Dzia³ania Ministerstwa Œrodowiska w celu rozpoznania struktur geologicznych
do podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla
Andrzej Przybycin
1Przyjêcie przez UE zobowi¹zañ do redukcji emisji dwutlenku wêgla po-wstaj¹cego w procesie spalania paliw kopalnych, w celu ograniczenia efektu cieplarnianego oraz spowolnienia obser-wowanych zmian klimatycznych na kuli ziemskiej, stanowi³o przyczynê wezwa-nia w marcu 2007 r. pañstw cz³onkow-skich UE i Komisji Europejskiej przez Radê Europejsk¹ do opracowania niezbêdnych systemów technologicznych, gospodarczych i regulacyjnych, s³u¿¹cych zapewnieniu rozwoju bezpiecznej dla œrodowiska geolo-gicznej sekwestracji dwutlenku wêgla. Efektem tych prac jest przedstawiony 21.01.2008 r. przez Komisjê Europejsk¹ Wniosek dotycz¹cy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie geologicznego sk³adowania dwutlenku wêgla oraz zmieniaj¹cej dyrektywy Rady 85/337/EWG, 96/61/WE, dyrektywy 2000/60/WE, 2001/80/WE, 2004/35/WE, 2006/ 12/WE i rozporz¹dzenie (WE) nr 1013/2006.
Projektowany akt prawa europejskiego ustanawia zasady prowadzenia dzia³alnoœci w zakresie sk³adowania dwutlenku wêgla w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, i normy maj¹ce na celu zapew-nienie bezpieczeñstwa stosowania technologii wychwytu i sk³adowania dwutlenku wêgla (Carbon Capture and Stor-age — CCS). Wdro¿enie przepisów tego projektu bêdzie stanowi³o podstawê prawn¹ do realizacji projektów demonstracyjnych technologii CCS na terenie krajów UE, co pozwoli na uzyskanie szczegó³owych wyników z jej sto-sowania w warunkach geologicznych konkretnych krajów i podjêcie decyzji o skali jej przysz³ego zastosowania. Z tego wzglêdu Polska powinna siê ubiegaæ, w ramach tzw. Pro-gramu Flagowego, o umieszczenie 1–2 demonstracyjnych projektów technologii CCS na swoim terytorium.
Po wejœciu w ¿ycie dyrektywy w sprawie sk³adowania CO2wszystkie nowe elektrownie, elektrociep³ownie lub inne du¿e obiekty przemys³owe spalaj¹ce paliwa kopalne bêd¹ musia³y byæ projektowane tak, aby by³y gotowe do zastosowania technologii wychwytu i sk³adowania dwu-tlenku wêgla. Zak³ady, których wydajnoœæ spalania prze-kracza 300 MW, bêd¹ mia³y obowi¹zek osi¹gn¹æ gotowoœæ do zastosowania tej technologii (CCS ready). Wi¹¿e siê ona z posiadaniem odpowiedniej przestrzeni na instalacjê urz¹dzeñ niezbêdnych do wychwytywania i sprê¿ania dwutlenku wêgla oraz koniecznoœci¹ oceny mo¿liwoœci geologicznego sk³adowania dwutlenku wêgla, przygoto-waniem transportu i przebudow¹ danego bloku energetycz-nego na potrzeby CCS.
Ponadto nale¿y zaznaczyæ, i¿ zgodnie z Europejskim Planem Strategicznym w dziedzinie technologii energe-tycznych (SET Plan) po 2020 r. wszystkie du¿e obiekty energetyczne bêd¹ zobligowane do stosowania technologii wychwytu dwutlenku wêgla na skalê przemys³ow¹. Wszystkie pañstwa cz³onkowskie Unii Europejskiej musz¹ wczeœniej przygotowaæ miejsca do sk³adowania gazu wychwyconego z instalacji. Obecnie jedn¹ z najwa¿niej-szych kwestii do rozwi¹zania jest odpowiednie rozpozna-nie geologiczne terytorium Polski pod wzglêdem przydatnoœci do podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla.
Spraw¹ wymagaj¹c¹ szczególnego podkreœlenia jest fakt, ¿e ostateczna decyzja dotycz¹ca podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla na terenie Polski nie zosta³a jeszcze podjêta. Kierownictwo Ministerstwa Œrodowiska, przyjmuj¹c 23.06.2008 r. dokument pt. Dzia³ania Minister-stwa Œrodowiska w celu rozpoznania struktur geologicz-nych dla podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla postawi³o sobie za cel uzyskanie precyzyjnych informacji, które umo¿liwi¹ podjêcie racjonalnej decyzji w tej spra-wie, uwzglêdniaj¹cej wymogi bezpieczeñstwa ludzi i œro-dowiska oraz interes Polski.
Z przeprowadzonych dotychczas badañ wynika, i¿ naj-wiêkszy potencja³ sk³adowania CO2 z du¿ych zak³adów przemys³owych i elektrowni na terenie kraju, szacowany na setki milionów ton dla ka¿dego zak³adu, maj¹ g³êbokie solankowe poziomy wodonoœne na Ni¿u Polskim, w cen-trum i pó³nocno-zachodniej czêœci kraju, g³ównie w obrê-bie bruzdy duñsko-polskiej. Niestety, stopieñ rozpoznania g³êbokich poziomów solankowych jest niewystarczaj¹cy do podjêcia decyzji w sprawie geologicznej sekwestracji dwutlenku wêgla. Œwiatowych doœwiadczeñ w prowadze-niu tego typu dzia³alnoœci jest niewiele, tote¿ brakuje od-powiednich wzorców. Dodatkowym problemem jest loka-lizacja wiêkszoœci krajowych emitentów dwutlenku wêgla na po³udniu kraju (ryc. 1).
Wyeksploatowane z³o¿a gazu ziemnego i ropy nafto-wej jako wyj¹tkowo szczelne, naturalne pu³apki geolo-giczne stwarzaj¹ najbezpieczniejsze i najdogodniejsze warunki do geologicznej sekwestracji dwutlenku wêgla, jednak ich niewielka pojemnoœæ sprawia, ¿e mog¹ byæ wykorzystywane tylko na ma³¹ skalê. W Polsce rozpatry-wano do tej pory przydatnoœæ do zastosowania technologii CCS z³ó¿ gazu w strefie frontu nasuniêcia Karpat i zapadli-ska przedkarpackiego (12 z³ó¿, w tym potencja³ sk³adowa-nia z³o¿a Przemyœl wynosi ponad 200 mln ton CO2) oraz w zachodniej czêœci kraju, na obszarze monokliny przedsu-deckiej (13 z³ó¿, w tym potencja³ sk³adowania 3 z³ó¿: ¯uchlów, Za³êcze–Wiewierz i Bogdaj–Uciechów okreœlo-no na ponad 50 mln ton). Braokreœlo-no równie¿ pod uwagê 6 z³ó¿
717 Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 8/2, 2008
Z DZIA£ALNOŒCI ADMINISTRACJI GEOLOGICZNEJ
1
Departament Geologii i Koncesji Geologicznych, Minister-stwo Œrodowiska, ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa
ropy naftowej i gazu ziemnego na obszarze Ni¿u Polskie-go. Spoœród nich jedynie z³o¿e Barnówko–Mostno–Busze-wo mo¿e mieæ potencja³ sk³adowania rzêdu 50 mln ton. Dwa inne z³o¿a — B3 i Kamieñ Pomorski — maj¹ poten-cja³ sk³adowania po kilka milionów ton.
Kolejne perspektywiczne struktury — g³êbokie pok³ady wêgla kamiennego by³y analizowane jedynie w po³udniowej i centralnej czêœci Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego, gdzie wystêpuje uszczelniaj¹cy nadk³ad utworów miocenu i fliszu. Badania wykaza³y, ¿e z³o¿a wêgla kamiennego mog¹ byæ przydatne do geologicznej sekwestracji dwutlenku wêgla — projekt RECOPOL. Jed-nak¿e eksploatacja pok³adów wêgla kamiennego wi¹¿e siê z intensywnie prowadzon¹ dzia³alnoœci¹ górnicz¹, co mo¿e negatywnie wp³ywaæ na bezpieczeñstwo procesu sk³ado-wania tego gazu.
Rozwa¿aj¹c mo¿liwoœci podziemnego sk³adowania CO2w pok³adach wêgla kamiennego, nale¿y tak¿e mieæ na uwadze, i¿ rozwój technologii wykorzystywania tej
kopali-ny do produkcji energii lub inkopali-nych celów w przysz³oœci mo¿e spowodowaæ, ¿e zasoby obecnie uznane za poza-bilansowe bêd¹ mog³y byæ wykorzystane gospodarczo. Rozpoczêcie zat³aczania dwutlenku wêgla na du¿¹ skalê do tych pok³adów uniemo¿liwi ich przysz³e zagospodarowa-nie ze wzglêdu na kozagospodarowa-niecznoœæ utrzymania sta³ej szczelno-œci sk³adowiska, która jest podyktowana priorytetowym warunkiem bezpieczeñstwa ca³ego przedsiêwziêcia dla œrodowiska.
Wstêpny, szacunkowy potencja³ sekwestracji dwutlen-ku wêgla w strukturach geologicznych Polski przedstawia tabela 1.
Trudnoœci, jakie bêdzie stwarzaæ sk³adowanie CO2 w solankowych poziomach wodonoœnych, wyeksploa-towanych z³o¿ach wêglowodorów i pok³adach wêgla, spra-wiaj¹, ¿e wyj¹tkowo pilne staje siê wyznaczenie perspek-tywicznych struktur oraz ca³ych formacji geologicznych s³u¿¹cych do budowy podziemnych sk³adowisk na terenie kraju, w których móg³by zostaæ zdeponowany
wychwyco-718
Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 8/2, 2008
Tab. 1. Wstêpny szacunkowy potencja³ sekwestracji CO2w strukturach geologicznych Polski — opracowany w ramach
euro-pejskich projektówCO2Net i GeoCapacity (wg danych Przedsiêbiorstwa Badañ Geofizycznych w Warszawie)
Typ struktur Liczba struktur g³êbokoœciowy strukturZasiêg stratygraficzny/ Potencja³ sk³adowaniaCO
2[Mt]
Wstêpnie przeanalizowane g³êbokie solankowe poziomy
wodonoœne 18 K1; J1; T 5 752
Szacunkowa ca³kowita pojemnoœæ solankowych poziomów
wodonoœnych mezozoiku – K; J; T 90 000
Sczerpane z³o¿a wêglowodorów 31 – 764
Nieeksploatowane metanowe pok³ady wêgla GZW – 1–2 km p.p.t. 415
Szacunkowa ca³kowita pojemnoœæ pok³adów wêgla GZW – – 1 254
0 50 100km Warszawa Kraków Opole Wroc³aw Szczecin Rzeszów Kielce Poznañ Gdañsk Bia³ystok Lublin £ódŸ Olsztyn Katowice Bydgoszcz zak³ady metalurgiczne zak³ady chemiczne cementownie
elektrownie i elektrociep³ownie (>10 mln ton CO /rok)2
elektrownie i elektrociep³ownie (5–10 mln ton CO /rok)2
elektrownie i elektrociep³ownie (1–5 mln ton CO /rok)2
Ryc. 1. Rozmieszczenie du¿ych emitentów dwutlenku wêgla w Polsce (wg danych Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi
ny z instalacji energetycznych gaz. Powodzenie zadania jest uzale¿nione w du¿ej mierze od uwarunkowañ œrodowi-skowych, a wytypowane miejsca przysz³ych podziemnych obiektów musz¹ spe³niaæ wiele wymagañ dotycz¹cych pojemnoœci, ch³onnoœci, a w szczególnoœci bezpieczeñ-stwa procesu podziemnego sk³adowania, oraz lokalizacji w stosunku do miejsc wytwarzania i wychwytywana dwu-tlenku wêgla z instalacji przemys³owych.
Równoczeœnie niezbêdne jest prowadzenie dzia³añ informacyjno-edukacyjnych na temat ró¿norodnych aspektów podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla, przede wszystkim dotycz¹cych korzyœci i zagro¿eñ niesio-nych przez CCS.
Rosn¹ce zainteresowanie polskiej opinii publicznej geologicznym sk³adowaniem dwutlenku wêgla nie mo¿e pozostaæ bez reakcji organów administracji geologicznej, dlatego Ministerstwo Œrodowiska, przy udziale Pañstwo-wego Instytutu Geologicznego, przygotowa³o program dzia³añ na najbli¿sze lata. Celem przedsiêwziêcia jest zapewnienie naszemu krajowi mo¿liwoœci podjêcia racjo-nalnych decyzji dotycz¹cych realizacji obowi¹zków wy-nikaj¹cych z pakietu klimatyczno-energetycznego, szcze-gólnie w zakresie ograniczenia emisji CO2do atmosfery. Ministerstwo okreœli³o listê najwa¿niejszych zadañ, które powinny zostaæ zrealizowane w najbli¿szej przysz³oœci.
Zadanie 1.
Udzia³ Ministerstwa Œrodowiska w tworzeniu przepisów dyrektywy w sprawie geologicznego sk³adowania
dwutlenku wêgla
Od l.02.2008 r. Ministerstwo Œrodowiska uczestniczy w pracach Grupy Roboczej Rady ds. Œrodowiska nad Wnioskiem dotycz¹cym Dyrektywy Parlamentu Europej-skiego i Rady w sprawie geologicznego sk³adowania dwu-tlenku wêgla oraz zmieniaj¹cej dyrektywy Rady 85/337/EWG, 96/61/WE, dyrektywy 2000/60/WE, 2001/80/WE, 2004/35/WE, 2006/12/WE i rozporz¹dzenie (WE) nr 1013/2006. Przygoto-wanie tego dokumentu jest jednym z priorytetowych zadañ Ministerstwa Œrodowiska w dziedzinie geologicznej sekwestracji dwutlenku wêgla.
Przepisy projektowanej dyrektywy odnosz¹ siê przede wszystkim do zagadnieñ geologicznego sk³adowania dwu-tlenku wêgla, a tylko w niewielkim stopniu do wychwytu i transportu strumienia tego gazu. Wdro¿enie dyrektywy umo¿liwi realizacjê Programu Flagowego w Polsce, w któ-rego ramach na terenie Europy zostanie wybudowanych 10–12 pokazowych instalacji wychwytu, transportu i geo-logicznego sk³adowania dwutlenku wêgla, ró¿ni¹cych siê zastosowanymi rozwi¹zaniami technicznymi. Instalacje te pos³u¿¹ do oceny wszystkich aspektów technologii CCS (œrodowiskowych, ekonomicznych, technologicznych i bez-pieczeñstwa ludzi) jeszcze przed ewentualnym obligato-ryjnym stosowaniem tej technologii na skalê przemys³ow¹.
Zadanie 2.
Dostosowanie przepisów prawa krajowego w zakresie regulowanym przez dyrektywê w sprawie geologicznego
sk³adowania dwutlenku wêgla (po wejœciu w ¿ycie dyrektywy)
Projektowana dyrektywa jest pierwszym aktem praw-nym UE, który ma regulowaæ zagadnienie geologicznego sk³adowania dwutlenku wêgla. Przepisy obowi¹zuj¹cej
w Polsce ustawy z dn. 4.02.1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r., nr 228, poz. 1947) dotycz¹ miê-dzy innymi sk³adowania odpadów oraz bezzbiornikowego magazynowania substancji w górotworze, w tym w pod-ziemnych wyrobiskach górniczych, jednak nie reguluj¹ zagadnienia geologicznej sekwestracji dwutlenku wêgla.
Wed³ug przepisów Prawa geologicznego i górniczego dzia³alnoœæ gospodarcza polegaj¹ca na bezzbiornikowym magazynowaniu substancji i sk³adowaniu odpadów w góro-tworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, wymaga uzyskania koncesji od Ministra Œrodowiska. Iden-tyczny zapis zawiera projekt dyrektywy — zgodnie z nim pozwolenia na sk³adowanie dwutlenku wêgla bêd¹ udzie-lane przez w³aœciwy organ, którym w naszym kraju bêdzie Minister Œrodowiska. Nale¿y przy tym zaznaczyæ, ¿e w pro-jekcie dyrektywy zak³ada siê œcis³¹ reglamentacjê pozwo-leñ na prowadzenie rozpoznania struktur przydatnych do zastosowania technologii CCS oraz podziemnego sk³ado-wania dwutlenku wêgla.
Przyjêcie dyrektywy w sprawie geologicznego sk³ado-wania CO2spowoduje koniecznoœæ zmiany polskich prze-pisów prawa, w tym przede wszystkim ustaw: Prawo ochrony œrodowiska, Prawo geologiczne i górnicze oraz Ustawy o swobodzie dzia³alnoœci gospodarczej.
W œwietle efektów prac nad projektem dyrektywy prze-widuje siê, ¿e pañstwa cz³onkowskie bêd¹ zobowi¹zane do przedstawienia Komisji Europejskiej wyników wdro¿enia zapisów omawianej dyrektywy w ci¹gu od 1 roku do 2 lat od jej ustanowienia. Ze wzglêdu na trwaj¹ce intensywne prace nad projektem nale¿y zaznaczyæ, i¿ dok³adny termin transpozycji przepisów (czyli w³¹czenia norm prawa miê-dzynarodowego do krajowego porz¹dku prawnego) nie zosta³ jeszcze ostatecznie ustalony.
Zadanie 3.
Rozpoznanie i wytypowanie struktur geologicznych do podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla Projekt dyrektywy w sprawie geologicznego sk³ado-wania CO2, poprzez nowelizacjê dyrektywy 2001/80/WE w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeñ do powietrza z du¿ych obiektów energetycznego spalania, nak³ada obowi¹zek zbadania mo¿liwoœci zastosowania technologii CCS w strukturach geologicznych. Zgodnie z przepisem projektu dyrektywy pañstwa cz³onkowskie zachowaj¹ prawo do wyznaczenia obszarów, na których mo¿e byæ prowadzone podziemne sk³adowania dwutlenku wêgla.
Na podstawie wyników przeprowadzonych ekspery-mentów oraz analizy aktualnego stanu wiedzy na temat podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla sformu³owa-no wstêpny plan rozpoznania struktur do sk³adowania CO2 emitowanego przez polskie zak³ady energetyczne i inne Ÿród³a przemys³owe.
Minister Œrodowiska zleci³ zadanie (w ramach przed-siêwziêcia z dziedziny geologii) pt. Rozpoznanie formacji i struktur do bezpiecznego geologicznego sk³adowania CO2 wraz z ich programem monitorowania. Projekt ten powinien byæ koordynowany przez pañstwow¹ s³u¿bê geo-logiczn¹ (Pañstwowy Instytut Geologiczny), a w gronie wykonawców powinny siê znaleŸæ instytucje naukowo--badawcze, które maj¹ najwiêksze doœwiadczenie w bada-niach nad geologiczn¹ sekwestracj¹ dwutlenku wêgla, tj. Akademia Górniczo-Hutnicza, G³ówny Instytut
Górnic-719 Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 8/2, 2008
twa, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Ener-gi¹ Polskiej Akademii Nauk, Instytut Nafty i Gazu oraz Przedsiêbiorstwo Badañ Geofizycznych w Warszawie. Celem przedsiêwziêcia jest rozpoznanie i udokumentowa-nie formacji i struktur geologicznych na obszarze ca³ej Pol-ski, wraz z polsk¹ wy³¹czn¹ stref¹ ekonomiczn¹ Morza Ba³tyckiego, pod k¹tem ich przydatnoœci do geologicznego sk³adowania dwutlenku wêgla pochodz¹cego z du¿ych, przemys³owych Ÿróde³ emisji, które pos³u¿¹ w projektach demonstracyjnych CCS. Odbywa siê to w zwi¹zku z plano-wanym rozwojem energetyki „zeroemisyjnej” w ramach Programu Flagowego UE, tj. Europejskiej Platformy Tech-nologicznej na rzecz Elektrowni na Paliwa Kopalne z Zerow¹ Emisj¹ (ETP-ZEP). Wyniki badañ przeprowadzonych podczas realizacji tego tematu pos³u¿¹ do wyznaczenia lokalizacji 1 lub 2 pokazowych instalacji podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla.
W ramach zadania 3. planuje siê przygotowanie cha-rakterystyki formacji i struktur odpowiednich do geolo-gicznego sk³adowania dwutlenku wêgla oraz okreœlenie i aktualizacjê bilansu sekwestracyjnego CO2Polski. Pro-gram bêdzie obejmowa³ wykonanie przestrzennych modeli facjalnych potencjalnych poziomów zbiornikowych i po-ziomów ekranuj¹cych, analizê stref tektonicznych, labora-toryjne analizy petrologiczne i petrofizyczne oraz charak-terystykê hydrogeologiczn¹ formacji wodonoœnych i geo-chemiczn¹ p³ynów z³o¿owych. G³ównym efektem badañ powinno byæ przedstawienie modeli uk³adów sekwestra-cyjnych i wskazanie stref oraz wybranych struktur o w³aœ-ciwoœciach szczególnie korzystnych dla geologicznego sk³adowania dwutlenku wêgla, a ponadto wyznaczenie stref wy³¹czonych z sekwestracji CO2, ze wzglêdu na uwa-runkowania œrodowiskowe. Nale¿y te¿ opracowaæ szcze-gó³owe modele statyczne kolektorów w strukturach najbardziej korzystnych do sk³adowania, a tak¿e wykonaæ modelowania dynamiczne procesów zat³aczania dwutlen-ku wêgla do tych sk³adowisk.
Wyniki prac, przede wszystkim wyznaczenie perspek-tywicznych lokalizacji struktur do podziemnego sk³adowania wychwyconego dwutlenku wêgla, zostan¹ wykorzystane w projektowanych, pokazowych elektrowniach zeroemi-syjnych, których budowa powinna siê zakoñczyæ do 2015 r., a nastêpnie do opracowania projektów w pe³ni komercyj-nych elektrowni zeroemisyjkomercyj-nych, planowakomercyj-nych po roku 2020.
Dzia³alnoœæ pokazowych obiektów pozwoli na szcze-gó³ow¹ analizê warunków technicznych i ekonomicznych, szczególnie ocenê realnych kosztów technologii CCS. Dziê-ki temu mo¿liwe bêdzie podjêcie decyzji o skali wdro¿enia technologii CCS w Polsce po 2020 r. Wed³ug Komisji Europejskiej ocena wyników projektów demonstracyjnych bêdzie mo¿liwa po uzyskaniu danych z monitoringu i ra-portowania prowadzonego co najmniej przez 5 lat. Ze wzglêdu na innowacyjnoœæ technologii sekwestracji CO2 i zwi¹zane z tym du¿e nak³ady finansowe projekty pokazowych instalacji sekwestracji CO2 powinny byæ realizowane z wykorzystaniem œrodków finansowych UE. Technologia wychwytywania dwutlenku wêgla oraz jego izolacji w formacjach geologicznych dotychczas by³a wykorzystywana w projektach o niewielkiej skali technicz-nej, których mo¿liwoœæ oddzia³ywania na œrodowisko jest nieporównanie mniejsza w stosunku do planowanej dzia³alnoœci na skalê przemys³ow¹. Zastosowanie na du¿¹
skalê technologii CCS znacz¹co wp³ynie na wzrost cen energii, który i tak jest wymuszany rosn¹c¹ konsumpcj¹, nowymi inwestycjami, zwiêkszaniem udzia³u energii odnawialnej, energii produkowanej w kogeneracji i wzro-stem ceny uprawnieñ do emisji dwutlenku wêgla w ramach systemu handlu emisjami. Powszechne zastosowanie tech-nologii CCS niesie groŸbê pogorszenia poziomu ¿ycia, w szczególnoœci w grupach spo³ecznych o najni¿szych dochodach. Trzeba jednak uwzglêdniæ fakt, ¿e zgodnie z pla-nami Komisji Europejskiej obiekty CCS nie bêd¹ musia³y nabywaæ uprawnieñ do emisji CO2do przewa¿aj¹cej czêœci lub nawet ca³oœci wytwarzanego dwutlenku wêgla, co ze wzglêdu na prognozowan¹ wysok¹ cenê uprawnieñ do emisji w nowym systemie ETS (Europejski System Handlu Emisjami) czêœciowo b¹dŸ ca³kowicie mo¿e zrównowa¿yæ koszty budowy i eksploatacji instalacji CCS.
Informowanie spo³eczeñstwa na wstêpnym etapie wdra¿ania technologii CCS jest koniecznoœci¹, o której nie nale¿y zapominaæ. Uruchomienie projektów demonstra-cyjnych, które mog¹ znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko, bêdzie wymaga³o uzyskania akceptacji spo³ecznej. Budo-wanie zaufania spo³ecznego powinno siê odbywaæ poprzez wskazywanie zarówno korzyœci, jak i potencjalnych zagro¿eñ wynikaj¹cych z zastosowania technologii CCS. Podczas udzielania pozwoleñ na sk³adowanie dwutlenku wêgla opinia spo³eczna bêdzie mog³a braæ udzia³ w postê-powaniu administracyjnym, st¹d du¿y nacisk nale¿y po³o¿yæ na dzia³alnoœæ informacyjno-edukacyjn¹.
Program dzia³añ Ministerstwa Œrodowiska zak³ada prze-prowadzenie rzetelnej kampanii informacyjnej na temat korzyœci i zagro¿eñ, jakie wi¹¿¹ siê ze stosowaniem tech-nologii CCS (np. strony internetowe czy broszury informa-cyjne poœwiêcone tematyce technologii CCS, seminaria, szkolenia dla samorz¹dów itp.).
Planuje siê, ¿e realizacja zadania 3. w ca³oœci zostanie sfinansowana ze œrodków subfunduszu geologicznego Narodowego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej w latach 2008–2012.
Dzia³ania Ministra Œrodowiska, maj¹ce na celu wyty-powanie struktur geologicznych kraju odpowiednich do podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla, s¹ kluczowe dla prowadzonej dyskusji na temat mo¿liwoœci podjêcia przez Polskê zobowi¹zañ wynikaj¹cych z za³o¿eñ pakietu klimatyczno-energetycznego i okreœlenia ich skali.
Konieczne jest zdobycie dostatecznej wiedzy, czy wy-stêpuj¹ce na terenie kraju struktury geologiczne nadaj¹ siê do podziemnego sk³adowania dwutlenku wêgla (maj¹ od-powiedni¹ pojemnoœæ, ¿eby mo¿na je by³o wykorzystaæ do celów komercyjnych) i czy dzia³alnoœæ ta bêdzie bezpiecz-na dla zdrowia ludzi i œrodowiska oraz spo³ecznie akcepto-wana.
Realizacja zaplanowanych zadañ, dziêki której miêdzy innymi zostan¹ wytypowane konkretne lokalizacje poten-cjalnych sk³adowisk dwutlenku wêgla, stworzy dodatkowe szanse Polski na uczestniczenie w pokazowych projektach technologii CCS. Udzia³ w takim przedsiêwziêciu nie-w¹tpliwie stanowi³by dostrzegalny wk³ad Polski w miêdzy-narodowe wysi³ki na rzecz przeciwdzia³ania zmianom klimatycznym. Jednoczeœnie przyczyni³by siê do postêpu naukowego w energetyce i zwiêkszy³by szanse polskich oœrodków naukowych i firm krajowych na wejœcie z nowo-czesnymi technologiami na rynek œwiatowy.
720
