"Wiara z doświadczenia. O możliwości spotkania z Bogiem", Josef Imbach, tł. M. Stelmachowska, Warszawa 1988 : [recenzja]

Janusz Królikowski

"Wiara z doświadczenia. O

możliwości spotkania z Bogiem",

Josef Imbach, tł. M. Stelmachowska,

Warszawa 1988 : [recenzja]

Collectanea Theologica 60/1, 175-176

ja k w ie le za g a d n ień d o ty czą cy ch esc h a to lo g ii czeka jeszcze n a za in tereso w a n ie się n im i, n a sy stem a ty czn ą r e fle k sję i szero k ie p rzy b liżen ie ich w ierzą cy m .

O m aw ian a k siążk a je s t p rzy k ła d em so lid n eg o teo lo g iczn ie oraz d o stę p n e ­ go i w a rto ścio w eg o d la w sz y stk ic h (nie ty lk o teo lo g ó w ) o p ra co w a n ia jed n ej z fu n d a m e n ta ln y c h p ra w d w ia ry . M oże o n a sta n o w ić dobry w zór dla w sz y ­ stk ich p o d ejm u ją cy ch się pracy n ad w y ja śn ie n ie m p raw d w ia ry , k tó ry ch dom aga się n a sze rod zim e śro d o w isk o w ia r y i teologii.

k s. J a n u sz K r ó lik o w s k i, G o rlice

P a u l TILLICH , D y a m ik a w ia r y , p rzek ład A dam S z o s t k i e w i c z , P ozn ań 1987, W drodze, s. 127.

„C hyba żad n e in n e sło w o n a leżą ce do język a relig ijn eg o zarów n o te o lo ­ g iczn ego, ja k i p otoczn ego — n ie p ro w a d zi do ty lu n iep orozu m ień , z n ie k s z ta ł­ ceń i b u d zą cy ch w ą tp liw o śc i d e fin ic ji co sło w o «wiara>. J e st to jedno z ty ch o k reśleń , k tó re trzeba b y poddać k u racji, n im się go u ży je w lecz en iu lu d zi” (s. 30). T ak ą r e fle k sją P au l T illich , zn a n y filo z o f i teo lo g p ro testa n ck i, roz­ p oczyn a to m ik ro zw a ża ń filo z o fic z n o -te o lo g ic z n y c h (o ch arak terze „ k u ru ją cy m ”) d o ty czą cy ch w iary, k tó ry p rzy b liży ło p o lsk iem u c z y teln ik o w i w y d a w n ic tw o „W d rodze”.

R o zw a ża n ia sk ła d a ją ce się n a te n to m ik sta n o w ią próbę u jęcia c a ło ­ k szta łtu sp ra w w ia ry w ed łu g k lu cza in terp reta cy jn eg o , ja k im jest dla autora „troska o sta te c z n a ”. „W iara je s t sta n em n a jw y ższeg o zatrosk an ia — dyn am ik a w ia r y je s t d y n a m ik ą lu d zk iej tro sk i o sta te c z n e j” (s. 31). T roska o sta teczn a to w ewruętrzna d yn am ik a czło w ie k a , to o n ty c z n y n iep ok ój i sta łe p rzek raczan ie sieb ie; to o tw a rcie się n a jak ąś r z eczy w isto ść niesk oń czon ą.

P o ta k im w stę p n y m fo rm a ln y m z a ry so w a n iu „kierunku w ia r y ” autor przech od zi do n a d a n ia m u w ła śc iw e j dla n ie g o „d yn am ik i”. D ok on u je tego n a d a n ia p oprzez u k azan ie n a jp ie r w czy m w iara n ie jest; p o d d a je k r y ty c e in te le k tu a ln e , w o lu n ta ry sty czn e i e m o cjo n a ln e ro zu m ien ie sen su w ia ry . N a ­ stęp n ie o m a w ia sy m b o le (przy w ła ś c iw y m so b ie rozu m ien iu sym b olu ) i ty p y w ia r y , po czym p rzech od zi d o a n a lizy „p raw d y w ia r y ” w stosu n k u do p ra w d y n a u k o w ej, h isto ry czn ej i filo zo ficzn ej, ab y n a ty m tle u k azać sp ecy fik ę „p raw d y w ia r y ” i jej k ryteria. O statn ią grupę rozw ażań P . T illich a sta n o w ią za g a d n ien ia d otyczące ży cia w ia ry , cz y li z w ią zk ó w m ię d z y w iarą a m ęstw em , w ia rą a in teg ra cją osob ow ości, w ia rą a m iło śc ią i d zia ła n iem oraz m iejsca w sp ó ln o ty w w ierze. '

T łu m a czen ie k sią żk i P au la T illich a jest próbą k ontaktu p o lsk iej k u ltu ry w ia r y ze w sp ó łczesn ą m y ślą r e lig ijn ą oraz w n o si do k szta łtu n a szej k u ltu ry w ia r y n o w e, cie k a w e i n iezn a n e p o stu la ty i n a tch n ien ia oraz o tw ie r a o b szary n o w y c h , m o ż liw y c h p rzem y śleń (np. w ia ra a całość lu d zk iej e g zy sten cji, w ia ­ ra a c z ło w ie k jako „byt o cze k u ją c y ”, w ia ra a N o w y B y t w C h rystu sie). K s ią ­ żk a ta m oże stać się in sp ira cją do p rzem y ślen ia n a n o w o isto ty w ia r y i p o ­ s ta w ie n ia jej w e w ła śc iw y m ś w ie tle , ty m b ard ziej że u „p od staw od rzu cen ia w ia r y tk w i ca łk o w ite n iezro z u m ien ie jej is to ty ” (s. 127). N ie sp rzeciw ia się ty m w a rto ścio m k sią żk i P. T illic h a to, że jest on a w n ie k tó r y c h p u n k tach p rzestarzała i za w iera p e w n e p ro b lem a ty czn e u jęcia , k tó re w e W s tę p ie ś w ie ­ tn ie uprzedza i n a ś w ie tla o. J. A . K łoczow sk i.

ks. J a n u sz K r ó lik o w s k i, G o rlice

J o se f IM BA C H , W ia ra z d o św ia d c z e n ia . O m o ż liw o ś c i s p o tk a n ia z B o g iem , przek ład M. S t e l m a c h o w s k a , W arszaw a 1988, In sty tu t W yd aw n iczy P a x , s. 101.

T eo lo g ia doby w sp ó łczesn ej zw ró ciła osob n ą u w a g ę n a za g a d n ien ie „do­ św ia d c z e n ia B oga”, jako n a fu n d a m en t lu d zk iego przeżycia r elig ijn eg o , oraz

szu k a w tym d o św ia d czen iu p o tw ie r d z e n ia Jego istn ien ia . W pracę teologiczn ą n a d p rob lem em d o św ia d czen ia B oga w łą c z y ł się tak że zn a n y teo lo g fr a n c isz ­ k a ń sk i J. Im bach, k tórego k sią żk ę d otyczącą tego z a g a d n ien ia p rzetłu m aczon o i w y d a n o w język u polsk im .

J. Im b ach w sy g n a liz o w a n y m op ra co w a n iu sta w ia tezę, że B oga m ożn a d o św ia d czy ć i bez tego d o św ia d czen ia w ia ra n ie b y ła b y m o żliw a (d o św ia d cze­ n ie B oga rozu m ie Im b ach jak o „od czu cie Jego b lisk o śc i”); stara się pokazać, że B oga m ożn a d o św ia d czy ć pośród cod zien n ego ży cia , o ile p od ejm u je się trud w łą cza n ia w to ż y c ie w ia ry . A b y u ła tw ić c z y teln ik o w i o d czu cie B oga, n asz autor o m a w ia „osnow ę w ia r y ”, tzn. od p ow iad a czy m jest w ia r a w k o n ­ te k śc ie O b jaw ien ia, cudu, w ied zy , p o stęp o w a n ia , k r y ty k i r e lig ii i teologii. Z o m a w ia n ej p u b lik a cji w y n ik a w n io se k osta teczn y : czło w ie k m oże d o św ia d ­ czyć B oga z a w sze i w szęd zie, je ż e li sw ó j d zień p o w szed n i p rzeży w a w p er­ sp e k ty w ie w ia ry , o d k ry w a ją c d zięk i tem u w n im to, co p rzeb ija „poza” n iego. Co w ię c e j, d o św ia d czen ie to m oże n a d a ć ch rześcija ń stw u n o w eg o d yn am izm u i p rzy czy n ić się do sk u teczn ego jego p rzek a zy w a n ia dalej.

P o d sta w o w ą w a rto ścią k sią ż k i J. Im bacha jest zw ró cen ie uwagj^ na k o ­ n ie c z n o ść d o św ia d czen ia B oga w ży ciu w ia r y i n a m o żliw o ść ta k ie g o d o ­ św ia d czen ia oraz n a p otrzeb ę z a jęcia się ty m za g a d n ien iem p rzez teo lo g ię, k tóra p ow in n a n ieu sta n n ie zb liżać w ierzą ceg o do sp o tk a n ia z B ogiem .

k s. J a n u sz K r ó lik o w s k i, G o rlice T e o lo g o w ie T rze c ie g o ś w ia t a . J ed e n a śc ie sz k ic ó w b io g r a fic z n y c h z A fr y k i, A z ji i A m e r y k i Ł a c iń sk ie j, red. H a n s W a l d e n f e l s , p rzek ład B ea ta K i t a ,

W arszaw a 1987, V erbinum , s. 208.

K o śció ł do a k ty w n eg o sa m o zro zu m ien ia potrzeb u je teologii; w tak im s a ­ m y m celu p otrzeb u ją teo lo g ii w sz y stk ie K o ścio ły lok aln e. T eo lo g o w ie p rzy ch o ­ dzą w ię c z pom ocą K o ścio ło w i, ab y m ó g ł w p ełn i rea lizo w a ć s w o je p o sła n ­ n ic tw o pośród św iata, p ośród różn ych n a ro d ó w i ró żn y ch k u ltu r. A b y ta p om oc b y ła m o ż liw ie n a jb a rd ziej sk u teczn a, teo lo g o w ie p o d ejm u ją p róby tw o rzen ia „teologii lo k a ln y ch ”, tzn . tak ich , k tó re są k sz ta łto w a n e n a gru n cie d zied zictw a relig ijn eg o i k u ltu ra ln eg o K o ścio łó w lo k a ln y ch , m im o że są to p ro b lem y bardzo złożon e, za leż n e o d sy tu a c ji k on k retn ego K ościoła lo k a ln eg o i jego u w a ru n k o w a ń h istoryczn ych .

K sią żk a o teo lo g a ch T rzecieg o Ś w ia ta p rzyb liża c z y te ln ik o w i tę p r o b le ­ m a ty k ę, a d okonuje teg o p rzez p rezen ta cję sy lw e te k jed en a stu te o lo g ó w r ó ­ żn y ch w y zn a ń ch rześcijań sk ich , k tó rzy p o d jęli się tru d n ego i ry zy k o w n eg o za d a n ia tw o rzen ia te o lo g ii lo k a ln y ch . S ą nim i: José M igu ez B o n ir o (A rg en ty ­ na), L eonardo B o ff (B razylia), S erg io T orres (C hile, U SA ), C h arles N y a m iti (T anzania), C h ristian G. B a ëta (G hana), T h arcisse T sh ib an gu T sh ish ik u (Zair), A lla n A u b rey B o esa k (A fryk a P o łu d n io w a ), A iy a d u ra i J esu d a sen A p p asam y (Indie), D u raisam y S im on A m a lo rp a v a d a ss (Indie), C hoam -Seng S o n g (Tajw an), S eü ch i Y agi (Japonia).

W szk icach p o św ię c o n y c h w y m ie n io n y m teologom zn a jd u jem y dobrą i r z e ­ czo w ą p rezen ta cję ich p ra cy teo lo g iczn ej w raz z u m ia rk o w a n ą jej ocen ą, p o ­ d y k to w a n ą n ie sk o n k rety zo w a n ą jeszcze d ok tryn ą p o szczeg ó ln y ch teo lo g ó w . K sią żk a jako całość o d d a je sp e c y fik ę rod zącej się teo lo g ii w K o ścio ła ch lo ­ k a ln y c h w k rajach T rzeciego Ś w ia ta . O prócz w aloru p ozn aw czego, om a w ia n a k sią żk a m oże p rzy czy n ić się do p o g łęb ien ia u czy teln ik a ducha u n iw ersa lizm u ch rześcija ń sk ieg o , a b y ć m oże sta n ie się im p u lsem do za jęcia się tak że p ro ­ b lem em teo lo g ii p olsk iej.