Zagadnienia stratygrafii Karpat na tle paleogeografii

(1)

'

SESJA NAUKOWA KARPACKIEJ STACJI TERENOWEJ

. INSTYTUTU

GEOLOGICZNEGO

.

POSWII3CONA GEOLOGU KARPAT

Jak

;uZ

podawali.łmll 'ID .nr 7 naszego pisma,

-w

dniach 4· i 5 mai<' oąbllła się

. 'ID Krakowie sesja' naukowa Ka~ckiej Stacji Terenowej Instlltutu Geologicznego '

po§więcona zagadnieniom striltyfir~fii KarPat. Obecnie drukujemll referaty. lub ich skróty 'ID1lgłoszo.ne w czasie ses;' (Red.). .

'~', . .

. MAlruAN

'

KSI~IEWloZ

ZAGADNIENIA

STRATYGRAFłIKABPAT

NA TLBPALEOGBOGRAFU

. : .

. .

D'

O 1l00da!win.a ibaOOJn.ia stratygraficme

!kOIn-.' centrowały się prlJedle wszystikdm nad 2Ja-g.adJn.ien.iatn dotyczącymi określenia. wie1ru ~yoh Ilrompletksów :fJ.:i1tJzDwych · i lidh . :wmjenmycll sta.crunlków. Wynłilk.alo ;bO Z lnie-. j asńe:i pozycji. wielu' woS!l'Stw i powta.rzanrLa się

pOOobn.yt'Jb. tłito1~ zespołów Sk.allri,ych w · se.tiach I'ÓŻJ:lego 'WIiEklu. Jatko główne problemy tego i."Odtm~, które dqpiero. wysiił!k.iem

goolo-:

W5w

'~oh ik:iillk.'ud7Jięci:u . lat żostały

roz-wią7lme, należy. :wy.mien.ić: 1) rozgran:ic:zE:!cie

. piaskowców istebnd.ańskich i cię2Jk.ow:i.okich, . jes7JC2e do

Jat

:Imyrlr2:iestych bieżącego stulecia zWydde mylo~ycil 7Ję sdbą, a 00 iOajmniej łąez.o- .

nycll

1Mzem;

'2) mg.a.dln.Wn.ie częr:wIOD.ych rup.. '. ików, powt.arnających' się

w

iderutyczn.ej liW_ą

eji

w

lkIredZie śroidłko\rej, g6r.nej . i rw eocenie; .3) zeg,adpienie ~ pgbrydh, ilt!tóre - jak; się

. Ok.arluje -,- madą

baIrdrzo

:

poddmy ;wygląd, .choć mogą' się . pojawiać IW !k!redzie gćmnej li" w

eooe-nre

rw różn~h

ogru,wach;

4) zagadnienie

ozar,-".

nyc.h

łupków i'

ipiIaSk.awOOw

kio1ndk:redowyCh, poczytywanych a l ~ il'llb

n:a

odW1'~

);uPkó.w

menilit1;qwyclllllWażanycli.za

d01ndkre-dowe. Problem

!ten,

w

gran:ic.acll rulS'iJego knł(jłu

zdaWiakllby się jtuż defini;tylW~ ~mny, jest je5.'lX21e ~. 'alkIbuaJ1ny. . rw· K~ Wschodnlich, jalk: . ,tO wyn.ilka . rlJe WspółCzesnej litera'bl,lry

rradr1Ji.edIrie

.

i r:wIl!uńskiej ; 5)

!Pro-blem Ww . 'sr.arej klredy, imli~ej

ootatecimi.ie

·

dQ

warstw

l«:ośnieńskicll, Ik.tóry

.do

ostatniCh .1atBprawial dUlŹle ~ geologii

kaIrpa.o-' kiej.'

i

.

~a powy:żsl.e ~ ~e

głównie

metodami.

Jterenorwym.t drogą S'ZJC7Jegó-. lowego ikar1tJowan1a i ustailallliia ID.OrmaWlEgo

iDa-. stępsbwa'

warstw

za, plIIlOCą . SledrzJen.,ia' po1ożJe

ma

hierogliifóW, w~ ~analJnego

iltd. Mmejsą lOOlę ~ Pt!iY.~

Iruiru tycll. zagadnień metody paIleontal.ogiazJne, "lecz

:w

.

ostaltmich cv.a;sooh dużą

'

pc;xmoc

~.

geologia kai1padim rzle'

strony

~EIClIlIto-lo .'. . . ' " . .

. gu, ' . - . . , . ' . .

. Rozwiąmnie :tych gtówtnytih.

!PfI'Oblem6w stm··

. . ~cmyQh. me ormacza ljEBZC'Ze 1WC8l1e, by 1iI:JŻ

na

Iteren!ie

.

:K.aJI1lad; •

jsbnjaly ~e

(2)

nienia ~y@"alfiC'ZJIle. Istmieją· one, ale ntesą ~iUŻ talk osttre :L /kJryitycżne jaik ~iJO wy-mielnsi.one, gdzie ~ęcie wahało Się

lIlie-.' :raz·. między. przydzieJ.enietm warstw dą dolnej

kredy rup

do ot1!igooenu. Obecnie ~a

s1lratygmlfi~ :ra!aZej 1k0000nrtlrnlją się :na.

do-khIdlniiej~ przydrz.ie1eniu ~ólnyCh

karripleImóW do ~ych pięter ~8I f.icznycll., na blliszym 'Określeniu wSlIliCY mię

drzy . ~ynril Ik:amplE!ksa:m± i1Jd!. Jailro przy!kł:ady tego typu "og,mnii.czonych "mg.;lld;-ndeń morima. jpOiCkIć problemy: 1) jak!ie. piętra abej!ll1JU1ą !WarstWy go~kie, rz lk:t6rych 2'Jn3rne są tyNto .SkamieniałOOci ailibu,' a które praJW!db-. · poidobiriJe ~ją znak!lJnde wyżej ;,2)

Oakie

p.ię-· 1n'1a' c;fuejj1rIruj~ . warr1SbWy dIsIte bniiJańSk.ie, z ikltóryoh

:mane .'są. ~ senonu górnego; ale kltóra to· seII".i.a zapewne i /powyżej i pom.iżej

· .sięga pqrza' ~ ~ .i. mal9Itryclltu; 3) ~jsrzJe . dktrieś1eni1e :wIiekJu· ~· maIl"gli

· . pstrydl, lk:JOOrycll ~ Illallaży do OOIl!OOllll

górnego, a które .p.rawWpodołmie . dbejm'Ują t8ftule mrższe ~" ~ ogniwa. .

. SzczegóIni~ . !OIiejasnyj~t cią;gle wielk. dolnej 'CZJęŚci ~ ii. podście1aJjącycll :je

rupk.ów

:iila':' .

~tyoh, zawierającydl ty11lk.o iUlbogą li lThiecthalm..1c-:- .

tarystyczną m:iIkro:fa;unę ęutynJującą. Da!lej pozostaje zagadkowy ~ więkBzej cz:ęśCi serii .

.'

!k:rOOn.iJeński, Ikitórej ~o' 3000-mabrowa mi.ą~ć wskazywać się :zdaje, że sięgać ana

może :wysoko w dolny miocen, jak to wynika

. ~e glÓW!nych prOblem6w strn.tygm- ..

ficznydh Kairpat półnoori.ycll

po.zwaaa

dziś:na . poczynienJ.e pewnych prób ujęcia stratygmf:ii z punrotu widzenia paleogeografiClZIleogO przy

użydu dbram wyn:iJkającego z T~

facji., ktÓiryoh

wiek"

przymajmniej

w

!PJ."ZYłbLi-· 2lenW, jest dkreślO!Il.y. Paleogeografia' dąży

7J8!W-szew OcltworzenJiJa lIlliOthlńlwi.e dok.łiadJnego iolhram . · basenu sedymenrbacyjneg-o z dkreś1.en.iem. 'jego .

"brzegów,. razJleglaściJ, głębdkości i· ~

~u ·oSadb~. PoOIlliiewaź w KaipaJtaoh

· ·Póbnoonycl:t lqlaUly do. ~a gil'ównie !Z osa-· daini 'detrytyoznymil, osady marza flliawwego

są pmynie3ion.e ~ z tlądlu, a ty1:lro w małym prooollICli.e ~ane pI'IZeZ samo

mOlI'Zle, .dlaJtego mgadni€'!ri'e poohodizen!W. ma1le-ri'ału lklastycŻIleglO fliszu jest" jednym z'głów

nym

zagadnień lPaJ.eCig~ K~ iPOłlnJQc nycil. Nlie jEst

to

woaile . zagadriienllie 1IlOWIe. W

Poilsce

IB... Zuber a pcilt.em J. Nowak,

rw

1lW.-:mtJJDii L. Mmzec

!JlOC!l1Ylnili

pianierskile ·Ikrdcl.

na

jpolu paJ.eogoogra:ffiti. pasma

lfliSzowegp.

Nie wdaljąc się W ~ :rekonstrukcji ~o nycll. iPr.zJeZ ;tych autorów" które

w

~ym ~e m1JS2l!!, z.mtać wmenione, mO'ŻJna dbra<z ll'OZWojlu g~y GPackiej wym.iklający z rozmies7X2eIloi.a facji. prv.eodstalwić w

n83tępu-jący spos6b. . ' . ! .

Dość jednolita facja doLnej kredy .~ jąoa się' dd Wlienerwa1du :po Mołdaw1ię

wSkIa-ruje,

2e'

w tym !<'.zaade musialły .ist:J:1.teć· dbść jed-nolite !WaI1"lllll!ki JW basen:ie tf1.ifrJxlIwym, prawdo-poddbnie illlIlriej JJwb więcej swabodmie połą-'

z badań :rnIk!rqp.aąeon1nlogów lf.a.dZiedkidh. Za-gad'l1ień tego tytt:m. jest wiele' i dIurżą !pomoc pod tym. wWg'lędIem jpO'W!inria dkarz;ać mDklropa-.' leonto1ogja, ohooiJaż me nalaty prmcendać jej '

J:llQ1MWIOŚci.' . ' .

SzÓzególnym ~ problemu strBltygtmficz-nego na lIlerenIie '. KarpaJt je9t zagadlnieal.ie, .~

. coonym Z imJOI'2IEm oonrt:.r.ailin.ydh ~ ,Basen ten pra'Wd~bnie 2JOSbał od:ziedlziCllOlIl.y !PO basenie g1Órnojlllrajs'kim, Ik:tóry zwalna.

farmo-. wał s:ę w oik:resi.e mi.ęd2iy ]JiJasem. a dksfordem.

~ Iloompleiksy ~logiczne, wyrltzie-: lane jako ;jedIllIOISItki slratygmdiiC!lne

w

Karrpa-·

tOOh,

Il'02J.POICZYIlją się i ~ W tym samym .

· . crzasiIe na QaIlym oOO:zame, C!i!y' rtei: ~ mę

. W pevm.ydhmiejooacll ~,

a

w

d!nnydh p6miej. JakJO lPI'ZYkłJady. można jpOdIać, 00 war':' .

stwy ~

m

zacllod2ne ograniĆ'(lOIle. są

.

<lo

hoterywu, na wsdlodrzj.e zaś. zj81W!iają Się

do-piero iW' ibaremi.e; w~ gezowe' na !1Jadh<xkie zja!W'ilr:Wją. się w .ibaremie .~ 1IlIiie lÓliŹej. d!ail€'j . klU!

'WBChddiowi

'

-

kfupi.ero W'

apcie,

a przeważ~

n!ie w alJb.ie; waa'Stwy :iStebtrlańskie ,być .1DC1Że ~ją się WJCZeŚIliJf!jj IW rejooaoh W1eWIlęlirz . nych (op. lIla ~ C~) lIriłi

zew'-· ~ycll, gdrzJie jaJk iIlp. IW PogÓI2JU

Rarlizli;-~. !lJI.epieńre i !łupki z mIilkIrafu'Ulllą 00

najndrżej- grani~ warStw santonu-katmpa- · . ·

J:lIU ileżJą,

wprost

.

M~cil .lUpkach środIlrowefj

krec:by. 'RówIn& wydJalje się pewne, że '. W'aIr-stwy . lkrośniellLslk.ie . llJa<!l.ęły się tworzyć

wcze-śniej

rw

.

!PQludndówyoh :rejonacil Iliiri: w północ njuh (np. ~. oergOWlS'ki'.joest piaskow-cem :typu ikir:amieńslk:Lego) i być lDliOŻe stąd po-.~od7;ą '!l'OOnioe VI OIkreś1aniu rwdeku wamtw

.

kiośn.reDskWh :iI meniWi1lowy1oh

dbsrmr6w

~

. nętIrimych· i weWnętirznych Karpat.

· a'

ostaJtecmą swą formę pm:ybraJ: ' VI 1ty1tan:ie. W tytnn:ie

basen.

.

ilmrpacld ibyi dbr2erżony

m-· :fami stmID!barL9kiirni, a

w

śro.dilru. ~j.a!ły się

. ~acje .pelagi!C'2Rle, ikt6r.ych ll'eSZibkW

lWirlzimy

dziś

w ęoty1kaJch iBadhQfW'ic (Wadbrw:idki.e), Hole-go Kopca !Da M()raJWach IL· 'l'e1eąjalIllil w .Kar-patach IwmuńSkIi.ch. . .

Być maże, po rucbadh Z!m:~ kiime-rydJuMtytonJu

na

o~

ibasenou

IlmIipadk:iego .

~ły . się w jakiś spos6b TIUiOhy Ikimet-yj-skie, ik:tóre IW lI'eZu1llacie doprowadziły do za-mulenia traf st.mmberSk:icll,··· do pokrycia !i.clh osadami. począifl1rowo !mUłO'WO-il.llal'g1istymi,

a

na.stępnie debrytyoCZIlynU, które sbopn:iowo uzy';' skały ch.airtlk.ter fli.srZJOwy. W serii ciJeszyńs1dej można wUidzieć, jBlk stqmiQWO .rOOw1ja się Cha-mlct.er.

mfusri;oWW.

"

(Nie

uest

wykaucznne, ze Z'jat-. wdenie się :fliszu ~si.ę ·z poglębieniem a

nie me ~ceniem basenu. .

W lll.eok.0m.i2 środkowym i gó.tnym Ywoczą się na o~ /basenu głÓWllli.e 09ady ilaste (lupki wierooWsntie i :ich ek1W:ilwail.enty), ~to

. miast '. osaIdJy pias2lczyste od/gIrylWają . zna~ mmejS'llą rolę. Na zadhodrrę Zamam.a się IOOZ-wój piaSltowoa ~tz:iSkiiEgo

w

hoteryw.ie, a

(3)

- tf

.

..

.

..•

..

.

..

. . •

• .IIIU

r

, ••

nHllilii

· . .

.

\ dHr,

_.

~~

.

_-:.

.. .

_":':-

.

..

_,

:

. ~. ---~ . / .- - . , . - - : / . ~b IJ .

rrIDnl'

UlTI]J]l

.1

q'l

1'1

.

111111111111'

.Ryc. 1. F,acje barem"f Xa'l'pat zewnętrznych. ' . . 1 - łupki' wterzowskie, .2 - łupki wyparte., częściowo przez piaskowce.

:!l~L

.

...

l~lfl:-'

_.

_,::ąt.~

.

.'

RyC. 2. Fac;e aptu i' atbu niiszego 'Karpat . zewnętrznych .(ok'l'es osadzfin.a, się warstw 19ockkh "i gezowllch); .

'-. 1 - warstwy Iaockie w facjf łupkowej bez piaskowców, 2 - 'pt&Bkowce dolnolgockie,' ł - piaskowce dolnolgockie prZykryte warstwami' IaOcldm1,ł' '.- warstWy !gockie bez piaskowca dO!n9!gOck1egoj' fi -'" warstwy gezowe.

(4)

~m też w barenne. Piaskowce

te,

ozaWjera-jąoe

DJierDaa.

'z reguły !Iim.mę 'bm-ernSką,

prne-ś1edr2:itli

w

ostatn:iJoh JatOOh. geologoWie Kanpac-,

kiej S100ji Terenowej I'G ,a"}: pOza' &m. Jeśli, ;nan.is;iJemy ' ~ę p]aąk~oów

gro-'dziskilch 100 mapę (i'yc. 1)·, to o1lrzymaJmy 0Ibraz, 'w lk:!Il6ry:m ~ą się' one głOwnie

w

środkJu

baSenu, Obrzeżone ad póil!nbCy, i południa'

fa-qjamiJ 1iJ.astymiJ. 'iBm/k j€st do.tychcms ~ó

'łowszydh dao:tycll o kierunnru ~

ma-, 'beria!łu piaszczystego

w

tym oklresie,

!!de

można '

~, .że .jego źródło !Leżało na pół

,manym

za.cbcdme.

,

W apeie, (prawdqpodQłmie "górnym) Obraz jest ~ ogół podobny (~. 2) z tą :tyilllro l'ÓimliCą, '

,że miejsce. piaskowaL ~ ~o' żad

muje ~ się od! tn:iJego" ipiasilrowdec dlo1.-nolgockL

Jego,

~trzenienie ograni~ się

mów do śrdd!ko\rej C'llęŚCi dbszaru ;(piJaSkowiec,

bryłowy 'rud lDniJestrem., dolna C!lęŚĆ

p;i.aSkaw-, 00w ~; ' W~ówI1ó, 0he1!ma i

Ko-koczy). iP:WSk:owiec dIo1nogooki. jeSt, silniej

roz-winięty lllIa. WSdhodzie a słabiej na mc:hodzie

(Zarek 'kolo K.Mwarii, IW' mniejszym s1lqpniu

Ustroń). Wydaję się, że listm.ieje on w ikredzie

... _~~eJ".,.;~...,; " (A. _' Slączika) ~"'" _,'6~b 'Y' ć może -wy

-piera nawet'.w~y ·wierzowski.e. Jego

mad;e-r;i)al szedl prawdqpodJ~e:ze;wschodu i 'izl.a.:. "Wet na wsdhodzie ZEOO'lJął si,ę on' rbWorzy'ć W'Cl.ie ....

śniej 'ndrl; w środkowej i ~hodniej części

oil:mał'lUi, aile mik.

,

Dm!;

jESZCl'Zle balrdZiJej

precy-Zyjnych danych, by mx>Żna było

wypowie-dzieć się lOa

t.em.at

lcierun!k:u rframlpo41nl

w

C!lla-sie osa.dZ'an:ia się warstJw Jgookioh. Zamat!zyć

n.aJeży, że ~owiec ~a1gorckJi 'jeSt !na

'wsdhodzie znacznie sWniej ~u!k:on.iIWwy Ililiż; , na ~e. Na zewtną1lrz mety ,jego gł6w'ne

go ~nienlia 'piaskowiJec 'ten zaniJka.

Nad W!iarem brak

go

jest

w

iWpkach spaSkli.ch,

chociaż rupk.b o typie waJr'Sltw W!ierrowSkicih'

7Je $f~ prneohodtz.ą pr2eZ cż;ame

llhal9'iJkowe

'

łu!Pki ibez' syderyrthW

rw.

~b ciągły

w

zielone, łtupki odpowiadające ~up

ikom-

pmrym

d

w

maI'Igle dm'2em.iankowe.· Oz.m<,. .

'ne mp1ci w' tej sbrefie IDUS'lą vi.ięc od(pawiadać nie tyllkx> rupko.m w.Ler7:owskJm, le<!Z całej serii

19odk:iej.!Na ipOlIuIdńie ocIst:refy główtnego

lI."dL-p~erua piaSk:.owiec rten., :t.e2 ~j

za-1OliJka, In.'p. jest pI"8JWie !p!ieobeony 'IW' typowej .

serii, ~j Ll!wooza.

, , ',' W czasie osadmn:iIaJ, się ~ części wamtw

1@lclciciJ. (ailb) zazrmoza LSlię wyraźne

2lrlxlmiiro-,waroe

as:ooów.

W częśd połwhUowlej ~

'~ _ _ ~ iJ)~ ~Bmkid $1ąski:.

; '. Wszystkie'

rycinY

prżedst8.wi~ją

rozmieszczenie

' faej~ przed k~e$ją geasy,nk]jny. Na wśzystkich

, ryc.llIlach, 8 - ;a '()1'm!11CZ8 dzl&iejszy'

.

brze.ir

północnych

KarpaJt; b ~' b oznacza' wewnętrznymeg

geosyn-kiHlny; .s, --: .s OZiDJaCZa granic~teMonkmą między

lPł.aslJczowiną śląską 8, ~; :tn - m, oznacza

półnoony brZ~ pł~ , mągumkiei. strzałki

oZnaczają '~e'k ~ materiału. " '

Beskid

Mały, pasmo ~roDsk:ie" dkdlice'

' Myślenie,

ZegiOOiny,

lJIwQCZ, okolic Czarno.. rzek., Bystre ',Ik. BaMgrodJU), a IW części ~"

, wej ~ silę warstwy ge2:Owe, ~wszy

od olro'lJilc LBielsika [lI'7JeZ [p6l:noaną część K!8O:'Ipatt wadOWiiok:ich, okolice iW:ilelli2k:!i., ~a

'R'l-zna (Z'Wiiemilk.).

Węglówki

<maiZ

rw

strefie'

Gra-' bowinica-Zduż. Na pób>c od ibej strefy bM:k -,

.jest ·zarrówoo gezów, 'jaIk If;erl: warstw i1:gocldch. Rra'Wfdqpoddbrui.elW całej rbej ,BIlrefde, tak

tiak

VI ~ przemySkich warstwy l1gOOIrie są

mstą.pione pt'I'Z.e?: cmme łupki bez '

p:i.aslrow-ców" 'Być :mxxż;e, Ifaoja:

germwa

~o

pow-stała ~ tego, ri;e dalej od

strefY

cropo:.

,

zycj!i. grU!h9zego materiału osadzała się Ik.oloidal-~

trua ik:rzE!l1ll!iooikla o.rarz: elementy qpaJtrzone

lep-szymi flotacytjlllymi ~ llliżspjRrule

gąlJelk. -Warstwy "gezowe były więc

prod/ulk-~ pewnego rodzaju dyferencjacji

sedymen-tacyjnej. W zwiąrlJlru ~ tym. !lJaI1eży zamaczyć, że ,t~ spangrolity m:i:lrJt.u;rmwiC'kie $ą ogra-'

mc:znne

do baIrIdtl'rej póbnoonej strefy rwystępo

warna

warstw

iI.gookich, być maże znacząc

C'1JęŚCIiowo sbrefę przeijściową do obrmru' gem-wego. Ku ~wi rogowce In.illmHrzJowidk:ie

kończą Się w ' okolicy pasma Chełmu: Należy

r6wIniei: ~ć, że Wr~ się facji

gez.o-wej zaczęło się na 2Iaidhod!zie ~śn.iej, !bo durż

w

haremie, a może _ilUIIWet'

w

hat.eryw.re.

, W albie

wymzym

(!"yc 3) ~acza s.iJę' zroż-',nicowanie facjailnedość 'podobne jak w okre-sie ~ Się wamtw 19ocllddh, ale

naj-większa ilość' ~u Ikllastycznego gramadrzli

Bilę na zadhodi1Jie, gdZie warstwy godIulsk;ie

osiągają ~mną mią.cimnść 2000 '

im.

"

Ku

wscl1ocJowj i rpółJnocnemu

wschdOOwi:

mieszają się one z facją ~, a ~ dalej ;w ,tycli

Iderunkach zostają' oaJlkowicie zastąpione :przez

,

ISflre

rupk::i!. Jesr1JCtZJe dIallej, !ku (6)lnoonemu '

, wsohOOiowd

w

rejOlIlJie na poIuidlniJe od! ,

TaJrin.o-wa, Rz.esrowa i il:>.rzemyś1a w tym

samym

az;a,..

sie, !kiedy w' BeSkidlzie S:JąBkim twOrrz.ą.' się '

gruboziamiste

pi,ask:mwe i mepieńce dolnych

warstW gOOulSkidh,. madJzam się rty!Iko p;tre

~pkd. o 'bairdrzo niezn;acmej mi~~ ez.ęsto

- rlX1aje się' ~ ~ 'tylko ~

, łtJpkmni,

arnz

'

nadście1ające je

margle

kIr2Je;.

m.ionllro.~. W ~j , ~ ibasenu If;worzą

się w.ięc mady lPOOoowione jalkichi1rolwie!k grub-

-szych.

llllIaIter:iałóW Ikla.stycznych. (l)qpiero w

ce-. nonamae li. 1ru.roore;, 'gdy na

zacbodzi.e

tworzą

się joo7Jcze

-wmstwY

godń.l1Slcle,' w -itym

dbmlo-'rrm osad7ają ~ dIo1ne azJęŚOi' ~p

kawycll,rwarstw inooer-amowyoh, az.ęsto .jes7JC'lJe

2181W'i~aljące 1lXJW~ młady ~ .• R:zJecz

ClhIamkrt;erystyczna, 2e facja margli: iklrzeąrlon~

kowych nieobecna

w

cenrtra1ne} i ,południowej części basenJu pt'2Je1lIiIka w postaci cienkich.

kom-pJJeks6w w

'obsmry połażone na 7lOOhocfrzie,

da

o tym św1Jadc7Ją

twaroIe

knJem:io:nIlwwe

:mar-gle ponad p.s1lryln:i! ~ a

pod!

:wambWami '

(5)

-

111/'

-

~

--

..

...

..

.--::-::::-::::::::- ~ . . ... __ ,---,,~. 0.°:::::::. fi _ _ _, l ...

--

'

,

.

- ,

--

"

.

""

"'

" ,

-I;:m

f ""

[[[[!]

J

"" IlUtHl2

~'

"

" S

-Ryc. 3. "" Facje aZbu wyższego " Karpat zewnętrznych (okres osad.zart-ia się warstw" g~utskich).

"l - piaskowiec godulsJd bez-czerwonych "łupków, ~ - piaskowiec goduIsld częściowo zastąpiony prZez pstre łupld, S "

--pstre łupld, 4 - -margle krzemionkowe, 5 - _ radiolaryty.,

ITIJi

lIIIIJs

_ITIl'

...

[[[[)z

_lilII

6

---

lii1JIlli]

111"

[[[DJ

.'

1illIIJf1

_Ryc.

-

!l

.

,Facje senOnu Karpat zew1l!:trznych (okrell osa. dzania się dolnych-warstw istebnłańskich). 1 - facja 1noceramowa. :I ~ margle bakuIitowe, 3 - margle pstre (w~glowieckie)," 4 - wapienie bachowiclde, II :.... margle -frydeclde "i margle szare. 8 - ptasko'Wce z SZydl:owca i pokrewne utwory, 7 - piaskowce l margle z z.ewnętrznych

skałek Moraw 1 dolnej" AUstrU, 8 ...., margle skałek andryehow sldch, "D - warstwy iBtebn1ańslde. 10 - piaskowce gIaukonl-towo-bio~tówe, 1( - senon "osłony skałek wewnętrznych (margle puchowSkte. piaskowce jarmuclde. "ltd.). "

(6)

-ma

/tego okresu możemy już podać .w pew-nympzy1blńżend.u ~erunku tbr~ matę r.iaJlu piaszczystego w basenie :fiI.isrowym. Kie-. runki iłrierąglifów . prą:dQwych . w waorstwlsch

~ śląSk.IDh i w Wadow:ickiem są' nie-mal z reguły !pó~wschodnie, .· mał1:eri8!ł był w.ięc 1rn~y z. :}JOIbudniowego 2la-dhodu.· Również dla wmstw· l!l:liOOel'amowych

pół.nocnegIO .ire'jtanJu ~. :można po-dać ~ąoe lk.ieruJnki tmnspoobu, gdy?: hieroglitylna d'Uli:ej · ~. między

Tm--

.

noWeIllJ, R7ie1SoWW'em li .I\ivrohodnią g1mnlicą kIre-ju są, 5Icie:rowaale ku południowemu

wsdhodo-. Wit, .a; ty1Iko na pobudlrrile iod iP.rzem~ Ilru

[po-·łud!nń!O'W'i i półrudnli.owemu zachodowi. ' .

.• TeS.li

zwaZymy,

Ze ~ cerrtramyoh częściach basenu ~ się tyOOro psbre \l!upkJi,

rzJama-ClJając :w ·ten sposóIbsrbrlefę osIiic:lIwą ibasEmu !PO""

7ibawianą mał.eriiału debrytycznego,

to

lmIC.IŻna

zrekonsbmrować

0Il:marz!

~y, która 'była

za-sypywana 2: obu !brzegów ma.ter.iałem p.iasIz-czystym, 'W'ęOOu,ją<;ym 'jednJaIlt 1lJ'.I'Z1eW'arbnd.e od

pohlKIlnd.owego zacilodlu i' !północnego ~

kIu śrdcIlrowi. basenu. .

I

.

PoddbrW

obm:lJ otrzy:mlujęny diIa lSenOIllU·

(lI'yc. 4). Po Obu stronach sbrefy osi.()IWIej !f;wo-. ! .

ną się !pOtężne ~e )piiai;kowoowe:

na.

jpObud!nliJu . !is001:mia.ńSka 6 na p6ł1nocy mOiCeMmowa.

Srod-kiiem

.

il'Y.n.IW, gdizie najwildlOC2JIli.ej

me

dociera-ły prądy nimące illlia1ler'.ilaił, Osarlmly się utwo-ry ~, a więc

pstre

.lupki. pStre

.' ~e, szare· maIrgle ,itd., a ooady piaszcrzJy-s,te ~ły siięwyjąllk.Qwo i to pmWlclotpo-o do1mie tyillko' w ~blrodln;i:ej C2ęŚ(.i strefy

0sio-wej baserw.· ! I I

· Mniej wdęoej

,

w

tym! okresie !PO lI'3.Z

pierws2y

· zarysorwu.je się odIrę:bny basen mag.t.llr'lSkil z waIr'-"

· stwami iin.oceramowymi.

deko

głównym

osai-· demo N:iJe wdemy" ikJJerc1)y

ten

/basen się u~ · Ii. jak!ie amdy tłivrorzyly Się \pr2ed !kredą ·Iinooe- .

raai1.ową, gdyż 2la.dIne .SbalrSrZJe osady od WBInSltw inocemmowyoh Z ~ C'ZJęŚCi 1Ka.IpaJt nie · Bą-

znane.

Bard'1iej .!IlI8. zachodzde Da

Mam-· :wach .. _ ; ;,warSo~ z 'Hi1rulk." mogiły.by ~.

zenotJowruS ddhną kredę (MlirSbwy .. wier7Jow-sklie?),. a

w

W~dzie wystlępUlją też

war-stwy

19odlde.

~W plIskiej lCZęŚCIiI /KialrparI:

za

naj-: BIIlairst.e. 0SIdy k1redy magurn9kJiej należałaby wz:nać osady lklredy. pimiDSk!iej. W kredZie tej facja JinoOeramowa

rw

Ibaa:dzo. typowej pxgtaCI. .

zjawia silę ponad .~. lpSbrymdl rzaW!iera- ..

'jącymi miiklro1IaJUnę g1()~.~ .. jącą

.

me

· 1tyIllko

m

cen.mna:n,

jak:'

to

jest

pow-· lSIreC!hnie wriarlbmo,

me

t.akJże na db1tny rtruron. · (mmg1e ~

$POd

IF'Ja!k.ów; rzawie:rające

także,. dli.vw1!i1S!~ gl~). ·

iPraw-dopoddbn!re lW1ięc typ

mocenmwwy

waIirtw w

· basenIie megu.rsiIdm trwa od

turonu.

rw

tej .'

chwili jest je.<rllC2le!

m

~e,' ialby coś pew'-mejsrzJego'można,

.

było poWtied1neć o' źródle materiafu rtyd1 . warsbw; Maźm.a rf;yiI!kn sąmić, że basen. m.agtlI1Śi oddzielony ibył 'jakimś nad-wodnym gu~bieIsn @rortcfy1derą} od reszty

!ba-senu

~j. 81 ~

wa.rs1Jw

:inooetraIno-'

wych mógł pochodZić mrów'no z tego gł'zbie

tu,

jalk rterż z potludtnń.owego dbrrzierże:nia base-. nubase-. Nie wiemy ''WISIZaIkże desI'ZC7Je~ iktór-y brizeg

i ikitóre części rtego brnegu były .głównym pro-duoerwtern ma1lelrnalów ~yoh dhuwam1Jw ilnoceramowych ibasenu mag1I.brSkiego.

N

El

p.t'IZełoriue

Ik.r€dyi

p~eocenu nastąpiło

prawdopoddbnlie Siln.i.ejsm wy.piętrżenie

obsZa-row

macie~stych fl!iszu. Wielkie !iloeoi '7Jle-pieńoów

w

górnych 'Warstwach iste:bni.ańs'kich oraz' :zlepieńce egrotykowe zw.iązane z :iłami ba-bickdmi są tego dowodem.Być~oże, iZ

strom-S'ŻJe ustawieme· łllaSyIpÓW 1i'toraJ.n~h wskutek tekboin;icznych TUJCh.6w laramiJjiskich

daprowa:-d'Ziło do powStama riie tyliko osuw:iB!k

prze-keztałcańycil w prądy zawiesinowe,. 'ałe też do·

potęinychspływów. mułmyych. Zarówno prądy,

jak i spływy pr'zeIlJOS:iły ma:f:eT':iJał lru .śrtldlkowi rynny,

w

której jednak

w

d~ cią~ tw0-rzyły się osady margJiSto...i1aste. Znaczna część paleocenu

m-efy

(Siowej jres't rozwinięta. pod

postaciącmrwonycll :iI !Zie.lanych· łwpków.

W wielu obslzarach strefy .inoóeramowej

tWo-· rzyły Się w d~ ciągu. warstwy typu moce-. l'a1Il/OW.egO. 0d!n0Si się to mrowno do ohw.aru

półnoCnego, jalk też poŁudniO'W1ego, gdzie. praw.:.. dolpOd.Olbrrle . naj~ część warStw :i.nocera-mowych należy j~ do 'Paleocenu .. N~' na wschodżie twO!I'ZYły ~ iW' .tym cmsie piIas-' · kowce jamneńskie (ryc. 5). .

W eocenie da1al.ym (ryc. 6) ~~ w geo-synklll.ln!ie 'karpookiej okreS przewagi osadów ilastych. Wie1lk!i.e pr.za;trzen:ie dna głównej

ryn-ny :fl.iSzoWlej zalŚcielane są pstrymi. . łupk::al:inil. Odnosi. się

to

zarównJO

do rynny głównej,' jak

tez

.

do mag'Ur'skiej.. Tylko· gr:zlbiet IIl!adwodny

rozdZielający rynnę :główną od ma.gurSkli.eIj

w

częścti mc'hodniej syipie na obie strony

pa&-

.

kamil i żWirami, z których rtwarzą się piaskowce

ciężkOWliclcie. W !l"y1mie magursldej m'Olin.a

od-czytać z hieroglifów, że' materiał tych ~()IW'

ców był !b:rt~{)wany

wprost

z północy, na-tomiast VI ry.nnie p6łIlOC'ńej L.·Kdszarski stwier-.

. dza około. Ci~ tTanspocrt piasku IZ ,Połud

nlo-'Zachodu. W eoce.ruie .środ!kk)wym stow.nkd są

pOdobne, z tą 'l'ÓŻn!ik:ą że gruboł'aWticowe igru-bozLarniste p1askowce typu oięż1rowic;kiego ża nlikają, uttrzym'Ując ~ tyI1lI.ro

w

niektórYch CIZęŚ ciach' basenu głównegO i !IDaJgUrs1dego,

W

in-nych ~nę' przez facje !pstrych ~w i'·

wBll'Stw hieroglifowych {beloWs'ldich). W !basenie magumkim zam.acza się w ty;tni czasie sbrefa cen.., . tralna z siIlnym . 'rozwojem margli ',tłą'okich" zawierających miejscami. . I!'adiolraryty. Margle

występują' głównie iW środkowym

eocen:i.E,

'

'aile'

ZJawiają się teri:

w

tej strefie

w

'WyIŻSZ'ych og-niwOOJI. Ma:I'iglisfla sedym.entacja w tym ~

·sie zarlJIlliłCl'l«l. ~ tei na północnym' WSchodzie

W poSta~ warStw IPOPielSklich. Pi1'IZy lrońcu

te-go dkresu, już W . etoce.r:id.e górnym, W Wielu miejscach zjaWtiają się margle g1o:biger.iloowe~ które . mają dJUiże rmJprrestrzeni:en:i.e w base-; · nie głównym.

W

strefie cen'bralrlej basenu

(7)

głów-'1'

OJJ',

~+ . . I

I

11· .'.:'

I

'

. J':"'=:';"~~:';'I .

[[[Iz •

rn:rrm

S

I>'\;'IJ ·IlHl1l16 .

... ; ... .

IllIlI

"IIIIill!~!!!I1!!ll!!lll'IlIi,!,11łrttl ~

k

, . . - - - 11111

"tJ

'

, ... 6 ".

,

. , / 8 1!1 ,

Ryc. 5. Fację paleocenu Karpat zewnętrznych (okres osadzania się g6rnych warstw' istebniańskich).

"I - . obSZary, ':.w' których warstwy lnoceram,owe przechodzą wprOst w warstwY pstre,' 2 . - . górne warstwY 1Bteb~ń.skie, '3 - iły babickie, ł - piaSkowce jamneńskie, 5 - łu,pki pstre lub warstwY typu hieroglifowego, 6 _. piaskowce' typu

. . warstw Z Szydłowca, . G~rzen1a itd. ' . .

~ . fTTl1 rHfitI ~f. LLUcf' tm±B' 'I~

11 fiIll]s

~I ~J 1lIIIIIIIIIIIII, ~·1Wlllllllllll

I

i/:-::-::::;::-: ...

_..

_,

_{.. .}

111'"

.

. .

.

'

.

_.

.

_.

"

.

"

.

_.

. HyC •. 6. . Fac;e 'eocenu dolnego i środkowego Karpat zewnętrznych.

'1 - piaskowce. c1ęi!:koWtckie, 2 - pia"Skowce wygodzk1e, li -piaskowce Tarcau; ł .~ pstre łupki i w~rBtwY h1erogllfo~e strefy magurskiej, 5 - ' pstre łupki" i warstwy h1erogllfowe atrety zewnętrznej, ·6 - pstre łupld.i mai-g].e bez piaskowców

llieroglifowych, 7 .-..; margle· typu warstw łąckich, O' - warstwy ·popielskie. .

negozaznlaiCZasi.ę W eocenie środlrowym.· ~ na

początku eoOOD1U górnego. ~ ten.clencja do

powstaWiama

osadÓW'

maxg1.iStych. :

Ogólnie możną ipOIWiedtzięć, . że w

eoceme

. dolnym i .środllrorWym nie

ma

na ogółdurly"ch

różnic międZy facjamihasenu głównego.~

;ma-gurskliego. R6żnif::ie

te

~acrr.ają się w dużym

stopniu dopiero przy końoo eocenu gocnego .

i w' olIDgocenie.

_ W Jbasen.ie głównym ·w tym okresie lZapa- .

nowuje facja łuPllrow men:il:iltowych i"

towa:-rzys~h im·' rogOLW"Ców. Na półruJicp.-ym

:wschodzie i !półniocnym mchodzń.e

·droSytpywa.-ły się' do' ńu.ej .

w

więkSrej dlości: pias1rowce .

. kliwskie. W' polbJi?m poludnioWego

br.zegutwo-~ły się p1askoW'ce ~ ..

na Zachodzie

. a cergoWsikie na· Wrohodzi.e.Srodęk .

rynnY

głównej był. na ogół.wolny.

od

doo:n!i~

piaszczystych; N a1x:Jmiast "W .basen!Le magurs~ .

kilm twO!l"ZEł się warstwy· pximagu.rskie, a

gdzie ich brek, pdaskÓWlOe ~r\skie. (ryc. 7).

(8)

.. ' Wzajemne wpływy tych . dwóch facji są

jed-· nak

niemaczne. PochodZenie

mas

piaSk

0wc9

w

magurSk1ich me jest .j~ zbyt jasne,. ale

dominujący kierunek

.kansportu

był,przy- .

.najmniej w ~lsk:iej CZęści; Kar.pat jak to moż- .

na odcrzyltaó'Z hieragil:itfów, ze wschodu, \Z pół

nocnego wschodu i 1Z połudpdowego

wschodl!I.

Pra'W'dJolpodobnie zarówno- pÓołnocneobr.reżeme

baselllU (ffilagU'rS'kiego, jak też jego grlZlbiet

po-~uldnoWy dlOStarc2lały matf:e:rd!ałów piaszczyStych, ale 'kOln!fiiguracj,a dna była zapeWllle ~go

(l'00m-· ju, że prądy .trallSlpOt!1lujące ·materilał ·lZgodnie

z'pochyłem dnia ibalSlenu ik:i.erowały się !ku

'Za,-choclow.i.

Nieco

później izj!awLają Się

w;

basenie głów-·

nym warrstwy· krośnieńskie (TYc. 8), natomiaSt·

w

basenie magursik:im

w

dalszym ciągu

osad2la-· ją siępi.aSkoWre ~e. W 'basenie głów

nym . ikierunek wędrówki maS· piaszc:zystych

jest !i.nJny ndrż

w

!basenie magurSk:im i na ag?ł zg10Idny

jest

z kierrunl1dem, jlł'k:i zarysował Slę

.. w

basenie 'głównym w okresach popr2leCfrrlch.

Na :wie1k:iJm oibszarze Karpat hieroglify wa!I'Stw

krośnieńSkIich są Sklieoowane ku południowemu wschoo.owi llU;bwschodoW!i. Doipiero w zachod:"

niej częś!ci dłi:izarr.u, 1!lJP. w Wadbwiclciiem

'Zja-· . wiają się '!kiernm!kli hderogli.fÓW' i ripplemarków

.. prądo:wyCh !ku· zachodowi. .. .

.. Na podstaw:iie facjalnego zr6żnicowania

osa-dów oraz odczytanych już w

pewnej

m.ier.re

głównych kiel"lllllików. ltT'an:apo:rtu m~eriału

w mol'7Jll :fII;iSzowym morżn:a:

w

lprzy.bldZeniIu zie;' konstruować położenie głównych obszarów

macierzystych, 'któremlOO"żu fliszowemu dd!tar-·

mały mareriału ikdaStycznego (ryc. 9).' . .

l.

Na żoohoda::ie· silnie wydźwignięta

kOrdy ..

Hera,powstała ·na milejscu dawnej wyspy z ok-resu tyitońskiegtO, OICłdzi.eła śląski basen

00.

ryn-ny· maguI'Sk!iej. Nie znamy .. rdok.ładnie czasu,

ikiedy

ta

kordYl1iera poWstała, ale .osadzatije się

piaskOWCÓW' i 'zlepieńc6w. warStw godu:1s!kich,

· było nilęwątpliwie· pod jej· wtpływem. Można

.. więc przy!pll'lm:ZaĆ; . że kOi1'dyliera tawyraźn.ie

· zaryrowala

się ju6:

w

~bie. Kordyliera

ta

do-stąrazała . hlorzu fliszowemu· grubych· i

grulOO-ziarn:iStycll osadów" w albie-1turonie,~oriie

· i eocenie' dolnym i śi:'odIkow'ym. Piaslrowoo go-. dulSkie i istebri:iańs!k:iestrefy ś[ąSkiej oraz

pias-kowCe ciębkowiclde i inne eoceńsIOO pi_oWce

strefy śląsk:iiej :ii magull'Skiej niewątpli wie .pocb~

· dzą z tego grzbietu.' .

II. Na

północy, ~'mniej więcej na

po-.# łudnie od . obszaru . Dębicą-Rzeszów, iStniało

wypiętrzenie kryStaliczne, prawdOpodobnie

ob-rzeżające geosynklinę wtyni miejscu na p6ł-

-nocy. Dostarozało 0Il10 ~·aiterialu dlawię.kszlości

w~ mocęr:amowych pIOilS!kJich KJlł!lplt. Ze

· . S'OOków tego wypiętrzani/a ~wały się Spływy

pod'wodne, Ildóre utworzyły iły i zlepieńce

pa-.. łeocenu babicldego •

. . 452

III.·· Ba'1'd!z;iej ku· wschodOW!i istniało (pąsmo··

zbudowane głównie z zielonych

fyJitów,'bę-. dąoe przedłużeniem strefy skał zielonych

Do-brudZy. !Pasmo to oibr2leŻaro na

długiejpl"2le-:'strzJei:rl basen

fliszoWy, jak

to

już

przyp:uszcza-li Zuber i Mi'azec· PasmO !to !było od czasu

do czasu pr7JejścioWlO, lecz prawdopOdobnie mg,;.

dy całkowicie pdk:rywane pl"2leZ osady. mO'l'$kie

o chrurakterze niefliszJowym. Do takich osadów

należały zapeWne górnOikiredowe ma7!gle

lZIlale-Zi~ wśród otocrzaków zl$eńCów slobód7Jkich .

przez J. Nowaką

oraz

wapienie !IlIUlllUIlitowe

stwierdzone wielok!rot:nie· w

tych

zlepieńcach

zarówno

w

Karpatach Wschodnich, jak też

w . Kartp'aJtach Rumuńskich. By~'może z .tego

pamna pochodził· materiał klastyczny, ~

które-go .utwol'lZyła się Większa ·część piasJrowców

dolriolgookich, a .ro2mieBl1CZe!Ilie piaskowrow

jamneńskich, wygodrzJkich i kliwskich wskazuje,

że są one również z tym wypi~rzenitem Zw:ią

zane. Nie ulega też. wątpliwości, że egwty'ld

warstw

dnoooramowych i pop.ielsk:Lch, tzarrówno

róŻne łu~ chloryt.ov\7e i Zielone fYlity, jaik też

wapierrl.e

typu

straInlber\9k:iego,· występujące

w wa1"Stwach popiJelSkich . i inłOOOr.amowyOO,

też. z tego pasma !poohoo7ą. Wreszcie potęrż:ne

masy ·'2l1epieńców górnego oligocen!! i dolnego

ntiocęnu brzeżnej strefy· Karpat ~zlepieńce sło

bód2Jk:ie i in.). też z tego wału. były transpol"lx>-wane.

Między strefą "II li III, które mi!ały tendencje

dŹWligall'lia się

w

większości okreElÓw, znajdował

się IOIbS'ZaT o:b1li1rony, pr'7JeZ iktÓlry gedBynklina

otrzymywała połąC7JeI1:ie z

mOrzami

epllkonty-nenrtalnymi Polski ś:rodtkowej;. jalk:

to

wy!l'aźn:ie

zary'SOWiUje się w senome, a prawdopodoibnde

także

w

batonie .. Już IZ rekoosbrukcji

paleogra-ficznej K. Wójcika wynika,:że llli01"2le PolSki

śItJdkowej wtdilT'ro się w p~r ka.rpadk:i. mniej

wdęcej w obszarze Prmmyśla (Kruhel),

ipl'awrlo-pqdOlbnie w.ięc. wyzyskało ()I~lŹenie jwż wtedy

Za1-ysow.ujące się miięd'zy strefą II a strefą. III.

IV. KordY'liera Pienin,. 7JbudoWarul zarówno

2!E!. Skał !kry!staJicznycll, jak· też osadowych

le-ż·ała .na,po.łw:lnie od basenu magurskJiego. Praw- . dopoddbnie

"gtt?Jbiet

egzotyczny"

relwnstruo-wany 'PI'Zez Matejkę i AIldnJSow~

tu

[ciał,

a czaisami;być n;t0lŻe, jakiś krystaliczny masyw

umiejoow:iOny na północ od. pasa: skałkowego.

Strefa ta dostarczała materiału dla senońSkich

zlepieńców i piaskowców, a ·p6źniej 'niewą1lplł

wre

część . piaskowca magurskiego powstała

. z materiałów pochod:ząicych IZ tej strefy. Jest

natomiast wątpliwe, czy ta strefa· dostarozała

jaJcicll ;poważniejsiLy"ch ilości materiałU do

ba-senu

f1.iiszu

Podhala.

V.

St!l'elfa maI'1n&'OSka. Strefa ta ~ustała

. być wypiętrzona pQdczas tworzenia się

dol-nokrediowego :lilisżu Kaa:pa.t ibuąrowińSkich i.

ru-muńs!kich, a później .powstaiwa.ntie facji "Tar ..

cau"

w

Karpatach Wschodnich mewątpliwie

(9)

". o·'

DJIllI]1

ffil]]z

.. '

mJ

..

'1~~~~~J~i~~I

__

2 .>.,.;... ·

'1

---..---.--- .

.

l .

"~J: ~

:: .

... .

m .

'o .: ..

. . .. llll.·

. _----

II III111

'~~I<

. '

. . . -

--,,"'

, . .' <'. _',' . _/'". / ' . . --... _{... 6} II II

I

'I'

, ,,"_ .• / . . I I ' ' . 111 . .

. . , Ryc. 7. Facje górnego eocenu i dolnego oligoce~u Karpat zewnętrznych.

. l - łupki menUitowe, . 2 - piasko1,Vce kliWSkie, gródeckie, cergowskie itd.; 3 :- warstwY podmagurskie, piaskoWiec

ma-. ma-. .. .:' . .gurskl..· : ' . :. .

; . •. ?

\

Ryc.· 8. Facje oligocenu Karpat zewnętrznych. . , • . 1 ...., warstwY kro~n1eńslde. 2 .,... piaskoWiec magurski, 3 - lI!lepielice słobódzlde.·

(10)

a a _ • • a

.

... , .

...

R1Ic. 9. Schematyczna . konstrukc;a obszar6u, macie7'Z1łst1lch fliszu .

. l _ ·kordyliery ruchliwe brzegi geosynkliny, 21 - :r:asillg warstw łstebn1ańsk1ch :r: :r:aznac:r:onYm zaaillglem piaskowca

godulskiego, 3 ._ pias.kowiec c1ęikow1ck1. 4 ....; Dy. babl.ck1li l warstwY egzotykowe, . II - piaskowiec Tarcau, 6 -

plasko-11I:lec magursld, 7· _ plaBkoWiec kllwSki, 8 - zasięg piaskowc6w .wYg~zkich. II - strefa osadów llastych 1 marglistych górne

. . . kredy 1 eocenu.

-I -I-I -I

454 --

--I

I

< fOIJO", ftI/KJ-!()()(} . 2(J()(J·JpQ() J8fID-H.If)~ >1tfJ{)I

(11)

. Oprócz ·tyCh . obszarów macierzystych

f~

. iostniały tallde i'lUle o mniejszym i przejścdawym

. znaczeniu, jak: kordyliera 'zbudowana ze ~ał

krysf;alicrznych, pokrytych wapieniami tytemu,

której reszJtką są skałki :ilnwah3rilde; Jrordyldera

bachowidka zaznaczająca swą obecność ,blakami

i otoc;zak.ami górnej jury

w

gómaklrediowych

wapien!iach Bachowic Ql."a\Z. marte:rd.'ałem

egzo-tycznyin paleocenu i mne pomniejsze.

Odgry-wały ooe· ndepor6w1nanie mn.rejS'zą rolę w

do-.. starczanli1ibasenowi fliszowemu materiału

klastyc'zn-ego. Wydaje się ~,. że n!i.ektóre

... warstwy

oti'iZymywały materiał z ki:lJku źródeł,

IllP. waTStwy ikrośmeń.S1kie ze strefy I i II, war_O

s~ :i:nocer.amawe strefy· póŁnoonej fLe strefy

. II :iJ III itd. Z dbra:zu tego wyruika, że

g€ICEyIllkli-na .fliszowa'była :zasilana materiałem

klastycz-nym zarówno z· oIbramujących ją masywów

(II, III, V), jak ·też IZ masywów wynur~ących

się· wewnątrz· -geosynkliny. Z o:brazu roz:m:i.esz";

czenia facji wynilka jednak, że niektóre części

OIbramowa.nia, widoaznie tektOnicznie bierne,

nie odgrywały żadnej roli w dost'a.roza;niu

ma-teriałów klastycznych, 00 pozwalało na

tworze-nie się maorgHstych lOSadÓW ·bliskO ibr2Jegów

geosynkli'Ily. Tak, np. obrzeżenie od ·strQny

. m~ .~go ;przez większą oz.ęść !kredy

i paJeogenu nie '~a:macza się -w osadach

fl:is-zo-- :wYch, a

w

pdbli'.ŻU . tego brzegu twOIt'lZą się·

margle frydeeikde

.w

!kiredlzie gór.:nej i marglię.to łupkowe . warstwy n:iemczyClkie

w

eooenie.

W poddbny sposób W 'zacjism sędymentacyjnym

między strefą II a strefą III tworzą się margle

bakulitowe. . . . .. .

Z pr.zeds:tawronego obrazu wynika,,re jeśli

choom o polską część K:arpat, to główne·

ob-SZaIrY _

:macierzyste.

f1iszu. były

usytuowane·

przede wszystlcim na lZaChocllzi.e (strefy I i II) . Z ,tego :kieru'lllku poohocJ!2j. większa c:ą:ść· ma-· te:riałów dettytycznych niesionych, ogólnie

mó-więc, ku wschodowd:,

prawdopodOlbniie:zgod-nie .z pochyleniem dna głównego basenu

fli-s2Jowego. . .

. Ku wnętl'iZU geosyIllkliiny,m.iędzy .głóWlIiymi

.obszarami macierzystymi i w· pewnej

odleg-łości od ~ 'znajdowała się

st.re-fa,

gd2ie pi2ez

długie okresy CZ$U mogły grottnadZ'i.ć się tylko osady ilaste lub ma.I1gllirte, nie posiadające cech

sedymentacji :fJ.i8z.owej. W. czasie środlkowej

i górnej ikredy li· ~as znacznej części eocenu·

· między obszarami. I a II

+

III znajdowała się

· stre:fa., gdzie osad.zały się pstre ~UlPki 'lub !IIlaygle

współczesnepj,aslkowcOlIn gJOduJ.sk:irrn, .istelbn:iań-'

Skim i cięikowlickim. stosunkowo słaby wpływ

s~refy II i III !ZaZnacza się I'ÓW!IllieŻ w tym, że .

w obszaraJCh zasilanych pr7.ie'.z

te

masywy

pod-czas górnej kredy tworzyły się osady

oc6bno-ziarniste 'Z dużą ilością margli. :Również

w

,ryn-, nlie magu.rslciej międtzy strefami I i IV 'za:znacza

się przejściowo w eooe-ruiEi środ!kowY'm i górnym

strefa margli i ·rogowców.

Sedymentacja detry.tyCiznych· mate:ria.łów

osiąg~ła najwi~ nasilenie podczas :kredy,

. a .zwŁaszcza gómlej !kredy; w zachodniej części.

.. goosynkił:i;n.y, gdzie w tym. ··czasie osady

oSiągnęły pr.zeszło· 4000 m lnliąŻS'ZoŚci (ryK!. 10).

.Osady te wW!i.ęk:SZIOŚcipochod:zą !Z kordyl:iery

1. Na,tom.i.ast·w paleogenie największa iloŚĆ

'rna-teria~6w gromadziła się we wschodniej części

:rejqnu (ryc. 11), chociaż ikie:runlk:itT~rtu

nie. zmieniły się IZasada1ic.zo w por6wnantu

z głównym· kieTllllllk.iem transportu w góm.ej

klredzi.e .. < If)(Khll 4t1-1;W fS()(J -2fKJO 2fK)() -JtNł? . J()()() ~J1iJO >.J5(}()

Ryc. 11. Młqższo'ć paleogenu. . : •... ..;