Rozwój dziecka w okresie wczesnoszkolnym (wiek 7-12 lat)

(1)

Tomasz Bajkowski

Agnieszka Nowakowska Tomasz Sosnowski

(2)

(3)

U dziecka w wieku wczesnoszkolnym zaczyna pojawiać się „postawa pracy”, oznaczająca wytrwałość w wykonywaniu podjętego działania oraz troskę o jego wynik.

1.Dziecko już nie tylko bawi się w pracę, ale próbuje

samodzielnie wykonywać różne działania i przedsięwzięcia. 2.Dziecko lubi działać, a teraz dodatkowo uczy się czerpać przyjemność także z ukończenia zadania .

3.Dzieci szczególnie chętnie zdobywają wiedzę i

umiejętności, gdy widzą ich praktyczne zastosowanie w realnym życiu.

(4)

DZIA DZIA DZIA

DZIAŁŁŁŁANIA DZIECKAANIA DZIECKAANIA DZIECKAANIA DZIECKA

1. 1. 1. 1. Samodzielne wykonywanie różnych czynności, np. nakrywanie do stołu ,

sprzątanie swego pokoju , wynoszenie śmieci

2. Pomoc rodzicom lub

rodzeństwu, np. pranie , większe sprzątanie, drobne prace remontowe,

przygotowywanie posiłków, zakupy, pomoc w ogrodzie 3. Współdziałanie z

rodzeństwem lub Z rówieśnikami, np.

porządkowanie czegoś, zakupy dla chorego sąsiada

POSTAWA PRACY U DZIECKA: POSTAWA PRACY U DZIECKA: POSTAWA PRACY U DZIECKA: POSTAWA PRACY U DZIECKA:

1.Nastawienie na cel działania 2.Troska o jakość wyniku 3. Wytrwałość w działaniu 4. Podpatrywanie innych, jak działają i uczenie się od nich; 5. Szukanie różnych sposobów

pokonywania przeszkód 6. Zwracanie się po pomoc w trudnych sytuacjach do innych ludzi – rówieśników i dorosłych

(5)

Dziecko w tym okresie rozwoju uczy się poprzez

konkretne przykłady, rozwiązując codzienne

problemy.

W związku z tym ważne są spotkania z ekspertami z

różnych dziedzin i wizyty w muzeach lub centrach

edukacyjno-kulturalnych.

Nauczyciele i rodzice powinni sprawić, że nauka

stanie się czymś fascynującym, wartym wysiłku i

potrzebnym na co dzień.

Ważne:

ZDYSCYPLINOWANIE I SYSTEMATYCZNO

ZDYSCYPLINOWANIE I SYSTEMATYCZNOŚĆ

ŚĆ

–

te kompetencje dziecko nabywa właśnie teraz.

(6)

Dziecko lubi czuć się POPOŻPOPOŻŻŻYTECZNE I POTRZEBNE YTECZNE I POTRZEBNE YTECZNE I POTRZEBNE YTECZNE I POTRZEBNE oraz

wykonywać te codzienne czynności, jakie obserwuje u osób dorosłych.

Nauczyciel tak powinien organizować proces edukacyjny, aby nauka była dla dziecka przyjemnością.

Powinien także angażować dziecko w szereg obowiązków np. dyżury klasowe, funkcja osoby redagującej gazetkę szkolną itp. To umożliwia kształtowanie

POCZUCIA w

łłłł

_łłłł

asnej KOMPETENCJI

u dziecka, co jest kluczowym zadaniem rozwojowym tego stadium.

(7)

W tym okresie ujawniają się u dziecka takie wewnętrzne potrzeby jak:

1/ Dążenie do zdobycia uznania

2/ Potrzeba osiągania pozytywnych rezultatów

3/ Dążenie do wysokiego poziomu wykonania zadań

Dziecko rozwija w sobie przemyślność i pracowitość,

dopasowując się do praw rządzących otaczającym światem, narzędzi i technologii.

(8)

W dzia W dzia W dzia

W działłłłaniu aniu aniu aniu

(posługiwanie się narzędziami i znajomość technologii)

W dzia W dzia W dzia

W działłłłaniu aniu aniu aniu

(posługiwanie się narzędziami i znajomość technologii) Oceny Oceny Oceny Oceny szkolne szkolne szkolne szkolne Oceny Oceny Oceny Oceny szkolne szkolne szkolne szkolne Oceny Oceny Oceny Oceny rrrróóówieówiewiewieśśnikśśniknikónikóóówwww

Oceny Oceny Oceny Oceny rrrróóówieówiewiewieśśnikśśniknikónikóóówwww Oceny Oceny Oceny Oceny rodzic rodzicrodzic rodzicóóóówwww Oceny Oceny Oceny Oceny rodzic rodzicrodzic rodzicóóóówwww Samoocena SamoocenaSamoocena SamoocenaSamoocena SamoocenaSamoocena Samoocena

POCZUCIE KOMPETENCJI

W relacjach spo W relacjach spo W relacjach spo

W relacjach społłłłecznych ecznych ecznych ecznych (umiejętność współpracy i znajomość ról społecznych)

W relacjach spo W relacjach spo W relacjach spo

W relacjach społłłłecznych ecznych ecznych ecznych (umiejętność współpracy i znajomość ról społecznych) Stosunek do pracy Stosunek do pracy Stosunek do pracy Stosunek do pracy Stosunek do pracy Stosunek do pracy Stosunek do pracy Stosunek do pracy Wytrwa Wytrwa Wytrwa Wytrwałłłłoooośćśćść w ść w w w realizowaniu realizowaniu realizowaniu realizowaniu cel celcel celóóówówww Wytrwa Wytrwa Wytrwa Wytrwałłłłoooośćśćść w ść w w w realizowaniu realizowaniu realizowaniu realizowaniu cel celcel celóóówówww Ś Ś Ś

Świadomowiadomowiadomośćwiadomośćśćść spo

spospo

społłłłecznej wagi ecznej wagi ecznej wagi ecznej wagi podejmowanych podejmowanych podejmowanych podejmowanych zada zada zada zadańńńń Ś Ś Ś

Świadomowiadomowiadomośćwiadomośćśćść spo

spospo

społłłłecznej wagi ecznej wagi ecznej wagi ecznej wagi podejmowanych podejmowanych podejmowanych podejmowanych zada zada zada zadańńńń Trudno Trudno Trudno

Trudnośćśćść zadaść zadazadazadańńńń edukacyjnych edukacyjnych edukacyjnych

(9)

Zajęcia szkolne powinny być dla dziecka okazją

i szansą

wykazania si

wykazania się

ę

umiejętnościami na tle

klasy szkolnej.

Każde dziecko powinno choćby w jednej

dziedzinie funkcjonowania poczuć się

docenione i warto

docenione i wartoś

ś

ściowe

ś

ciowe

ciowe,

gdyż dzięki temu ma

szansę budowania poczucia własnej

kompetencji (a w przyszłości przekonania o

efektywności własnych działań).

(10)

Zadanie nauczyciela polega na tym, aby tworzyć takie

warunki uczenia, by każde dziecko (nawet mało zdolne w typowych zajęciach takich jak czytanie, pisanie i liczenie) mogło poczupoczupoczućpoczućć sić sisięsięę w czymę w czymśw czymw czymśśś naprawdnaprawdnaprawdęnaprawdęęę dobredobredobre.dobre

Pozwoli to doświadczyć uczucia sukcesu i własnych

możliwości, a także poczucia uznaniauznaniauznaniauznania ze strony osób tzw. znaczących, jakimi są w tym stadium dla dziecka

nauczyciele.

Rolą nauczyciela jest zauważyć i wiedzieć, jak wykorzystać w procesie edukacyjnym to, w czym dane dziecko jest dobre. Realizacja tego zadania przejawia się w rzeczywistej indywidualizacji procesu nauczania.indywidualizacji procesu nauczania.indywidualizacji procesu nauczania.indywidualizacji procesu nauczania.

(11)

1. Przekonanie o własnej

przydatności do wykonywania obowiązków i powierzonych zadań;

2. Przekonanie, że jestem kompetentny, jestem

fachowcem w jakieś dziedzinie; 3. Poczucie akceptacji przez rówieśników, poczucie że jest się lubianym, ma się wielu kolegów; 4. Doświadczanie uznania ze strony nauczycieli i rówieśników.

Poczucie

kompetencji

(12)

1. Przekonanie o swojej mniejszej

wartości, dziecko ma poczucie, że nie liczy się w oczach rówieśników i ważnych dla niego dorosłych;

2. Poczucie odrzucenia przez grupę;

3. Dziecko doświadcza przewagi porażek nad sukcesami, dostaje więcej

negatywnych niż pozytywnych informacji zwrotnych;

4. Dziecko nie ma szans wykazania się, nie ma świadomości swoich mocnych stron, nie wierzy, że w czymś jest dobre; 5. Dziecko ma poczucie niedopasowania, zadania, które dostaje, ciągle są dla

niego za trudne, inni wymagają od niego czegoś, czemu nie jest w stanie sprostać nawet bardzo dużym wysiłkiem.

Poczucie

ni

ż

szo

ś

ci

(13)

Obserwuje się, że dzieci w wieku 6-7 lat rozpoczynają spontanicznie aktywność sportową, maksimum tego

zainteresowania przypada na okres 10-11 lat, następnie zaangażowanie słabnie.

Dlaczego tak si Dlaczego tak si Dlaczego tak si

Dlaczego tak sięęę dzieje?ę dzieje?dzieje?dzieje?

Aktywno

ść

sportowa a psychika dziecka

Dzieci porzucają te zajęcia, ponieważ przywiązuje się na nich zbyt duzbyt duzbyt duzbyt dużążążążą wagwagwagęwagęęę do współzawodnictwa i wygrywania.

(14)

Trenerzy i nauczyciele mogą być nieświadomi psychologii rozwoju dziecka w tym okresie. Konsekwencją jest

etykietowanie etykietowanie etykietowanie

etykietowanie (stereotypowe i uproszczone

kategoryzowanie) ucznia, który nie potrafi dobrze wykonać jakiegoś zadania, jako „niezdary”, a nawet umieszczanie go na ławce rezerwowej.

Taki proces pogpogpogpogłęłęłęłębia brak wiary we wbia brak wiary we wbia brak wiary we włłłłasne mobia brak wiary we w asne możasne moasne możżżliwoliwoliwośliwośśści ci ci ci ucznia i zniechęca do dalszej aktywności sportowej. Jedynie dzieci sprawne lub szybsze w rozwoju

motorycznym mają szanse na maksimum uwagi i okazji do ćwiczeń.

(15)

O czym nale

ż

y pami

ę

ta

ć

w kontekście aktywności sportowej dziecka?

1/ w sportowym współzawodnictwie i występować na

pełnowymiarowych boiskach powinny brać udział dopiero dzieci 9-10 letnie

2/ dzieci poniżej 9 r.ż. mogą ćwiczyć sekwencje ruchowe w miarę swoich możliwości i koordynacji motorycznej (wykorzystywane później w grze w piłkę nożna lub koszykówkę)

3/ aby sport stał się dla dziecka pasją, należy ostrożnie

(16)

4/ należy umożliwić dziecku wypróbowanie się w różnych dyscyplinach, aby zobaczyło, które przynoszą mu najwięcej satysfakcji

5/ należy zwracać uwagę, by dawać wszystkim dzieciom tyle samo możliwości ćwiczenia i zachęty

6/ należy zrezygnować na początku (do ok. 9 r.ż.) ze współzawodnictwa między dziećmi

7/ nie należy naciskać lub popędzać dziecka, gdyż może ono zniechęcić się i zrezygnować w wieku ok. 11 lat z jakiejkolwiek aktywności sportowej (mówiąc, jak to czyni większość, że się nie nadaje lub że przestało je to bawić)

(17)

ROZWÓJ EMOCJONALNY DZIECKA

1/ Rozwija się u dziecka zachowanie stastałłłłostasta oośośśści uczuci uczućci uczuci uczuććć i wartoi wartoi wartośi wartośści ści ci ci w odniesieniu do siebie samego, jak i innych;

2/ Dzieci nabierają zdolności koordynowania myślenia efektywniejszego w ramach ciągu zdarzeń;

3/ Dziecko zaczyna obejmować refleksjrefleksjąrefleksjrefleksjąąą swoje przeswoje przeżswoje przeswoje przeżżycia życia ycia ycia i po umysłowej analizie podejmuje określone zachowanie.

Zamiast impulsywnych zachowa Zamiast impulsywnych zachowa Zamiast impulsywnych zachowa

Zamiast impulsywnych zachowańńńń potrafi najpierw pomypotrafi najpierw pomypotrafi najpierw pomyśpotrafi najpierw pomyśleśślelelećććć, zanim , zanim , zanim , zanim zacznie dzia

zacznie dzia zacznie dzia zacznie działłłłaaaaććć;;;;ć

4/ Udział w procesie nauczania szkolnego wymaga nowego sposobu organizacji własnych działań;

(18)

5/ Dzieci stają się bardziej bardziej bardziej bardziej śśśświadome wwiadome włłłłasnych stanwiadome wwiadome w asnych stanasnych stanasnych stanóóóów w w w emocjonalnych

emocjonalnych emocjonalnych

emocjonalnych i ich wpływów na zachowanie - potrafią

coraz lepiej wyrażać swoje emocje w sposób dostosowany do wymagań społecznych;

6/ Wzrasta u dzieci początkowo niska tolerancja na stres (stopniowo kształtuje). Wymuszają to przede wszystkim wymagania i obowiązki szkolne;

7/ Następuje duży postęp w kształtowaniu się kontroli kontroli kontroli kontroli emocjonalnej

emocjonalnej emocjonalnej

emocjonalnej – dzieci wiedzą, jak zachowywać się adekwatnie do sytuacji i jak wyrazić swoje emocje w sposób akceptowany społecznie;

(19)

KOMPETENCJA EMOCJONALNA

Ujawnianie zdolności i umiejętności emocjonalnych nabytych w toku rozwoju, pozwalające na adekwatne funkcjonowanie w adekwatne funkcjonowanie w adekwatne funkcjonowanie w adekwatne funkcjonowanie w sytuacjach spo

sytuacjach spo sytuacjach spo

sytuacjach społłłłecznych.ecznych.ecznych.ecznych. Pozwala na osiągnięcie określonych celów poprzez skuteczne funkcjonowanie w środowisku społecznym.

Sk Sk Sk

Skłłłłada siada siada sięada sięęę z:z:z:z:

adekwatnego poziomu głębokości przeżywania adekwatnej ekspresji i kontroli emocjonalnej zdolności do funkcjonowania z emocjami zdolności do funkcjonowania z emocjami stwarzającymi problemy

(20)

Ryzyko niepowodze

ń

szkolnych

Wyra Wyra Wyra

Wyraźźźne rozbieźne rozbiene rozbieżne rozbieżżżnonośnonośśści ci ci ci między wymaganiami

wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a zachowaniem ucznia oraz uzyskiwanymi przez niego wynikami nauczania.

Istotne jest, że wymagania szkoły, stawiane przed

dzieckiem, są zgodne z uznawanymi przez społeczeństwo celami wychowania oraz są adekwatne w stosunku do

(21)

Przyczyny niepowodze

ń

szkolnych

Przyczyny tkwi Przyczyny tkwi Przyczyny tkwi

Przyczyny tkwiąąąące w dziecku:ce w dziecku:ce w dziecku:ce w dziecku:

Stan zdrowia i ogólnej sprawności fizycznej dziecka

Zróżnicowany poziom rozwoju dzieci, ich uzdolnień oraz zainteresowań

Zakłócenia dynamiki procesów nerwowych Zakłócenia procesu lateralizacji

Przyczyny tkwiąąąące w rodzinie: ce w rodzinie: ce w rodzinie: ce w rodzinie:

Sytuacja ekonomiczna rodziny i warunki jej życia Zróżnicowanie kulturowe rodziny

Dysfunkcjonalność lub dezorganizacja rodziny jako środowiska wychowawczego

Przyczyny tkwiąąąące w szkole:ce w szkole:ce w szkole:ce w szkole:

Organizacyjne Dydaktyczne

(22)

Otyło

ść

dzieci

- Masa ciała wyższa o 20 lub więcej % od normalnego stosunku ciężaru ciała, używa się też współczynnika masy ciała, który pozwala określić zawartość tłuszczu w

organizmie

- W USA dotyka 11-25% dzieci w wieku wczesnoszkolnym, w niektórych rejonach nawet do 40%

- Co piąte otyłe niemowlę i połowa uczniów szkoły

podstawowej będzie się zmagać z tym problemem jako dorośli

- Często otyłości towarzyszy podwyższony cholesterol, wysokie ciśnienie krwi, co może prowadzić do chorób serca

(23)

Przyczyny oty

Przyczyny otyło

o

ości dzieci

o

ci dzieci

-- przejadanie się, nieodpowiednia dieta, - mało ruchu,

- współdziałanie czynników genetycznych i

środowiskowych (wzorce kulturowe: mało ruchu, kaloryczne pożywienie).

Niebezpieczne jest stosowanie restrykcyjnych diet otyłego dziecka, gdyż ono ciągle rośnie.

Dietę trzeba opracować w konsultacji ze specjalistą.

Dzieci boją się nieatrakcyjnego wyglądu: już 9-latki potrafią stosować diety z powodu kompleksów.

Należy dbać o ruch i zdrowe nawyki żywieniowe, ale bez przesadnego przywiązania do wyglądu zewnętrznego.