wody powierzchniowe i podziemne, warunki pod³o¿a budowlanego, ochrona przyrody i zabytków kultury.
W zwi¹zku z tym, ¿e Mapa geologiczno-gospodarcza
Polski jest wykonywana i rozpowszechniana ju¿ od oœmiu
lat oraz, ¿e ma swoj¹ bibliografiê, g³ówna uwaga zostanie tu zwrócona na now¹ tematykê przedstawian¹ na Planszy B
Mapy geoœrodowiskowej Polski.
Warstwa tematyczna Geochemia œrodowiska obejmuje przetworzone zasoby danych PIG z zakresu geochemii dotycz¹ce gleb i osadów wodnych (Sikorska-Maykowska & Strzelecki, 2001; Instrukcja ..., 2002). Na mapie jest przedstawiana: lokalizacja miejsc opróbowania, zanie-czyszczenia gleb metalami ciê¿kimi, zaniezanie-czyszczenia gleb pierwiastkami promieniotwórczymi, zanieczyszczenia gleb zwi¹zkami organicznymi, zanieczyszczenia osadów wodnych metalami ciê¿kimi, wielkoœæ emanacji radono-wych, klasyfikacja gleb w nawi¹zaniu do Rozporz¹dzenia Ministra Œrodowiska z dn. 9 wrzeœnia 2002 r. w sprawie standardów jakoœci gleb oraz standardów jakoœci ziemi, oraz klasyfikacja osadów wodnych w nawi¹zaniu do Roz-porz¹dzenia Ministra Œrodowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stê¿eñ substancji, które powo-duj¹, ¿e urobek jest zanieczyszczony.
Celem opracowania warstwy Sk³adowanie odpadów (Sikorska-Maykowska i in., 2003; Sikorska-Maykowska & Dobak, 2004) jest wskazanie terenów predysponowa-nych do lokalizowania w ich obrêbie sk³adowisk odpadów, przy jednoczesnym respektowaniu ograniczeñ wyni-kaj¹cych z wymagañ ochrony œrodowiska przyrodniczego. Obszary te powinny spe³niaæ kryteria lokalizacji sk³ado-wisk odpadów zgodnie z ustaleniami zawartymi w Ustawie o odpadach z dn. 27 kwietnia 2001 r. oraz w Rozporz¹dze-niu Ministra Œrodowiska z dn. 24 marca 2003 r. w sprawie szczegó³owych wymagañ dotycz¹cych lokalizacji, budo-wy, eksploatacji i zamkniêcia, jakim powinny odpowiadaæ poszczególne typy sk³adowisk odpadów. Obszary wytypo-wane w ramach tej warstwy tematycznej powinny byæ
uwzglêdniane przy typowaniu wariantów lokalizacyjnych nie tylko sk³adowisk odpadów, ale równie¿ na etapie uzgadniania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu przy rozpatrywaniu lokalizacji obiektów szczegól-nie uci¹¿liwych dla œrodowiska i zdrowia ludzi oraz obiek-tów mog¹cych pogorszyæ stan œrodowiska. Oprócz uwzglêdnienia ograniczeñ prawnych, odnosz¹cych siê do tego typu inwestycji, przedstawiane na mapie obszary potencjalnej lokalizacji sk³adowisk obejmuj¹ równie¿ zasiêgi wystêpowania w pod³o¿u warstwy utworów s³abo przepuszczalnych, stanowi¹cych dobr¹ naturaln¹ izolacjê dla po³o¿onych ni¿ej poziomów wodonoœnych. Przedsta-wiane przyk³ady Mapy geoœrodowiskowej Polski pochodz¹ z arkusza Kutno (Koz³owska, 2004).
Na zakoñczenie nale¿y dodaæ, ¿e Mapa geoœrodowiskowa
Polski, bêd¹ca de facto baz¹ danych geoœrodowiskowych,
bêdzie nadal rozbudowywana o nowe warstwy tematyczne i trwaj¹ prace nad nowym systemem jej aktualizacji.
Literatura
Instrukcja opracowania i aktualizacji Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1 : 50 000, 2002 — Pañstw. Inst. Geol.
KOZ£OWSKA O. 2004 — Mapa geoœrodowiskowa Polski w skali 1 : 50 000, ark. Kutno, warstwa tematyczna „Sk³adowanie odpadów”. Pañstw. Inst. Geol.
SIKORSKA-MAYKOWSKA M. & DOBAK P. 2004 — Aneks do Instrukcji opracowania i aktualizacji Mapy geologiczno-gospodarczej Polski w skali 1 : 50 000 — wykonanie warstwy tematycznej Sk³ado-wanie odpadów. Pañstw. Inst. Geol.
SIKORSKA-MAYKOWSKA M. & STRZELECKI R. 2001 — Geoche-mia œrodowiska — propozycja nowej tematyki na Mapie geologicz-no-gospodarczej Polski. Prz. Geol., 49: 698–701.
SIKORSKA-MAYKOWSKA M., STRZELECKI R., GRABOWSKI D. & KOZ£OWSKA O. 2003 — Sk³adowanie odpadów — propozycja nowej tematyki na Mapie geoœrodowiskowej Polski. Prz. Geol., 51: 308–310.
Zadania ochrony wód podziemnych wynikaj¹ce
z Ramowej Dyrektywy Wodnej UE
Andrzej Sadurski*
Dyrektywa 2000/60/EC Parlamentu Europejskiego iRady Unii z dnia 23 paŸdziernika 2000 r. zawiera ustano-wione ramy dzia³añ Unii Europejskiej w dziedzinie polity-ki wodnej. Ju¿ w nazwie ... establishing a framework for Community action in the field of water policy, podany zosta³ jej g³ówny cel — zintegrowane zarz¹dzanie wodami w krajach UE. Zast¹pi³a ona wiele wczeœniejszych dyrek-tyw obowi¹zuj¹cych w krajach UE, w których wycinkowo potraktowano problemy jakoœci wód do picia (75/440/EWG z dn. 16.06.1975 r.), metody pomiaru i opró-bowania wód powierzchniowych przeznaczonych do picia (79/869/EWG z dn. 9.10.1977), ochronê wód
podziem-nych przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez wybrane substancje niebezpieczne (80/68/EWG z dn. 17.12.1979 r.) i wiele innych.
G³ównym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW) w zakresie wód podziemnych jest ich ochrona poprzez zarz¹dzanie zasobami w kierunku osi¹gniêcia zarówno dobrego stanu chemicznego, jak i stanu iloœcio-wego w obszarach zlewni rzecznych — w regionach bilan-sowych. Wprowadzono w niej równorzêdne i jednolite traktowanie zasobów wód podziemnych i powierzchnio-wych, przyjmuj¹c za punkt wyjœcia oczywisty fakt, ¿e wody te pozostaj¹ w wiêzi hydraulicznej. Dyrektywa ta jest zatem zbiorem wspólnych dla UE zasad oraz ogólnych ram w dzia³aniach w dziedzinie polityki wodnej, w tym tak¿e ochrona wód wyra¿ona w strategiach zapobiegania przed
1004
Przegl¹d Geologiczny, vol. 52, nr 10, 2004
*Pañstwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa
zanieczyszczeniami z powierzchni terenu i zrównowa-¿onego wykorzystania zasobów wody.
Jakoœæ wód podziemnych jest wyra¿ana przez dobry stan chemiczny groundwater bodies. Termin ten przet³umaczony zosta³ przez Departament Zasobów Wod-nych MŒ jako jednolite czêœci wód podziemWod-nych. Odpo-wiednikiem w jêz. niemieckim jest Wasser Kërper, natomiast w jêz. francuskim masse d’eau. W tym okreœle-niu wskazano na zale¿noœæ dobrego stanu wód od stanu sanitarnego oœrodka skalnego —– warstw wodonoœnych. Nale¿y tu jednak wspomnieæ, ¿e groundwater body jest oœrodkiem, który zapewnia sta³y w ci¹gu roku pobór wód w wysokoœci 10 m3/dobê. Jest to bardzo ma³a iloœæ wody w naszych klimacie.
Utrzymanie dobrego stanu iloœciowego jest zwi¹zane z koniecznoœci¹ minimalizowania wp³ywu eksploatacji ujêæ
wód podziemnych i systemów drena¿owych, w tym g³êbo-kich odwodnieñ wyrobisk górniczych. Du¿y, skoncentro-wany pobór wód podziemnych powoduje obni¿enie zwierciad³a wód podziemnych, zmniejszenie przep³ywu w warstwach wodonoœnych i w efekcie mo¿e prowadziæ do degradacji ekosystemów l¹dowych od wody zale¿nych. Ponadto oba wymienione czynniki mog¹ powodowaæ ascenzjê solanek lub ingresjê s³onych wód na wybrze¿u morskim. Instrumentem kontroli stanu chemicznego i jakoœciowego wód podziemnych jest program monitoringu wód, który musi byæ uruchomiony najpóŸniej w 2006 r.
Ramowa Dyrektywa Wodna wprowadza nowe podejœ-cie do zagadnieñ gospodarowania wodami, ich ochrony i porz¹dkuje sprawy kontroli stanu chemicznego i iloœcio-wego zasobów wód podziemnych.
1005
