Współczesna ekonomia a rozwój zrównoważony ISSN 1899-3192 e-ISSN 2392-0041
Bartosz Fortuński
Uniwersytet Opolskie-mail: b.fortunski@uni.opole.pl
WPŁYW HANDLU ZAGRANICZNEGO
REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC
NA JEJ RZECZYWISTĄ EMISJĘ CO
2THE IMPACT OF FOREIGN TRADE
IN THE FEDERAL REPUBLIC OF GERMANY
ON ITS REAL CO
2EMISSION
DOI: 10.15611/pn.2017.491.14 JEL Classification: F18
Streszczenie: Emisja CO2 jest problemem globalnym. Oznacza to, że walka jedynie części krajów w tym obszarze niewiele zmienia. Celem niniejszego artykułu jest próba ukazania rzeczywistego poziomu emisji CO2 na terenie Republiki Federalnej Niemiec, jak również wpływ jej wymiany handlowej na emisję CO2 w pozostałych państwach świata i UE w 2015 roku. Badanie zostało przeprowadzone na grupie państw będących głównymi emitentami CO2 na świecie, w tym większości państw członkowskich UE. Poziom emisji CO2 uzyskano przez zastosowanie wskaźnika emisji rzeczywistej. Jego wielkość uwzględnia transfer CO2 w pro-duktach i usługach eksportowych, a także importowanych przez poszczególne kraje. W wyni-ku jego zastosowania okazało się, że rzeczywisty poziom emisji CO2 w Republice Federalnej Niemiec jest znacznie odmienny od wartości brutto, które reprezentują wielkości emisji CO2 na terenie danego kraju.
Słowa kluczowe: polityka energetyczna UE, emisja CO2, eksport i import Republiki Fede-ralnej Niemiec.
Summary: CO2 emissions are a global problem. This means that the fight of only a part of the countries in this area does not change much. The purpose of this article is to try to show the real CO2 emissions of the Federal Republic of Germany as well as the impact of its trade on CO2 emissions in other countries in the world and in the EU in the year 2015. This study was conducted on the group of countries that are the major emitters of CO2 in the world including most of the EU member states. Actual CO2 emissions were achieved by applying the actual emission factor. Its size takes into account the transfer of CO2 in export products and services as well as those imported by individual countries. As a result of its application, it has turned out that the real CO2 emissions in the Federal Republic of Germany are significantly different from the gross values that represent the CO2 emissions in the country.
Keywords: EU energy policy, CO2 emissions, exports and imports of the Federal Republic of Germany.
1. Wstęp
Żyjemy w globalnym świecie, dlatego aktywność jednych państw ma pośredni, albo bezpośredni wpływ na inne kraje. Nie oznacza to jednak, że wszystkie kraje funk-cjonują w ten sam sposób i na tych samych zasadach. Niektóre, robiąc wiele na rzecz światowego ograniczenia emisji CO2 w energetyce, ponoszą niewspółmierne wyso-kie koszty w stosunku do innych krajów, co jednak nie zawsze przynosi zamierzone efekty. Niniejsze opracowanie ma między innymi to wykazać. Walka jednych państw z emisją CO2 nie przekłada się na walkę innych z tym problemem. Jako że emisja CO2 jest problemem globalnym, zmagania te tylko części krajów w tym ob-szarze niewiele zmieniają w aspekcie globalnym. I tutaj nasuwa się fundamentalne pytanie dotyczące tego, czy w działania na rzecz globalnych zmian na lepsze powin-ny być zaangażowane wszystkie kraje i czy nie należałoby przedsięwziąć rozwią-zań, które nakłaniałyby inne kraje i grupy krajów do podobnego podejścia do pro-blemu emisji CO2.
Unia Europejska (UE), a w szczególności Republika Federalna Niemiec (RFN) od lat zajmuje kluczowe miejsce na świecie pod względem wartości wymiany mię-dzynarodowej (w 2015 roku RFN znajdowała się na 3 miejscu pod względem świa-towego eksportu i importu). Oznacza to, iż jest ona zależna od innych krajów w taki sam sposób, jak pod względem gospodarczym one od niej. Wszelkie poczynania realizowane i planowane zarówno przez UE, jak i RFN mają wydźwięk międzyna-rodowy. UE, a także RFN jako największa gospodarka państwa członkowskiego, może wykorzystywać swoją pozycję na arenie międzynarodowej poprzez wdraża-nie swojej polityki, jak rówwdraża-nież poprzez nakłaniawdraża-nie innych państw do realizacji różnych rozwiązań w sposób zbieżny z tymi proponowanymi przez nią.
Celem niniejszego artykułu jest próba ukazania rzeczywistego poziomu emisji CO2 w Republice Federalnej Niemiec jako kluczowego państwa UE, jak również wpływ wymiany handlowej na emisję CO2 u jej głównych partnerów handlowych. Jednakże nie chodzi o wartość brutto tej emisji, lecz o rzeczywistą jej wielkość, któ-ra uwzględnia tktó-ransfer CO2 w produktach i usługach eksportowych, a także impor-towanych przez poszczególne kraje. Istotnym elementem jest również ukazanie, iż odosobnione działania poprzez zmiany w energetyce Republiki Federalnej Niemiec nie przyniosą zamierzonych celów do momentu, kiedy poziom zaangażowania po-zostałych członków UE, jak i największych gospodarek świata nie będzie podobny.
2. Wymiana handlowa RFN w 2015 roku
RFN jest największą gospodarką UE oraz liderem światowym w dziedzinie wymia-ny handlowej [Knoema 2015]. W 2015 roku znajdowała się na trzeciej pozycji za-równo w światowym eksporcie, jak i imporcie [AM]. Eksport Niemiec wyniósł wówczas 1240 miliardów USD, a import 989 miliardów USD. W niniejszym opra-cowaniu ujęto 63 największych partnerów handlowych Niemiec. Zostali oni
zapre-Tabela 1. Eksport RFN w 2015 roku w mld USD
Lp. Państwo w mld USDEksport Lp. Państwo w mld USDEksport
1 USA 123,0 33 RPA 7,03
2 Francja 102,0 34 Hongkong 6,42
3 Wielka Brytania 93,9 35 Irlandia 6,37
4 Chiny 78,6 36 Malezja 5,45 5 Holandia 72,1 37 Tajlandia 4,96 6 Włochy 62,5 38 Grecja 4,94 7 Austria 56,6 39 Ukraina 4,07 8 Szwajcaria 52,1 40 Egipt 3,93 9 Belgia 50,4 41 Izrael 3,8 10 Polska 47,5 42 Bułgaria 3,53 11 Hiszpania 40,9 43 Algieria 3,08
12 Republika Czeska 36,8 44 Argentyna 3,07
13 Szwecja 23,1 45 Litwa 3,02
14 Węgry 22,9 46 Wietnam 2,78
15 Turcja 22,5 47 Chile 2,74
16 Rosja 22,4 48 Indonezja 2,73
17 Korea Południowa 20,2 49 Filipiny 2,47
18 Japonia 19,3 50 Katar 2,39 19 Dania 17,5 51 Kolumbia 2,19 20 Zjednoczone Emiraty Arabskie 15,8 52 Iran 2,19 21 Rumunia 13,2 53 Kazachstan 1,74 22 Meksyk 13,1 54 Kuwejt 1,61
23 Kanada 12,9 55 Nowa Zelandia 1,59
24 Słowacja 12,5 56 Białoruś 1,39
25 Arabia Saudyjska 11 57 Pakistan 1,13
26 Indie 10,7 58 Peru 1,07
27 Brazylia 10,5 59 Azerbejdżan 0,838
28 Australia 9,28 60 Bangladesz 0,579
29 Finlandia 8,7 61 Ekwador 0,542
30 Norwegia 8,66 62 Wenezuela 0,534
31 Portugalia 8,53 63 Trynidad i Tobago 0,126
32 Singapur 7,81
Źródło: opracowanie własne na podstawie [AM].
zentowani w tabeli 1. Eksport do tych państw stanowi 96,39% (1195,29 mld USD) całkowitego eksportu RFN. Niemcy w 2015 roku wyeksportowały, jak wynika z danych z tabeli 1, 55,51% (688,38 mld USD) swojego eksportu do państw należą-cych do UE. Natomiast Republika Federalna Niemiec w 2015 roku najwięcej eks-portowała do następujących krajów: USA, Francja, Wielka Brytania, Chiny oraz Holandia.
Oznacza to, że istnieją ścisłe zależności między RFN a resztą świata. Poprzez swoją pozycję na świecie może ona wywierać wpływ na swoich partnerów handlo-wych, tak samo jak i oni mogą wpływać na Niemcy.
Istotną kwestią do dalszych rozważań jest również relacja eksportu RFN do jej PKB w ujęciu procentowym. Największy procent unijnego PKB stanowi eksport do USA, Francji, Wielkiej Brytanii, Chin oraz Holandii (tab. 2).
Tabela 2. Procentowe ujęcie niemieckiego eksportu w 2015 roku
Lp.* % eksportu Lp. % eksportu Lp. % eksportu Lp. % eksportu
1 9,92 17 1,63 33 0,57 49 0,20 2 8,23 18 1,56 34 0,52 50 0,19 3 7,57 19 1,41 35 0,51 51 0,18 4 6,34 20 1,27 36 0,44 52 0,18 5 5,81 21 1,06 37 0,40 53 0,14 6 5,04 22 1,06 38 0,40 54 0,13 7 4,56 23 1,04 39 0,33 55 0,13 8 4,20 24 1,01 40 0,32 56 0,11 9 4,06 25 0,89 41 0,31 57 0,09 10 3,83 26 0,86 42 0,28 58 0,09 11 3,30 27 0,85 43 0,25 59 0,07 12 2,97 28 0,75 44 0,25 60 0,05 13 1,86 29 0,70 45 0,24 61 0,04 14 1,85 30 0,70 46 0,22 62 0,04 15 1,81 31 0,69 47 0,22 63 0,01 16 1,81 32 0,63 48 0,22 64** 3,61
* Lp. odpowiada państwom przypisanym do lp. w tabeli 1; ** reszta świata. Źródło: opracowanie własne na podstawie [AM].
W roku 2015 Niemcy zaimportowały dobra i usługi o łącznej wartości 989 mld USD. W niniejszym opracowaniu ujęto 63 partnerów handlowych, od których po-chodziło 96,35% importu RFN (tab. 3). W badanym okresie Niemcy najwięcej za-importowały z następujących państw: Chiny, Holandia, Francja, USA oraz Wło-chy. Import Niemiec z krajów UE ujętych w tym opracowaniu stanowił w badanym okresie, 59,70%.
Bardziej istotne z punktu widzenia opisywanego problemu są dane dotyczą-ce niemieckiego importu ze strony jego głównych partnerów handlowych w ujęciu procentowym względem PKB poszczególnych partnerów (tab. 4). Do państw, od których Niemcy importowały największy procent ich PKB w 2015 roku, należały: Czechy, Węgry, Słowacja, Holandia oraz Austria.
Tabela 3. Import Niemiec w mld USD w 2015 roku Lp. Państwo Import w mld USD Lp. Państwo Import w mld USD 1 Chiny 97,40 33 Bangladesz 5,170 2 Holandia 91,30 34 Meksyk 4,740 3 Francja 72,30 35 Indonezja 4,340 4 USA 63,30 36 Kanada 3,430 5 Włochy 51,50 37 Filipiny 3,420 6 Polska 47,90 38 Bułgaria 3,410
7 Republika Czeska 45,00 39 Grecja 1,980
8 Szwajcaria 44,70 40 Australia 1,940
9 Belgia 44,60 41 Egipt 1,870
10 Zjednoczone Królestwo 39,50 42 Hongkong 1,860
11 Austria 38,80 43 Litwa 1,790
12 Hiszpania 28,10 44 Izrael 1,790
13 Węgry 25,80 45 Azerbejdżan 1,660
14 Japonia 21,10 46 Pakistan 1,620
15 Norwegia 19,30 47 Algieria 1,540
16 Federacja Rosyjska 18,50 48 Ukraina 1,480
17 Słowacja 15,20 49 Argentyna 1,470
18 Turcja 15,10 50 Kazachstan 1,430
19 Szwecja 14,40 51 Chile 1,120
20 Dania 11,80 52 Białoruś 1,120
21 Irlandia 11,50 53 Arabia Saudyjska 1,000
22 Rumunia 11,50 54 Peru 0,978
23 Finlandia 8,79 55 Zjednoczone Emiraty
Arabskie 0,909
24 Wietnam 8,71 56 Kolumbia 0,754
25 Indie 8,44 57 Nowa Zelandia 0,687
26 Korea Południowa 8,00 58 Ekwador 0,567
27 Malezja 7,30 59 Iran 0,272
28 Brazylia 6,51 60 Katar 0,251
29 Singapur 6,50 61 Wenezuela 0,137
30 Portugalia 5,93 62 Trynidad i Tobago 0,097
31 Afryka Południowa 5,61 63 Kuwejt 0,059
32 Tajlandia 5,57
Tabela 4. Wielkość w ujęciu procentowym PKB partnerów handlowych Niemiec jaką importuje RFN Lp.* importowanego % PKB partnera Lp. % importowanego PKB partnera Lp. % importowanego
PKB partnera Lp. % importowane-go PKB partnera
1 0,88 17 17,47 33 2,65 49 0,25 2 12,17 18 2,11 34 0,41 50 0,78 3 2,99 19 2,91 35 0,50 51 0,47 4 0,35 20 3,92 36 0,22 52 2,07 5 2,83 21 4,06 37 1,17 53 0,15 6 10,04 22 6,50 38 6,82 54 0,52 7 24,32 23 3,79 39 1,02 55 0,25 8 6,67 24 4,51 40 0,14 56 0,26 9 9,80 25 0,40 41 0,57 57 0,40 10 1,38 26 0,58 42 0,60 58 0,57 11 10,32 27 2,47 43 4,37 59 0,06 12 2,36 28 0,36 44 0,60 60 0,15 13 21,32 29 2,23 45 3,13 61 0,05 14 0,48 30 2,98 46 0,60 62 0,42 15 5,00 31 1,79 47 0,94 63 0,05 16 1,36 32 1,41 48 1,64
* Lp. odpowiada państwom przypisanym do lp. w tabeli 3. Źródło: opracowanie własne na podstawie [AM; IEA 2016; WB].
Gospodarki państw ujętych w tym opracowaniu wraz z gospodarką RFN wy-pracowały wspólnie w 2015 roku 90,05% światowego PKB [WB]. Główni partnerzy handlowi Niemiec, jak również same Niemcy są największymi emitentami CO2 na świecie.
3. Emisja CO
2Niemiec i jej 63 głównych partnerów handlowych
w 2015 roku
Głównym celem polityki energetycznej UE jest osiągnięcie tzw. 3 × 20% do 2020 roku. Oznacza to zmniejszenie emisji CO2 o 20% w stosunku do roku 1990, wzrost udziału energetyki odnawialnej do poziomu 20% oraz poprawę efektywności zuży-cia energii o 20% w stosunku do 1990 roku.
Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż wskazane cele są ze sobą wzajemnie powiązane. Poprawa efektywności zużycia energii oraz wzrost udziału energetyki odnawialnej wpływają istotnie na zmniejszenie emisji CO2. Tak więc redukcja emisji CO2 może oznaczać również zmiany w pozostałych dwóch celach polityki energetycznej UE.
3.1. Emisja brutto
Redukcja emisji CO2 jest jednym z priorytetów polityki energetycznej UE. Założe-nie to wskazuje na redukcję CO2 na obszarze państw należących do UE o 20% względem roku 1990. A co za tym idzie – dotyczy to również Republiki Federalnej Niemiec. Jednakże założenie to tyczy się tylko UE i poza zachętami nie ma żadnego instrumentu, poprzez który UE mogłaby oddziaływać na pozostałe państwa świata celem nakłonienia ich do podjęcia podobnych działań.
Emisja brutto CO2 jest to ilość CO2 wyemitowana przez gospodarkę danego kraju. Emisję tę u 63 partnerów handlowych RFN i samych Niemiec przedstawia tabela 5. Największymi emitentami CO2 w 2015 roku były następujące państwa: Chiny, USA, Indie, Rosja oraz Japonia. Państwa członkowskie UE odpowiadały w badanym okresie za 10,17% światowej emisji CO2. Plasowałoby to całą Unię Europejską na trzeciej pozycji wśród największych emitentów CO2 na świecie. Z kolei same Niem-cy plasują się w tym rankingu na szóstym miejscu.
Tabela 5. Emisja CO2 w Mt i jej procentowy udział w światowej emisji w Niemczech i u jej 63 partnerów handlowych
Lp. Państwo Emisja w Mt wej emisji% świato- Lp. Państwo Emisja w Mt wej emisji%
świato-1 2 3 4 5 6 7 8 1 Chiny 9153,90 27,32 33 Wietnam 168,97 0,50 2 USA 5485,74 16,37 34 Algieria 137,09 0,41 3 Indie 2218,43 6,62 35 Belgia 111,53 0,33 4 Rosja 1483,18 4,43 36 Katar 111,10 0,33 5 Japonia 1207,79 3,60 37 Kuwejt 107,88 0,32 6 Niemcy 753,64 2,25 38 Filipiny 106,52 0,32 7 Korea
Południowa 648,70 1,94 39 Republika Czeska 98,63 0,29
8 Iran 630,19 1,88 40 Kolumbia 97,27 0,29 9 Arabia Saudyjska 624,53 1,86 41 Hongkong 91,24 0,27 10 Indonezja 611,43 1,82 42 Chile 90,11 0,27 11 Kanada 532,47 1,59 43 Izrael 74,40 0,22 12 Brazylia 487,84 1,46 44 Grecja 73,90 0,22 13 Meksyk 474,22 1,42 45 Bangladesz 72,86 0,22 14 Wielka Brytania 436,91 1,30 46 Rumunia 70,67 0,21 15 RPA 436,51 1,30 47 Austria 62,82 0,19 16 Australia 400,22 1,19 48 Białoruś 56,34 0,17 17 Włochy 341,49 1,02 49 Portugalia 52,54 0,16 18 Turcja 336,33 1,00 50 Peru 50,77 0,15 19 Francja 309,45 0,92 51 Szwecja 47,76 0,14 20 Tajlandia 295,85 0,88 52 Bułgaria 45,15 0,13
1 2 3 4 5 6 7 8 21 Polska 295,85 0,88 53 Węgry 44,21 0,13 22 Hiszpania 291,71 0,87 54 Finlandia 41,31 0,12 23 Zjednoczone Emiraty Arabskie 264,66 0,79 55 Szwajcaria 39,06 0,12 24 Malezja 246,95 0,74 56 Irlandia 38,63 0,12 25 Egipt 212,15 0,63 57 Dania 37,63 0,11 26 Holandia 210,12 0,63 58 Ekwador 37,08 0,11 27 Singapur 204,99 0,61 59 Norwegia 36,73 0,11
28 Ukraina 195,11 0,58 60 Nowa Zelandia 35,73 0,11
29 Argentyna 189,99 0,57 61 Azerbejdżan 32,04 0,10
30 Kazachstan 184,78 0,55 62 Słowacja 31,15 0,09
31 Pakistan
179,48 0,54 63 Trynidad i Tobago 26,67 0,08
32 Wenezuela 169,15 0,50 64 Litwa 11,16 0,03
Źródło: opracowanie własne na podstawie [IEA 2016].
Tabela 6. Spełnienie wytycznych 3 x 20% zawartych w polityce energetycznej UE
u partnerów handlowych RFN
Lp. Państwo % emisji CO2 Lp. Państwo % emisji CO2
1 2 3 4 5 6 1 Ukraina 26,22 33 RPA 142,82 2 Litwa 30,94 34 Australia 146,48 3 Rumunia 40,11 35 Wenezuela 155,06 4 Słowacja 56,79 36 Meksyk 176,68 5 Azerbejdżan 57,59 37 Argentyna 182,79 6 Białoruś 58,74 38 Algieria 197,79
7 Republika Czeska 61,02 39 Izrael 212,55
8 Węgry 61,31 40 Hongkong 221,06
9 Rosja 65,67 41 Kolumbia 225,44
10 Dania 67,35 42 Egipt 238,11
11 Bułgaria 68,42 43 Brazylia 247,33
12 Wielka Brytania 73,67 44 Turcja 249,84
13 Finlandia 74,60 45 Peru 259,03
14 Niemcy 75,12 46 Filipiny 266,69
15 Szwecja 76,75 47 Korea Południowa 271,32
16 Kazachstan 77,04 48 Trynidad i Tobago 276,40
17 Polska 79,09 49 Ekwador 281,60
18 Francja 84,08 50 Chile 283,64
19 Włochy 85,41 51 Pakistan 289,64
20 Belgia 87,79 52 Singapur 293,51
21 Szwajcaria 90,23 53 Arabia Saudyjska 299,58
22 Grecja 94,74 54 Zjednoczone Emiraty
Arabskie 312,51
Tabela 6, cd. 1 2 3 4 5 6 24 Austria 110,44 56 Tajlandia 327,70 25 Holandia 110,61 57 Indie 367,11 26 Japonia 110,77 58 Chiny 394,52 27 Kanada 115,93 59 Malezja 419,90 28 Norwegia 118,23 60 Indonezja 447,31 29 Irlandia 124,81 61 Bangladesz 548,11 30 Portugalia 128,04 62 Kuwejt 561,33
31 Nowa Zelandia 132,11 63 Katar 701,99
32 Hiszpania 135,10 64 Wietnam 945,38
Źródło: opracowanie własne na podstawie [IEA 2016].
Gdyby zastosować do wszystkich partnerów handlowych Niemiec wytyczne dotyczące ograniczenia emisji CO2 zawarte w unijnej polityce energetycznej, wów-czas jedynie 17 państw, spośród badanych w niniejszym opracowaniu, spełniłoby założone cele dotyczące redukcji emisji CO2 już w roku 2015. Wśród tych krajów znalazły się Niemcy. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, iż mówimy tu o emisji całkowitej CO2, a nie tylko tej generowanej przez energetykę.
3.2. Emisja rzeczywista – po uwzględnieniu wymiany handlowej UE
Emisja rzeczywista CO2 została określona jako wielkość emisji CO2 danego kraju, pomniejszona o wielkość emisji wyeksportowanej w towarach i usługach danego kraju, plus wielkość emisji zaimportowanej w towarach i usługach z kraju importe-ra. Oznacza to, że wielkość emisji brutto CO2 należy powiększyć o saldo emisji CO2. Sposób wyliczenia salda emisji CO2 oraz emisji rzeczywistej CO2 dla jednego kraju przedstawiają poniższe wzory [Fortuński 2016]:
S E PKB E I PKB E E= x b m b ×% − ×% Erz = Eb + SE
gdzie: SE – saldo emisji CO2 danego kraju; Eb – emisja brutto CO2 danego kraju;
Ex – wielkość eksportu danego kraju; Im – wielkość importu danego kraju; PKB – produkt krajowy brutto w cenach stałych w mln euro; (Im/PKB)% – część PKB
danego kraju, jaka została wyeksportowana do UE; (Ex/PKB)% – część PKB UE,
jaka została wyeksportowana do danego kraju; (Im/PKB)% × Eb – jest to wielkość wyeksportowanego CO2 danego kraju w produktach i usługach do UE; (Ex/PKB)% × Eb – jest to wielkość wyeksportowanego CO2 UE do danego kraju w produktach i usługach; Erz – emisja rzeczywista CO2.
Emisja rzeczywista CO2 Niemiec w badanym okresie była znacząco odmienna od emisji brutto. W 2015 roku Niemcy w swoich produktach i usługach wyeks-portowały łącznie 267,86 Mt CO2 i jednocześnie zaimportowały od swoich
partne-rów handlowych 367,46 Mt CO2. Oznacza to, że bilans emisji CO2 był dodatni dla Niemiec. Natomiast emisja rzeczywista CO2 w Niemczech wzrosła o 99,6 Mt CO2 w 2015 roku. Wartość rzeczywistej emisji CO2 wyniosła wówczas w RFN 853,23 Mt CO2. Tak więc rzeczywista zmiana emisji CO2 w Niemczech w 2015 roku względem 1990 roku wyniosła 14,95%. Zatem przy uwzględnieniu emisji rzeczywistej CO2 w 2015 roku Republika Federalna Niemiec nie osiągnęła jeszcze zakładanego celu ograniczenia emisji o 20%.
Tabela 7. Saldo emisji CO2 u partnerów handlowych RFN
Lp. Państwo Saldo emisji CO2 Lp. Państwo Saldo emisji CO2
1 Chiny −62,971 32 Wenezuela 0,031
2 Polska −19,064 33 Iran 0,087
3 Republika Czeska −15,745 34 Norwegia 0,104
4 Rosja −15,082 35 Litwa 0,189
5 Holandia −9,421 36 Chile 0,193
6 Wietnam −7,003 37 Argentyna 0,210
7 Indie −6,569 38 Nowa Zelandia 0,214
8 RPA −6,223 39 Kolumbia 0,240 9 Malezja −4,869 40 Kuwejt 0,305 10 Węgry −4,295 41 Portugalia 0,346 11 Tajlandia −3,060 42 Grecja 0,353 12 Singapur −2,813 43 Belgia 0,362 13 Słowacja −2,641 44 Katar 0,366 14 Indonezja −2,470 45 Finlandia 0,384 15 Ukraina −2,296 46 Izrael 0,406 16 Bułgaria −2,288 47 Brazylia 0,592
17 Turcja −2,041 48 Korea Południowa 0,758
18 Bangladesz −1,802 49 Hongkong 0,889
19 Rumunia −1,633 50 Meksyk 0,969
20 Japonia −1,489 51 Arabia Saudyjska 1,498
21 Kazachstan −1,046 52 Australia 1,500
22 Białoruś −0,857 53 Kanada 1,714
23 Pakistan −0,820 54 Hiszpania 2,289
24 Azerbejdżan −0,816 55 Dania 2,447
25 Filipiny −0,694 56 Zjednoczone Emiraty
Arabskie 2,891
26 Algieria −0,597 57 Szwecja 3,787
27 Egipt −0,321 58 Włochy 4,348
28 Irlandia −0,142 59 Austria 6,201
29 Ekwador −0,089 60 USA 8,311
30 Trynidad i Tobago −0,084 61 Szwajcaria 9,070
31 Peru −0,023 62 Francja 13,605
63 Wielka Brytania 15,010 Źródło: opracowanie własne na podstawie [AM; IEA 2016; WB].
Saldo emisji CO2 u partnerów handlowych Niemiec zostało ukazane w tabeli 7. Do głównych eksporterów CO2 do RFN w 2015 roku należy zaliczyć: Chiny, Polskę, Czechy, Rosję oraz Holandię. Z kolei największy eksport niemieckiego CO2 nastąpił w 2015 roku do następujących państw: Wielka Brytania, Francja, Szwajcaria, USA oraz Austria. Uwzględniając jedynie państwa członkowskie UE, należy wskazać, iż saldo bilansu emisji CO2 jest dla RFN niekorzystne. Wynosi ono 5,9 Mt CO2. Naj-bardziej niekorzystne saldo emisji CO2 Niemcy, spośród państw UE w 2015 roku, miały z następującymi państwami: Polska, Czechy, Holandia, Węgry oraz Słowacja. Natomiast w badanym okresie najkorzystniejsze saldo miały z Wielką Brytanią, Francją, Austrią, Włochami i Szwecją.
Należy w tym miejscu nadmienić, że działania zarówno Niemiec, jak i UE w zakresie realizowania swojej polityki energetycznej należy uznać za skuteczne. Jed-nakże ich skuteczność ogranicza się jedynie do obszaru Unii. Może to wynikać z faktu, że polityka energetyczna Unii Europejskiej nie do końca jest postrzegana jako polityka zrównoważonego rozwoju i jako taka wiąże się z wysokimi kosztami jej realizacji [Fortuński 2012, 2013, 2013a, 2016, 2016a, 2016b; Bogrocz-Koczwara, Herlender 2008; Graczyk, Jakubczyk 2005; Kaczmarski 2010; Kryk 2012, 2012a]. Wskazuje to również na nieskuteczność różnych międzynarodowych umów doty-czących ograniczania emisji CO2, jak chociażby układ z Kioto.
Jednakże po uwzględnieniu emisji rzeczywistej CO2 skuteczność tej polityki ukazuje swoją słabość. W sposób jednoznaczny zostało ukazane to, iż zagadnie-nie związane z emisją CO2 jest problemem globalnym. Oznacza to, że odosobnione działania w tym zakresie przynoszą znacząco mniejsze korzyści, niż wskazywałyby na to statystyki.
4. Podsumowanie
Republika Federalna Niemiec, jak i Unia Europejska są postrzegane na świecie jako liderzy w walce z globalnym ociepleniem, walką na rzecz czystej energii oraz re-dukcji emisji CO2. Jednakże jej działania są odosobnione. Powoduje to, że tak duża gospodarka jak niemiecka, która jest również bardzo silnie powiązana ekonomicz-nie z innymi gospodarkami poprzez wymianę handlową, sama ekonomicz-niewiele jest w sta-nie zmienić w tym zakresie. Światowy lider wymiany handlowej na świecie, jakim jest zarówno UE, jak i Niemcy (3 pozycja w wymianie międzynarodowej, 4 gospo-darka świata w 2015 roku), może wykorzystać swoją pozycję w wymianie handlo-wej do realizacji swoich celów w zakresie polityki energetycznej, a w szczególności redukcji CO2. Za wymianą handlową idzie również duży import CO2 ukryty w to-warach i usługach przywożonych do Unii Europejskiej. Wpływa to bardzo nieko-rzystnie na rzeczywisty poziom emisji CO2 w Niemczech. A to z kolei oznacza, że emisja CO2 wyrażona w ten sposób w RFN nie pozwoliła na osiągnięcie zakładanej redukcji CO2 w jej polityce energetycznej w 2015 roku i może zagrażać jej realizacji do roku 2020. Gdyby faktyczny poziom emisji nie odbiegał aż tak drastycznie od
poziomu deklarowanego przez poszczególne kraje, oznaczałoby to sytuację, gdzie emisyjność CO2 głównych partnerów handlowych Niemiec nie różni się znacznie od tego deklarowanego przez RFN. W rzeczywistości jest jednak inaczej. Wyniki wskazanych badań ukazują również, w jakim stopniu, w zakresie globalnym, pro-blemem jest emisja CO2, że działania pojedynczego kraju czy nawet związku krajów nie jest w stanie zmienić aktualnych trendów w tym zakresie. W związku z tym zachodzi konieczność rozważenia przez UE wprowadzenia jakiegoś instrumentu, który zachęcałby państwa spoza UE do podjęcia efektywnych działań na rzecz re-dukcji emisji CO2.
Literatura
AM, http://atlas.media.mit.edu/en/profile/country/deu/#Exports (1.06.2017).
Bogrocz-Koczwara M., Herlender K., 2008, Bezpieczeństwo energetyczne a rozwój odnawialnych energii, Energetyka, nr 3.
Fortuński B., 2012, „Wyniki” proekologicznego podejścia do energetyki w Unii Europejskiej w oparciu o model EFQM. Orientacja na wyniki we współczesnej gospodarcze, Prace Naukowe Uniwersyte-tu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 3017.
Fortuński B., 2013, Wyzwania i problemy zrównoważonego rozwoju w energetyce światowej w kon-tekście polityki energetycznej UE, [w:] Kryk B. (red.), Handel wewnętrzny, IBRKK, Warszawa. Fortuński B., 2013a, Wykorzystanie wybranych surowców energetycznych w kontekście polityki
ener-getycznej Unii Europejskie. Efektywne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi i energią, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 3017.
Fortuński B., 2016, Polityka energetyczna Unii Europejskiej – 3 x 20. Diagnoza i perspektywy w kon-tekście zrównoważonego rozwoju. Ekonomia środowiska i polityka ekologiczna, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 453.
Fortuński B., 2016a, Wpływ handlu zagranicznego Unii Europejskiej na rzeczywistą emisję CO2,
Eko-nomia XXI Wieku, Prace Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, nr 3(11).
Fortuński B., 2016b, Globalna sprawiedliwość a polityka energetyczna Unii Europejskiej, [w:] Ja-nikowska O., Słodczyk J., Globalna sprawiedliwość, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Graczyk A., Jakubczyk Z., 2005, Rozwój rynku energii elektrycznej w Polsce w kontekście integracji z Unią Europejską, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 1056.
IEA, 2016, CO2 Emissions from Fuel Combustion Highlights (2015 Edition).
Kaczmarski M., 2010, Bezpieczeństwo energetyczne Unii Europejskiej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Knoema 2015, World GDP Ranking 2015, http://knoema.com/nwnfkne/world-gdp-ranking-2014-data-and-charts (2.09.2014).
Kryk B., 2012, Kontrowersje polskiej polityki energetycznej w kontekście realizacji wymogów unijnych, Ekonomia i Prawo, t. XI, Integracja i dezintegracja w sektorze realnym, nr 4.
Kryk B., 2012a, Wzrost efektywności energetycznej – wyzwanie inwestycyjne dla polskiego sektora energetycznego, [w:] Dymek Ł., Bedrunka K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w rozwoju regio-nalnym, t. I, Politechnika Opolska, Opole.
