514 K ron ika
3. dr K rzysztof Szym borski — Relacje teorii i eksperym entu w genezie fizy k i kw antow ej. Ossolineum W rocław 1980.
Ponadto mgr inż. A. Glass uzyskał nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa W yż szego i Techniki za książkę pt. Polski transport lotniczy (W arszawa 1980), której jest w spółautorem , a dr B. Orłowski i dr K. Szym borski otrzym ali nagrody za popularyzację nauki — p ierw szy w ydaw nictw a Sigma, drugi zaś „Kuriera P ol sk iego”.
S ta n isła w Mauersberg (W arszaw a)
II. PU B LIK A C JE KSIĄŻKOWE I WYDAWNICTWA CIĄGŁE
W roku 1981 Instytut H istorii Nauki, O św iaty i Techniki PAN opublikow ał 11 pozycji książkow ych (w tym trzy — techniką małej poligrafii) oraz trzy w y daw nictw a ciągłe o łącznej objętości około 309 arkuszy wydawniczych.
W serii Monografie z D zie jów Nauki i Techniki W ydaw nictw o Ossolineum w y dało trzy pozycje. Tom C X XIII — M ałgorzata Malewicz: Z ja w isk a przyrodnicze w relacjach dziejopisarzy polskiego Średniowiecza. Gdańsk 1980 (14,50 ark. wyd.). Praca zaw iera analizę spostrzeżeń i obserw acji z zakresu w iedzy o Ziemi, astro nom ii i astrologi, m edycyny i biologii, zaw artych w rocznikach i kronikach pol skich od X I do X V wieku. Tom CXXIV — Waldemar Voisé: Europolonica. La circulation de quelques th emes polonais... Gdańsk 1981 (12 ark. wyd.). Jest to zbiór rozpraw :— w języku francuskim , w łoskim i angielskim — które ukazują zw iązki kultury um ysłowej polskiej z kulturą um ysłową Europy od XIV do XVII stulecia. Tom CXXV — S tefan Zamecki: Wkład Wojciecha Sw iętosław skiego (1881— 1968) do chem ii fizycznej. Gdańsk 1981 (24,50 ark. wyd.). Rozprawa omawia w kład najw ybitniejszego polskiego fizykochem ika X X w ieku — Wojciecha S w ięto sław skiego — w następujących specjalnościach: term ochem ii, równowagach fazo w ych, fizykochem ii w ęgla kam iennego i sm oły w ęglow ej. Dorobek S w iętosław skiego om awiany jest na tle polskiej i św iatow ej chemii fizycznej.
W serii Monografie z Dziejów O św ia ty O ssolineum opublikow ało tom X X V I — pracę Janiny Chodakowskiej pt. Rozw ój szkolnic tw a w y ższe go w Polsce L u dow ej w latach 1944—1951. Gdańsk 1981 (15 ark. wyd.). Praca dotyczy koncepcji reform y szkolnictw a w yższego i jej realizacji w praktyce w Polsce Ludowej w om awianym okresie.
W serii A rchiwum D ziejów O św iaty została wydrukow ana pozycja źródłowa — tom X — pt. R aporty S zkoły G łów n ej Koronnej o generalnych w izyta c h szkół K o m isji Edukacji Narodowej 1787—1793. Gdańsk 1981 (22 ark. wyd.). Wybrała i w stę pem poprzedziła K am illa Mrozowska. Przypisy i indeksy opracowała Anna Zieliń ska. Tom zawiera sześć nie publikowanych dotychczas raportów z generalnych w izyt szkół koronnych K om isji Edukacji Narodowej, stanow iących jedno z naj istotniejszych źródeł do poznania stanu szkolnictw a i nauczycielstw a na ziem iach polskich w okresie pełnego rozkw itu reform y szkolnej Kom isji Edukacji Narodowej.
Jako pozycje zwarte poza serią ukazały się trzy znaczne tytu ły (W ydawnictwo Ossolineum): 1) Bogdana Suchodolskiego Anthropologie philosophique au x X V I I 6 et X V IIIe siècles w tłum aczeniu Ireny Wojnar i Stanisław a Ledóchowskiego. W rocław 1981 (38,50 ark. wyd.). Książka stanow i syntetyczną w ersję rozważań na tem at roz w oju filozofii człow ieka; zaw iera bogaty m ateriał ilustracyjny. 2) Praca zbiorowa pod redakcją Waldemara V oisé i Zofii Skubały-Tokarskiej pt. Z historii polskiej logiki. Gdańsk 1981 (27 ark. wyd.). Tom obejm uje om ów ienie kilku n ajw ybitn iej
K ronika 515
szych osiągnięć polskiej logiki od początków w iek u X V II do połow y w iek u X X . 3) Zofii Podgórskiej-K law e: Od hospicjum do współczesnego szpitala. Gdańsk 1981 {21,50 ark. wyd.). Jest to praca o charakterze syntetyzującym — ciek aw ie ilu stro w ana; omawia historyczny rozwój problem atyki polskiego szpitalnictw a na tle rozw oju nauk lekarskich.
Techniką m ałej poligrafii W ydawnictw o O ssolineum opublikow ało dw ie po zycje: 1) A licja Piekiełko: D w a osiemnastowieczne zielkn iki ze zb io r ó w In sty tu tu Botaniki U n iw e r s y te tu Jagiellońskiego. Gdańsk 1981 (10,50 ark. wyd.). Jest to po zycja źródłowa. Tem atem pracy jest opis i analiza botaniczna dwóch cennych za bytkow ych herbariów. Autorka ustala ich pochodzenie, w artość naukową, stoso w an ą nomenklaturę. Praca rzuca św iatło na stan nauczania i uprawiania nauk przyrodniczych w U niw ersytecie Jagiellońskim w pierw szej połow ie X V III wieku. 2) L isty Stanisła wa Lencewicza do Jadwigi M a rszew skiej-Z ie m ię ckie j. Do druku przygotow ała i w stęp em opatrzyła Aniela Chałubińska. Gdańsk 1981 (5,50 ark. wyd.). Jest to zbiór listów (54) Stanisław a L encew icza — w raz z fotografiam i au to ra i adresatki — ułożonych chronologicznie i opatrzonych przypisam i. Drukarnia N aukow a w ydała techniką m ałej poligrafii pracę H aliny Lichockiej pt. „Pam iętn ik F arm aceuty czny Wileński’’ 1820— 1822. Bibliografia analityczna zawartości. War szaw ska Drukarnia N aukow a 1981 (5 ark. wyd.). Jest to praca o charakterze b iblio graficznym.
Oprócz tego wydano cztery num ery „Kwartalnika H istorii N auki i Techniki” — R. XXVI — w raz z bibliografią bieżącą historii nauki i techniki oraz rocznym spisem rzeczy (80,75 ark. wyd.); „Studia i M ateriały z D ziejów N auki P olsk iej” — zeszyt 25 serii C, poświęconej historii nauk m atem atycznych, fizyko-chem icznych i geologiczno-geograficznych (12,50 ark. wyd.); oraz „Rozprawy z D ziejów O św ia t y ' — tom X X IV (20 ark. wyd.).
Ponadto kilkanaście pozycji przekazanych w ydaw nictw om — w raz z czasopis m am i — z zatwierdzonego planu w ydaw niczego Instytutu na rok 1981 n ie zostało w ydanych przez O ssolineum i P aństw ow e W ydawnictw o N aukow e z powodu róż nego rodzaju trudności poligraficznych.
K r y s ty n a B ińkow ska (W arszaw a)
III. W SPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ
W roku sprawozdaw czym Instytut Historii Nauki, O św iaty i Techniki kon tynuow ał współpracę naukową z zagranicą w ram ach odnowionych na lata 1981— —1985 porozum ień m iędzy Polską Akadem ią N auk i akadem iam i nauk lub odpo w iednim i instytucjam i naukowym i innych krajów.
K r a je socjalistyczne.
Podobnie jak w latach ubiegłych bardzo spraw nie przebiegała w 1981 r. w sp ó ł praca Instytutu prowadzona w ramach porozum ienia PAN z Czeohosłowacką AN. Odnotować w tym m iejscu należy efekt paroletniej (1976— 1980) w spółpracy Z akła du Historii Nauk Społecznych IHNOiT z Zakładem H istorii Przyrodoznaw stw a i Techniki Instytutu H istorii CzAN w Pradze; była nim (wydrukowana w 1981 r. w Pradze) publikacja książkow a pt. Problems of Teaching the H is to ry of Science. Studies of Czechoslovak and Polish Historians of Science (553 ss.), którą zaprezen towano na X V I M iędzynarodowym K ongresie H istorii Nauki w Bukareszcie (sier pień—w rzesień 1981). Ponadto w Instytucie opracowano i podpisano now e plany robocze na lata 1981— 1985: z wyżej w ym ienionym Instytutem Historii CzAN w za
