Czynniki wpływające na ilościową interpretację materiałów radiometrii otworowej

RYSZARD KALITIUK, FELIKS WOJDA Instytut Geologiczny, Przedsiębiorstwo Poszukiwań

Geo:t!lzyocUiych

CZflmiKI

WPLYWAJĄCE

NA

ILOSCIOWĄ

INTERPRETACJĘ MATERIAŁóW

RADIOMETRII OTWOROWEJ

Do głÓW!nych procesów tizycmydt związanych z ra-diometrią otwttową za1dcza się naturaline promiendo-W<IInie gamma., sprężyste l 'l1!iesprężyste ~e neutronów i ich ~hwyt, 11"0Zpl'a8Za!llile

oraz

pochła­ nianie promiendowama gamma, Pr.omłenlowanie gamma skał bada się w .naturelnyrn stanie, bez doprowadze-nia ezyrmikla fizycznego z zewnątrz, tzn. promieniowa-nie pochodzące od plerwiesbków .promieniotwórezych WIC'h~h w mniejszych lub większycll ó•lośe'lach w skład Skał. Natomiast na proces ~a

pro-mlenWwe:nda neutroDowego na ma'tm:łę wpływa głów­

me skład chemiczny skał, a

w

mffnimalnym stopniu

ich gęst<lść. W przypadku mś odd2Jlaływania

promie-niowaDla gamma, podstawowym czynndkilem jest gę­ stość skał.

Metody rndi.ometrii otworowej mają niewielką głę­ bokiość 7J88ięgu badanJa, a w zwdą7Jku z tym są czułe na wpływ ,pamme1Jrów technicznych otworu li po-miaru. Są to: średnica otworu, gęstość płuczki, gru-bość kolumny rur, ~ć

cememu,

.~}reja son-dy i jej położenie w otworze. OpraooW8!IliiJe metod~i ilościowej interprebaocji materiałów pomiarowych

ra-diometrii otworowej na obecnym etapie jest ograni-C7l0llle zarówno niepełną majornośdią głóWillYch

proce-s&w ~ycth ~eżącyeh u podstawy ~h metod, jak

i niedostatecmym zbadaniem wpływu czynndków otworowych. Dla rozwdązwnia tego problemu

koniecz-ne są dalsze studia teoretyczne omz badania

ekspery-mentalne.

czy'NNlKI WPLYWAJĄOE NA I'~OWĄ INTERPRETACJĘ PROFILOWANIA GAMMA

Pom,:ie1'7JOile wartości natężenia nammlnego pro-miendo\Wilrla gamma są wynikiem nie tylko

natuTal-~ Składu a budowy utworów, jak: łd~.

poro-watość, pr:repuSZC218.1Joość, milneralimcja wód złożo­ wych, widmo promieniowania, czy miążsmść wo:rstw,

ale także są wynikiem oddziaływanda zewnęłlrmego taklich czynndków, jak:

l. Waruniki pomól8ll"'we aparatury d jej

efektyw-ność: a) uśredniaiare oddziaływanie komórkil całku­ jącej, b) szyblrość z.Jicmnia. c) ndestabilność na.pięcla

w czasie pmcy układu pomiaro~. d) rodzaj łicmi­ ków i różna efektywność rejestracji.

2. Konstruklcja otworu: a) średnica otworu, b) ilość kolumn ·nn" Ol"8e ~bość dch ścien, c) ~bość

ce-mentu.

3. Rodzaj płuczki: a) gęst<lść, b) promi.endotwórczość. 4. PoJJożenlie sondy w

otwor?Je.

5. Prędlrość pomiaru, stała C7J!I60Wa aparatury, głę­ bokość zaSięgu obadanrlra.

W celu oklreślenia promienilotwórcmścd Skał na pod-stawiile wytnlilków badaalta otworu mebodą ~ra. ~ promieniowania eamma należy uwzelęd­ nić ~

IWY2leó

IW)'mienione !Wpływy. ·~ d1a pur1klt61w 2, 3a ~ 4 ~ się

de,

afxlsudąc w oblbJelnUloch ~c:zynnikli ~e, wyldc'lXJne

na

~ nomogramów fill"'1lY Sdhl\lllllbergler (7) oraz ~ z li!nny'c'h IPUbłiBmc)i (7, 15). W~l­ czynillid te

w

furJkJCji C

=

f(H) dla puDkitów 2, 3a ooaz 4 ~ eyalaty 2, 3, 4 i odncBl.ą się do

oliwo-rów: Gorzów 'Wielklopolskd, Ull\Zuty,

Maenuszew.

W rwy-nilklu ~ ll.llzyB!amydl dalnydh li protllu gallogicznego

mo2na l!rtwierdzić, ł.e o :Lle ~b ~ia

IWISpół-UKD 550.835:822.241

CIZ}'1lrilków pop~ ~ 1n111. podstawde

~ Sc'hhm\bergera jest 1n111. ogól :zadlaM1alający dla niezarurowanych c.zęśoi otworów,

o

tyle dla części Z811'Urowanycll (zwłaszcza kdlkoma kolumnami rur

i zacementowanych) .- uzyskane współiCzynn:lki . po-prnwlrowe są zewy2Jone. Zagadniienle to wymaga w.ięc dalszych badań d opracowania teoretycmego.

CZYNNliKI WPLYWAJĄCE NA ILOSCIOWĄ INTERPRETACJF,j PIROFILOWANIA GAMMA-GAMMA

Przy wykonywaniu Mościowej interpretacji uwzględ­ łllić nalezy: l) lllo8lluraLne promiermwa.nile gQmma Ekał, 2) promiendotwórcZJOŚć płuc:z!d, 3) moc d energię źródła Jlll1(li'Jl.'iEowanda gamma, 4) dług.ość sondy (L)

(od-ległość, źródło - licznik), 5) średnicę otworu, 6) gę­ stość pli.IIC7Jki" 7) gęsta§ć skał, 8) położenie soody

w

otworze,

9) plaster iłu ('korek ililsty), 10) stosunek l!czby atomowej do

ciężaru 181tornawego

(~)

J)OSZU'IG-waneeo pierwiastka, 11) prędklość pomiaru

a

stałą czasową, 12) warunki pomiarowe aparatury i jej efek-tywność, 13) miążsmść warstwy.

Ze ~lędu 1n111. to, że~~

promieniowania 3lllln1ll8. jest o IWiiele rwti~

n.iz

naturalne prorniJenlowan.ie skal i płuczld,

to

ostane może nie 1być brane pod uwagę. W przypadku

utwo-rów ilastych wpływ neturalnego promłeniowarrla

gam-ma na wyndkd proli1owe01a gęstol§clowego wynosi poniżej 2%. W celu uzyskania dobrych wymMw po-mia1.'0~h n&eży dOOIJerać taką

moc

źródła, aby śred­

nia wartość rejestrowanego rozproszonego

promien!o-wan'la gamma

me

mniej ~ lO rwz.y prnewyższala

1'18tumlne promjeniOWirie gamma sklal. Dla zabez.. pdeczenla Jdczni·ka ,pr:red bezpośrednim pt'OllNeniowa-ndem pochodzącym od źród1la. umieszcza 61ię ·mdędzy ilródłem a licmlkfern od·PQWiedllfto grubą przegrodę ołowiJOwą.

Obldczenia teoretycme wykazują, !e dla .prz;yktadu jednarodnoego środowieka przy tnalydt długo§dach sondy (L) 'ZIIIłemość intensywności Tozp.ros:l.IOIDegO pro-rnlenii.o'w8nla gamma. od gęs1xx§cd sklal

Jest

zblllł.ona do liniowej. Szlczególnde dotyczy

to

utworów w Zl!l!trelłe niskiJCh wartlo6cl gęstośc:l. Ze zw1ększerrlem długości sondy mle?mość ta zbldm się do

wY!dadnk7Jej.

Jedlnak czuł~ć metody

w

zakoresle dużych i malych 'W8Il"t.ości gęsta9cl jest niejednelrowa.. Biorąc pod OU'WIIgę ~. że zastoeowa!nie wdększych 90ild wiąże Się z

ZIIStoso-weruem

źródeł o wdęks:rej

mocy,

w

~ Zllileż­ nle od wymaeanej ~ · •boaldoania sbo8clwane są długo8c:l SODd

w

przedziale 25 -

eo

cm. Zw!ększając energię wysyM!nych kwantów gamma z 1,25 MeV do 2,62 MeV - zasięg głębok:iolkt bada.n1a zw!ększa alę w przybliżeniu dwukrotnie.

Występujące

Ialwemy

na

ŚC'IaniiiiCh odwder:tu posła­

dają duży wpływ na wynlkd pomlaru. Dla uwzględ­

n.ierua

popra.wld 1116 wpływ kawem .potnebne

jest

wykonanie parniar.u średnicy otworu.

Gęstość pl\liCzki jest na ogół mniejsza od gęstośd skał. Zatem jej wpływ na wyUik prot!ilowania gęsto­ ściowego będ21ie tym większy dm większa będzie gę­ stość skały i tym mn:lejszy im większa będ.7le gęStość płuczki.

w

ce!lu zmniejszerura wpływu płuczld zaleca się, aby sonda

w

czasioe pomiaru przesuwana była po ścianie odwierltu, a od strony przeciwnej ekranowana ołowdem. W.pływ obecooścd pllastm iłowego (!korka

IJ

--.--

..

~\J\.1\ ,1\1\ Ił" 0.1 D.1 1.1 U ID

'

·

'

Rvc. lb

Rvc. l. Nomogramv do wt~znaczanta wspóZczvnnika

poprawkowego C.

a - nomogram do w~ współczyilll'lka

c

dla otowo-ru zaotowo-rurowaneco, b - nomog.ra1n do wyznaczania współ­ cżynn1fka C · dla otworu niezarurowanego przy zało:!len-IA.i, te sonda podczas. pomiaru przesuwa się po ścl.l!nie odwiertu,

c - nomogram do w~czama współczynn4ka c przy UW%8lędmealu wplyiwu grubości pierśclenia płuczki

grubszy oraz im mniejsza jest jego gęsbość

w

stosun-ku do gęstości skaly. Wpływ ten InOIŻe być pamiJndęty,

jeżeli różnica między gęstośdą plastra dławego i gę­

s-ooeaią skały nie jest zbyt duża, a j~ ~ nie

przekTacza 6

mm.

Uwzględnienie błędów wywołanych P1'7JeZ rómice

w

wertoścdecll (~)

dla

ró~h skał

jest potize1me tylko przy baro2x> dokładnej inberpreta.cjl ma:tmdałów

profiilowania gamma-gamma.

·Prędlrość ·pomiaru przy profiłowaniu gamma-gamma

paw:iil111111. ~być dasrbasawana do IW18Il1Wików ~oh

i goologdcznych. P.rędlrość

ta

nie powinnla jednak

prze-k.raczać 450 m/godz.

w

przypadku wdększylch ptęd­

ka§ci sonda nieró'WillOilloiemie odchyla się od ·~

ściany odwiertu, po których powiama się przesuwać.

~.

'·' D.l

u,,

.

J. O ~.o _{Rvc. lc}

,,

_~·

_~

1/

llJJLJL

l/l_

,,

Lcm•J

'1

_l'1'1'tliT!

_Z

,

₁

₁₁₁

'/l

1/

6

}_L

l

l__L_L

lL

s

li

l l li!/

~

Jil

rLi/JL

J

jjl_L

rJjjj_

l

IIII/.

'III

t

m

fj_

~

///IIII/;

jiJjjjjjj_

l

III/IIII//

1

'(fjjjjJJj_

l

;.VIII/l

s

llh

Wf

:~

l

olf

11.1 0.1 0.9 1.0 z.o

o

~.o 0.5 1.0 1,5 2.0 z.~ J. O 3.5 4.0

c

o~·y---~~--~--~.---~ )00 1000 1500 lOOO 2)00 3000 H (m) li 11 11 11 H li 11

---..

_r----' l l l l l l _J'" __ J

Rvc:. 2. Wvkres C = F (H) dla otworu Gorzów Wlk. - - wyfkree wykonany na poclst.awte dwóch nomogra-mów Schlumbergera, ryc. la, l b. - - - - wykres . wyko-nany na podstawie n«nosramu ScłDumbereera, ryc. ta

0,7 0,8 0,9 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1,5 l,ll 1,7 1.8 1.9 2.0

c

400 ~00 600 700 90 (j 1CO

o

H (m _~ 1Z5

o

l l ' l l l J l l r-J

L-.,

l l ,...J l l l ł l l ~J l l l l l l

----,

- ___ j

-

-

--,

l l r---J r-.J l l l l l

,

l l l L

~---~=J

.

r-J

l

L-,

r

___

j

l l l _ _ _ _ _ _J l l l l

---,

l

- _ _ _ _ _ ...J l

Rvc. 3. Wvkres C= F (H) dla otworu Urzutv.

ZAruro-wanie do głębokości 408,2 m - (/) 9".

- - wykres w;viroclany na podstawie nomogramu

SCbklm-bergera, ryc. lb. - - - - . wykres wykonany na podBławle

nomogramu Schklłnbergera, ryc. la

Sl;ałą czasawą dobiera sję o talkliej onajmniej81Jej

wartości, dla której błąd wywołany przez fiuktuacje

~ lnie ~ :wdellknśdi dqJuszJcraulnej.

Nkrej ~ rtlllbe!la, wzięta z pt'a<:y L. Romana,

ptv,eodstaJwia zale7Jności między Wlie1Jlrośoią SitaJej

czaso-wej, IPrędlrośclą pomi.aoru .i min:imallną mi-ąższością

wat·-stwy,

?JaqjJ'IIIIICZBliące:l się ll'llll iklrrzywej

z

dopusmzalnymi

~~

Metoda roz),)OOSZIOillego promi.endow&nia gamma

prze-cechowana w jednastkach gęstości skał daje na;jJepne

wymkli ze wazystkli.ch metod mdkmletrłl.. Tłumaczy

się to tym, i'Ż metoda opracowana jest lllB podstawie

Stała _{Minimalna mlątszość warstw}

zaznaczają-czasowa cych się na krzywej o dopuszczalnym

(sek) skatentu (m)

><

0,11 l 2 4

Prędkość pomiaru m/ godz.

8 150 300 800 1200

12 100 200 300 600

18 50 100 200 400

pomiaru pojedynczego procesu 1iizycmego -

roz.pra-SZ!IIIlia kwantów ~ma, przy czym położenie sondy

w otworze powd.rmo być stałe.

CZYNNIK.~ WPLYWAJĄCE NA ILOSCIOWĄ INTERPRETACJĘ KAROTAZU GAMMA-GAMMA

SELEKTYWNEGO

Karotaż gamma-gamma selektywny jest odmianą

karotażu ~gamma_ Pomiar zjawiska po1e(Oa na

wylrorzystandu istniejącej zaleiJoości. między absorpcją

fotoelektryczną wdelokrotnre rozpros7JOOli.Ych kwantów

gamma, a ldczbą atomową Z atomów <*'odka

ma-terdd. Jako źródło promieniowan'ia sta9uje się 11mtopy

emitujące promiemowanie .gamma o lll:is:klej energii.

Km"'taż selelktyw:ny gamma-gamma poWinien :ma<leźć

duże zastosowanie pr2'.1ede wszystkdm pn;y

poszukiwa-nLu d określaniu procentowej zawartości złóż rud

me-tali cię:ilkich.

Na wyniki profilowania selektywnego wpływają

następujące cz;ynn:ikli.: l) średnica otworu, 2)

promie-ndowan.ile otworu, 3) zmiana ośrodka otaczającego, 4)

zmiiima gęstoBai skal wywołana różną k.oocentracją

lm.iszx:u, 5) Zlliekszrtaloen:ia amp]Jirtudy

l8ll'liOIIll8ll

6)

moc ll energia źródła, 7) długość sondy, 8) poło:benie

SOII'Idy w

otworze,

9) płuczka i

plaster

iłowy, 10) pręd­

kość pomiaru i stala CZ819()W8>, 11) warunJd pomlerowe

aparratucy omrz jej efektywno&ść, 12) rniąŻSZIOŚć

warstw.

Ponladto maJą ll'ównież wpływ- obłędy .zwolązane

z okirleśllriem ~ ~ (ląClJitie

z błędami cecbowania apanotury) odczytywanej z

dia-gramów pomjarowycll. Błędy promieniowaDla

otworo-weiO 11lO'ŹJrlB spmwaddć do m:illlimum, stosując

Elkrra-nowallie 'licznlb ołowiem od

strony

odwiertu.

Rów-nież ~ deoent1'8ldzujące sondę

w

otwor7Je

zmniejsza, a niekiedy Iikwidujoe błędy spowOOowall.e

zrnienoą średnicą. Niemndej jednalit

w

~

ma-łycll

'kawem,

i to urządzenie llllle chroni od błędów.

Wpływu zmiany ośrodka otacmjąceeo

w

.zrasadzie

lllle można wydzi.e]llć z ariOilllll:lB. W przypadku

kul-lcrErlloeeo

rllma adpawdednia ocena 1le(Do e1'ekW

powin-na mdecydowa.ć, czy

w

d.alnYm

przypadku

zastosowa-nie lalrot.atbu ~ jeet celowe. Plrzy

il<*io-wej dnterpretac)l protiWwan.ia selektywnego powUne

błędy llliOgą 'być wniesione obeaoością baru w skale.

W takim opreypadku określić można tylko sumaryczną

miąŻS'lJOŚĆ silrefy zawde.rająoej pagzukiwany metal i barr

oraz sumaryczną mwartość tych pierwiastków.

CZYNNliKI WlPZ.YiWAJĄCE NA ILOSCIOWĄ

IN'l'I!IRPIRETACJĘ METOD NEUTRONOWYCH

Do cz.ynni·ków wpływających na· omawianą

:ilnter-pretację zalicm. się: l) skład chemiczny skal

(nasyce-nie wodą, pr2lekrój ~ rozpraszania i wychwytu

neutronów ~h ara~~: cieplnych, ef€1kot

ll'adiacyj-ny), 2) gęstość skal; 3) gęstosć pł1.1czki i jej skład

c~, 4) śonednrroa otwaru, 5) gnubość ;nn·

i cementu, 6) połoiJenie sondy w otwone, 7) długość

soody, 8)

moc

źrócRa, d jego charakterystyka widmowa,

9) efekt rozproszonego promien.iowerua gamma

w

me-todzie neutronowej, 10) stal.a czasowa i prędloo6ć

po-ml.a:ru, 11) wanm1ti pomiarowe aparatury i jej

efek-~. 12) głębokość zasięgu badania, 13) miąższ.o6ci

to . ~~ 2.0 J.

O

15 4,0 4.5

c

5,5 6 13172() O~L---~---~----~----~---L----~----~~----~~~~----~--~ 1000 1500 2000 2500 3000 H (m) l

C

===r:~---_J

_---,

l l l ,---,-..l- - - _J l l l l l

r----:====-L-=-.:

=----=

···

··+---.J

l l l l l L_

r--::1

l l l

,-_J

···--l . , ...•

---

1

r··· ..

Rvc. 4. Wvk,.es C = F (H) dla otwot'U Magnuazew. - - < : - F(H) wg nomog~ramu dla odcinka w rurach, ryc. la, 1b oraz dola niezarorowanej części otworu, tyc. lb.

• • • . • • C - F(H) dla odcinka nieZarurowanego wg

nomo-eramu..

ryc. la·. - - - -

c -

F(H) dla diagramu

wykona-neiiO 7 I 111511 r. (rury do głębokości 2m m,

zacementowa-nie do 25ł7 m) . ' _--~-.

_..

_ń-0.5m - - - l

.

h-lm

PSr Pt;

PN

Rvc. 6. p,.zvklad tDPłtlfDU lt"edmcv ottDot'U na amplł­

tudv ZtJt"ejestt"owantich knt/tDtlch.

P. ·tr. - pro111olowanle śr~ ~oru, PG - protllowanle ffamm.&-, PIN - proNowanie neutronowe

~- Rvc.

s.

Wpłvw prędkolei pomłlln& V (misek)

i

stałe;

czasowe; komót"ki calkującej -r (sek) na kształt

krzv-wej intemvwnośei natut"alnego promieniowanłtl gamma

pomienonej w otwOTze (PTztl stalej długolei licznika).

- - krzywa sta~ V • < - o, - - - V<-0,1, -.-.-V< '"'l, •••• -.-.-V<- l

PS

PN

.... t- .

ltOfJ

im

p/mm :liliJ -1 D im pjm111 .... .

R11c. 7. Zmian11 krzywej natężenia naturalnego

pro-mienłowania gamma po zarurowaniu i

zacemento-waniu otworu.

PG - proftJIOwame gamma, PN - profilowanie neutl"'DD'We

PG

.

PN

~

""'""""'.."

R11c. B. PoohZanłanie

pro-mienłowania gamma przez

kolumnę rur.

PG - pro:tllloowaote &amma,

l-N - profilowanie neutroooWe

Wybierając tę lub inną metJodę nldiometrdli

otworo-wej do badań iJościowych należy uw-zględnllć wyżej

przedstawione ~. Np. do :badania wspók:zyn-n:lka porowatośc:l &kal należy .zastosować 18k:l pomim'

neutronowy,

w

lkltórym II'IB.jbarctzii.ej jednoz.nac:mlie

będzie zadl<ldzić reakcja na neutrony ~

(szybkli.e). Po2:wala oto na uwolndenie się od S7Jel'eiU

niepożądanych wpływów tJrudnycll do określanda i

eld-milnacjd w C2la&ie badań.

Wpływ czynników wy:mienjonych w pliiDktach 2

-8 powinien być znany lub· utrzylllllllly jako stały. Jeśli

idzie o wpływ rozproszonego prom.teniuwan!la gamma

przy metodach neubraoowych,

to

powdinden on być

~ do miaiimum, ~· dolty1a:zy

to

!Wy-znaezii!Dia wspókzy!nn.i.ka porowatości według darlydl

~h mebodą neutron-gllml:llla.;

Pll

ltOIJ

impjmin

~

...

PN

11.110

impjmin

~

...

R11c. 9. Wpl11w mineralizacji płuczki na dane

pomia-rowe karotażu promieniotwórczego.

PG - protllllowanie gamma, PN - protuowanle neutronowe

- - przy piQozoe zasoklnej, - ---- przy płuczce nie-zasolonej

W celu oklreślenda zawart:ośd chloru (np. dla okreś­

lenia charakteru nasycenia warstw w otworadl za-rurowanych) naJeży pr-zeprowad2Jić kompleksowe ba-dania rac:tiometrycme, gdyż potl'7Jebnra jest

w

za-równo znajomość stopnia nasycenia płynem, jak i Dość ~ chloru. Zadande to może być rozwdąmne

za pomocą którejlrolwdek z niżej wymienfi.on~h

kom-binaJcji:

l) proilllowame neutron-neutron terrniiC7Jne (cieplne)

względem profi.lowallda

neutron-gamma;

2) profilowa.nie neutron-oeutron termiczne względem

pro1liJowan3a neutron-neutron nadtermlcznego; 3) profmowanie amutron-gamma względem

proilldowa-nl.a oOeUII:ron-neutron nadt.ermicznego. Każda, z

wy-·mi~ kombinacji posiada pewne wady. Pn:w-dopodobnie dla określenia zawar1,()ści chloru naj-lepsze byklby połączeme wszy&tklich trzech metod.

NOWE FORMY RIADIOME'l1RII OTWOlłOWEJ'

Ost&tndo ~ęly się następujące metJody

t"Sdio-metrti ot'wlorowej: l) karotaż ~ - widmowy,

2) ik&rotaż ~ IWd~, 3) lkarotarż ~lal­

tronowy akt;ywacyjny,

4) badBn'ia za pomocą

generato-ra lllleUtronów.

Karotaż gamma wddmoiWy

pozwala na ilo6alowe

roczdzlelen.iJe pi.er'Ma9tków pronMniotwóreLych

wcllo-dzą~h

w

sldlad skal. FOnieważ rozpt7JE!Stl'7Je1Dien1Je

oa-t~h pier'w&astków promieDiotwórezyCh

w

ISka-łach m1eży od

warunków, w

jakich skała po'WIS'tala,

skladu dhernk:mego, źródla 068du :itp., dlMJego illo6-ciowe 'OO'lJdzlelen.i różnych pierwiastków

promiendo-flsr

Póó

_Pt;

_PN

_PN

_PN

_PN

L • a5N L: O.SSM L•Q6M L•UN

<.;_~ -:::::--+Dl,;",,;",-" ~

...

[&. 'Ć. ~ ~ ~ { <:;.",

--==-

~ ~ ł ~ ~ ~ ~ .) oc:::;;: "... V' / { /

_""-

~ \. 1

l

~

,-

l~ ł

s

~ "<!:._ <?_ ~

.s

:c:

<

<.__

_t

_,...

_-=--

_"""----.

---

"\ }

.-::..

_-~ ... <, ~ ""'> _ł"" _{~ ~} ~ ~

c:;---

~ '( ..l :e:. ~

'

\..

Rvc. 11. Zależno~ć międzv dlugo~ciq sondv L

(odleg-Zo~ć źródło - licznik) a zróżnicowaniem krzvwej

pro-filowania neutronowego PN. Ryc. 12 __.

<f-h

[m)

Rvc. 10. Wplvw 11-ednicv otworu na pomierzone

warto~ci natężenia

roz-proazonego

promienio-wania gamma w otworze

Kom:din.

Pśr. - proftllowMIIle 6rednl

ICY, PGG - pro:fiłowaaie

pmma--pmma

Rvc. 12. Przvkład pomiarów dla okre~lenia zawarl~ci

chloru.

a - .proo1'llowame noewtron-neU~tron n.adtermdocrme, b -

pro-filowanie neutroo-camma

Rvc. 13. Przvkład karotażu widmowego naturalnego promieniowania gamma.

1 - na.tęten1 eo~~WT~ pr~ama gamma, E

-energia D8'1W'all\ei0 promlemowama pmma

PG - profilowanie gamma

b

3

Er

twórczych może być dodlatkowo wskazówką

diagJno-stylcmą dilia osadów daJnego typu. Znajomość

rorz.prze-strzenienlia może być pomOClila przy .pracach

paleo-geogra.ficznych, lko!relacji przekrojów d rozwiązywalllliu

iil!llycll rz:ada·ń geol~h.

Karotaż neutron-gamma wddmowy umożliwia

wy-dzielende 1laiklich pierwtiastków, jaik: Na, Ca, Al, Fe,

naJtomiast kairotaż neu'bronlowy aJkt.ywacyjrny pozwala

na il.oścliowe określ.ertia szeregu pierw:iasbków w

ska-łach ltalk!Lch, jalk: .A!l, Mln, Cu 1 dilllle. Osta1lnrlo w wielu

lalboratoriooh prowadZlOille są baidalnJia nad

generato-rem neutronów. WproWiadzenie takiego Ulrządzenia

niewątpliwie da początek nowym odrniamom karotażu.

LITERATURA

l. A l e k. siej e w F. A. - Primienienije miebody

spiektromietru gamma - izluc:zeaUja dla

iissledo-WTaiilli.ja ~ ·Jadiema.ja ~eo:tli.zylka, Mosklwa

1959.

2. B l j u m i e n c e w A. M., F e l d m a n I. I. -

Wo-.prosy lroliCZJeStwde111111oj OC€!ll!G sodiJeTżalllija żelaza

w rudach po daJI13'1Tl rndioaktiW1110g0 k.arotaża.

Razw. i prom glieo~ wy.p. 46, 1962.

3. Barsukow O. A., Blinowa N. M.-

Raddo-ak.tlilw.nyje mi.etody ~ja lllliemnanydh a

ga-rowych skwa:ililn. Gostoptiechl2Jd.at, Moskwa 1958.

4. Bryant H. L.- 1Produati1011 We11 Logging

Tec'h-:ndques. Geoph., vol. 25, nr 4, 1960.

5. Broda E. - Postępy mdiochemii. PWN,

War-szarwa 1956.

6. Broda E., Schonfeld T.- Zastosowanie

pro-lniendotwól"CZJJŚci w t.eohnlire. PWN, Warszawa

1959.

7. Czubek J. A.- The ill1.fluence of the Drilling

Fliu:id on the Gamma - Ray lntensity 1111 the

Barehole. Acta geoph. pol., vol. X, nr l, 1962. SUMMARY

When qua:nlbitaJtively inbetrp:reti:ng the aneasurement

maiterliJaJs ObtadJned Wn bore-dlole 100Jdiome1Iry iJt :is o

ne-cessary to make same cOITecli0118, ac<:011dil!lg .to the

research method appJ.ied.

The authors present and discuss im detadJ.

mctors

inf1uendilng the interpretations made duoog

mea-surements ca:rried on by meams of 1lhe follow:ing

metlrods: a) ganuna, b) density gamma-gamma, c)

seleobive gamma-gamma and d) neutron methods.

8. C h o m b ar t L. G. - Well logs

in

carb0111are

xeservoilrs. Geoph., vol. 25, 1111r 4, 1960.

9. D a c h 111 o w W. N. - L111berprietacija rezuH:altow

gieo:fitzJiC2leSkioh issledowandj ra.zriezow skw~rn.

Moskwa 1955.

10. D w o 11." ok i n I. L. - Wldjaln!Lje skważill'ly na

poka-mnija :niej1lronlnogo gamma-karotaża. Razw. ~prom

~ wyp, 32, 1959.

11. D w

o

11." k d

n

I. L. - WUja!l'llije osołonienija

ce-mienta 100. ireZUltaty, OCJelllJm wodon!ieftienoonosbi

lrolektorow mietodami niejbronnogo karotaża.

l•bid'em.

12. Garkalenko I. A., Holin W. N.- O

"WOZ-moŻIIl!OSti ,primien:ienija ll."addoaiktiWIIlYCh mietodow

kJ8Jro1:am pl"i dssledowćiJlllioi skważi.n ·biełożerskogo

rudlnogo miestarożdiendja. lbiklem, :wyp. 4!1, !1961. 13. I t e n b er g S. S. - Plromyslowaja ~eo:tli.zyka,

Moskwa 1961.

14. Kok es h F. •P. - Gamma - ray loggirng. The

Oił amd ~ Jou·I1l1., July ·26, 1951. ,

15. L e h 111 er t K., Rot h e K. - GeophysikaJdsc:he

BorlochmessUI!lgen, Akademie-Verlag, Berlin 1962. 16. M a r d o c k E. S. - Radioaotiovity lloggill1g and !iJts

futurre poten'tia!l. Geoph., vol. 25, nr 4, 1960.

17. P!irson S. iJ.-Haindlbodk laf We11 LQg AlnlaJysis.

New Yook 1963.

18. Piclkell J. J . - Density loggilng. Geoph., vol. 25,

•ll!l" 4, 1960.

19. Prac a ZJbiorowa - SpraWOC7Jllik ~eoffirzyka,

•

t.

II,

Moskwa 1961.

20. S z a p i r o D. A. - Kontroi bieclmiczeslrog.o

so-sbojaJllija skważiln mietodom NGK. Rarzw. i prom.

~. wyp. 41, 1961.

2'1. W o s k o b o j 111 i k o w G. M. - T:ieoreticzeskii.je

osnowy selekti'Wtnogo ~ma-gamma karotaża.

Izw. AN SSSR, S:ier. ·giefoz .• nr 3, 1957. PE310ME

Bo BpeMSI KOJIH'łeCTBeHHOtf HHTepnpeTalll'fH ~aHHbiX

pa~HOKapoTa:m:a B03HHKaeT HeOOXO,li;HMOCTb BBe~emm

COOTBeTCTBYJO~IDC nonpaBOK B 3aBHCI1MOCnf OT Mero~a

~Iccne~oBaHMtf. ABTOpbi ~eTaJibHO paccMaTpHBaiOT

cpaKTOpbi, BJIHSIIO~e Ha H3MepeHI1SI MeTO~aMH: a)

raMMa, 6) raMMa-raMMa nnoTHocm, B) raMMa-raMMa

ceneKTHBHhrn, r) Hetl:TpoHHbitf. KpoMe Toro

ynoMH-HaiOTCSI HOBbie BH,ll;bi pa~KOKapoTa:m:a.

JERZY ZNOSKO

Instytut Geologiczny

NOWE DANE O STRATYGRAFII SINłANU I KAMBRU

W PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ POLSCE

.Przepl10'W'adzone w ostatndoh laitach prace badawcze

na ob&mr7Je północno-wschodniej Folski poważnie

po-SUIIlęly naprzód geol~ poozrum.ie tego regiOillU.

DZJi~ 'Wiierceruiom II'IOIZpoZJilaJ'lO 7ll'la<C7Jil.ie fundament

rorysta1Ji.c:7Jily, stwderd.zono poważne roZJprzesbrzernernde

kwarcytów i rupików tkrwalrcy•toW)'cil jpOk.rywy

jotnic-kiej, ·~znajomość .~u barzałtowego

si1111ia-nu, stw.ierdmlno ciągłość sedymentacyjną między war

-stwami siknlpowslkimi .górnego ikambru a warstwami

kl:'l'zyŻańSikli obrem.arlolru, odlkrybo i potwierd:rono

rwy-stępowanie łupików diotyonemowydh w góm.ej części

tli'Iemadalw Bila:Wwierży. OpraJOOWaal'ie ma:teró.~ów rdze..

n:iowyoh pmekroju bialowtieslro-rnielll1iekiego już obec~

nie 7..e'ZWBlla na stwderdzenie pewnych praw.idlOWICtci

straJtygra.:tlicznych d wyciągnięcie nowych wniosków

40

UKD 551.72:551.732:552.3/.5(438-18)

w stoounllru do niektórych części proillu o ruewyjaś­

Illionej dot;ychc:ms pozycji.

Pdlcr'y!wa osadowa platfomly oprek.ambryjslkiej

.roz-poczyiiia się w NE Polsce ·Uibworaani sinianu,

w

ikltórym

dosk:onaJle ;pozwWają się W}'ll"órim!ić następujące ~

Seria wisznicka składa się z dolnych warstw

wisznic-łcilc:h wylksztla!łoanyc!h jako fanglomeraty, ipias.lrowre,

tufy i lhlfi:ty o ogóLnej miąŻ5rlJOŚai! do 33 m oraz z

gór-nych warstw wis2lniokiclt, stanowiących główmy

koro-pleiks elkstruzywno-efuz.y.wny. ~2Jbudowamy jest on

z :law baza!l.towyclt, aglomeJ.'Ialtów liJ Ooonglomeratów

w.ul-•k.alnti'CZilych oraz ,tufów bazaJ.towych. Mdążswść

gór-nych wamtw wisz:ndckliCih waha się od 19 do 88 m,

lecz dnchodrzi d do 111 m. Na !kJoln;p1elksie