Grygier, Tadeusz
Sumariusz akt naczelnej władzy Prus
Książęcych "Etats-Ministerium" [cz.
7]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 472-480
T A D E U S Z G R Y G IE R
SUMARIUSZ AKT NACZELNEJ WŁADZY PRUS KSIĄŻĘCYCH
„ETATS-MINISTERIUM" 7)
t— K ró le w ie c k i w y d a w c a H a r tu n g u b ie g a się o p rz y w ile j w y d a n ia J o h a n n a A rn d a W a h r e s C h r is te n th u m u n d P a ra d ie s G ä rtle in i in n y c h p is m w ję z y k u p o ls k im (139, k). — W s p ra w ie d o k o n a n e g o p rz e z s u p e r in te n d e n ta T s c h e p iu s a tłu m a c z e n ia J o h a n n a A rn d a W a h r e s C h r is te n th u m n a ję z y k p o l s k i ш . Zob. a k t a in S a c h e S a m u e l T s c h e p iu s E r z p r ie s te r z u S o ld a u , w e g e n g e s u c h te r P o m e s a n isc h e C o n sis to r ia l R a t h s - S t e lle (40, с). A r r e n d e — d z ie rż a w a . — S p r a w y d z ie rż a w k o m o r n ic tw (5). — W y d z ie rż a w ia n ie m a ją tk ó w n a t e r e n ie p rz y g ra n ic z n y c h k o m o rn ic tw P o la k o m je s t n ie d o p u s z c z a ln e (3, e). — U c h w a ła s e jm ik u z ie m sk ie g o z 20 m a ja 1624 r. w s p r a w i e z a k a z u w y d z ie rż a w ia n ia P o la k o m m a ją tk ó w n a t e r e n ie p r z y g ra n ic z n y c h k o m o r n ic tw (87, e). — O p ła ty s k a r b o w e od u m ó w d z ie rż a w n y c h (32, f). — Z a k a z w y d z ie r ż a w ia n ia szla c h c ie p o ls k ie j m a ją tk ó w n a t e r e n ie k o m o r n ic tw p rz y g ra n ic z n y c h (111, e). — R o z s trz y g n ię c ie s p o ró w n a t l e ró ż n ic p ra w n y c h d o ty c z ą c y c h p o sz c z e g ó l n y c h ro d z a jó w d z ie rż a w . R e s k ry p t z d n ia 19 s ty c z n ia 1714 r. (4, a). •— N o w e u s ta l e n ia d z ie rż a w k o m o rn ic tw o ra z f o lw a rk ó w . R e z o lu c ja w ie l k ie g o e le k to ra z 28 lip c a 1623 r. w a k ta c h se jm o w y c h (87, e). — Z a k a z w y d z ie r ż a w ia n ia o so b o m , s p e łn ia ją c y m f u n k c je a d m in is tra c y j n e w ja k ie jk o lw ie k f u n d a c ji (p rio c o rp o re) (5, a).— D z ie rż a w a m a ją tk u N o w a W ieś. S p ó r m a g is tr a tu S ta re g o M ia s ta K r ó le w c a z ta jn y m r a d c ą v o n M ü n c h o w e m (61, с). — D z ie rż a w c a o ra z p o d d z ie rż a w c y n ie p o d le g a ją ż a d n y m e g z e k u c jo m p o d a tk o w y m b e z w ie d z y d z ie rż a w c y g e n e ra ln e g o (G e n e ra l- P ä c h te r) (4, с). — U s ta le n ie n o w y c h d z ie rż a w d la g e n e r a ln y c h d z ie rż a w c ó w k o m o r n ic tw (5, a). — W a r u n k i d z ie rż a w n a l a t a 1757/1758 (5, c). A r r e s t — a re sz to w a n ie . — Z a s a d y p ra w n e a re s z to w a n ia o b c o k ra jo w c ó w . P r z y p a d e k Z y d a p o lsk ie g o L e v i O sc h e ra . R e s k r y p t z 6 m a ja 1778 r. D er n a c h Ho f e e r s ta tte te B e r ic h t ü b e r e in e n g e g en e in e m F r e m d e n e in g e le g te n A r r e s t, w ü r d e t k e in e s w e g s e in e 100 J o h a n n A rn d u r. w 1555 r. w B a l le n s tä d t (H arz) s tu d io w a ł n a jp ie r w m e d y c y n ę, p o te m te o lo g ię . W 1583 r. z o s ta ł d ia k o n e m w B a l le n s tä d t, w 1584 r. w P a d e b o rn , w 1590 r. w K w e d lin b u rg u , w 1599 r. w B ra u n s z w e ig u . B y ł z w o le n n ik ie m tz w . p ra k ty c z n e g o c h rz e ś c ija ń s tw a . Z w a lc z a n y p rz e z o rto d o k s y j n y c h lu te r á n . Z m a r ł w 1621 r . w Z e lle . W 1610 r. w y d a ł c z te r y k s ią ż k i pt.^ P r a w d z iw e c h r z e ś c ija ń s tw o (V ie r B ü c h e r v o m w a h r e n C h r is te n th u m ). K sią ż k i t e b y ły tłu m a c z o n e n a w ie le ję z y k ó w . W 1607 r. w y d a ł ró w n ie ż m o d li te w n ik (tzw . P a r a d ie sg ä r tle in ). W 1665 r. o p u b lik o w a n o je g o p o s ty le o ra z k o m e n ta rz e do p s a lm ó w .
S u s p e n s io n d e s u n te r d e s s e n fo r tg e fu n d e n g e r ic h tlic h e n V e r fa h r e n s , s o n d e r n es k a n n d e r A r r e s t b e w a n d te n U m s tä n d e n n a c h r e la x ir e t w e r d e n , o h n e d ie R e s o lu tio n a u f d e n A b g e s ta tte te n B e r ic h t e r s t a b g e w a r te t w e r d e n d a r f. — A r r e s t S a c h e d e s h ie sig e n K a u fm a n n s K lin g e r, c tr a d e n p o ln is c h e n J u d e n h e v i O sc h e r (61, h , 4). — A re s z to w a n ie osób u p rz y w ile jo w a n y c h s ta n ó w o ra z ic h to w a ró w n a le ż y do s ą d o w n ic tw a u p rz y w ile jo w a n e g o . P r z y p a d e k sz la c h c ic a p o lsk ie g o Z d u n o - w icza. D a ss A r r e s te g e g e n P e r s o n e n v o n D is tin c tio n u n d d e r s e lb e n "Waaren
f ü r d ie F o ra p r iv ila g ia ta g e h ö re n s o lle n . V id e B e r ic h t d e s M e m e ls c h e n S t a d t M a g is tra ts v o m 20 J u n ii 1782 in A c tis in S a c h e d e s M e m e ls c h e n K a u fm a n n s B l u m als b e v o llm ä c h tig te n d e s K ö n ig s b e r g s c h e n K a u fm a n n s R o g a ls k i w e g e n g e s u c h te r A r r e s t- L e g u n g , a u f d ie b e y d e n G e b r ü d e r n R a n is c h a u s s te h e n d e G e ld e r d e s P o ln isc h e n E d e lm a n n s Z d u n o w itz (61, h, 4). — A r e s z to w a n ie z u r z ę d u w s p r a w i e k o m is a rz a p e łn o m o c n e g o k s ię c ia R a d z iw iłła M ic h a ła K lo p p m a n n a . R e s k r y p t z 13 p a ź d z ie rn ik a 1783 r . D a ss a u c h
in s o lc h e n F ä lle n , d a d e r S c h u ld n e r m i t s e in e m C r e d ito r e v ö llig z u fr ie d e n z u s e y n b e ze u g t, u n d g e g e n d e n ih m v e r h ä n g te n A r r e s t g a r n ic h ts e in z u w e n d e n h a t, d ie E in b e r ic h tu n g d e r A r r e s t S a c h e g e s c h e h e n m u s s . A k t i s in S a c h e G e b rü d e r B e r k e n s te in tr a d e n F ü r s t. R a d z iw ills c h e n C o m m is s a r ie n M ic h a e l K lo p p m a n n (61, h , n). — S p o r ó w m ię d z y c u d z o z ie m c a m i n ie ro z s trz y g a s ię a re s z to w a n ie m . A k ta s p r a w y M ik o ła ja S z e m o tk a z O rs z y c t r a D a v id o w i E lsin g o w i r a d c y m ie j s k ie m u z R y g i (6, h, 4). — O d m o w a k u p c o m ry s k im n a o b ło ż e n ie a r e s z te m to w a ró w m a g n a tó w lite w s k ic h , k tó rz y z ło ż y li je w s k ła d n ic a c h p o rto w y c h K r ó le w c a (20, a).
— U w ię z io n o u c ie k in ie r ó w z a re s z tu t w ie r d z y (w K ró le w c u = F r ie d ric h s b u rg ) i p r z e k a z a n ie ic h p o d d o z ó r r o s y js k ic h s tra ż n ik ó w . C h o d zi 0 k o n io k ra d ó w , k tó rz y u p r o w a d z ili k o n ie z a r m ii r o s y js k ie j (33, e). — N ie fo rm a ln e a r e s z to w a n ie k o m is a rz a k s ię c ia R a d z iw iłła v o n K lo p p m a n n a , n a ż ą d a n ie Ż y d ó w p o ls k ic h S u s m a n n a , M o y ro w ic za i S z a c h n o w ic z a (61,- h, 4). — K o m p e te n c je E t a ts - M in is te r iu m i R z ą d u P r u s k ie g o w s p r a w a c h a r e s z to w a n ia . A k ta s p r a w y J ó z e f a L e sk ie g o , w ła śc ic ie la m a ją tk ó w C z e rlin i N a - t e r k i i ic h s p rz e d a ż y S a m u e lo w i S z u p liń s k ie m u (105, d). — U s ta le n ia p r a w n e d o ty c z ą c e a re s z to w a n ia P o la k ó w (105, d v o l. II) o ra z (33, a, gen.). — P r a w n e p r z e p is y d o ty c z ą c e o b ło ż e n ia a r e s z te m w ła s n o ś c i k o ś c ie ln e j 1 f u n d a c ji (55, d, f). — A re s z to w a n ie d e fra u d u ją c y c h lite w s k ic h u r z ę d n ik ó w c e ln y c h (90, b). — S ta ro m ie js k i cech s z e w sk i (K ró lew c a ) i p r z e p ro w a d z o n e a r e s z to w a n ia (90, b) o ra z (56, j, 3). — M ia sto K ró le w ie c n ie m a m ie s z a ć się d o s p r a w o b c y ch i o b c o k ra jo w c ó w , je ś li czy n k a r a l n y n ie n a s tą p ił n a t e r e n i e s a m e g o m ia s ta . R e z o lu c ja k ró le w s k a z 25 c z e rw c a 1718 r. w s p r a w i e p o lsk ie g o p rz e m y s łu i h a n d lu (74, a). — N ie n a le ż y s to so w a ć a r e s z tu w o b e c o só b o s ia d ły c h i p o s ia d a ją c y c h w ła sn o ś ć (53, h). — A re s z ta n c i z k o m o rn ic tw a m o rą s k ie g o m a ją b y ć o s a d z e n i w a re sz c ie w Z a le w ie (20, f). — W k o m o rn ic tw ie ty lż y c k im p r z e d e w s z y s tk im n a p ły w a j ą w n io s k i a r e s z to w a n ia c u d z o z ie m c ó w (13, c). — N a k a z a re s z to w a n ia ż o łn ie rz y ro s y js k ic h , k tó rz y n a t e r e n ie k o m o rn ic tw p ó łn o c n y c h P r u s K sią ż ę c y c h p o p e łn ili w ie le n a p a d ó w i r a b u n k ó w (97, g).
473
— N a k a z k ró le w s k i z 29 k w ie tn ia 1766 r . w s p r a w i e o b ło ż e n ia a re s z te m m a ją tk u s z la c h e c k ic h w a s a li z a w y w o ż e n ie b ez z e z w o le n ia s w y c h ru c h o m o ś c i (110, g v o l. IV). — U rz ę d y d o m in ia ln e o k a ż d e j s p r a w i e z w ią z a n e j z a re s z to w a n ie m z o b o w ią z a n e s ą m e ld o w a ć rz ą d o w i p r u s k ie m u . Zob. R e g ie r u n g s M is s iv e a n d ie G u m b in s c h e -C a m m e r v o m 22 N o v e m b e r 1770 J . in A c tis i n A r r e s t S a c h e d es D o cto r M ed . S a m u e l S c h m id t с tr a d ie P o ln isc h e E d e lle u th e A n d r e a s J a c z y ń s k i u n d C a sim ir C z e r w iń s k i (61, h , 4).
— N o w e u s ta l e n ia z 17 m a r c a 1772 r. w s p r a w ie a re s z to w a ń P o la k ó w (61, h, 4 vo l. IV).
— K o le g iu m K o m e rc ja ln e (C o m m e r d e n C o lle g iu m ) o ra z S ą d H a n d lo w y (W e tt-G e ric h t) o k a ż d y m n a k a z ie a re s z to w a n ia c u d z o z ie m c a z o b o w ią z a n e są do s k ła d a n ia m e ld u n k u do E t a ts - M in is te r iu m . Z ob. a k ta s p ra w y d e s h ie sie g e n
N e g o tia n te n J o h a n n J a co b F isc h e r c tra d e n P o ln is c h e n J u d e n B e r g J o se ll
(61, h, 4). A r r e s t a n t — a r e s z ta n t. — O rg a n iz a c ja a re s z tu w tw ie rd z y w P iła w ie z 1740 r. (13, c). — O rg a n iz a c ja a r e s z tu w K ró le w c u (in d e m S c h lo ss F r ö h e -W e s te ). P r z e p is y d o ty c z ą c e t r a k to w a n ia a r e s z ta n tó w (62, c). — Z w o ln ie n ia a r e s z ta n tó w w tw ie r d z y w P iła w ie i K ró le w c u (F r ie d r ic h s b u r g ) (33, q). — Ż o łn ie rz y ro s y js k ic h n ie p o s ia d a ją c y c h o d p o w ie d n ic h p r z e p u s te k n a le ż y t r a k to w a ć j a k a re s z ta n tó w . A k ta s p r a w y n a p a d u ż o łn ie rz y ro s y js k ic h (ro k 1757) n a k u p c ó w p o ls k ic h , p ro w a d z ą c y c h k a r a w a n ę k u p ie c k ą z t o w a r a m i (32, f). — O rg a n iz a c ja a re s z tu w K ła jp e d z ie (98, f). — D o k u m e n ta c ja a re s z to w a n y c h w T a jn y m A r c h iw u m R z ą d u P r u s k ie g o z 1792 r. (19, c). A s s i g n a t i o n — a s y g n a ty . — P ie rw ia s tk o w a d o k u m e n ta c ja m a te r ia łó w b u d o w la n y c h k o ścio łó w i sz k ó ł z 1745 r. (41, a). A s s i s t e n t i a — św ia d c z e n ie . — W sz e lk ie s p r a w y p r a w n e z a c h o d z ą c e m ię d z y k ró le w s z c z y z n a m i a U rz ę d e m E k o n o m ic z n y m m u s z ą b y ć p r z e p ro w a d z a n e w o b e cn o śc i u rz ę d n ik ó w s k a rb o w y c h . R e s k r y p t z 8 lip c a 1748 r. D a ss in d e n e n d ie K ö n ig l. D o m a in e n -
A e m te r b e tr e ffe n d A c tio n ib u s R e a lib u s n ic h t d ie B e a m te n P e r so n , so n d e r n d a s O e c o n o m is c h e A m t s e lb s t in a s s is te n tia F isc i c itir e t w e r d e n (102, d, k).
— W s p o ra c h m ię d z y O ffic iu m F is c i a k o śc io łe m n a le ż y u p rz e d n io p o d a ć n a z w is k o u rz ę d n ik a s k a rb o w e g o , k t ó r y b ę d z ie rz e c z o z n a w c ą i ś w ia d k ie m p ro c e su p ra w n e g o (32, a).
— W s p r a w a c h le c z e n ia rz e c z o z n a w c ą i ś w ia d k ie m w p ro c e sa c h są d o w y c h m a b y ć p rz e d s ta w ic ie l K o le g iu m M ed y c z n eg o (C o lleg io M ed ico ) (139, с, 3, gen.).
A t h e i s t e n — a te iśc i. — Z a k a z d ru k o w a n ia ja k ic h k o lw ie k k s ią ż e k a te is ty c z n y c h o ra z ic h s p r z e d a ż y 181 (139, k). 191 R u c h a te is ty c z n y p rz e n ik n ą ł do P r u s K sią ż ę c y c h p o d k o n ie c X V I w ie k u . O k re ś la n o go p o d p o ję c ie m A th e is te r e y . P o d k o n ie c X V III w ie k u w y b u c h ł
474
A t t e s t — z a ś w ia d c z e n ie . — Z a k a z u d z ie la n ia ś lu b ó w p rz e z k a p e la n ó w w o js k o w y c h ż o łn ie rz o m i o fi c e ro m b e z p rz e d s ta w ie n ia z a ś w ia d c z e ń o z a p o w ie d z ia c h ś lu b n y c h . S k a rg a p ro b o s z c z a I v a n o v iu s a z R u d n ic p rz e c iw k o k a p e la n o w i W e b e ro w i z p u łk u p ie c h o ty v o n T h e d d e n n a u a (40, b, 4). — Z a k a z u d z ie la n ia ś lu b u m ie s z k a ń c o m k o m o r n ic tw p rz e d p r z e d s ta w ie n ie m tzw . ś w ia d e c tw a p iw n e g o ( B ie r - A tte s t) (4, k). — U s ta le n ie f o r m u la r z a m e tr y k i ś lu b u d la m a łż e ń s tw m ie s z a n y c h (w y z n a - n io w o ). S p r a w a p ro b o s z c z a v o n R o g o w sk ie g o z M a lb o r k a o ś lu b s z la c h c ia n k i R a d o m s k ie j (38, a). — S p r a w y m a łż e ń s tw m ie s z a n y c h n a W a r m ii. S p ó r p ro b o s z c z a J a n u s z k o w - s k ieg o z K r e k o l (114, d, g). — Z a ś w ia d c z e n ia in w a lid z k ie d la w o js k o w y c h , k tó rz y p rz e s z li d o s łu ż b y c y w iln e j. R e s k r y p t z 5 s ty c z n ia 1782 r. (15, a). — P o b o ro w i i ic h z a o p a tr z e n ie w tz w . p rz y d z ia ły n a w ó d k ę (B ra n d s c h e in ) (83, с, gen.). — Z a ś w ia d c z e n ia s tw ie r d z a ją c e u ję c ie w tz w . ta b e la c h w a sa li. R e s k r y p t z 23 w rz e ś n ia 1782 r. (110, g). — K a m e r a W o je n n o - S k a rb o w a ż ą d a od T a jn e g o A r c h iw u m K ró le w ie c k ie g o w y ja ś n ie n ia d a w n e j i n s ty tu c ji „ w o je n n y c h t a b e l p r e s ta c y jn y c h ” (K r ie g s P r a e s ta n d is ) (19, с). — D o k u m e n ta c ja s z k ó d w y rz ą d z o n y c h p rz e z k lę s k i e l e m e n ta r n e i fo r m a o d s z k o d o w a n ia . W zo ry z a ś w ia d c z e ń (23, c). — Z a ś w ia d c z e n ia d o ty c z ą c e f u n k c ji u r z ę d ó w s ta n u c y w iln e g o (13, a, 2). — L is ty i z a ś w ia d c z e n ia d o ty c z ą c e c z e la d z i (110, h). — F o r m a z ro lo w a n y c h w y k a z ó w m e tr y k m a łż e ń s tw a i ro z w ie d z io n y c h w k a n c e la ria c h p a r a f ia ln y c h (83, e). — F o r m a z a ś w ia d c z e ń d la to w a ró w p rz y w o ż o n y c h n a s p rz e d a ż d o m ia s t P r u s K sią ż ę c y c h (53, h). — L i s ty d e p u ta tó w d rz e w n y c h d la k o ś c io ła (41, a). — Z a ś w ia d c z e n ia U rz ę d u P ro w ia n to w e g o ( P r o v ia n t A m t ) o w o ln o ś c i p o d a t k o w e j od zb o ża d o s ta rc z a n e g o w o js k o m ro s y js k im )23, d). — Z w o ln ie n ie od o p ła t s te m p lo w y c h od u m ó w d z ie d z ic z n y c h (C o lla te te ra l- E r b e n ) (15, d, v o l. III). — Z a ś w ia d c z e n ia o s ta n i e m a ją tk o w y m . S p r a w a A n n y N o w a c k ie j o p r z y ję c ie do s z e s tn e ń s k ie g o d o m u o p ie k i s p o łe c z n e j (130, d). — K o ń c o w y b ila n s ro c z n e g o d o c h o d u i w y d a tk ó w p o sz c z e g ó ln y c h p a ra fii. R e s k r y p t z 4 m a r c a 1776 r. o k sięg o w o śc i i b u c h a l te r ii w k o ś c io ła c h p a tr o n a t u k ró le w s k ie g o (41, a vo l. IV). — Z a ś w ia d c z e n ia k o ś c ie ln e K ró le w c a o ż y ciu p a r a f ia n u b ie g a ją c y c h się o p o m o c s p o łe c z n ą (43, a, X I c o n v o lu t). tz w . s p ó r o a te iz m (A th e is m u s s tr e it) , k tó re g o p o c z ą tk ie m b y ło s tw ie r d z e n ie F . C. F o r b e r g a , iż „ n ie n a le ż y w ie rz y ć w is tn ie n ie ja k ie g o ś m o ra ln e g o rz ą d u w s z e c h ś w ia ta czy B o g a ja k o m o ra ln e g o w ła d c ę ś w i a t a ”. D o s p o ru te g o w łą c zy ł się F ic h te i N ie th a m m e r . F ic h te o g ła sz a ją c s w e p o g lą d y o d r z u c a ją c e e g z y s te n c ję B o g a ja k o s z c z e g ó ln e j is to ty , s tr a c i ł s w ą p r o f e s u r ę w J e n ie .
475
— R e s k r y p t k ró le w s k i z 16 g r u d n ia 1790 r. w s p ra w ie p ro w a d z o n e j c o ro c z n ie in w e n ta ry z a c ji w k o śc io ła c h (K ir c h e n - I n v e n ta r ia ) i d o łą c z e n ia je j do ro c z n eg o b ila n s u d o c h o d ó w i w y d a tk ó w k o ś c io ła i p ro b o sz c z y (13, a, 2). — Z a ś w ia d c z e n ia o b d u k c y jn e . L e k a rz M e tz g e r w y d a w a ł z a ś w ia d c z e n ia o b d u k c y jn e za n ie p ra w n ie p o b ie r a n ą o p ła tą . R e s k r y p t z 4 m a r c a 1791 r. (73, f, gen.). — Z a ś w ia d c z e n ia w s p r a w i e m a łż e ń s tw z w d o w a m i m a c o c h a m i czy b r a to · w y m i m o g ą b y ć w y d a w a n e ty lk o w ty m w y p a d k u , g d y s ta n g o s p o d a r k i w y m a g a ta k ie g o m a łż e ń s tw a (13, b). — F o r m a z a ś w ia d c z e ń zg o n ó w w y d a w a n y c h p rz e z p ro b o s z c z y p a r a f ii w a rm iń s k ic h . S p r a w a p ro b o s z c z a z D o b re g o M ia s ta k s ię d z a K lü th a (31, g, 2). — O b o w ią z e k d a rm o w e g o g rz e b a n ia b ie d n y c h p rz e z p a r a f ie (14, b, gen.) o ra z (31, d, L) i (70, e). — N o w e ś w ia d e c tw a d la s tu d e n t ó w p r a w a U n iw e r s y te tu K ró le w ie c k ie g o (139, c, 2). — F o rm a z a ś w ia d c z e ń n a z g o d ę n a m a łż e ń s tw o n ie le tn ic h (6, ab , gen.). d ’A u b a i n e D r o i t 102' — p ra w o w y w o z u ru c h o m o śc i.
— P r z e p is y p r a w a fra n c u s k ie g o ju r is a lb in a g ii (albo D ro it d ’A u b a in c ) d o ty c z ą c e s p a d k u c u d zo z ie m c a, s to s o w a n e w P r u s a c h K sią ż ę c y c h (36, j). — Z n ie s ie n ie ju r is a lb in a g ii w s to s u n k a c h m ię d z y F r a n c j ą a P r u s a m i. K o n w e n c ja i p r e lim in a r i a k o n w e n c ji h a n d lo w e j m ię d z y F r a n c j ą a P r u s a m i z 1759 r. (36, a). — K o n w e n c ja z 1755 r. m ię d z y P r u s a m i a H e s ją w s p r a w i e z n ie s ie n ia ju r is a lb in a g ii w s to s u n k a c h m ię d z y ty m i d w o m a p a ń s tw a m i. A k ta s p r a w y a p t e k a r z a z K a s s e l B e r n h a r d a A n d e rs o h n a , k t ó r y c h ce s p a d e k p o s w y m o jc u p r z e w ie źć z K ró le w c a do K a s s e l (32, d, 3). A u c t i o n — a u k c ja . — O rg a n iz a c ja in s ty tu c ji k o m is a rz y a u k c y jn y c h (61, h , s). — P r z e p is y d o ty c z ą c e w y w o ły w a c z y a u k c y jn y c h (61, h, s). — A u k c ja p r z e p ro w a d z o n a w d o m u A n to n ie g o S c h n e ltz a z K ró le w c a , (80, a). — A u k c je p rz e p ro w a d z a n e u F r a n c u z ó w , z a m ie s z k u ją c y c h F r u s y K sią ż ę c e m u s z ą b y ć k ie ro w a n e p rz e z sęd z ie g o fra n c u s k ie g o (F ra n zö sisc h e r R ic h te r ). R e s k r y p t z 5 c z e rw c a 1732 r. w s p r a w i e k o m is a rz a a u k c y jn e g o S c h u ltz a p r z e c iw k o J a n o w i A m m o n s (J e a n A m m o n s) (59, d). — N o ta riu s z e z a ję c i s p r a w a m i a u k c y jn y m i, z o b o w ią z a n i s ą do o d d a n ia c z w a rte j c zęści (Q u a rte ) s w y c h d o c h o d ó w z ty c h c zy n n o śc i n a rz e c z K r ó le w s k ie j K a s y P o b o r o w e j (K ö n ig lic h e R e c r u t e n C asse) (61, h , s). — W s p ra w ie z a b e z p ie c z e n ia d la T a jn e g o A r c h iw u m K ró le w ie c k ie g o 32 fo lia n tó w z P r u s k ie j K o le k c ji z A u k c ji k s ią ż e k u J e tz k e g o (19, c). — Z a b e z p ie c z e n ie f u n d u s z y n a a u k c ję b ib lio te k i w K r ó le w s k o - P ru s k im P a ła c u w H a d z e . 1749 r. (139, k). — A u k c ja w p o m ie s z c z e n ia c h z a m k o w y c h N a c z e ln e g o B u rg ra b ie g o . C h o d zi o rze cz y , p o k t ó r e n ie z g ło sili s ię d o ty c h c z a s ż a d n i w ła śc ic ie le (71, 2, gen.).
— P r z e p is y z w a lc z a ją c e tz w . c z a rn ą g ie łd ę (h e im lic h g e h a lte n e n A u d i o n e n ) . R e s k r y p t z 26 p a ź d z ie rn ik a 1762 r. w s p r a w i e k o m is a r z a J a n a S c h u ltz a (61, h , 5).
— Ż n ie s ie n ie i n s ty tu c ji k o m is a rz y a u k c y jn y c h i p r z e k a z a n ie ic h f u n k c ji n o ta riu s z o m . R e s k r y p t z 24 k w ie tn ia 1736 r. (61, h , 5). A u d i t o r — św ia d e k . — I n s ty tu c ja ś w ia d k ó w n a U n iw e rs y te c ie K ró le w ie c k im (139, b). — W r a z ie p o w s t a n ia t u m u l t u lu b b u n tó w i d e m o n s tr a c ji, św ia d c z y ó w in n i u rz ę d n ic y p o d a tk o w i. (Z obacz a k t a d e m o n s t r a c ji i b u n t u n a p rz e d m ie ś c iu K ró le w c a (N a sse n — G a rte n ) z o rg a n iz o w a n e g o p rz e z p r u s k ic h je ń c ó w w o je n n y c h (33, g, gen.).
— C h ło p i ze w si A u e rh o f f b u n t u j ą się i n ie c h c ą p ła c ić d z ie się c in y n a rz e cz k o ś c io ła (41, a). A u f b i e t h u n g — p r o k la m a c ja = z ap o w ie d ź . — P r o k la m a c ji je d n o ra z o w y c h w k o ś c ie le n ie w o ln o o g ła sz a ć b e z z ez w o le n ia k ró le w s k ie g o (13, b, 1). — P r z y o g ła sz a n iu p ro k la m a c ji n ie w o ln o ty tu ło w a ć u r z ę d n ik ó w n ie p r z y s łu g u ją c y m i im t y t u ł a m i (40, b, 4). — T r y b p rz e p ro w a d z a n ia z a p o w ie d z i ś lu b n y c h (13, b o ra z 39, b). — Z a p o w ie d z i ś lu b n e ż o łn ie rz y (40, f, gen.). — W z a je m n e s to s u n k i m ię d z y k ró le w ie c k ą g m in ą l u t e r a ń s k ą (n ie m ie c k ą) a g m in ą f r a n c u s k ą . S p r a w y z a p o w ie d z i i c z y n n o ś c i k o ś c ie ln y c h (40, b, 4). — C elem z a p o b ie ż e n ia ślu b o m n ie le tn ic h w s z y s tk ie z a p o w ie d z i p r z e d ś lu b n e m u s z ą b y ć o g ła sz a n e w g a z e ta c h („ In te llig e n z — B l ä t t e r ”) (61, b). A u f e n t h a l t — p o b y t — R e g u lo w a n ie d a lsz e g o p o b y tu w P r u s a c h K sią ż ę c y c h p o ls k ic h s z la c h c ic ó w p o s ia d a ją c y c h n a te r e n ie W a rm ii m a j ą t k i z ie m sk ie (31, 1). A u f h e b u n g — z a w ie s z e n ie . — Z a w ie sz e n ie i z n ie sie n ie in s ty tu c ji s ta ż u ( A n w a r ts c h a f t) n a s ta n o w is k o k a p ita n a (A m ts - H a u p m a n n s c h a ft). (4, b). — Z a w ie sz e n ie p r a w a e m ig ra c ji (ju s d e tr a c tu s , ju s a lb in a g ii, d r o it ď A u b a in e , A b s c h o s s r e c h t) m ię d z y P r u s a m i a B r a n d e n b u r g ią , F r a n c ją , M e k le b u rg ią , K w e d lin b u r g ie m (32, d, 3). A u s l ä n d e r — cu d zo z ie m c y . — Z a k a z w y d z ie r ż a w ia n ia c u d zo z ie m c o m d ó b r le n n y c h (9, d). — W s p ra w ie im p o r tu z b o ża z a g ra n ic z n e g o p rz e p ro w a d z o n e g o p rz e z c u d z o ziem c ó w (20, f). — W s p r a w i e s łu ż b y w o js k o w e j c u d z o z ie m c ó w (33, f, 2). — U p ra w n ie n ia c u d zo z ie m c ó w do s ta w a n ia p rz e d s ą d a m i k o lo n ii f r a n c u s k ie j (4, t). — C u d zo z ie m ie c p o s ia d a ją c y m a ją te k , a z a m ie r z a ją c y w y w ie ź ć go z k r a j u m u s i m ie ć z e z w o le n ie E t a ts — M in is te r iu m . S p r a w a A n d r z e ja Z e m b rz u s k ie g o w s ą d z ie w N id z ic y (32, o, i, P o le n ). S p r a w y c u d zo z ie m c ó w p rz e d K o le g iu m K o m e r c ja ln y m m u s z ą b y ć p r z e d k ła d a n e E ta ts — M in is te r iu m (61, h , 4).
477
— Z a k a z p rz y jm o w a n ia do ja k ic h k o lw ie k f u n d a c ji c u d zo z ie m c ó w (31, e). — F o r m y n a w ią z y w a n ia tra n z a k c ji b a n k o w y c h z c u d z o z ie m c a m i (33, g). A u s l i e f e r u n g — p rz e k a z a n ie . — W s p r a w i e w y s ie d la n ia i p r z e k a z y w a n ia o b y w a te li P r u s K siąż ę cy c h z G d a ń s k a (68, j). — W y sie d le n ie k u p c a z R y g i za d łu g i — 27 s ie r p n ia 1770 (61, h, 4). — W y sie d le n ie p o ls k ic h o b y w a te li, k tó rz y p rz e sz li g ra n ic ę P r u s W sc h o d n ic h i Z a c h o d n ic h w 1795 r. (4, u, gen.). A u s l ö s u n g — w y łą cz e n ie . — W y łą c z e n ie d e k re tó w s ą d o w y c h z k a n c e la r ii (79, b). A u s r a n g i r u n g — z w o ln ie n ie ze s łu ż b y w o js k o w e j. — Z w o ln ie n i ze s łu ż b y w o js k o w e j (la ta 1746— 1747) m a ją b y ć s k ie r o w a n i do p r a c y n a r o li (Вайет — H u b e n ) (83, η). A u s r e u t e r — k la s y f ik a to r zboża. — K o m is a r ia t z a m ie rz a z m ie n ić i n s tr u k c ję o k la s y f ik a to ra c h zb o ża ( A u s - r e u te r ). (21, b, 2.). — Z a a n g a ż o w a n ie d o d a tk o w o d w ó c h k la s y f ik a to r ó w zb o ża w K a m e r z e K ró le w ie c k ie j (27, b). A u s s c h r e i b e n — p o le c e n ia . — S p o ry i ró ż n ic e z d a ń m ię d z y rz ą d e m p r u s k im a w ła d z a m i b r a n d e n b u rs k im i (b e rliń sk im i) o p o le c e n ia d o ty c z ą c e o rd y n a c ji k ry m i n a ln e j, k tó r ą m ia n o o p ra c o w a ć n a w z ó r b r a n d e n b u r s k i (C h u r m ä r c k s c h e ) (31, a). — P o le c e n ia o g ó ln e (G e n e ra l — A u s s c h r e ib e n ) n ie m a ją b y ć s k ie ro w y w a n e do k o m e n d a n tó w tw ie rd z (19, a). — P o le c e n ia k o m o rn ic tw w s p r a w a c h k o ś c ie ln y c h w p a r a f ia c h sz la c h e c k ic h n ie n a le ż y p rz e k a z y w a ć d u c h o w n e m u a p a tr o n o w i k o ścio ła. Z ob. A m t s —
A u s s c h r e ib u n g e n a u s A m t B r a n d e n b u r g (17, e). — W s p ra w ie s p o rz ą d z a n ia o d p is ó w o k ó ln ik ó w i p o le c e ń (C irc u la r u n d A u s s c h r e ib e n ) z n a jd u ją c y c h się w in s ty tu c ja c h a d m in is tr a c j i są d o w e j (4, b). — F o r m y w p is y w a n ia p o le c eń p rz e z k o le g ia s ą d o w e w s p r a w ie p o d n ie s ie n ia do s ta n u sz la c h e c k ie g o i in n y c h w y ż sz y c h s ta n ó w o b y w a te li P r u s K siąż ę cy c h . R e s k ry p t z 4 lu te g o 1794 r. (2, a). — Z a rz ą d z e n ia k ró le w s k ie o ra z p o le c e n ia in s ty tu c je s ą d o w e w in n y p o d a w a ć do w ia d o m o śc i d u c h o w n y m n ie b e z p o ś re d n io a le p rz e z in s p e k to ró w (In sp e c to re s) (22, a). — K o m p le to w a n ie p o le c e ń k a m e ra ln y c h i p o lic y jn y c h p rz e z k o le g ia s ą do w e. R e s k r y p t z 27 w rz e ś n ia 1766 r. (59, a). A u s s p e i s u n g — d e p u ta t ż y w n o śc io w y . — P r a w o do d e p u ta tu ży w n o śc io w e g o w fu n d a c ja c h d o m ó w o p ie k i. (73, f, gen.).
A v a r i e — R e c h t — p ra w o a w a r y jn e .
— U s ta le n ia p r a w n e a w a r ii w p ra w ie m o rs k im . (127, f).
A v i s e n — o g ło sze n ia .
— W ła d ze o k u p a c y jn e R o s ji n ie z a d o w o lo n e s ą ze s łu ż b o g ło sze n io w y c h w K ró le w c u . S k a r g a h r a b ie g o v o n L o e w e n w o ld a , ro s y js k ie g o m in is tr a p rz e b y w a ją c e g o w W a rsz a w ie . (139, k).
— O rg a n iz a c ja k ró le w ie c k ie j s łu ż b y a w iz y jn e j i c e n z u ry (139, k).
A v e r t i s s e m e n t — o g ło szen ie.
— S p o ry J a n a K o n a rsk ie g o z K s ię s tw e m S e rr e y . R e s k r y p t z 9 lis to p a d a 1736 r. (131, c). — W s p r a w i e z a r a z y w p o rc ie a m s t e r d a m s k im i z a p o b ie g a n iu je j ro z p r z e s tr z e n i e n ia s ię w K ró le w c u . R o k 1794. (92, j, gen.). A u s s c h i f f u n g — w y ła d u n e k o k rę tó w . — W y ła d o w y w a n ie p s z e n ic y do m ie js c o w o ś c i z a g r a n ic z n y c h w 1758 r· (20, f, G e tre y d e ). — B ila n s e w a rto ś c i ro c z n eg o w y w o z u t o w a r ó w do P o ls k i o ra z p rz y w o z u to w a ró w z P o ls k i do P r u s K sią ż ę c y c h , ic h z a ła d u n e k o ra z w y ła d u n e k (20, b, P o h le n ).
— S to s u n k i h a n d lo w e (w y ła d u n k u i z a ła d u n k u ) P r u s K s ią ż ę c y c h z P o ls k ą . Z o b a c z a k t a p o d s k a rb ie g o lite w s k ie g o J a n a S o b ie sk ie g o (111, k).
— S p r a w a C h re p to w ic z a d o ty c z ą c a s p o ró w m ia s ta A u g u s to w a z k o m o r- n ic tw e m e łc k im o p rz e w ó z to w a ró w o ra z d z ie rż a w ę łą k i w y w ó z s ia n a (111, c).
— S p r a w a z a k a z u w y w o ż e n ia i p rz y w o ż e n ia b ro n i i m a te r ia łó w w o je n n y c h z P r u s do P o ls k i. Z a rz ą d z e n ie K Ö nigl. O stp re u ss . A c c is e , — Z o ll, — L ic e n t D ire k tio n z 6 s ie r p n ia 1792 r. (p o d p is a n o S to lz m a n n , G r u b e , F is c h e r). Zob. p ism o re z y d e n t a p o lsk ie g o w K ró le w c u O k o ło w a z 26 s ie r p n ia 1792 r. „ S p ła w n a sz z u p e łn ie s ię z a k o ń c z y ł w y ją w s z y k ilk a s tru g ó w z p ie n k ą je sz c z e p o z o sta ły c h , k t ó r e te ż w k r ó tc e e k s p e d io w a ć s ię b ę d ą . W y sz e d ł t u n o w y z a k a z w y w o ż e n ia i p rz e w o ż e n ia b ro n i w s z e la k ie j i a m u n ic ji w o je n n e j p rz e z k r a j e p r u s k ie do P o ls k ie j, k tó r y m c o p ia p rz y łą c z a m . J e s t ju ż rz e c z ą n ie w ą tp liw ą , ż e k o rd o n p r u s k i n a d g r a n ic ą p o ls k ą , sz c z e g ó ln ie j ze s tr o n y Ś lą s k a p o d k o m e n d ą g e n e r a ła D a lw ig f o r m o w a n y m b ę d zie. N ie sz c z ę ś liw y B u łh a ro w s k i s ie d z i je sz c z e w ś c is ły m w ię z ie n iu i d o tą d n ie w ia d o m o , k ie d y c ie rp ie n iu i n ę d z y jeg o k o n ie c u c z y n ią . C ały te n i n te r e s o d e s ła n y j e s t do B e r lin a , g d z ie fin a ln ie d e c y d o w a n y m b ę d z ie ” .
— P o d k o n ie c g r u d n ia 1792 r. w e W ro c ła w iu p o d a n o o g ło sze n ie o w y d r u k o w a n iu p l a k a tó w w s p ra w ie p rz y g o to w y w a n e g o z a b o r u z iem p o ls k ic h . Zob. p ism o J . W o y n a — O k o ło w a do p o d k a n c le r z e g o C h re p to w ic z a z 18 sty c z n ia 1793 r.: „ O d e b ra w s z y te r a z ra c h u n e k z p o c z ty lis to w e j i e x p e n s a u tr z y m y w a n ia k a n to r u o g ó łe m 60 z ł p r . w y n o sz ą c y , s ą d z iłe m b y ć p o trz e b ą u w ia d o m ie n ia o ty m W P . D o b ro d z ie ja w n a d z ie i, że m i te n e x p e n s e x t r a o r d y n a r y jn y p ro b o n a p u b lic e ró w n ie ja k i in n y m b o n ifik o w a n y b ę d z ie a to z ła s k i i s t a ra n n o ś c i m eg o P a n a j a k n a jp r ę d z e j z n a le ż ą c ą p e n s ją k w a r ta ln ą , k tó r e j n ie b ez p rz y c z y n y c o d z ie n n ie w y g lą d a m . O trz y m y w a n ie w ia d o m o śc i k u r a n te a w izó w k u p ie c k ie j g ie łd y i g a z e t i ty m p o d o b n y c h do rz e m io s ła m o je g o s łu ż ą c y c h s z p a rg a łó w n ie w ie m co k o s z tu je , g d y ż je sz c z e a n i od m a k le r ó w
z g ie łd y , a n i o d p o c zty n a to n ie m a m ra c h u n k u , k tó r y się t u n a w ie lk ą n oc z w y k ł o p ła c ać . C ie k a w o śc i ż a d n y c h do k o m u n ik o w a n ia P a n u m o je m u n ie m a m , p ró c z o d g ło su f a ta ln e g o z a b o r u b lis k ie g o k r a ju , t a k d a le ce , że 16 o b e c n eg o m ie s ią c a ju ż w o js k o m s w o im w ta rg n ą ć n a k a z u ją z z a p ie c z ę to w a n y m i o rd y n a n s a m i. S ą k tó rz y tw ie rd z ą , iż w id z ie li d ru k o w a n e w e W ro c ła w iu f o r m u la rz e p rz y s ię g i w ie rn o ś c i d la z e b ra ć się m a ją c y c h o b y w a te li, m n ó s tw o o rłó w ' ro b io n y c h d la w y tk n ie n ia n o w e j g ra n ic y i ty m p o d o b n e o k o liczn o ści, k tó ry c h fa łs z lu b p r a w d a z a p e w n e W P a n u z k o re s p o n d e n c ji b e rliń s k ie j le p ie j je s t w ia d o m a . W K ró le w c u to za t a k rz e c z p e w n ą m a ją , że m n ó s tw o p a le - s tr a n tó w i in n y c h a p lik a n tó w p rz y k a m e rz e i r ó ż n y c h m a g is tr a tu r a c h u b ie g a ją się do k a n c le r z a i m in is te riu m tu te js z e g o o re k o m e n d a c ję do m ie js c i u rz ę d ó w w k r a j u ty m n o w o z a b r a n y m e ry g o w a ć s ię m a ją c y c h ...” . B a c h — ro w y m e lio ra c y jn e . — Z a rz ą d z e n ia w s p r a w i e u t r z y m a n ia ro w ó w m e lio ra c y jn y c h , c zy sz c z e n ia k a n a łó w o d p ro w a d z a ją c y c h w o d y o ra z p r a c z w ią z a n y c h z u s u w a n ie m szk ó d p o w o d z io w y c h (4, f). B a d e r — ła z ie b n ik . — W s p ra w ie o rg a n iz a c ji słu ż b m e d y c z n y c h , fr y z je r ó w i ła z ie b n ik ó w o ra z in n y c h n ie w y u c zo n y c h le k a rz y . (139, c, 3). — O rg a n iz a c ja ła ź n i w K ró le w c u (S ac k h e im ) (81, c, 2). — W s p r a w i e Ż y d ó w z E łk u , k tó rz y p rz e s z li n a w y z n a n ie lu te r a ń s k ie i u b ie g a ją s ię o k o n c e s ję n a w y k o n y w a n ie z a w o d u c h ir u r g a i ła z ie b n ik a (38, d, 4). — O rg a n iz a c ja z a w o d u fr y z je r ó w i ła z ie b n ik ó w w K ró le w c u (81, c, 2, b). — O rg a n iz a c ja ła ź n i n a L itw ie p r u s k ie j (91, a).
B a l c k e n — w ią z a n ia b e le k .
— O z a p rz y s ię ż e n iu m u r a r z y i c ie śli w s p r a w i e w ią z a ń b e le k , b u d o w a n ia k o m in k ó w i k o m in ó w (110, f). B a l i — z a b a w a . — Z a b a w y w in o b ra n ia (B a li — C o rin th e n ) w K ró le w c u (33, b). — W s p ra w ie z ez w o le ń d la s tu d e n t ó w n a u rz ą d z e n ie z a b a w w o k o lic a ch K ró le w c a (14, a, 3). B a l l a s t — b a la s t. — S ta tk i i o k rę ty m o rs k ie n ie m a ją w y rz u c a ć b a la s tu do m o rz a (in die T ie fe o d e r K o lk ) (127, e). B a u — b u d o w a . — N o tá ty d o ty c z ą c e b ila n s ó w b u d o w y k o ścio łó w i szk ó ł za l a t a 1766/1767, p rz e s ła n e p rz e z k o m o rn ic tw o z ie m sk ie (L a n d R e n th e y B a u C a ssen ) do n a c z e l n e j k a m e ry o b ra c h u n k o w e j (O b e r R e c h e n K a m m e r ). (41, a).
