View of Alla Kravchuk, Yezhy Kovalevs’Kyy, Jestem stąd. Pidruchnyk z pol’s’koyi movy, L’Viv: LNU imeni Ivana Franka 2013, ss. 126

Pełen tekst

(1)178. RECENZJE. Prezentowany Rocznik jest swoistym dziennikiem z konferencji polonistycznej, która ju po raz czwarty odbya si na Dalekim Wschodzie. Jest zbiorem spostrze e , które mog by inspiracj i ródem poszukiwa dla zainteresowanych glottodydaktyk nie tylko w Azji. Kolejne edycje spotka polonistycznych s dowodem na wci niezaspokojon potrzeb wymiany dowiadcze i ci gego rozwoju studiów polonistycznych w Azji, która wynika z pdz cych procesów globalizacyjnych, migracji, pogbiania relacji kulturowych i gospodarczych midzy Polsk a krajami Dalekiego Wschodu, a co za tym idzie – wzrostu zainteresowania jzykiem polskim i kultur polsk . Chocia materia zawarty w publikacji stanowi bogate studium dydaktyczne, jzykoznawcze i kulturowe, nie wyczerpuje w peni tematu, co daje nadziej i przyczynek do dalszych bada i kolejnych spotka polonistów na Dalekim Wschodzie.. Anna u Katedra Jzyka Polskiego KUL. {{ {, ´¬¢ {¢, Jestem std. #$% {

(2) & +, \\: ` µ\ ^# 2013, ss. 126.. Jestem std to podrcznik do nauczania jzyka polskiego metod komunikatywn , przeznaczony dla ukrai skojzycznych uczniów starszych klas szkó ponadpodstawowych oraz studentów pierwszych lat. Autorami ksi ki s Aa Krawczuk i Jerzy Kowalewski (polsko-ukrai skie ma e stwo), a recenzentami prof. Tetjana Czernysz z Uniwersytetu Kijowskiego, docent Andrij Motornyj z Politechniki Lwowskiej oraz docent Ol’ha Abu z Uniwersytetu Lwowskiego. Podrcznik skada si z siedmiu czci: +u (Przedmowy) zawieraj cej ogólne informacje o podrczniku, rozdziau wstpnego

(3) +

(4) + % + & (Wymowa polska z elementami ortografii) informuj cego czytelnika po ukrai sku o osobliwociach wymowy i ortografii jzyka polskiego. Podanym reguom towarzysz wiczenia artykulacyjne, które uo ono od atwiejszych do trudniejszych. Zwrócono uwag na wymow przede wszystkim tych polskich dwików, które sprawiaj najwicej trudnoci UkraROCZNIKI HUMANISTYCZNE 63(2015) z. 10. I: http://dx.doi.org/10.18290/rh.2015.63.10-11.

(5) RECENZJE. 179. i com: artykulacj jako goski tylnojzykowej; prawidow wymow samogosek , w ró nych pozycjach, ale te nieró nicowanie form 1. i 3. os. l. pojedynczej przede wszystkim w pimie, yj – yje; artykulacj samogoski o bez zaokr glania; ró nicowanie spógosek sycz cych, szumi cych i cisz cych; wymow l jako dwiku twardego, np. len nie l’en; nieredukowanie sylab i gosek nieakcentowanych; prawidowe akcentowanie wyrazów oraz zda . Trzeci. jednostk jest Lekcja 0 bd ca wykazem liczebników gównych, porz dkowych, miesicy, dat, godzin oraz nazw pa stw i ich mieszka ców. Zasadniczy – czwarty – blok podrcznika skada si z 25 lekcji poruszaj cych wspóczesne, aktualne tematy – 1. Kim jestem? Gdzie mieszkam? Co robi? 2. Moja rodzina mieszka w caej Polsce! 3. Smacznego! 4. Nie mam czasu! 5. Czy moesz mi pomóc? 6. A to jest mój dom... 7. Jaki jestem? Nie wiem! 8. Mój wony czas 9. Jad do Krakowa 10. Byle do wiosny 11. Urodziem si – yciorys 12. To by fajny dzie ... 13. Spotkajmy si we Lwowie 14. U lekarza 15. We Lwowie 16. Poka mi Ukrain 17. W Stryju 18. W polskiej szkole sobotniej 19. To teraz na zakupy 20. Warszawa, Kijów... 21. Na wita do Polski! 22. Dziaamy lokalnie 23. Razem na studiach w Europie 24. Czy mam szans na prac? 25. Myl, wic jestem... Przerabiaj c wybrane fragmenty z tego podrcznika podczas kursu kwalifikacyjno-przygotowawczego z kandydatami ze Wschodu (gównie Ukrainy) na studia w KUL-u, obserwowaam u nich zainteresowanie tematyk podejmowan w tekstach. Kreowany w nich wiat wartoci czy te elementy, które s wspólne dla Polaków i Ukrai ców: religijno , osoba Jana Pawa II, maa ojczyzna, region, rodzina, aktywne spdzanie wolnego czasu, Kresy jako wspólna przestrze mentalna, Unia Europejska, dotacje unijne, studia, dobre stosunki polsko-ukrai skie, tradycja, nowoczesno . Ka da lekcja rozpoczyna si od opowieci modego chopca yj cego na wschodzie Polski (w Sanoku). Zaprojektowany nadawca – Jurek – opowiada, czsto w tonie artobliwym, o swoich codziennych sprawach, dzieli si przemyleniami, planami yciowymi czy te wra eniami z podró y przede wszystkim po Ukrainie Zachodniej, któr poznaje z zainteresowaniem i sympati . Jurek to posta poczciwa i z ca pewnoci wartociowa, ale zostaa nieco przerysowana. Pamitajmy, e ma by on przedstawicielem modego pokolenia Polaków prezentowanym obcokrajowcom, dlatego jego wizerunek nale aoby podretuszowa . Modzieniec bowiem prezentuje si nastpuj co: Jaki jestem? Na pewno mam 176 centymetrów wzrostu, wa 82 kg (troch za du o), mam krótkie ciemne, proste wosy, zielone oczy. [...] Co mam w szafie – baa-.

(6) 180. RECENZJE. gan. Mama mówi posprz taj, a ja tak nie lubi sprz ta . [...] Nawet spodnie mamie si nie podobay, podobno brudne. Brudne? Jedna maa plama. [...] niadanie buki z kaw , kawa z bukami, wic smaruj te buki masem i d emem. [...] roda: horror: matematyka, fizyka, chemia, biologia, a na koniec wf – skacz, kopi, chodz po czym, podaj pik do kogo, na koniec otrzymuj ocen – najczciej negatywn , bo skacz za blisko, kopi le, chodz krzywo, podaj nie temu, co trzeba. Nie rozumiem po co komu sport? W rod – angielski. Angielski idzie mi mniej wicej tak, jak sport. […]. W tej prehistorii to ludzie czytali ksi ki (ja czytam tylko lektury – i to nie wszystkie), jakie to nudne.. Podobnemu stereotypowemu znieksztaceniu uleg obraz kobiety i m czyzny: Moja idealna dziewczyna ma by szczupa, zgrabna, niezbyt wysoka, nie za niska, ma mie niebieskie oczy i ma by blondynk z dugimi wosami i … ma by po prostu adna. Musi mie co... [sic. to co] No i oczywicie ma by dobra, mia, spokojna, powinna umie sucha i mao mówi . I eby nie bya perfekcjonistk i eby nie lubia porz dku. I eby lubia dzieci, dom, gotowanie. [...] Mamo! Zlituj si! Dziewczyny! Mamy! Babcie! Zlitujcie si! My TAK nie lubimy kupowa . A Polak? Oj, daleko mu do Polki...Taki zwyky, ani inteligentny, ani kulturalny... Szary... W reklamach: katastrofa. W serialach: katastrofa. W yciu.... Drugim komponentem ka dej lekcji s materiay o charakterze „realioznawczym” o Polsce, jej historii, geografii, kulturze (rubryka „Poznaj Polsk”). Wraz z opowieciami sanoczanina tworz spójne, przemylane caoci: 1. Ogólne informacje o kraju 2. Euroregion Karpaty 3. Gdzie Polacy jedz? 4. Zwyky dzie ucznia w Polsce 5. W co ubieraj si Polacy? 6. Jak mieszkaj Polacy? 7. Jaki jest przecitny Polak? 8. Wolny czas Polaków 9. Kraków – historyczna stolica Polski 10. Pogoda w Polsce 11. Dzieci stwo przecitnego Polaka 12. Zaatwianie spraw w Polsce (instytucje) 13. Lwów w oczach Polaków 14. Kiedy maluch gorczkuje 15. Kresy 16. Polacy na Kresach 17. Kozioek Matoek Kornela Makuszy skiego (ur. w Stryju) 18. Edukacja polskojzyczna na Ukrainie 19. Gdzie Polacy kupuj? 20. Warszawa – jej nazwa, historia 21. Wielkanoc w Polsce 22. Elektromieci 23. Pienidze do wzicia 24. Wsparcie na starcie 25. Dzieci pisz do Jana Pawa II. Trzecim komponentem w obrbie lekcji s wiczenia o charakterze komunikatywnym. Pomoc w ich wykonaniu s sowa, zwroty, frazy, schematy skadniowe, dialogi umieszczone z boku, na specjalnie wydzielonym polu strony. Tutaj czytelnik znajduje ciekawe informacje kulturoznawcze (np. wiersze i pieni czy te ich fragmenty, fotografie) bd ce materiaem do samodzielnego studiowania, poznawania kultury polskiej..

(7) RECENZJE. 181. Wa ne jest, aby korzystaj cy z podrcznika dobrze zapozna si z podan. na pocz tku „zerow ” lekcj , je eli umieszczony w niej materia (np. liczebniki, pytania i odpowiedzi o czas, nazwy dni, tygodni i in.) potrzebny jest do wykonania zada w dalszych lekcjach. Przy zastosowaniu metody komunikatywnej (opieraj c si na aktywnym rozwijaniu podstawowych zdolnoci jzykowych – mówienia, rozumienia ze suchu, czytania i pisania) w uczeniu jzyka polskiego gramatyka schodzi na dalszy plan, a od nauczyciela zale y, w jakiej mierze bdzie podawa j na zajciach. Jednak na tym etapie nauczania, czyli niemal e od zera, gramatyka wydaje si nieodzowna. Aby zorientowa pedagoga, jak mo na po czy komunikatywne tematy podrcznika z gramatycznymi, na pocz tku podsumowuj cego bloku w czci pi tej umieszczono tablic ze spisem proponowanych do ka dej lekcji zagadnie gramatycznych. Na szczcie komponent jzykowy ka dej lekcji mo na odpowiednio rozbudowa . Przykadem realizacji materiau gramatycznego jest podana w ko cowym urywku podrcznika (szósty skadnik) gramatyka do pierwszej i (czciowo) do drugiej lekcji. Tutaj wyo ono po ukrai sku teori, z zaakcentowaniem najwa niejszych dla ukrai skojzycznych osób osobliwoci jzyka polskiego, a tak e dobrano odpowiednie typy wicze . Dla uatwienia pracy nauczycielowi w przygotowaniu materiau jzykowego pod koniec ksi ki w Aneksie (czci siódmej) podano wystarczaj co rozbudowany dodatek z tablicami polskiej deklinacji (rzeczowników, przymiotników, zaimków, liczebników), koniugacji (podzielonych na cztery podstawowe typy) oraz sposoby tworzenia trybu warunkowego i rozkazuj cego. Bardzo cenny wydaje si dodatek do ka dej lekcji z indeksem najczstszych bdów jzykowych popenianych przez Ukrai ców ucz cych si jzyka polskiego: to jest bluzka niebieskiego koloru; panie Kowalski, pani Nowak; jest dwunasta godzina; w styczniu miesicu; nie lubi oglda telewizj, nie lubi patrze telewizor; jestem miym, ona jest mi; jest zimna, ciepa pogoda; co ciekawe; ciekawie, jak wyglda ten sklep; jutro bdziemy jecha do Lwowa; trzeba wam (co zrobi); panie wicekonsulu; Janku, Wojtku; po sobotach; dla wosów; dwudziestu dwaj; zaprosi na taniec; poradzi si z kim (z ojcem); jestem na zajciu; pracowa nauczycielk; by kierowcem. Mo na by powy szy zbiór poszerzy o wiele innych, ale najwa niejsze s leksykalne bd ce w czstym u yciu, np.: pol. rozbiera si ‘zdejmowa ubranie’ – ukr. {~ = ‘policzy si’, pol. zaspokoi ‘zniwelowa potrzeby fizyczne czy psychiczne’ – ukr. { & ‘uspokoi ’, pol. przyciga ‘ci gn , przysuwa ’ – ukr. = ‘poci ga ’; pol. kraina ‘obszar’ – ukr. &% ‘kraj’,.

(8) 182. RECENZJE. pol. osobliwy ‘dziwny’ – ukr. o~

(9) [ ‘wyj tkowy’; pol. koledzy ‘tylko rodzaj mski’ – ukr.

(10) ‘kole anki i koledzy’; pol. poturbowa ‘pobi ’ – ukr. #~ ‘kopota ’; pol. rucha si pot. ‘o akcie seksualnym’ – ukr. #! = ‘rusza si’. Na koniec jeszcze cztery uwagi o charakterze szczegóowym i formalnym. Po pierwsze zdarza si Autorom w omawianym podrczniku powtórzy wiczenia, np. w lekcji 6: A To jest mój dom w. 2: Zaprojektuj swoje idealne mieszkanie, narysuj plan i opowiedz o wymarzonym mieszkaniu. Uyj struktur: Moje mieszkanie ma by... Moje mieszkanie ma mie i w. 5: Napisz tekst na temat „Mieszkanie moich marze ”. Kolejno w lekcji 7: Jaki jestem? Nie wiem?, w. 5: Powiedz komplement koleance i w lekcji 5: Czy moesz mi pomóc?, w. 5: Powiedz komplement dotyczcy ubrania swojej mamie, koleance, pani w administracji; oraz w lekcji 8: Mój wolny czas, w. 2: Opowiedz o swoim fajnym i okropnym dniu i w lekcji 4: Nie mam czasu..., w. 1: Na wzór tekstu opowiedz o swojej rodzie lub innym dniu tygodnia, którego nie lubisz, w. 4 Opowiedz o dniu tygodnia, który lubisz. Po drugie w podrczniku zauwa alne jest sownictwo potoczne i kolokwialne (super, ekstra, fajny, nuda!, dno!, katastrofa, odpada). Jego obecno nie dziwi, ze wzgldu na wiek nadawcy i odbiorcy. Jednak jest ono podane bez odpowiedniego komentarza, np. tak zwracamy si tylko do kolegów, lub tak nie zwracamy si do nauczycieli, rodziców. Po trzecie zdarzaj si potknicia jzykowe, np. kalka z jzyka ukrai skiego Polak jak najczciej ubiera si sportowo zamiast Polak bardzo czsto ubiera si na sportowo; albo stylistyczne wykorzysta na maximum raczej wykorzysta maksymalnie, na maksa; zdaj egzamin w zerówkach, raczej zda zerówk lub zda egzamin w terminie zerowym, wszak e zerówka w pol. ‘przed pierwsz klas ’; Lwów od polskiej strony, chyba z polskiej strony; oraz (Dziewczyna) musi mie co... mówimy to co. Po czwarte podrcznik jest wydany bardzo estetycznie, papier kredowy, sporo kolorowych fotografii i przystpna cena (ok. 10 z) zachcaj do kupna. Jednak wygodniejszy dla uczniów na poziomie pocz tkuj cym byby wikszy format i co za tym idzie wikszych rozmiarów czcionka, bo zastosowana przysparza wielu trudnoci w odczytaniu tekstu. Po przyswojeniu materiau z podrcznika Jestem std korzystaj cy powinien zdoby pocz tkowy (B1 – wedug standardów europejskich) poziom znajomoci jzyka polskiego i mo e zda na tym poziomie egzamin certyfikacyjny. Jestem std to pierwszy polsko-ukrai ski podrcznik o charakterze in-.

(11) RECENZJE. 183. terkulturowym poruszaj cy wspóczesne, aktualne i ciekawe tematy. Napisany swobodnym i wie ym jzykiem zasuguje na uwag lektorów i nauczycieli.. Anna Czapla Katedra Jzyka Polskiego KUL. = !# } %%! ~ { ! (% = =, $ # { %=, { %= ++ % ~ !# } %%+

(12) + +, = %%+ %_ + #[ #

(13) #, P ~$a= # % ## „= #

(14) # “. ^

(15) = # %-#

(16) _! #% ), red. L. Sugay, Banská Bystrica: Filozofická fakulta Univerzity Mateja Bela v Banskej Bystrici 2015.. U·ebno-metodický komplex História Ruska v umeleckých obrazoch je ur·ený slovenským študentom rusistiky rôznych zameraní ¹ od u·iteºského, cez prekladateºsko-tlmo·nícke, až po kulturologické a politologické. Pozostáva zo štyroch premyslene prepojených ·astí, ktoré v koncíznej podobe predstavujú dejiny Ruska od 9. storo·ia až po obdobie „perestrojky“. Nejde však o klasické encyklopedické spracovanie, ale o pohºad na Rusko a ruskú mentalitu cez rôzne druhy umenia. Základ celého konceptu tvorí dvojdielna u·ebnica prehºadne prezentujúca najvýznamnejšie udalosti v dejinách Ruska a v jeho kultúre. Autorkou prvej ·asti (= !# } %%! ~ { !. % =) a zárove½ editorkou celého komplexu je L. Sugay, ktorá spracovala obdobie 9. ¹ 18. storo·ia. Na príprave druhej ·asti, od 19. storo·ia po obdobie „perestrojky“, (= !# } %%! ~ { !. % =) sa podieºal kolektív autorov ¹ A. Borisenková, M. Ková·ová, M. Lizo½, A. Repo½, L. Sugay. Všetky kapitoly obsahujú okrem umeleckých, náu·ných a populárno-náu·ných textov aj vysvetlenie novej lexiky pomocou prekladovej metódy a detailne premyslený systém otázok a úloh, ktoré umož½ujú používateºovi overi¾ si pochopenie textu, využi¾ nové informácie pri tvorivej práci so ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 63(2015) z. 10. DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rh.2015.63.10-12.

(17)