publicznej dziki szerokiemu wykorzystaniu zestanda-ryzowanych i interoperacyjnych rozwiza informatycznych, # udo-stpnienie obywatelom oraz firmom samorzdom danych rejestrów referencyjnych oraz innych informacji sektora publicznego w celu ich wykorzystania na rzecz rozbudowy oferty treci i usług
ródło: Opracowanie własne na podstawie [8].
W strategii tej przyjto nastpujc wizj: „Aktywne społeczestwo osigajce wysok jako ycia w perspektywie osobistej i społecznej” oraz misj: „Umoliwienie społeczestwu po-wszechnego i efektywnego wykorzystania wiedzy i informacji do harmonijnego rozwoju w wy-miarze społecznym, ekonomicznym i osobistym”.
Na podstawie wizji i misji wyznaczone zostały strategiczne kierunki Polski w zakresie rozwo-ju społeczestwa informacyjnego. Okrelone zostały one w trzech obszarach zwizanych z: czło-wiekiem, gospodark, pastwem. Szczegółowy opis został przedstawiony w tabeli 1.
Zastosowanie technologii z obszaru ICT w kraju finansowane jest m.in. ze rodków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Program ten został opracowany w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007–2013. Dwie sporód omiu przewidzianych w jego zakresie osi priorytetowych dotycz społeczestwa informacyjnego: O priorytetowa 7. – Społe-czeĔstwo informacyjne – budowa elektronicznej gospodarki oraz O priorytetowa 8. – SpołeczeĔ-stwo informacyjne – zwiĊkszenie innowacyjnoĞci gospodarki. Przykładowe projekty prowadzone w ich ramach przedstawione zostały w tabeli 2.
Tabela 2. Wybrane projekty w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka
Lp. Nazwa projektu Instytucja odpowiedzialna
za realizacj projektu 1 Platforma Lokalizacyjno-Informacyjna z
Cen-traln Baz Danych (PLI CBD) Urzd Komunikacji Elektronicznej 2 Informatyzacja wydziałów ksig wieczystych Ministerstwo Sprawiedliwoci
3 pl.ID – polska ID karta Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Admini-stracji/Centrum Projektów Informatycznych 4 Rozwój elektronicznej Platformy Usług
Admini-stracji Publicznej
Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Admini-stracji/Centrum Projektów Informatycznych 5 Ogólnopolska sie teleinformatyczna na potrzeby
obsługi numeru alarmowego 112
Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Admini-stracji/Centrum Projektów Informatycznych 6 System Informacyjny Statystyki Publicznej
(SISP) Główny Urzd Statystyczny
7 e-Podatki Ministerstwo Finansów
8 e-Cło Ministerstwo Finansów
ródło: Opracowanie własne na podstawie [16].
4. Społeczestwo informacyjne w polskich projektach foresight
Kierunki rozwoju społeczestwa informacyjnego oraz jego technologii wyznaczane były take na podstawie studiów nad przyszłoci w postaci projektów foresight2. Szczególn uwag naley zwróci na Narodowy Program Foresight „Polska 2020”, uruchomiony w grudniu 2006 r., z inicjatywy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego. W projekcie tym wyodrbniono trzy pola ba-dawcze (rys. 1). Jednym z nich były Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne, w którego skład weszły pola tematyczne: Dostp do informacji, ICT a społeczestwo, ICT a edukacja, Biznes, Nowe media.
Eksperci poprzez projekt wskazali, i najbardziej potrzebne w Polsce jest [12]:
− zapewnienie dostpu do globalnej informacji, uzyskanego dziki rozproszonym systemom gromadzenia, przechowywania, przekazywania, przetwarzania i prezentacji informacji, poł-czonym szybkimi systemami łcznoci;
− technologie teleinformatyczne, które bd nonikiem nowych form kształcenia, co zwikszy szanse wszystkich obywateli na dostp do edukacji;
− niezawodna infrastruktura teleinformatyczna, która umoliwi społeczestwu i podmiotom go-spodarczym dostp do wiarygodnej informacji;
− powszechne wykorzystanie systemów informatycznych, które zapewni wzrost komfortu ycia i pracy.
2 Foresight to systematyczny, partycypacyjny proces konstruowania Ğrednio i długoterminowej wizji przyszłoĞci skierowany
Rys. 1. Pola badawcze w projekcie Narodowy Program Foresight „Polska 2020” ródło: Opracowanie własne na podstawie [17].
Problem rozwoju technologii społeczestwa informacyjnego podejmowany był take w wielu regionalnych projektach foresight. Rozwaania na ten temat prowadzone były w województwach m.in.: mazowieckim, łódzkim, podkarpackim, lskim i witokrzyskim. W tabeli 3 przedstawiono podstawowe dane na temat tych projektów oraz zakres w jakim zajmowały si zagadnieniami spo-łeczestwa informacyjnego i jego technologii.
Projekty zrealizowane dotychczas w Polsce wskazuj na potrzeb rozwoju technologii z ob-szaru ICT, gdy pobudzaj one zmiany gospodarcze i społeczne. Dziki ich wykorzystaniu moli-we stanie si m.in. nauczanie na odległo, telepraca, prowadzenie działalnoci gospodarczej przez Internet. Rozwijaj si usługi: administracja, bankowo, handel, edukacja, kultura, e-zdrowie, e-turystyka, itp. Niemal kady aspekt ycia człowieka moe by doskonalony przy wyko-rzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Podstawowym wska nikiem obrazujcym rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, jest liczba gospodarstw domowych wyposaonych w komputer i Internet. Mierniki te bowiem okrelaj moliwo osigania społecznych korzyci z rozwiza wykorzystu-jcych ICT. Zarówno wyposaenie gospodarstw domowych w komputer, jak i dostp do Internetu stale wzrasta (Rys 2). W porównaniu z rokiem 2003 odsetek gospodarstw domowych wyposao-nych w komputer w 2009 roku wzrósł dwukrotnie, natomiast dostp do Internetu deklarowało w 2009 roku 51,4 %, trzy razy wicej badanych ni sze lat wczeniej.
Opisane projekty, realizowane w ostatniej dekadzie w Polsce poparte s take konkretnymi działaniami rzdowymi o charakterze finansowym. Warto inwestycji w zakresie infrastruktury cyfrowej w kraju wyniósł w 2009 roku 2–2,5 mld euro, w porównaniu z rokiem 2008, kiedy wy-datki te sigały zaledwie 385 mln euro. Badania instytutu Economist Intelligence Unit, wykonane na zlecenie firmy Oracle, wskazuj na wysokie znaczenie ICT w strategicznych inwestycjach kra-ju. W efekcie analizy reakcji europejskich rzdów na kryzys gospodarczy, wyodrbniono trzy gru-py krajów, które: „id pełn par naprzód”, „zmieniaj kurs” lub „gwałtownie zatrzymuj si w celu przeczekania burzy”. Polska została zaliczona do pierwszej grupy krajów, co wskazuje na plany dalszego rozwoju sektora ICT w kolejnych latach [3].
Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne Narodowy Program Foresight „Polska 2020” Zrównowaony Rozwój Polski Bezpieczestwo
Tabela 3. Polskie projekty regionalne foresight dotyczące ICT Województwo Tytuł projektu Data
realizacji ICT/społeczestwo informacyjne
mazowieckie
Monitorowanie i prognozo-wanie priorytetowych, inno-wacyjnych technologii dla zrównowaonego rozwoju woj. mazowieckiego – Fore-sight Mazovia
07.2006-06.2008
Projekt koncentruje si na technologiach dla zrównowaonego rozwoju województwa mazowieckiego w 7 obszarach. Jednym z nich jest Poziom ycia.
łódzkie LORIS Wizja, Regionalny foresight technologiczny
07.2006-06.2008
W Projekcie opracowano trendy rozwoju technologii w województwie łódzkim pod ktem zmian m.in. poziomu ycia. podkarpackie
Priorytetowe technologie dla zrównowaonego rozwoju woj. Podkarpackiego
07.2006-06.2008
W projekcie wyodrbniono siedem obszarów badawczych, wród których znalazły si technologie informacyjne.
lskie
Priorytetowe technologie dla zrównowaonego rozwoju woj. lskiego
05.2006-06.2008
Jednym z analizowanych obszarów tema-tycznych były „Technologie informacyjne i telekomunikacyjne”.
witokrzyskie
Priorytetowe technologie dla zrównowaonego rozwoju woj. witokrzyskiego
07.2006-06.2008
W projekcie wyodrbniono obszary tema-tyczne: Informatyka, Telekomunikacja, Elek-tronika, Biofizyka, Medycyna, Technika Cy-frowa, Grafika Komputerowa, Poligrafia, Wzornictwo przemysłowe.
ródło: Opracowanie własne na podstawie stron internetowych poszczególnych projektów. 5. Podsumowanie
Współczesna epoka nazywana jest wiekiem informacji, „okresem zmiany, w którym globalne sieci konstruuj nowe społeczestwo i now gospodark, gdzie zmieniaj si znaczenia poj cza-su, przestrzeni i tosamoci”[2]. Wpływ na kształt tych zmian wywiera wiele czynników – rozwój technologiczny, orodki kreujce nowe zastosowania technologii w gospodarce i yciu społecz-nym oraz strategie polityczne kształtujce podstawy prawne przemian. Technologie społeczestwa informacyjnego (information society technologies – IST), w szczególnoci technologie informa-cyjne i komunikainforma-cyjne (information and communication technologies – ICT), przenikaj wszyst-kie dziedziny aktywnoci ludzwszyst-kiej, od gospodarki, sfery społecznej, polityki, a po kultur i ycie codzienne. Społeczestwo informacyjne powstaje i zmienia si wraz z rozprzestrzenianiem si nowych technologii w tych obszarach. Działania wskazane w artykule pokazuj, i zagadnienie to zostało równie dostrzeone w Polsce.
33,7 44,5 53,8 60,2 16,9 25,6 39,2 51,4 0 10 20 30 40 50 60 70 2003 2005 2007 2009 Rok P r o c e n t g o sp o d a r st w d o m o w y c h komputer dostp do
Rys 2. WyposaĪenie gospodarstw domowych w komputer i dostĊp do Internetu w latach 2003–2009
ródło: Raport Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jako ycia Polaków, red. J. Czapiski, T.Panek, Warszawa, 2009.
Bibliografia
[1] Białobłocki T. i in., SpołeczeĔstwo inform@cyjne: istota, rozwój, wyzwania, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.
[2] Doktorowicz K., Europejski model społeczeĔstwa informacyjnego: polityczna strategia Unii Europejskiej w kontekĞcie globalnych problemów wieku informacji, Wydaw. Uniwersytetu lskiego, Katowice 2005.
[3] Economist Intelligence Unit, To Invest Or not to Invest: ICT spending priorities In crisis-hit Central and Eastern Europe, 2009.
[4] Edukacja, kultura, sport, społeczeĔstwo informacyjne, Urzd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2003.
[5] Goban-Klas T., Sienkiewicz P., SpołeczeĔstwo informacyjne: szanse, zagroĪenia, wyzwania, Wydaw. Fundacji Postpu Telekomunikacji, Kraków 1999.
[6] Łuszczuk, M., Pawłowska, A., Stan zaawansowania społeczeĔstwa informacyjnego w Polsce, Wyd. Polska Fundacja Spraw Midzynarodowych, Sprawy Midzynarodowe nr 2(LIII), Warszawa 2000.
[7] Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Strategia Informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej – ePolska na lata 2004–2006, grudzie 2003.
[8] Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji, Strategia rozwoju społeczeĔstwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, 2008.
[9] Muraszkiewicz M., SpołeczeĔstwo informacyjne i praca [w:] Sosiska-Kalata B. (red.), Materska K. (red.), Gliski W. (red.), Społeczestwo informacyjne i jego technologie, Wydawnictwo SBP, Warszawa 2004.
[10] Nowak J.S., Bli niuk G. (red.), Społeczestwo informacyjne, PTI-Oddział Gornolski, Katowice 2005.
[11] Rai L.P., Lal K., Indicators of the information revolution, „Technology in Society”, 2000, nr 22.
[12] Scenariusze rozwoju Polski do 2020 roku w Polu Badawczym Technologie Informacyjne i Telekomunikacyjne, Warszawa 2008.
[13] Servaes J., Burgelman J.C., In search of a European model for the Information Society, „Telematics and Informatics” 17/2000.
[14] Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 14 lipca 2000 roku, „Monitor Polski” nr 22, poz. 488.
[15] http://www.mg.gov.pl. [16] http://www.mswia.gov.pl. [17] http://www.polska2020.pl.
INITIATIVES ON BEHALF OF INFORMATION SOCIETY IN POLAND IN THE YEARS 2000–2010
Summary
Information society (IS) is a multidimensional reality, labeled by four basic components: technological (access to devices enabling to generate, store, convey, download and use information), economical (building production and services sec-tor, related to generating information, information techniques and their part in creating Gross Domestic Product), social (proportion of society using Information and Communication Technologies – ICT private and at work) and cultural (aware-ness that information is valuable common good).
Creating of information society is a self-contained process. Because of its com-plexity, development of this process requests some intervention. This article presents initiatives, that have been done in Poland in years 2000–2010, to be meant to create information society.
Keywords: information society, creating information society, information, Information and Communication Technologies, ICT, foresight.
Dorota Rogowska
Katedra Informatyki Gospodarczej i Logistyki Wydział Zarzdzania
Politechnika Białostocka
Adres: ul. Ojca Tarasiuka 2, 16-001 Kleosin e-mail: d.rogowska@pb.edu.pl
