Krystyna Hahuła,Ignacy Skrzypek
Jastrzębniki, gm. Sławoborze, woj.
koszalińskie, st. 1
Informator Archeologiczny : badania 22, 98-99
98
W CZESNE ŚREDNIOWIECZEd a to w a n e j n a p o d sta w ie m a te ria łu ceram iczn eg o o ra z dw óch g rzeb ien i z poro ża n a 2 połow ę XI w. stw ie rd z o n o w a rstw y k u ltu ro w e o c h a ra k te rz e o sa d n ic z y m 1 d em o lacy jn y m . W Ich o b ręb ie w y stą p iły re lik ty k o n s tru k c ji d re w n ia n y c h . liczne k a m ien ie, k o śc i zw ierzęce o ra z z ia rn a zbóż. Z d w óch n a s tę p n y c h faz o d k ry to zesp ó ł w a rstw d c m o la c jjn y c h 1 n iw elac y jn y ch d a to w a n y c h n a o k re s późnego śred n io w iecza.
O s a d a . Z ałożonych zo stało 19 w ykopów b ad a w c z y c h o łącznej p o w ierzch n i p o n a d 130 m 2. O d sło n ięto 2 2 o b ie k ty o sa d n ic z e o zróżnicow anej funkcji g o sp o d a rc z o -p ro d u k c y jn e j, w śró d k tó ry c h w y stą p iły m . In.: 1 / zesp ó l o w aln y ch Jam - w p rz e k ro ju pionow ym re g u la rn ie p ro s to k ą tn y c h lu b tra p e z o w a ty e h - o ś re d n ic y około 100 em z c e ra m ik ą ręczn ie lep io n ą, gó rą o b ta c z a n ą , w w ięk szo ści n ie o rn a m e n to w a n ą ; 2 / zesp ó ł o w aln y ch Ja m - w p rz e k ro ju pionow ym c y lin d ry c z n y c h - o ś re d n ic y około 1 0 0-120 cm . z c e ra m ik ą całkow icie ob ta c z a n ą ; 3 / o w aln ą, n lec k o w a tą Ja m ę o w y m ia ra c h około 2 4 0 - 180 cm . z c e ra m ik ą ręcznie lep io n ą, górą o b ta c z a n ą , w w ięk szo ści n le o rn a m e n to w a n ą . K o n ty n u o w an o rów nież e k sp lo ra c ję ro w u -fo sy (obiekt 7) u s y tu o w a n e j k o n c e n try c z n ie do llnll p rzebiegu w alu o raz fosy podw alow cj. Na p o d staw ie o d w iertó w o raz w ykopów so n d ażo w y ch zlokalizow ano Ją n a d łu g o ści około 100 m . O dkryły w niej m aterial zabytkow y d a to w a n y Jest n a sta rsz e fazy w czesnego średniow iecza (IX - IX/X w.). P on ad to n a osadzie odkryto ob rączk ę brązow ą, frag m en t b ran so lety brązow ej, И1кл szydeł k o ścian y ch o raz z poroża, opraw ki rogowe, grot żelazny, nóż żelazny, przęśtlkl g lin ian e, [pół p ro d u k ty rogowe, k ilk a tysięcy kości zwierzęcych o raz ceram iki naczyniow ej. A naliza cech tech- noloelcz no-m orfo logicznych ceram iki pozw ala o sad ę o tw artą w G ranow ie d ato w ać od VII do XI w.
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . H a ć k i, g m . B ie ls k P o d la s k i, w o j. b ia ł o s t o c k ie ,
s t . I - g r o d z is k o ____________
P o lsk a A k a d e m ia N a u k I n s ty tu t Illsto rtl K u ltu ry M a te ria ln e j Z a k ła d E poki M etali W W arszaw ie_________ B a d a n ia prow adził d r Zbigniew K obyliński, U czestn iczy ła m gr U rsz u la K o b y l i ń s k a (IMKM PAN] o ra z s tu d e n c i UW, UMK. UMCS o raz Yale 1 S ta m fo rd z USA. F in a n so w a ł WKZ w B iały m sto k u . Trzeci s e z o n b a d a ń d ru g ieg o e ta p u . G ro d zisk o w czesn o śred n io w ieczn e.
R a d a n ta m l o b jęto p ó łn o c n ą , w sc h o d n ią I p o łu d n io w ą cz ę ść g ro d z isk a , e k s p lo ru ją c w a rstw y k u ltu ro w e w sied m iu w ykopach. C ałkow icie p rz e b a d a n o 169 m*, a 5 8 m a częściow o.
W p ó łn o cn ej części g ro d z isk a rozpoczęło b a d a n ie w ykopem so n d ażo w y m lejow a tc-go z a g łę b ie n ia , w k tó ry m o siąg n ięto g łęb o k o ść ok. 2 ,5 m, n a tra fia ją c n a kilkupozlom ow y b r u k k a m ie n n y , a pod n im cza sz k ę k o n ia. J e s t to zap ew n e p o zo stało ść s t u d n i lu b głębokiej c y s te rn y n a w odę d eszczow ą. B a d a n ia lego o b ie k tu b ęd ą k o n ty n u o w a n e .
W e w sc h o d n ie j części g ro d z isk a ro zp o zn an o d u ż e o k rąg łe w p la n ie Jam y o śre d n ic y ok. 3 m i ta k le jż c głęb o k o ści o ra z fra g m e n ty row u u lokow anego n a k raw ęd zi g ó rn e j płaszczy zn y g ro d zi s k a . P rz e b a d a n o lu rów nież b ru k i k a m ie n n e i w arstw y niw elacyjne, k tó ry c h d epozycja m ia ła n a c c lu p o szerzen ie g ó rn e j płaszczy zn y g ro d u 1 u s tro m le n le Jego zboczy. W szystkie o b lek ły w tej części d a to w a n e s ą n a p o d sta w ie c e ra m ik i n a XI w.
W po łu d n io w ej części g ro d z isk a w y k o n an o p rzek o p przez ze w n ę trz n y s to k w zgórka g ro d z i skow ego, n a p rz e d łu ż e n iu w yk o p u z 1986 r. R ozpoczęło ta k ż e e k sp lo ra c ję w a rstw tw orzących niew ysoki w ał, w y stę p u ją c y tylko w tej części g ro d z isk a . U zyskano niezw ykle liczne zespoły c e ra m ik i ręczn ie lepionej (z VI lu b p o c zątk u VII w.), d ro b n y c h p rz e p a lo n y c h k o śc i o raz zab y tk ó w w ydzielonych: sp rz ą c z e k brązo w y ch i żelaznych, ła ń c u s z k ó w z b rą z u , to rd o w a n y c h n a szy jn ik ó w , zaw ieszek trap ezo w aty eh , forem ek 1 tygli odlew niczych, p rzęśllk ó w 1 paciorków .
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
I J a k u szo wice, gm . K azim ierza W ielka, woj, kieleckie, st, 2 - p a trz o k re s w pływ ów
I
rzy m sk ich .II J a a t r z ę b n i k i, g m . S ław o b o rze, || M u zeu m O kręgow e w K oszalinie
w oj. k o s t a liń s k ie , II
IL ··* -·-1 I_______________________________________________
B a d a n ia prow adzili: m gr K ry sty n a H a h u ła 1 m g r Ign acy S k rz y p e k (a u to r sp ra w o z d a n ia ). F in a n s o w a ł WKZ w K oszalinie. P ierw szy sezo n b a d a ń . D o m n ie m a n e c m e n ta rz y s k o k u rh a n o w e z w czesnego śre d n io w ie c z a (?J. S ta n o w is k o położone Je s t n a o b s z a r a c h le śn y c h około ł km n a p o łu d n ic od J a s tr z ę b n lk , b e z p o śre d n io p rzy d ro d ze J a s lr z ę b n lk l - Lekowo. Z lokalizow ane J e s t n a w sc h o d n im te ra so w a - ty m w y n ie sie n iu m o ren o w y m o p a d a ją c y m w s tro n ę bezim iennego s tru m y k a .
Is tn ie n ie s ta n o w is k a , z n a n e g o z m ateriałó w arc h iw a ln y c h , potw ierdziły b a d a n ia AZP w 1938 r, (a rk u sz 22 16J. Z lokalizow ano w ów czas 14 k u rh a n ó w u z n a n y c h za w c z e sn o śrc d n lo
-htjo rm a tn r A rcheologiczny 1968
9 9
w ieczn e, n a p o d sta w ie a n alo g ii p o d o b n y c h lego ty p u sta n o w isk . P o d czas szczegółow ej p e n e tr a cji te re n u w 1988 r. z a re je stro w a n o w s u m ie 43 k u r h a n y ro z rz u c o n e n a o b sz a rz e ok. 8 h a (?). O koło 2 0 kopców m ieści s ię w p o d o d d ziale leśn y m Γ, p o zo stałe ro z rz u c o n e s ą n ie re g u la rn ie w zd łu ż drogi lcönej w k ie r u n k u połu d n io w y m n a odległość ok. 5 0 0 m.
B a d a n ia w yko p alisk o w e sk o n c e n tro w a n o n a k u rh a n ie n r 1, którego w ysokość w ynosiła 1,35 m , a p o d sta w a w k sz ta łc ie o w alu w y n o siła 8 ,2 x 9 ,4 m. W n a sy p ie z iem n y m sk ła d a ją c y m się z p ró c h n ic y leśn ej (o,20 m) I szarożółtego p la s k u p y lasteg o (1,00 m), pod k tó ry m stw ie rd z o no poziom h u m u s u pierw o tn eg o , n ie z a re je stro w a n o ż a d n y c h ślad ó w c ia ło p a le n ia 1 In h u m a c jl. Nic stw ierd zo n o też żad n eg o m a te ria łu zabytkow ego. K u rh a n 2 l 3 p rzecięto ro w am i p o p rz e cznym i, gdzie zao b se rw o w a n o a n a lo g ic z n ą sy tu a c ję . P rzy jm u jem y ch ro n o lo g ię o k re s u w cz e s n o śred n io w ieczn eg o n a p o d sta w ie a n a lo g ic z n y c h k u rh a n ó w b a d a n y c h w B yszynle 1 B u czk u , gm . B iałogard, woj. K oszalińskie.
B a d a n ia n i e b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
Jedw abno, gm . Lubicz, woj. to ru ń sk ie,
Ba cl :m la prow adził m gr W ojciech C h u d z la k (a u to r sp ra w o z d a n ia ) przy w sp ó łu d ziale m gr M ałgorzaty G ru p y pod n au k o w y m k iero w n ictw em doc. d r Jerz e g o O lczak a. F in a n so w a ł WKZ w T o ru n iu . T rzeci sezo n b a d a ń . O s a d a podgrodow a (VII - XII w .; o k re s p óźnośredniow ieczny). W ra m a c h te m a tu "O sad n ictw o Z iem i C h ełm iń sk iej w o k re s ie w czesn o śred n io w ieczn y m " k o n ty n u o w a n o b a d a n ia wykojK illskow e n a o sa d z ie podgrodow ej w J e d w a b n ie . G łów nym celem pierw szego s e z o n u b a d a ń m iało być ro zp o zn an ie p rz e s trz e n n o -c h ro n o lo g ic z n e s ta n o w is k a b a d a n e g o w p o p rz e d n ic h se z o n a c h bad aw czy ch w yłącznie so ndażow o. Z ałożono 2 0 w ykopów o łącznej p o w ierzch n i 150 m 2. O d sło n ię to w n ich 3 0 obiektów o sa d n ic z y c h o zróżnicow anej fu n k c ji g o sp o d a rc z o -p ro d u k c y jn e j, m . In, Ja m y d z lc g d a rsk le , w ęd z ą rsk lc o ra z p ie k a rsk ie . P o n a d to o d k ry to p ó łzlem lan k ę c z w o ro k ą tn ą z p a le n isk ie m u s y tu o w a n y m c e n tr a ln ie z c e ra m ik ą całkow icie o b ta c z a n ą . W odległości około 2 0 0 m . od p rzebiegu llnll w a lu grodow ego o d k ry to fosę w p rzek ro ju n ie re g u la rn ie nice ko w a tą o m iąższo ści 150 - 1 60 c m . M ateriał zab y tk o w y p o ch o d zący z n a js ta rs z e j fazy u ży tk o w an ia rep re z e n to w a n y był przez c e ra m ik ę częściow o o b ta c z a n ą , o rn a m e n to w a n ą . Na p o d staw ie b a d a ń w iercenlow ych zlokalizow ano całk o w ity p rzebieg fosy, k tó ra od s tr o n y północnej o raz w sch o d n iej d o c h o d z iła do kraw ędzi te r a s y n a d zalew ow ej d o lin y D rwęcy. P o n ad to odkryto k ilk a szy d eł k o śc ia n y c h o raz rogow ych, p rzęśllk l g lin ia n e , noże żelazne, kilka p ó łp ro d u k tó w rogow ych, k ilk a ty sięcy k o ści zw ierzęcych o raz k ilk a ty sięcy frag m en tó w c e ra m ik i. A naliza c e c h technologiczno-m orfologicznych p o z w a la
o s a d ę d a to w a ć o d VU do XII w. B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . j J e j j l i n i e c , g m . S ty p lia itk i,
I woj. auwalakie,
I * · *
B a d a n ia pro w ad ziła m gr G ra ż y n a Iw anow ska. F in an so w ało PMA. P iąty sezo n b a d a ń . G ro d zisk o w czesn o śred n io w ieczn e.
P race w yk o p alisk o w e, k tó re objęły p ow ierzchnię 2 8 ,7 5 m 2, p ro w ad zo n e były w północnej części m a jd a n u g ro d z isk a , W je j p a rtii p ołudniow ej, gdzie w tra k c ie p o p rz e d n ic h sezo n ó w b ad a w c z y c h od k ry to z w arty b ru k k a m ie n n y [o pow ierzchni około 19 m / ), założono niew ielki w ykop (o w y m ia ra c h 2 ,5 x 2 ,5 m). U chw ycono ta m fra g m e n t w sch o d n ie] k raw ęd zi w s p o m n ia nego b ru k u , w p o sta c i p a s a k am ien i, zajm u jąceg o z a c h o d n ią 1 śro d k o w ą czę ść w ykopu. P om iędzy n im i w y stąp iły nieliczn ie k aw ałk i k ości zw ierzęcych o ra z 2 ł frag m en tó w ręczn ie lep io n y ch n aczy ń .
W k o lejn y ch d w óch w y k o p ach , u sy tu o w a n y c h w przyw alow ej p a rtii m a jd a n u (na N /W od w /w k o n s tru k c ji k am ie n n e j), k o n ty n u o w a n o ek sp lo ra c ję ro zp o czętą w la ta c h p o p rzed n ich . Pierw szy z n ic h (o w y m ia ra c h 2 x 5 m) z n a jd u je się n a w ysokości przerw y w w ale o k a la ją c y m m a jd a n , n azy w an ej u m o w n ie " b ra m ą ”. D ow odem jej fu n k c jo n o w a n ia Jc s l być m oże o b iek t o d sło n ię ty w o m a w ia n y m w ykopie (przy Jego śc ia n ie zach o d n iej), ry s u ją c y się n a p la n ie Jako półkoliste z aciem n ien ie, n a profilu z a ś Jako n leek o w ale zag łęb ien ie, w y p ełn io n e d u ż ą Ilością k am ien i (zsy p lsk o z w a łu - z boczn y ch ś c ia n "b ram y '). W Jego o b ręb ie zn alezio n o pojedyncze kaw ałk i k o ści zw ierzęcych, nieliczne u łam k i n aczy ń g lin ia n y c h o raz 1 s z k la n y p acio rek , fra g m e n t żelaznego g ro tu s trz a ły 1 35 d ro b n y c h w yrobów brązo w y ch [m. In. fra g m e n t krzyżyka zdobionego żó łtą em alią). W są s ie d z tw ie om aw ianego o b ie k tu (w p o b liżu Jego południow ej
P ań stw o w e M u zeu m A rcheologiczne w W arszaw ie
U n iw ersy tet M ikołaja K o p ern ik a In s ty tu t A rcheologii I E tn o g ra fii Z a k ład A rcheologii Ś re d n io w ie c z a I Cza- sów N ow ożytnych w T o ru n iu _______
