Nowe czasopismo logoterapeutyczne

Marian Wolicki

Nowe czasopismo logoterapeutyczne

Collectanea Theologica 58/1, 153-158

! C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 58 (1988) fa sc . I

k s. M A R IA N W O L IC K I, P R Z E M Y Ś L

NOWE CZASOPISMO LOGOTERAPEUTYCZNE

N ie m ie c k ie T o w a r z y s tw o L o g o te ra p e u ty c z n e (D e u ts c h e G e s e lls c h a ft f ü r L o g o th e ra p ie e.V.) z s ie d z ib ą w B re m ie , do k tó r e g o z a rz ą d u n a le ż ą : d r m ed . K a r l D ie te r H e i n e s (B re m a ) — I p rz e w o d n ic z ą c y , d r fil. E lis a b e th L u k a s (F ü r s te n f e ld b r u c k ) — I I p rz e w o d n ic z ą c y , p ro f, d r m ed ., d r fil. P a u l H. B r e s s e r (R e m s c h ie d ) — s e k r e ta r z , d r p e d . W a lte r B ö c k m a n n (B ie­ le fe ld ) — s k a r b n ik i G e r h a r d L u k a s ( F ü r s te n f e ld b r u c k ) — p rz e d s ta w ic ie l c z ło n k ó w n a d z w y c z a jn y c h , z d e c y d o w a ło się n a w y d a w a n ie w ła sn e g o c z a so ­ p is m a , p o św ię c o n e g o z a g a d n ie n io m lo g o te ra p ii, p o d ty tu łe m : „ L o g o th e ra p ie . Z e its c h r if t d e r D e u ts c h e n G e s e lls c h a ft f ü r L o g o th e r a p ie ”. Do g ro n a w y d a w ­ ców te g o c z a so p ism a z o s ta li p o w o ła n i: d r. p ed . W a lte r B ö c k m a n n — k ie r o w n ik I n s ty tu t u L o g o te ra p ii i P sy c h o lo g ii Ś w ia ta P r a c y ( I n s titu t f ü r L o g o th e ra p ie u n d P s y c h o lo g ie d e r A rb e its w e lt) , d r te o l. U w e B ö s c h e - m e y e r , k ie r o w n ik I n s ty tu t u L o g o te ra p ii I n t e g r a c y j n e j w H a rp b u rg u (H a m ­ b u r g e r I n s t i t u t f ü r I n t e g r a t iv e L o g o th e ra p ie ), p ro f. d r m ed ., d r fil. P a u l H. B r e s s e r , p r o f e s o r n e u ro lo g ii i p s y c h ia tr ii, sz c z e g ó ln ie p s y c h ia tr ii s ą ­ d o w e j n a u n iw e r s y te c ie w K o lo n ii, d r m ed . K a r l D ie te r H e in e s, le k a r z — s p e c ja lis ta w z a k re s ie n e u ro lo g ii, p s y c h ia tr ii i p s y c h o te ra p ii, k ie r o w n ik k lin ik i D ra H e in e s a , K lin ik i P s y c h ia tr ii, P s y c h o te r a p ii, P s y c h o s o m a ty k l i N e u ro lo g ii, d r fil. E lis a b e th L u k a s , p sy c h o lo g k lin ic z n y i w y k ła d o w c a n a U n iw e rs y ­ te c ie L u d w ik a M a k s y m ilia n a w M o n a c h iu m , k ie r o w n ik P o łu d n io w o n ie m ie c - k ie g o I n s t y t u t u L o g o te ra p ii.

W s k ła d r e d a k c j i w e sz li: d r m ed ., d r fil. P a u l H . B r e s s e r i d r fil. I r m g a r d W o l f . P is m o w y d a w a n e je s t n a k ła d e m w ła s n y m N ie m ie c k ie g o T o w a r z y s tw a L o g o te ra p e u ty c z n e g o .

W e w s tę p ie do p ie rw s z e g o z e sz y tu z a r o k 1986 r e d a k c j a d o k o n u je p r e ­ z e n ta c ji n o w e g o c z a s o p is m a w s k a z u ją c n a jeg o te m a ty k ę i cel. P o w y ­ ja ś n ie n iu sam e g o ty t u łu c z a so p ism a i k r ó tk im ry s ie h is to ry c z n y m lo g o te ra p ii, r e d a k c ja p rz y p o m in a , że w ro z w o ju i ro z k r z e w ia n iu lo g o te ra p ii n a o b sz a rz e ję z y k a n ie m ie c k ie g o g łó w n ą z a słu g ę n a le ż y p rz y z n a ć d r E lis a b e th L u k a s , k tó r a p rz e z s w o je k s ą ż k i i a r t y k u ły p rz y c z y n iła się do s p o p u la ry z o w a n ia p o d ­ sta w o w y c h z a g a d n ie ń z z a k r e s u lo g o te ra p ii. R e d a k c ja p rz y p o m in a ró w n ie ż , że d u ż y m k ro k ie m n a p rz ó d w ro z w o ju lo g o te ra p ii w k r a j a c h ję z y k a n ie ­ m ie c k ie g o b y ł Ś w ia to w y K o n g re s L o g o te ra p e u ty c z n y , k tó r y o d b y w a ł się od 16 do 19 c z e rw c a 1983 r o k u w R a ty z b o n ie p o d h a s łe m : Ü b e r le b e n — W o zu ? (P rzeży ć, po co?). W iele w y k ła d ó w w y g ło sz o n y c h n a ty m k o n g re s ie z o sta ło o p u b lik o w a n y c h w to m ik u : S in n v o ll h e ile n (H e r d e r b ü c h e r e i, t. 1156, 1984). D a lsz e p o s ie d z e n ia i s e m in a r ia o d b y w a ły się ju ż w B re m ie i O ffe n b a c h u . W p ie r w s z y m n u m e r z e c z a so p ism a „ L o g o th e r a p ie ” z e b ra n y c h je s t k ilk a r e f e ­ r a tó w w y g ło sz o n y c h n a sy m p o z ju m w O ffe n b a c h u .

W cza sie p rz y g o to w a ń do K o n g re s u L o g o te ra p ii z o sta ło w B re m ie u tw o ­ rz o n e w 1983 r o k u N ie m ie c k ie T o w a rz y s tw o L o g o te ra p e u ty c z n e (D e u tsc h e G e s e lls c h a ft f ü r L o g o th e ra p ie ). P o d w p ły w e m w ie lu p ró ś b i d e z y d e ra tó w k ie r o w a n y c h do te g o T o w a r z y s tw a , b y u d o s tę p n ić tr e ś ć w y g ło sz o n y c h r e f e ­ r a tó w i p re le k c ji, s ta ło się rz e c z ą k o n ie c z n ą u tw o rz e n ie te g o c z a so p ism a , n a ­ w e t g d y b y p ie r w s z e n u m e r y m u s ia ły się u k a z y w a ć n a k ła d e m w ła s n y m .

R e d a k c ja z w ra c a się z a p e le m do c z y te ln ik ó w o z g ła s z a n ie sw o ic h p o ­ s tu la tó w , p ró ś b , ży czeń i k ry ty c z n y c h o cen , co m o g ło b y pom ó c w d a ls z y m le p s z y m re d a g o w a n iu te g o p ism a. C z a so p is m o „ L o g o th e r a p ie ” p r a g n ie słu ż y ć r o z w ija n iu id e i p ro f. V. E. F r a n - k la , k tó r y m im o sw eg o w ie k u n a d a l je s t a k ty w n y m w s p ó łp r a c o w n ik ie m te g o p is m a p rz e z p rz e k a z y w a n ie s w o ic h m y ś li. C e le te g o p is m a o d p o w ia d a ją ró w n ie ż ty m z a d a n io m , ja k ie p o s ta w iło so b ie D e u ts c h e G e s e lls c h a ft f ü r L o g o - th e r a p ie .

P o w s tę p ie r e d a k c ji u m ie sz c z o n e z o sta ło sło w o p o w ita ln e s k ie ro w a n e p rz e z d r m ed . L o tte B o d e n d o r i e r z U p p s a li — n a js ta r s z ą u c z e n n ic ę p ro f. V. E. F r a n k la . D r B o d e n d o rfe r w y z n a je , że od 1947; r o k u z n a jd o w a ła się p o d w p ły w e m m y ś li p ro f. F r a n k l a . J a k o m ło d a l e k a r k a m ia ła szczęście s łu c h a ć w y k ła d ó w p ro f . F r a n k l a z n e u ro lo g ii i p s y c h ia tr ii. B o d e n d o rfe r w s k a z u je n a w z r a s ta ją c e p o c z u c ie b e z se n s u ż y c ia u w ie lu w sp ó łc z e s n y c h lu d z i i są d z i, że c z a so p ism o p o p rz e z sw o je a r t y k u ły i o p isy p rz y p a d k ó w d o p o m o że do p r z e ­ z w y c ię ż e n ia te j d u c h o w e j n ę d z y . M a o n a ró w n ie ż n a d z ie ję , że p is m o to zm o ­ b iliz u je i p o g łę b i o so b istą w ie d z ę c z y te ln ik ó w , a b y b y li o n i le p ie j p rz y g o to ­ w a n i do w y p e łn ie n ia s w o ic h z a d a ń . W re sz c ie w y r a ż a n a d z ie ję , że p ism o p rz y c z y n i się do ro z w o ju lo g o te ra p ii F r a n k la .

P ie r w s z y a r t y k u ł zam ie sz c z o n y w p ie r w s z y m zeszy cie „ L o g o th e r a p ie ” to a r t y k u ł U w e B ö s c h e m e y e r a D ie G r u n d la g e n d e r L o g o th e r a p ie . A u to r w y c h o d z i w ty m a r t y k u le od s tw ie rd z e n ia , że k to chce z b a d a ć p o d s ta w y lo ­ g o te r a p ii, te n m u s i się g n ą ć do g en e z y teg o k ie r u n k u , g d y ż p o w s ta ł on ja k o k o n ty n u a c ja p o p rz e d n ic h k ie r u n k ó w p s y c h o te ra p ii. W części p ie r w s z e j a r t y ­ k u łu p r z e d s ta w ia B ö sc h e m e y e r h is to r ię p s y c h o te r a p ii od p sy c h o a n a liz y eg z y ­ s te n c ja ln e j. P o d k o n ie c te j części a u to r w y ja ś n ia k r ó tk o filo z o fic z n e z a ło ż e ­ n ia lo g o te r a p ii p rz e z n a w ią z a n ie do a n tr o p o lo g ii S c h e le r a , k tó r y b y ł d u c h o ­ w y m m is tr z e m F r a n k la .

W d ru g ie j części a r t y k u łu a u to r p r z e d s ta w ia m y ś li p rz e w o d n ie lo g o te r a ­ pii. P o d k r e ś la , że a n tr o p o lo g ia e g z y s te n c ja ln o - a n a lity c z n a u k a z u je t a k i o b ra z c z ło w ie k a , k tó r y p ie r w o tn ie u k ie r u n k o w a n y je s t n a re a liz o w a n ie s e n s u i w a r ­ to śc i. O d p o w ie d z i n a p ro b le m y e g z y s te n c ja ln e lu d z i w s p ó łc z e s n y c h m o g ą by ć d a n e ty lk o w ó w c z a s, g dy b ę d ą się o n e o p ie r a ć n a p o d s ta w ie o b ra z u c z ło w ie k a , k tó r y w ś r o d k u z a in te r e s o w a ń s ta w ia lu d z k ą w o ln o ść , o d p o w ie ­ d z ia ln o ść i se n s . W tr z e c ie j części a u to r p r z e d s ta w ia k ilk a p o d s ta w o w y c h z a s a d d o ty c z ą c y c h m e to d d ia lo g u lo g o te ra p e u ty c z n e g o . K o le jn y a r ty k u ł p ió r a d r E lis a b e th L u k a s p t. D ie V o r g e h e n w e is e n d e r L o g o th e r a p ie u k a z u je sp o so b y p o s tę p o w a n ia w p r a k ty c e lo g o te ra p e u ty c z - n e j. A u to r k a u k a z u je n a w s tę p ie , że lo g o te r a p ia w y tw a r z a a tm o s fe r ę n a d z ie i i p o z y ty w n e g o o c z e k iw a n ia u p a c je n ta . P o d ru g ie w s k a z u je n a z n a c z e n ie tr a n s c e n d e n t a ln e j m iło ś c i w p s y c h o te ra p ii. S ta w ia o n a te z ę , że ż a d n a p s y ­ c h o te r a p ia n ie u d a je się bez m iło śc i. M iłość z a k ła d a r e la c je m ię d z y o so b o w e , w y m a g a a u te n ty z m u i n a tc h n ie n ia . A b y le k a r z i p sy ch o lo g m o g li o d n o sić się do sw o ic h p a c je n tó w z m iło śc ią , m u s z ą p o s ia d a ć w y s o k i s to p ie ń s a m o - tr a n s c e n d e n c ji. P o tr z e c ie a u to r k a w s k a z u je n a ro lę L o g o su , k tó r y je s t c z y n ­ n ik ie m w ią ż ą c y m c a ły p ro c e s lo g o te ra p ii. J e ś li je d n a k ż e z a b ra k n ie je d n e g o z ty c h tr z e c h k r y te r ió w , to p o s tę p o w a n ie n ie je s t ju ż ty p o w o lo g o te ra p e u ty c z - ne. T e tr z y k r y t e r i a p o s tę p o w a n ia lo g o te ra p e u ty c z n e g o są w p r o s t n ie o d z o w n e i są w z a je m n ie n a sie b ie u k ie r u n k o w a n e . K r y te r iu m n a d z ie i k a ż e p a c je n to ­ w i z u fn o ś c ią sp o jrz e ć n a sieb ie sam eg o . K r y te r iu m m iło śc i p o le c a p a c je n ­ to w i sp o jrz e ć z u fn o ś c ią n a sw o ic h te r a p e u tó w , a w re sz c ie k r y t e r iu m „ lo ­ g o s u ” s k ła n ia z u fn o ś c ią p o p a tr z e ć n a s e n s o w n e z a d a n ia ic h życia.

T e tr z y k r y t e r i a m o ż n a d o sk o n a le p rz y p o r z ą d k o w a ć tr z e m w ie lk im g r u ­ p o m m e to d lo g o te ra p e u ty c z n y c h , bo m e to d a in te n c ji p a r a d o k s a ln e j n a d a je się do teg o , b y ro z b ić n e g a ty w n e o c z e k iw a n ia i w p ro w a d z ić n a d z ie ję w m i e j­ sce lę k u , m e to d a m o d u la c ji p o s ta w n a d a je się do p rz e k s z ta łc e n ia n e g a ty w ­

N O W E C Z A S O P I S M O L O G O T E R A P E U T Y C Z N E _{1 5 5} n y c h n a s ta w ie ń i u r a z ó w w p rz e b a c z e n ie i a k c e p ta c ją , a m e to d a d e r e f le k s ji d a j e ja k b y o s ta tn i sz lif n a d ro d z e do w y z d ro w ie n ia p rz e z o d d a n ie się te m u , c o m a sens. N a s tę p n ie a u to r k a , p o c z y n a ją c od m e to d y in t e n c ji p a r a d o k s a ln e j, i l u ­ s t r u j e p o w y ższe s tw ie rd z e n ia k o n k r e tn y m i p rz y p a d k a m i w z ię ty m i ze sw e j p ra c y lo g o te ra p e u ty c z n e j. S p o śró d w s p o m n ia n y c h tr z e c h c z y n n ik ó w , m iło ść je s t w lo g o te ra p ii ty m , k tó r e m u n ie m o ż n a się o p rzeć. O n a to s p r a w ia też, ż e n ie m o ż n a p o d a ć ż a d n e j lo g o te ra p e u ty c z n e j r e c e p ty , u d a n a te r a p ia je s t o s ta te c z n ie ta je m n ic ą .

K o le jn y a r t y k u ł, a u to r s tw a W a lte ra B ö c k m a n n a , n o si ty tu ł: A m

A n fa n g w a r d e r S in n . S in n a ls Z e n tr a lth e o r e m d e r L o g o th e r a p ie u n d als „ G r u n d b e d in g th e it d e s L e b e n s ”. W e w s tę p ie a r t y k u ł u a u to r s tw ie rd z a , że lo -

g o te r a p ia ty m się r ó ż n i od in n y c h f o r m p s y c h o te ra p ii, iż za p ie rw s z y m o ty w lu d z k ie g o z a c h o w a n ia u w a ż a p o s z u k iw a n ie se n s u . Z a ra z e m je d n a k p o ję c ie „ s e n s u ” je s t ty m , co u tr u d n ia sa m ro z w ó j lo g o te ra p ii, bo b u d z i b łę d n e s k o ­ ja r z e n ia , n p. z „lo g o p ed ią"’ czy „ le c z e n ie m p rz e z sło w o ". A u to r r o z p a t r u je

n a s tę p n ie ró ż n e z n a c z e n ia sło w a L o g o s w m y ś li s ta r o g r e c k ie j, a p o te m ży - d o w s k o - a le k s a n d r y js k ie j. A u to r z a d a je so b ie p y ta n ie , czy se n s je s t ty lk o k o n s t r u k to r e m te o r e ty c z n y m , czy te ż czym ś w ię c e j.

N a s tę p n ie a u to r p r z e d s ta w ia g łó w n e te z y lo g o te ra p ii:

1. P o s z u k iw a n ie s e n s u je s t p ie rw s z o rz ę d n y m lu d z k im m o ty w e m . 2. R e a liz a c ja s e n s u d o k o n u je się p rz e z u rz e c z y w is tn ia n ie w a rto ś c i. 3. C z ło w ie k n ie je s t w o ln y od u w a r u n k o w a ń b io lo g ic z n y c h i sp o łe c z n o - - k u l tu r o w y c h , a le je s t w o ln y do z a jm o w a n ia w o b e c n ic h p o sta w y . 4. Z w o ln o śc i c z ło w ie k a w y n ik a je g o o d p o w ie d z ia ln o ść . T e r a p ia a p e lu ­ j ą c a do w o ln o śc i c z ło w ie k a je s t lo g o te ra p ią . T ezy p o w y ż sz e d o ty c z ą n ie ty lk o sa m e j p s y c h o te ra p ii, a le ta k ż e ty c h w s z y s tk ic h d z ie d z in w ie d z y , k tó r e m a ją do c z y n ie n ia z c z ło w ie k ie m : b io lo g ii, p sy c h o lo g ii, a n tro p o lo g ii, so cjo lo g ii itp . N a s tę p n ie a u to r r o z p a tr u j e se n s ja k o p o d s ta w o w e p o ję c ie so cjo lo g ii. P o m o s te m m ię d z y ro z u m ie n ie m s e n s u w lo g o te ra p ii i so cjo lo g ii m o że być te o r ia s y s te m ó w s tw o r z o n a p r z e z L u c k m a n n a . A u to r z w ra c a u w a g ę n a s a m o o rg a n iz u ją c e się s y s te m y , ja k i e w y s tę p u ją w o rg a n iz m a c h ży w y ch . W s z y s tk ie n a d r z ę d n e k o m p le k s o w e s y s te m y z a w ie r a ją w so b ie m o żliw o ści sw o ic h p o d sy s te m ó w . C el k a ż d e g o s y s te m u je s t ś r o d k ie m do s e n s u n a d rz ę d n e g o s y s te m u . S y s te m y p s y c h o lo ­ g ic z n e , lu d z k ie s y s te m y sp o łe c z n e są z b u d o w a n e n a b a z ie se n su . P o n ie w a ż lu d z ie p o tr z e b u ją se n s u , a s y s te m y są n o ś n ik ie m se n s u , d la te g o lu d z ie p o ­ t r z e b u j ą sy s te m ó w . S e n s je s t w a r u n k ie m ś w ia d o m o śc i, a ta k ż e u p r a w ia n i a lin g w is ty k i i te o r ii k o m u n ik a c ji.

N a p o c z ą tk u je s t w ię c sen s. J e s t on p rz e d c e le m i p rz e d sp o łeczn o ścią. C z ło w ie k je s t z in te g ro w a n y w s y s te m sp o łe c z n y n a b a z ie ró l. D la te g o d a ls z ą cz ę ść a r t y k u łu p o św ię c a a u t o r ro lo m ja k o k r y s ta liz a c jo m se n s u . W s p e łn ia n iu r ó l w y p e łn ia się se n s . S p o n ta n ic z n o ś ć r o li z a w ie r a w so b ie o c z e k iw a n ie w y ­ p e łn ie n ia te j ro li. D la te g o n ie bez r a c ji łą c z y się s p o s trz e g a n ie s e n s u z d o ­ s tr z e g a n ie m p o s ta c i, u rz e c z y w is tn ia n ie s e n s u z z a m y k a n ie m p o s ta c i, a lo g o - te r a p i ę z p sy c h o lo g ią p o s ta c i i te r a p ią o p a r tą n a je j bazie.

W d a ls z e j części a r t y k u łu a u to r d o k o n u je b liższeg o ro z r ó ż n ie n ia m ię d z y s e n s e m a c e le m o r a z z w ra c a u w a g ę n a p ro d u k ty w n o ś ć c ie r p ie n ia ja k o m otyw r e w o lu c ji.

W części p t. F u lg u r a tio n z u r F r e ih e it a u to r p r ó b u je p o w ią z a ć se n s r ó w ­ n ie ż z lu d z k ą w o ln o ś c ią i s a m o tra n s c e n d e n c ją . Is to tę te j s a m o tr a n s c e n d e n c ji w id z i w m o żn o ści m ó w ie n ia „ t a k ’" i „ n ie " , w s ta w i a n iu o p o ru , „m o cy o p o ru d u ch a"’. W p o d s u m o w a n iu a u to r s tw ie rd z a , że lo g o te ra p ia b a z u je n a sen sie, k tó r y w p ra w d z ie n ie je s t tw o rz o n y , a le je s t p o d c z a s n ie j o d k ry w a n y .

A r ty k u ł P a u la H . B r e s s e r a p o św ię c o n y je s t p ro b le m o w i s u m ie n ia i n o si ty tu ł: D as G e w is s e n . V e r a n tw o r tu n g s - u n d S c h u ld b e w u s s ts e in . N a w s tę p ie a u t o r p rz y ta c z a ró ż n e re d u k c jo n is ty c z n e k o n c e p c je s u m ie n ia . I n n e

k s . M A R I A N W O L I C K I

k ie r u n k i p sy c h o lo g ii i p s y c h o te r a p ii n ie z a jm u ją się w ie le p ro b le m e m s u m ie ­ n ia a lb o w o g ó le te n te m a t p o m ija ją . N a to m ia s t lo g o te ra p ia s ta w ia go w c e n ­ tr u m s w o ic h z a in te re s o w a ń . S u m ie n ie je s t n a z y w a n e o rg a n e m se n s u ; w s k a ­ ź n ik ie m u jm u ją c y m sen s.

A u to r w y k a z u je , że c z ło w ie k z n a t u r y je s t is to tą n a r a ż o n ą n a k o n f lik ty . W r c „ ,viązy w a n iu k o n flik tó w d e c y d u ją c ą ro lę o d g ry w a o r ie n ta c ja w s t o s u n ­ k u do se n s u . W k o n f lik ta c h w e w n ą trz o s o b o w y c h r o z r ó ż n ia a u t o r n ie ty lk o k o n f lik ty m ię d z y Ic h a E s, le c z ró w n ie ż m ię d z y ró ż n y m i o b s z a r a m i g łę b i d u sz y , np. m ię d z y s f e rą p o p ę d o w ą a d u c h o w ą . W ro z w ią z y w a n iu te g o ty p u k o n flik tó w s u m ie n ie o d g ry w a d e c y d u ją c ą ro lę . A u to r p rz y jm u je , że s u m ie n ie je s t g łę b o k o w p is a n e w n a tu r ę lu d z k ą i je s t o n o in s ta n c j ą w ro d z o n ą . A u to r u k a z u je b lis k i z w ią z e k s u m ie n ia ze w sp ó łc z u c ie m , ja k te ż z w ra c a u w a g ę n a b r a k s u m ie n ia , k tó r y o k r e ś la r a c z e j ja k o z a m ilk n ię c ie s u m ie n ia . A u to r w ią ż e f u n k c jo n o w a n ie s u m ie n ia z ro z s ą d k ie m (V e r n u n ft), a n ie z ro z u m e m . N a k o ń c u ro z w a ż a z w ią z e k s u m ie n ia z p o c z u c ie m w in y , u w z g lę ­ d n ia ją c p o c z u c ie w in y n o rm a ln e i p a to lo g ic z n e . A u to r m ó w i te ż o w y p a r c iu i z a n ik u s u m ie n ia u w ie lu w sp ó łc z e s n y c h lu d z i, n a co w y c h o w a n ie w in n o z w ró c ić sz c zeg ó ln ą u w a g ę .

K o le jn y a r t y k u ł, p ió r a G o ttf rie d a H e in e lta : L o g o th e r a p ie u n d E r z ie ­ h u n g . A u to r w y c h o d z i od s tw ie rd z e n ia , że j a k p s y c h o a n a liz a z a in s p ir o w a ła

p e d a g o g ik ę i p o w s ta ła tz w . p e d a g o g ik a p s y c h o a n a lity c z n a , p o d o b n ie lo g o te r a ­ p ia p o s ia d a s w o ją p e d a g o g ik ę lo g o te ra p e u ty c z n ą .

A u to r w s k a z u je n a K a r la D i e n e l t a i L u d w ig a K e r s t i e n s a ja k o ty c h p r z e d s ta w ic ie li a n a liz y e g z y s te n c ja ln e j, k tó r z y sz c zeg ó ln ie z w ró c ili u w a ­ gę n a k o n ie c z n o ść p e d a g o g ik i z o rie n to w a n e j n a sen s. R ó w n ie ż z w ra c a u w a g ę , że w A m e ry c e P łn . o d b y ł się p rz e d p a r u l a t y k o n g re s n a te m a t L o g o te r a p ia

a w y c h o w a n ie . T a k ż e s a m F r a n k i p o św ię c ił je d e n sw ó j w y k ła d te m a to w i: M ło d z ie ż a w y c h o w a n ie . A u to r p o d k re ś la , że m ło d z i lu d z ie są d ziś sz c z e g ó ln ie

u w r a ż liw ie n i i o tw a rc i n a p ro b le m sen su .

A u to r a r t y k u ł u ro z w a ż a m o ż liw o śc i p rz e r z u c e n ia p o m o s tu m ię d z y lo g o ­ te r a p ia a p e d a g o g ik ą i z w ią z e k t e n w id z i w tr z e c h z a sa d n ic z y c h p o ję c ia c h : s a m o tr a n s c e n d e n c ja , s a m o d y s ta n s o w a n ie się i o d p o w ie d z ia ln o ść . P u n k ty s ty c z n e m ię d z y lo g o te ra p ią a p e d a g o g ik ą a u to r o m a w ia n a p r z y k ła d z ie tr z e c h fe n o m e n ó w : a g re s ji, tw ó rc z o ś c i i id e n ty c z n o śc i.

P e d a g o g ik a z o r ie n to w a n a lo g o te ra p e u ty c z n ie m u s i do p o m ó c p r z e z w y c ię ­ ży ć p o czu cie b e z se n s u i p u s tk ę e g z y s te n c ja ln ą .

O s ta tn i a r t y k u ł w p ie r w s z y m n u m e r z e „ L o g o th e r a p ie ” p o c h o d z i od d o ­ c e n ta te o lo g ii W o lffa m a K u r z a i n o si ty t u ł: D ie I n te n tio n a litä t d e s M e n ­

s c h e n u n te r d e m A s p e k t d es W ille n s z u m S in n . G e s e lls c h a fts s p e z ifis c h e , p h a s e n s p e z ifis c h e u n d g e g e n g e sc h le c h ts p e z ifis c h e S in n m ö g lic h k e ite n . W a r t y ­

k u le ty m a u t o r z a jm u je się is to tn y m p o ję c ie m z z a k re s u lo g o te ra p ii, ja k i m je s t „ in te n c jo n a ln o ś ć ” . P r o b le m in te n c jo n a ln o ś c i w z w ią z k u z lo g o te ra p ią r o z p a t r u je a u t o r w c z te re c h a s p e k ta c h : 1. in te n c jo n a ln o ś ć w z w ią z k u z „ w o ­ lą s e n s u ” ; 2. in te n c jo n a ln o ś ć w z w ią z k u z a n ta g o n iz m e m n e o ty c z n y m is tn i e ­ ją c y m m ię d z y p o w in n o śc ią a b y te m ( S e in u n d S e in s o lle n ); 3. in te n c jo n a ln o ś ć w z w ią z k u z in te n c ją p a r a d o k s a ln ą ; 4. in te n c jo n a ln o ś ć w z w ią z k u z d e r e f le k - s ją . P o n a d to o d g ry w a tu ro lę w ła ś c iw a i fa łs z y w a in te n c jo n a ln o ś ć .

A u to r w ty m a r t y k u le o g ra n ic z a się do p ro b le m u in te n c jo n a ln o ś c i w z w ią z k u z „ w o lą s e n s u ”. „W ola s e n s u ” je s t p o d s ta w o w y m z o rie n to w a n ie m c z ło w ie k a n a se n s , a b r a k r e a liz a c ji d ą ż e n ia do s e n s u p ro w a d z i do f r u s t r a c j i i p u s tk i e g z y s te n c ja ln e j. L o se m c z ło w ie k a je s t b y ć z o rie n to w a n y m n a s e n s , a le do w o ln o śc i c z ło w ie k a n a le ż y o d k r y w a n ie ty c h m o ż liw o śc i s e n s u i ic h re a liz o w a n ie . P r o b le m s e n s u m oże b y ć r o z p a tr y w a n y w a s p e k c ie so c jo lo g ic z n o -ro z w o - jo w y m i p s y c h o lo g ic z n o -ro z w o jo w y m . A u to r p r z e d s ta w ia d a ls z y ro z w ó j lo g o te ra p ii w tr z e c h a s p e k ta c h : i. w o d ­

N O W E C Z A S O P I S M O L O G O T E R A P E U T Y C Z N E

n ie s ie n iu do sp o łe c z n o -s p e c y fic z n y c h m o ż liw o śc i s e n s u p rz y u w z g lę d n ie n iu n a u k so c jo lo g ic z n y c h ; 2. wr o d n ie s ie n iu do s p e c y fic z n y c h d la fa z r o z w o jo ­ w y c h m o ż liw o śc i s e n s u z u w z g lę d n ie n ie m w y n ik ó w p s y c h o lo g ii ro z w o jo w e j; 3. w o d n ie s ie n iu do s p e c y fic z n y c h d la o b u p łc i m o ż liw o śc i s e n s u p rz y u w z g lę d n ie n iu n a u k i o „ a n im a ” i „ a n im u s ” u C. G . J u n g a .

P ie r w s z y z eszy t c z a so p ism a „ L o g o th e r a p ie ” k o ń c z ą n o tk i b io g ra fic z n e o a u to r a c h a r ty k u łó w , n o ta t k i o in s ty t u ta c h lo g o te r a p ii w k r a j a c h ję z y k a n ie m ie c k ie g o o ra z w s k a z ó w k i b ib lio g ra fic z n e i in f o r m a c je d o ty c z ą c e p o s ie ­ d z e ń i s y m p o z jó w lo g o te ra p e u ty c z n y c h .

D ru g i za r o k 1986 z e sz y t c z a so p ism a „ L o g o th e r a p ie ” n o s i m o tto w z ię te z p r a c F r a n k l a : F in d e t d e r M e n sc h e in e n S i n n d a n n (a b e r e ig e n tlic h a u c h

n u r d a n n ) is t e r g lü c k lic h — e in e r s e its ; d e n n a n d e r e r s e its is t e r d a n n a u c h le id e n s fä h ig . Z g o d n ie z ty m m o tte m n u m e r te n je s t p o św ię c o n y p r z e d s ta w ie n iu z a s to ­ s o w a n ia lo g o te ra p ii w ró ż n y c h d z ie d z in a c h m e d y c y n y . P o d o b n ie ja k i n u ­ m e r p o p rz e d n i, n u m e r d r u g i o tw ie r a p rz e d m o w a r e d a k c j i p o d ty tu łe m : V o n d e r S in n s u c h e z u r S in n fin d u n g . W p rz e d m o w ie r e d a k c j a z w ra c a u w a g ę n a s tw ie rd z e n ie E. L u k a s w z ię te z je j k s ią ż k i V on d e r T r o tz m a c h t d e s G e is te s , że j a k F r e u d o d k r y ł „ w o lę p rz y je m n o ś c i" , A d le r — „w o lę m o c y ” , t a k F r a n k i — „w o lę s e n s u ” . N a s tę p n ie r e d a k c j a c h a r a k t e r y z u j e b liż e j „ w o lę s e n s u ”, k tó r e j u rz e c z y w is tn ie ­ n ie je s t p o d s ta w ą s a m o r e a liz a c ji c z ło w ie k a .

Z e sz y t d r u g i z a w ie ra d a ls z y ciąg r e f e r a tó w , k tó r e b y ły w y g ło sz o n e p o d ­ czas s y m p o z ju m T o w a r z y s tw a L o g o te ra p e u ty c z n e g o w lis to p a d z ie 1985 r o k u . R e d a k c ja d o k o n u je k r ó t k ie j p r e z e n ta c ji ty c h r e f e r a tó w , s ta n o w ią c y c h k o le jn e a r ty k u ły , a p o d k o n ie c p rz e d m o w y z a z n a c z a , że lo g o te r a p ia n ie ro ś c i so b ie p r e t e n s ji do m o n o p o lu w s p r a w a c h se n su . N ie k a ż d y te ż , k to m ó w i o se n s ie , n a le ż y do k ie r u n k u r e p r e z e n to w a n e g o p rz e z F r a n k la . J e ś li k to ś m ó w i o s e n ­ sie (logosie) w d u c h u F r a n k l a , to ch o d z i m u o c z ło w ie k a , o jeg o „w olę s e n ­ s u ” i o d ro g ę do z n a le z ie n ia se n s u . T e j s p r a w ie te ż m a słu ż y ć p r e z e n to w a n y

zeszy t.

A r ty k u ł p ie r w s z y d r. M a n f re d a E i s e n m a n n a p t. L o g o th e r a p ie in

d e r n e r v e n ä r z tlic h e n P r a x is p r z e d s ta w ia m ożliw rości z a s to s o w a n ia lo g o te ra p ii

w p r a k ty c e le k a r z a - n e u r o lo g a . A u to r p o k a z u je n a w s tę p ie s w o je z e tk n ię c ie się z lo g o te r a p ią F r a n k l a i w p ły w , ja k i w y w a r ła o n a n a n ie g o i jeg o p r a k ­ ty k ę le k a r s k ą . A u to r u k a z u je ró w n ie ż ja k lo g o te r a p ia m o że b y ć u ż y te c z n a w p r a k ty c e n e u ro lo g ic z n e j, w k o n ta k c ie z p a c je n ta m i n e rw ic o w y m i, k tó r z y p r z e ż y w a ją k r y z y s ro z w o jo w y , k r y z y s y w e w n ę tr z n e i e g z y s te n c ja ln e , p o z w a ­ la j ą c im n a z m ia n ę p o s ta w i w y d o b y c ie z s ie b ie sił tw ó rc z y c h . D ru g i a r ty k u ł, p ió r a G e r tr u d y S i m m e r d i n g p t. L o g o th e r a p ie in e in e r d e r m a to lo g is c h e n K l i n ik p o k a z u je ja k lo g o te r a p ia m oże b y ć s to s o w a n a

w k lin ic e d e r m a to lo g ic z n e j. A u to r k a p o w o łu je się tu n a s w o ją d w u le tn ią , d o b ro w o ln ą i b e z p ła tn ą p r a c ę w k lin ic e d e rm a to lo g ic z n e j w s z p ita lu w M o­ n a c h iu m . S zczeg ó ln ie u k a z u je d w a a s p e k ty : j a k lo g o te r a p ia m oże p o m ó c u m ie r a ją c y m i w ja k i sp o só b p rz y n o s i o n a p o z y ty w n e r e z u l ta t y u lu d z i c h o ry c h n a c h o ro b y s k ó r n e . A u to r k a w s k a z u je n a p o tr z e b ę d a w a n ia p a c je n ­ t o m n a d z ie i, k tó r a , o b o k w o ln o ś c i i o d p o w ie d z ia ln o śc i, je s t szcz e g ó ln y m c z y n ­ n ik ie m p rz y c z y n ia ją c y m się do u s e n s o w n ie n ia lu d z k ie g o ży cia . Ź ró d łe m te j n a d z ie i je s t n ie ty lk o o c z e k iw a n ie czegoś lep szeg o , a le i ś w ia d o m o ść d o b rz e p rz e ż y te g o życia. A u to r k a n a w ią z u je do te z y F r a n k l a , że s f e r a d u c h o w a n ie je s t d o tk n ię ta p rz e z c h o ro b ę i m o ż n a się do n ie j z a w sz e o d w o ła ć . D z ię k i te j s fe rz e c z ło w ie k n a w e t w c h o ro b ie fiz y c z n e j m oże r e a liz o w a ć w a rto ś c i p o s ta w y , A u to r k a i l u s t r u je to p r z y k ła d a m i z a c z e rp n ię ty m i z k lin ik i

K o le jn y a r t y k u ł p t. L o g o th e r a p ie in e in e r K li n ik f ü r P s y c h ia tr ie , P s y -

c h o te r a p ie fP s y c h o s o m a tik u n d N e u ro lo g ie je s t a u to r s tw a K a r la D ie te r a H e i n e s a. O d 32 l a t p ro w a d z i o n k lin ik ę , k tó r a n ie s ie p o m o c lu d z io m c h o ry m p sy c h ic z n ie . W te j k lin ic e s to s u je od d a w n a p s y c h o te r a p ię k lin ic z n ą ,

w r a m a c h k tó r e j o b o k in n y c h te c h n ik p s y c h o te ra p e u ty c z n y c h s to s o w a n a j e s t ta k ż e lo g o te ra p ia . M e to d y i te c h n ik i lo g o te ra p e u ty c z n e d r H e in e s w p r o w a ­ d za o so b iście do p s y c h o te r a p ii in d y w id u a ln e j i g ru p o w e j.

A r ty k u ł d r. H e in e s a je s t p r z e d r u k ie m je g o r o z p r a w y p t. E r fa h r u n g e n m it

d e r L o g o th e r a p ie in d e r k lin is c h e n A r b e it, z a w a r te j w k sią ż c e E. L u k a s V o n d e r T r o tz m a c h t d e s G eistes. W p r a c y te j d r H e in e s s to s u je z a s a d y lo ­

g o te r a p ii w y ło ż o n e w k sią ż c e F r a n k l a Ä r z t li c h e S e e lso rg e . W p o n a d 1000 p rz y p a d k a c h d r H e in e s b a d a ł, czy lo g o te ra p ia n a d a je się do le c z e n ia k lin ic z ­ n eg o i ja k się o n a m oże p rz y c z y n ia ć do h u m a n iz a c ji m e d y c y n y i p s y c h o te r a ­ pii. D r H e in e s p r z e k o n u je się, że lo g o te ra p ia rz e c z y w iś c ie n ie s ie t a k ą p o m o c , że m oże o n a p o m ó c c z ło w ie k o w i p rz e z w y c ię ż y ć sw ą c h o ro b ę i c ie r p ie n ie w o p a rc iu o s iły d u c h o w e . S zczeg ó ln ie u ż y te c z n e s t a je się d la H e in e s a „cre­

do p s y c h ia tr y c z n e '’ F r a n k l a . P r a w d ę słó w F r a n k l a o is tn ie n iu n ie n a r u s z o n e j

d u c h o w e j o so b y n a w e t w cięż k ich c h o ro b a c h p s y c h ic z n y c h , m ó g ł d r H e in e s s p r a w d z ić w ie lo k r o tn ie w e w ła s n e j p r a k ty c e k lin ic z n e j. P r z y k ła d y w z ię te z d o ś w ia d c z e n ia k lin ic z n e g o p o k a z u ją , że w d u c h o w e j p o s ta w ie u a k ty w n ia się w o la s e n s u i siła o p o ru d u c h a . A u to r s t a r a się w y k a z a ć , że lo g o te r a p ia i a n a liz a e g z y s te n c ja ln a s ta ły się d la n ieg o p o d s ta w ą i d ro g o w s k a z e m w jeg o p ra c y k lin ic z n e j. W sz y stk ie tw ie r d z e n ia F r a n k l a ja k o p s y c h ia tr y i n e u ro lo g a p o tw ie r d z a ją się w p r a c y p s y c h ia try c z n o -p s y c h o te ra p e u ty c z n e j d r. H e in e s a . N a k o n ie c a u to r s tw ie rd z a , że c zęsto „ c z ło w ie k z u lic y ’’ le p ie j ro z u m ie , co m ó w i F r a n k i, a n iż e li c zło w ie k w y k sz ta łc o n y . K o le jn ą p o z y c ją w zeszy cie je s t a r t y k u ł A n th o n y G e 1 a r m i η о p t. L o g o th e r a p ie u n d d ie th e r a p e u tis c h e G e m e in s c h a ft — d ie A n fä n g e e in e s D ia­ logs. A u to r a r t y k u łu w y c h o d z i od g e n e z y w s p ó ln o t te r a p e u ty c z n y c h d la n a r ­ k o m a n ó w , a n a s tę p n ie o p is u je , w j a k i sp o só b ja k o c z ło n e k ta k ie j w s p ó ln o ty z e tk n ą ł się z m y ś lą F r a n k la . N a s tę p n ie a u to r d z ie li się sw y m i r e f le k s j a m i n a te m a t s e m in a riu m , ja k ie d la w sp ó ln o t te r a p e u ty c z n y c h p ro w a d z iła w r o k u 1985 d r E lis a b e th L u k a s . W ła s n e s p o s trz e ż e n ia n a te n te m a t p o sz e rz a o r e la c je G io v a n n i C a s a r o s a i A n d re a d e D o m e n i e i. S e m in a riu m to p o k a ­ z ało , że h a s ła lo g o te ra p ii m o g ą z n a le ź ć s z e ro k ie z a s to s o w a n ie w p r o g r a m ie ic h p ra c y . A u to r d o s trz e g a w ogóle w ie lk ie k o rz y ś c i ze w s p ó łp r a c y lo g o te r a ­ p ii i w sp ó ln o t te r a e p u ty c z n y c h .

A r ty k u ł d r. W o lfra m a K u r z a D as P r o b le m d e r I n te n tio n a litä t im Z u s a m m e n n a n g d e r p a r a d o x e n I n t e n ti o n u n d D e r e fle x io n je s t k o n ty n u a c j ą

a r t y k u łu z p o p rz e d n ie g o n u m e r u . T y m ra z e m a u to r o m a w ia p ro b le m in t e n - c jo n a ln o ś c i n a jp i e r w w k o n te k ś c ie in te n c ji p a r a d o k s a ln e j a n a s tę p n ie w k o n ­ te k ś c ie d e re f le k s ji. I n te n c ja ln o ś ć w ią ż e się ściśle z s a m o tr a n s c e n d e n c ją c z ło ­ w ie k a , k tó r ą a u to r a r t y k u łu u to ż s a m ia z S c h e łe ro w s k ą „ o tw a rto ś c ią n a ś w ia t’'. Z e sz y t k o ń c z y a r t y k u ł W. G. J i 1 e к i L. J i 1 e к - A a 11 p t. I n itia tio n u n d S in n fin d u n g : B e o b a c h tu n g e n in P a p u a -N e u g u in e a , u k a z u ją c y te z y lo g o ­ te r a p e u ty c z n e w k o n te k ś c ie p e r s p e k ty w e tn o lo g ic z n y c h . A u to rz y w y k a z u ją p o ja w ie n ie się p u s tk i e g z y s te n c ja ln e j n a tle z a n ik u tr a d y c y jn y c h r y t u a łó w i p r a k t y k in ic ja c y jn y c h u lu d z i p ie r w o tn y c h w s k u te k n a p o r u c y w iliz a c ji, co p o w o d u je , że n ie z b ę d n a s ta je się ta m r ó w n ie ż lo g o te ra p ia . D o z e sz y tu „ L o g o th e r a p ie '’ d o łą c z o n e są in f o r m a c je n a te m a t in s ty tu tó w lo g o te ra p e u ty c z n y c h w k r a j a c h ję z y k a n ie m ie c k ie g o i a k tu a l n e k o m u n ik a ty . j g g k s . M A R I A N W O L I C K I