View of Professor Ryszard Łużny (19271998) Ukrainian Studies Specialist

Pełen tekst

(1)ROCZNIKI Tom LXI,. HUMANISTYCZNE zeszyt 7 – 2013. MICHA ESIÓW. PROFESOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINISTA W encyklopedycznym okreleniu naukowo-badawczej specjalnoci p. prof. Ryszarda unego odnajdujemy krótk kwalifikacj „slawistyka (rusycystyka i rutenistyka, historia literatury i kultury”)1 lub „historia literatur wschodniosowia skich”2. W eseju wspomnieniowym o moim koledze i przyjacielu mam zamiar poda kilka faktów wiadczcych o tym, e by on równie w znacznym stopniu ukrainist zajmujcym si badaniami, opisem, popularyzacj literatury ukrai skojzycznej, spraw ukrai skich przeszych i aktualnych, przysuy si organizacji studiów ukrainistycznych w uniwersytetach polskich, w Krakowie i Lublinie. Prof. Ryszard uny w swoich badaniach i popularyzacji najdawniejszego pimiennictwa Wschodnich Sowian by nie tylko rusycyst, ale ukrainist, mona te powiedzie „paleorutenist”. Wynika to z wyjtkowoci jego podejcia „rusycystycznego”, zajmowania si badawczego kultur sown tej naddnieprza skiej kijowskiej „

(2) witej Rusi” (Sacra Ruthenia) w kontekcie powojennej rusycystyki w PRL. Podstawy fascynacji badawczej Ryszarda unego histori literatury równie staroukrai skiej (a raczej rednioukrai skiej) i ukrai skiej w ogóle mona upatrywa czy tumaczy pewnymi znanymi faktami z jego biografii. Urodzi si i wychowywa w Galicji Wschodniej (rónie nazywanej: z polska Maopolsk Wschodni, a z ukrai ska – Ukrain Zachodni), gdzie polska kultura i jzyk cieray si na ogó sympatycznie i z korzyci dla wzajemnego uzupeniania si z kultur i jzykiem ukrai skim, nazywanym wówczas ruskim, którego. PROF. DR HAB. MICHA ESIÓW – profesor emerytowany. 1 Wspóczeni uczeni polscy. Sownik biograficzny, t. II, Warszawa 1999, s. 729. 2 Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. III, Warszawa 1995, s. 871..

(3) 26. MICHA ESIÓW. uczono tam nawet w polskich szkoach powszechnych3. Jzyk ukrai ski by tam syszany. Mówiono tym jzykiem w najbliszym ssiedztwie jego stron rodzinnych, tote by to jzyk, który Ryszard uny poznawa od najwczeniejszego dzieci stwa i – jak sdz – traktowa powanie, z nalenym szacunkiem. Drug wan przyczyn zainteresowa ukrainistycznych Profesora by niewtpliwie fakt, e swoj dziaalno naukowo-badawcz rozpocz w Krakowie, gdzie rusycystyka powojenna rozwijaa si w atmosferze i z pamici o tradycji przedwojennej krakowsko-galicyjskiej rutenistyki. Wystarczy wspomnie o takich znanych krakowskich filologach, jak Bohdan epki4, Iwan (Jan) Ziy ski5 czy pracujcy w Krakowie tu po wojnie Jan Janów, który wychowany we wsi ukrai skiej te od dzieci stwa posugiwa si jzykiem ukrai skim jako prawie drugim swoim obok polskiego6. Tutaj przy okazji pragn wspomnie o moim chronologicznie pierwszym spotkaniu z Ryszardem unym w roku 1955, kiedy znalazem si w Krakowie odbywajc sta tu po uko czeniu studiów polonistycznych na KUL-u. Spotkalimy si wtedy z Ryszardem na lektoracie jzyka ukrai skiego, prowadzonym przez pewnego, chyba przedwojennego, studenta Tkaczyka. Znale limy si w gronie takich krakowskich modych rusycystów, jak Wiesaw Witkowski, Leszek Schneider (1925-1984), Janusz Rieger, Jarosaw Hryckowian i jeszcze kilku innych modych slawistów zainteresowanych jzykiem ukrai skim, w czasie kiedy oficjalnie na Uniwersytecie Jagiello skim ukrainistyki jeszcze nie byo, ale w rodowisku filologicznym Krakowa wyczuwalny by przedwojenny galicyjskosowia sko-rute ski duch. Mona te zwróci uwag na jeszcze jedn przyczyn wyjaniajc zainteresowania Ryszarda unego pimiennictwem ukrai skim, a mianowicie to, e zajmowa si badawczo literatur XVII-XVIII w., tworzon przez pisarzy, któ-. 3 Jego ojciec Bartomiej uny by nauczycielem „szkoy powszechnej z polskim oraz ruskim (ukrai skim) jzykiem nauczania na styku Podola i Pokucia” (R. u n y, Autor o sobie samym, czyli szkic do biografii, [w:] Ryszard uny: spis publikacji 1955-1997, Kraków 1997, s. 59. 4 Ryszard uny ocenia badania historycznoliterackie Bohdana epkiego w artykule: Profesor Bohdan epki w krgu problematyki historii literatury ukraiskiej, [w:] Ru-Ukraina (wiek X-XVIII) i wiedza o niej w yciu kulturalnym Polski – wczoraj i dzi, red. R. uny, W. Mokry, Kraków 1993, s. 255-261 (streszczenie tej pozycji umieszczono równie w „Sprawozdaniach z posiedze Komisji Naukowej Oddziau PAN w Krakowie” 35(1993), nr 1-2, s. 109-110. 5 W. W i t k o w s k i, Iwan Ziyski (1879-1952), [w:] Uniwersytet Jagielloski. Zota Ksiga Wydziau Filologicznego, red. J. Michalik, W. Walecki, Kraków 2000, s. 268-270. 6 O prof. Janie Janowie pisa R. uny ([w:] Jan Janów: warsztat historyczno-kulturowy, [w:] Ru-Ukraina…, s. 295-300) i Wiesaw Witkowski (Jan Janów (1888-1952), [w:] Uniwersytet Jagielloski. Zota Ksiga..., s. 378-383..

(4) PROFESOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINISTA. 27. rych twórczo zalicza si zwykle do literatury rednioukrai skiej, a którzy czsto pisali po polsku. Badacz znajdowa tu barokowe powizania kulturowe polskoukrai skie, w czasach, kiedy jzyk polski na wschodnich rubieach pierwszej przedrozbiorowej Rzeczypospolitej (szlacheckiej) stanowi swoist lingua franca, a mylimy tu o takich pisarzach, jak Teofan Prokopowicz7, Stefan Jaworski8, Sylwester Kossów9, Pamwo Berynda10, Melecjusz Smotrycki11, Hryhorij Skoworoda12, Piotr Mohya13 i kilku innych, którym R. uny powici swoje przemylenia badawcze. Ryszard uny znacznie, a nawet zasadniczo, róni si od wielu rusycystów PRL-owskich wychowanych po wojnie, nierzadko w uniwersytetach radzieckich. Przede wszystkim tym, e szanujc wielk literatur rosyjsk wraz z jej filozoficzno-jzykow otoczk, widzia jednoczenie, szanowa i dostrzega warto. 7. R. uny powici twórczoci Teofana Prokopowicza (1681-1736), zaliczanego do pisarzy ukrai skich, kilka powanych prac, m.in.: Teofan Prokopowicz a literatura polska. Z dziejów zwi zków literackich polsko-ruskich na przeomie XVII-XVIII w., „Slavia Orientalis” 1965, nr 3, s. 331-345;

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

(11)

(12) -

(13) !

(14) " #$%..., [w:] &

(15) ' *+ XVIII !

(16) *!!

(17) " *'*+, \|?v 1966, s. 47-53; O filozofie Teofanie Prokopowiczu i innych. Nieznane karty z dziejów kultury duchowej Sowian Wschodnich, „Przegld Humanistyczny” 1980, nr 7-8, s. 138-144. 8 Stefanowi Jaworskiemu (1658-1722), który zaliczany jest do pisarzy ukrai skich, R. uny powici kilka swoich studiów, a mianowicie: Stefan Jaworski – poeta nieznany, „Slavia Orientalis” 1967, nr 4, s. 363-376 i streszczenie tego artykuu w „Sprawozdaniach…”, Kraków 1968, s. 701-702; Twórczo Stefana Jaworskiego, poety ukraisko-rosyjsko-polskiego, czyli raz jeszcze o baroku wschodniosowiaskim, [w:] Jzyk i literatury wschodniosowiaskie, ód 1976, s. 103-114. 9 Ryszard uny napisa obszerne haso o ukrai skim duchownym i pisarzu Sylwestrze Kossowie (zm. 1657) w Polskim sowniku biograficznym (t. XIV/3, z. 62, Wrocaw 1969, s. 325-327: Sylwester Kossów). 10 Haso Berynda Pamwo umieci R. uny w Encyklopedii katolickiej, t. II, Lublin 1976, kol. 327. 11 R. uny opublikowa m.in. artyku Melecjusz Smotrycki, Kasjan Sakowicz i inni: zjawisko kulturowego „proteizmu” w dobie polsko-ruskiego baroku, [w:] W krgu kultury ukraiskiej, Olsztyn 1995, s. 9-12. 12 O Hryhoriju Skoworodzie (1722-1794) ukrai skim filozofie i poecie, prof. R. uny opublikowa kilka studiów: Grzegorz Skoworoda czyli sacrum w literaturze Ukraiców („Znak” 37(1985), nr 367(6), s. 66-80); Grzegorza Skoworody, ostatniego przedstawiciela wschodniosowiaskiego baroku „poesis sacra”, „Przegld Humanistyczny” 37(1993) , nr 4(319), s. 93-98. 13 Kilka artykuów powici R. uny Piotrowi Mohyle (1596-1647), metropolicie kijowskiemu, zaoycielowi synnego Kolegium Kijowsko-Mohyla skiego, znanemu pisarzowi ukrai skiemu, m.in.: Piotr Mohya a unia w Brzeciu… ([w:] Unia Brzeska po czterech stuleciach, Lublin 1995) i inne napisane zwykle w zwizku z obchodami 400-lecia zawarcia Unii Brzeskiej (nry w bibliografii R. unego: 502, 508, 521, 532, 533)..

(18) 28. MICHA ESIÓW. dorobku literackiego i duchowego dwóch innych narodów wschodniosowia skich, w tym dorobku Ukrai ców. Konsekwentnie i cigle wspomaga pami o tym dorobku wród powojennych obywateli w Polsce, kiedy o wszystkim, co ukrai skie, mówio si czsto w duchu negatywnych stereotypów. By swoistym fenomenem na mapie powojennej rusycystyki czy rutenistyki polskiej. Urodzony w Galicji Wschodniej przey w dzieci stwie róne dole i niedole, bdce udziaem ludnoci tych terenów w okresie drugiej wojny wiatowej i dwóch okrutnych okupacji, nie utraci wiary w czowieka, szanowa przejawy kadej kultury narodowej, jej wartoci i odrbnoci. Zachowujc to wszystko w modzie czej pamici, moe nawet odczuwa niewygod swojej sytuacji jako rusycysty w Polsce, nie dajc si uwika i wcign w program sowietyzacji kraju. Tote w okresie zrywu solidarnociowego „zbuntowa” si, wskazujc rusycystyce polskiej drog do pewnej samodzielnoci i niezalenoci polityczno-badawczej. By konsekwentny w swoich dziaaniach, wyrozumiay dla ludzi, którzy nie mogli mu dorówna , bo to nie byo atwe, ale te, idc ladami filologów przedwojennych, konsekwentnie nawoywa do prawdy, krytykowa ogldnie, lecz wyrazicie i po przyjacielsku, uzasadniajc potrzeb rusycystyki wolnej i niezalenej w realizacji badawczej. Moje nastpne spotkanie z Ryszardem unym miao miejsce w 1963 roku, równie w Krakowie, kiedy to po powoaniu filologii rosyjskiej na UMCS, prawie na „pustym” miejscu bez normalnego zaplecza naukowo-dydaktycznego, organizator oficjalny tej nowej jednostki dydaktycznej, ówczesny kierownik Katedry Jzyka Polskiego, prof. Leon Kaczmarek wysa mnie „na zwiady” do dwóch uniwersytetów, na których istniay ju wówczas studia rusycystyczne. Chodzio nam gównie o to, by zdoby jakiego utytuowanego historyka literatury rosyjskiej, który mógby dojeda do Lublina lub nawet zwiza si z UMCS-em na stae. W Krakowie ówczesny szef rusycystyki UJ prof. Wiktor Jakubowski (1896-1973) móg nam tylko obieca , e ju niedugo wyhabilituje si dr Ryszard uny i wtedy bdzie ewentualnie móg zaproponowa mu dojazdy do Lublina. I tak si stao, ale dopiero 3 lata pó niej, w roku 1966. Jak sam prof. R. uny napisa w swej autobiografii, „przez rok akademicki 1966/67 wykadaem histori literatury rosyjskiej na odczuwajcej niedobór odpowiedniej kadry wieo uruchomionej w UMCS sekcji rusycystyki”14. 14. s. 72.. Autor o sobie samym, czyli szkic do biografii, [w:] Ryszard uny: spis publikacji 1955-1997,.

(19) PROFESOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINISTA. 29. Jego nieduga obecno w UMCS jako wykadowcy zaowocowaa wychowaniem dwóch rusycystów, których by opiekunem naukowym i promotorem ich prac doktorskich; wówczas magistra (obecnie prof. emerytowanego) Jana Orowskiego, który stopie naukowy doktora uzyska w roku 1967, i magistra (obecnie prof. UMCS) Witolda Kowalczyka. S to wane zasugi prof. Ryszarda unego dla rusycystyki w UMCS, za co mu oficjalnie dzikowaem w 70-lecie jego urodzin. Oto kilka moich zda okazyjnych na jego 70-letni jubileusz. Wielce Szanowny i Drogi Ryszardzie! Byem zawsze pod wraeniem Twoich cnót, takich jak pracowito , prawo , odwaga w deniu do naprawy wiata, do prawdy w czasie, w którym nam si zdarzyo y i pracowa , umiejtno organizowania nauki, wychowania przyszych kadr naukowych i stworzenia niewtpliwie wspaniaej szkoy Profesora unego. Powinienem Ci podzikowa za to, co zrobie dla Lublina i jednoczenie dla mnie, bo w duym stopniu czuj si czci tego miasta, gdzie sko czyem studia i pracuj nieprzerwanie ju ponad 40 lat, dla mojej Alma Mater (Matki ywicielki), jak jest niewtpliwie KUL. A zrobie tak wiele, e tego nie da si chyba w peni wyobrazi . Bo to i liczne zebrania Midzywydziaowego Instytutu Bizantyjsko-Sowia skiego i te pokosia w postaci ksiek, które wyprzedzay to, co si pó niej w naszej czci Europy dobrego zdarzyo. Bo to i slawistyka KUL-owska, która ju wkroczya w swój chyba ósmy rok istnienia, e mi zaufa i pozwoli uczestniczy w tym szlachetnym dziele, a wyniki ju s widoczne, chociaby w tym, e z mojego seminarium magisterskiego prowadzonego na slawistyce KUL wyszo ju kilkunastu ukrainistów, rusycystów i biaorutenistów […]15.. Na ten mój list otrzymaem odpowied prof. Ryszarda unego, któr teraz warto, moim zdaniem, zacytowa .

(20) p. profesor Ryszard uny pisa listy czsto odrcznie, podtrzymywa sztuk epistolarn, która obecnie – jak mi si wydaje – powoli zanika. Wtedy, 28 maja 1997 roku pisa:. Szanowny Wielce Panie Profesorze – Drogi Michale, Twój list zacny, z 20 kwietnia, napisany przez Ciebie zaraz po krakowskiej konferencji, zostawiem sobie na koniec caej miesicznej pisaniny listów i pism bardziej oficjalnych do wszystkich uczestników konferencji oraz autorów wystpujcych w ksidze jubileuszowej, a nazbierao si tego sporo, grubo ponad setk, oczywicie cznie z odpowiedziami na kilkanacie telegramów, pism od osób prywatnych, indywidualnych oraz. 15 M. e s i ó w, Z korespondencji Ryszarda unego, „Roczniki Humanistyczne” 48-49(20002001), z. 7..

(21) 30. MICHA ESIÓW. oficjalnych instytucji. Dzi odpisaem ostatni, a odpowied do Ciebie zamyka ca t korespondencj. Bo Twój list by najbardziej osobisty, indywidualny w sposób szczególny i dlatego serdeczny, biorcy adresata za serce rzeczywicie. Dlatego dzikuj Ci za osobno, specjalnie i szczególnie gorco, i to wcale nie dlatego, e wypenie go sowami pochwa i uznania nad miar: jest to przejaw wyjtkowego, bardzo budujcego odczytania nie tyle rzeczywistych dokona czy spenie , co intencji, zamiarów i de czowieka, któremu rzeczywicie poszczcio si w yciu, e y w ciekawych czasach i by niechccy wprzgnity – troch wbrew oczekiwaniom – w róne wydarzenia, procesy ludzkie tak indywidualne, jak i zbiorowe, spoeczno-publiczne sprawy, w których stara si, z mniejszym czy wikszym powodzeniem, jako si do nich ustosunkowa , im sprosta („Solidarno ”, Papie, sprawy polsko-ukrai skie, religia i Koció, opozycja, chrzecija stwo a kultura). I ze wzruszeniem skonstatowaem, e Ty, Michale, wanie to dostrzege i docenie, dajc temu wyraz w owym licie. I za to –„Bóg zapa !” gorce, szczere. I yczenia – aby Twój jubileusz ju rychy, Twoje analogiczne uroczystoci wypady nie mniej godnie, radonie, okazale, a potem, aby Ci byo dane jeszcze tyle lat, ile tylko bdziesz mia ochoty i siy, aby si móg nacieszy kondycj „stanu odpoczynku”, „dziadkostwa”, „emeryctwa” dobrze zapracowanego prawie pówiecznym trudem ju nie na dwie, ale na cztery, sze , czy wicej rk. Bd zdrów (vale!). Twój Ryszard .16 Byo to swoiste podsumowanie dziaalnoci naukowo-dydaktycznej profesora R. unego w Lublinie, najpierw w UMCS (1966-1967), a nastpnie, przez duszy okres, w KUL (1981-1997) jako kierownika Midzywydziaowego Zakadu Bada. nad Kultur Bizantyjsko-Sowia sk, Katedry Filologii Sowia skiej, Katedry Literatur Sowia skich i Sekcji Filologii Sowia skiej. To listowne wyznanie Ryszarda jest nie tylko przejawem jego stosunku do mojej skromnej osoby jako wieloletniego wspóuczestnika dziaa na rzecz rozwoju polskiej ukrainistyki, ale te byo to wyznanie wiadczce o poczuciu obowizku patriotycznego i chrzecija skiego, a take jego skromnoci i ludzkiej normalnoci. Powinienem wspomnie o moe mao znanym fakcie, e byem pierwszym biografem Ryszarda unego, co odnotowano w Bibliografii osobowej przedmiotowej Profesora17, a mianowicie w „Kalendarzu Ukrai skim” na rok 1972 umieciem „dwukolumnowy” biogram &/$ 0*3", napisany po ukrai sku. 16 17. Tame, s. 314-315. Zob.: Ryszard uny: spis publikacji 1955-1997, s. 55..

(22) PROFESOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINISTA. 31. w szerszym cyklu nt.

(23)

(24) $4 *64!

(25) ';418. Bylimy wtedy rzeczywicie rednio modzi, mielimy po 44 lata, a do tych modych ju z pewnym dorobkiem naukowym w zakresie literaturoznawstwa ukrainoznawczego zaliczyem te Floriana Nieuwanego, Stefana Kozaka i Elbiet Anczewsk-Winiewsk oraz jzykoznawców ukrainistów – Mariana Jurkowskiego, Tatian Hoy sk-Baran, Wiesawa Witkowskiego, Monik Didiakin-Leeming, Michaa Balija i Leszka Schneidera19. By to swoisty poczet modych, ju po wojnie wychowanych, czynnych ukrainistów w PRL20. A oto nieco skrócony tekst tego biogramu podany w oryginalnej wersji jzykowej: `v^ ~q`{ \. ^ `v^ ~q`{, `^/Q\^ q|Q`Q~Q~ ^\|{|}\ \\ /\q|}\\ ~q?/^|`Q/Q~ Qv <v?~=`{ %vv\> ^\|{|}\ Q/^vQ~^` }\\ q|Q`Q~Q~, ^> |?\ \|q\?q\ qv~\?\ Qv `vQ`q\ }q\|Q qv q`? |Q\^ ^\|{|}\ Q/^vQ~^`, >v q/>v <v|~` Qv\ |~v|q\ _\}|}\ ~^vq|Q`` ? q Q/^vQ~^`. !v^\`?| 1927 ^\~ ? |/ \\? Qvq|v?|}\\ _\?Q~ qv #v^_vQQ ? |>´ |}|}\\ ?`Q/ v^Q\\>/ ~q\\. \ ?{q` _/^/q\|`` vQ}v \ | ^\\>`^vq` Qv \^q``. v>/ ? ` |/v \`? `v^ \ \`, `? ~ |/^/\?`, ? \>~ \?\^`\| ~^vq|}\= >\?\=, ?`?| ? _\vQ\?{ \ ~^vq|}\ >\?` \\?´<\?\\ _^/>/Qv ? _\}|}{ \ v\ ?`v\?\ >\?` ? ~^vq|}{ \. ?\= _\vQ\?~ \|?Q~ <vq`? . ~q`{ ~ Qvq|v? 1943 ^\~.[...] 1944 ^\~ _/^/v? ^v<\> < |>´= \ ^v?|}\\ ?\?|Q?v. % 1945 ^\~ ^\<_\v? qv?vqq ? <vv}q\\|?Qq}\>~ / ? >|Q/~ /|, / <vq`? ~ 1949 ^\. #| }\\ ?|Q~_`? qv q\?\?^`Q~ |/= ^\|{|}\ \\ /\q|}\\ ~q`?/^|`Q/Q~ ? ^v\?. +/ |Q~/qQ ~^|~ _\v? _^v=?vQ`, ?`\q~=` ~q= „<v|Q~_q`v v|`|Q/qQv” qv v/^ ^\|{|}\ \\. !v~\?/ <?vqq >v|Q^v <\~? 1954 ^\~ v _^v=?v? ~ ?`/<vvq{ v/^ v|`|Q/qQ, |Qv^`{ v|`|Q/qQ, v´=qQ. "vQv{q~ _^v= <v`|Q`? . ~q`{ 1966 ^\~. />\= _^v ~` „#`|}>/qq`` <`/q \ `?\-\`q|}\ v/> Qv _\}|}v Q/^vQ~^v”, / ~v \qv < _/^` _^v} . ~q\\, v /<_\|/^/q}\ ?q\|`v| \ |Q\^ ~^vq|}\ Q/^vQ~^`. !v \|q\? vQv _^`|?\q\ {\>~ ? 1967 ^\ <?vqq \/qQv. [...]. 18. . / | ?,

(26)

(27) $4 *64!

(28) ';4, „^vq|}`{ v/qv^”, v^v?v 1971, |. 248-249. 19 Tame, s. 246-256. 20 Sam za R. uny okreli ten biogram jako „kalendarzow sylwetk” (w jednej z dedykacji napisanej mi na odbitce swojego kolejnego artykuu o Metropolicie Piotrze Mohyle w roku 1996)..

(29) 32. MICHA ESIÓW. _/v<~Q}|, \\?q`> `q\>, ~ Q/^vQ~^ XVII-XVIII |Q. Qv _/^\~ ^\>vqQ`<>~. `^\\ v?Q} {\\ Q/^vQ~^q ?<v>\<?´<` |q\|\?´q|}` Q/^vQ~^, ? Q\>~ `| { ~^vq|}\, < _\}|}\= Q/^vQ~^\= ?`/<vvq` _/^\?. [...] %vv?/qq ~^vq|}`>` Q/>v>` ^\<?`?v`| ~ q}\\ ? ^v?|}\>~ |/^/\?`, / ~\ \`|} qv{|`}q`> qv~\?`> ~^vq|Q`q`> /qQ^\> ~ #\}, v Q^v` _Q^`>~=Q}| \| <v?` }\> >\\`> ^v?|}`> _^v?q`v> ^~|`|Q``. \ ~^vq\<qv?` _^\/> {\? ~ |?\ \|/qq _^v>` qv q`? |Qv^\^~|}\ _`|/>q\|Q Qv |Q~ qv _\}|}\-|q\|\?´q|}`>` Q/^vQ~^q`>` ?<v>`qv>`. ^/<~}QvQ ?`{` <-_ {\\ _/^v _^v, ?q\|Q}| \ Qv` |_^v?, _`|}>/qq`` <?´<vq < `?\-\`q|}\= v/>=; \^/> ^\<?` ^\<^`?v=Q} ?v`? _^\/>` Q?\^\|Q Qv` |Qv^\~^vq|}` _`|}>/qq`?, `}?/|Q^ \|\? (XVII |Q.), Q/vq ?\^|}`{ (1658-1722), /\vq #^\\_\?` (16811736) Qv q. $\\ _^v >v{/ <v?`, ^\<^`?v=` q\?/ ~ Q?\^\|Q ~^vq|}` _`|}>/qq`?, _\v=Q} Qv\ vqv<~=Q} vQ` <?<´~ < _\}|}\= Q/^vQ~^\= Qv ~}Q~^\=. `v^ ~q`{ v? _/^`{ ~ #\}|}{ !v^\q{ /|_~ \`^q`{ qv^`| |Q\^ ~^vq|}\ `Q/^vQ~^` _.<. „%v^`| <=? Q/^vQ~^` ~^vq}|{” ~ <^q`~ „^vqv. /^v<}q{\|}} _/\|}}” (^v?, 1970, |Q\^. 355-401), ? \>~ <v |\?v>` . /^` v?Q\^ „\?\`Q} \ _\}|}\\ `Qvv ?/`~ }|Q} vQ?, |_^\|Q\?~ `q ~?/qq Qv <?/^Qv ~?v~ `Qvv qv `^/ ?`?/qq ^vQq}\ Q/^vQ~^`, v q` _\}|}` ~^vq\<qv?? <v\\~ \ _\Q\?` ?`vqq ? !v^\q{ #\} |Q\^ ~^vq|}\ Q/^vQ~^`” („!vv ~}Q~^v” 2/154, v^v?v, 1971, |Q\^.13). !v~\? _^v \. -^v . ~q\\ |Qvq\?Q} |/^{\<q`{ ?v ~ ?`?/qq |Qv^\~^vq|}\ Q/^vQ~^`, _/^/\?|> XVII-XVIII |Q., Qv <?´<? < _\}|}\= Q/^vQ~^\=. <qvv=Q}| ?\q` Q\q|Q= Qv vvQ`> vQ`q`>, v|Q\ q/?\>`> \|, >vQ/^v\>.. Po wier wieczu od ukazania si tego biogramu, w roku 1996 Ryszard uny wspomnia o tym dzikczynnie w nieco duszej dedykacji odrcznej na odbitce swojego artykuu wydanego w Olsztynie nt. Metropolita Piotr Mohya – czowiek dialogu na pograniczu kulturowym grecko-sowiaskim i acisko-polskim21: Michaowi z serdecznym uciskiem i podzikowaniem za sta trosk o polsk ukrainistyk, take krakowsk, postrzegan od „kalendarzowych” sylwetek „>\\` ^v?|}` Qv _\}|}` ~^vq|Q?” do tak yczliwej dla autora recenzji rozprawy o Szew-. 21 R. u n y, Metropolita Piotr Mohya – czowiek dialogu na pograniczu kulturowym grecko-sowiaskim i acisko-polskim, „Acta Polono-Ruthenica” 1996, nr 1, s. 333-348..

(30) PROFESOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINISTA. 33. czence jako pisarzu religijnym22 z prob o ewentualne dalsze tego typu „posugi” recenzencko-promocyjne. Ryszard . (Rzu okiem na rzecz okoounijn umieszczon w 123, ufajmy, e nie ostatni…).. W czasie, kiedy pojawi si wspomniany wyej biogram (w r. 1972) Ryszard uny by ju dyrektorem Instytutu Filologii Rosyjskiej UJ i mia w dorobku naukowo-publikacyjnym wane i znaczce osignicia równie w zakresie ówczesnej ukrainistyki literaturoznawczej i kulturoznawczej. Pierwsz wan pozycj ukrainistyczn bya jego praca habilitacyjna z 1966 r. pt. Pisarze krgu Akademii Kijowsko-Mohylaskiej a literatura polska. Z dziejów zwi zków kulturalnych polsko-wschodniosowiaskich XVII-XVIII w. (Kraków 1966, 166 stron), któr mi podarowa z serdeczn odrczn dedykacj, wiadczc o tym, e ju wtedy, przed 1967 rokiem, wymienialimy si swoim dorobkiem. „Panu Doktorowi Michaowi esiowowi z wdzicznoci za dar autorski z myl o dalsze – autor R. uny, Kraków dnia 24.II.1967”. Ju nie pamitam, o jaki tu dar autorski chodzio. W roku za 1970 Ryszard uny opublikowa pierwszy w PRL-u Zarys dziejów literatury ukraiskiej24 – powany skrótowy podrcznik historii literatury ukrai skiej – jedyny powojenny w owym czasie. Zacz opis od folkloru jako podstawy pimiennictwa, oceniajc folklor ukrai ski wyjtkowo pozytywnie: Folklor, samorodna, ywioowa twórczo artystyczna ludu nie tylko stanowi bowiem istotne genetyczne podglebie kadego pimiennictwa narodowego, ale te jest staym, niewysychajcym ródem inspiracji odnawiania i wzbogacenia tych pimiennictw. Podobnie, jak w dziejach innych narodów sowia skich, rzecz si ma i w wypadku literatury Ukrai ców, z tym, e ich ustna literatura wyrónia si tu wielk rónorodnoci oraz bogactwem i specyficznym niejednokrotnie niemajcym analogii w innych sowia skich folklorach obliczem.. Po dokadnym opisie rónych typów i rodzajów folkloru ukrai skiego przeszed do dum i pieni historycznych, które miay i nadal maj ogromne znaczenie dla pó niejszej literatury pisanej. Stay si ródem. 22. Prof. R. uny ma na uwadze jak moj recenzj artykuu na temat Tarasa Szewczenki. We wspomnianym wyej zbiorku, w przypisie (nr 21), znajduje si artyku o sprawach Unii Brzeskiej, której 400-letni jubileusz obchodzili slawici polscy i ukrai scy. 24 W tomie Ukraina. Tera niejszo i przeszo, red. M. Kara i A. Podraza, Kraków 1970, s. 355-401. 23.

(31) 34. MICHA ESIÓW. inspiracji dla poetów w okresach ywszego zainteresowania si folklorem, szczególnie w epoce romantyzmu i to zarówno w literaturze ukrai skiej, jak na przykad u Tarasa Szewczenki, najwybitniejszego wieszcza ukrai skiego w XIX w., jak i rosyjskiej, na przykad w twórczoci Rylejewa i Ukrai ca piszcego po rosyjsku Mikoaja Gogola. Warto zaznaczy , e gatunek ten, a wic dumy i pieni historyczne ukrai skie znalazy równie chtnych naladowców, na przykad w twórczoci poetów „szkoy ukrai skiej” polskiej poezji romantycznej (Józef Bohdan Zaleski i inni).. Autor przypomnia, e folklor ukrai ski zdoby sobie na wiecie uznanie i odpowiedni saw, np. uczony slawista piszcy po niemiecku Vatroslav Jagi stawia ustn literatur ukrai sk na pierwszym miejscu poród literatury ludowej Sowian, niektórzy nawet dawali jej pierwsze miejsce w Europie, ale s to rzeczy trudno porównywalne, wic ograniczmy si do tego, e jest ona interesujca, bogata i zapadniajca literatur pisan warstw owieconych. Warto jeszcze zacytowa wybitnego Rosjanina, pisarza wiatowej sawy, Lwa Tostoja, który mia tak powiedzie do jednego studenta ukrai skiego: Jestecie szczliwi, e pochodzicie z narodu, który jest tak bogaty duchowo, z narodu, który potrafi tak wyraa swoje radoci i w tak cudowny sposób wypowiada swoje myli, swe marzenia, swe uczucia. Kto posiada takie pieni, ten nie powinien obawia si swej przyszoci. Jego czas blisko, nie za górami. Wierzcie mi albo nie wierzcie, ale adnych pieni narodu prostego nie lubi tak, jak waszych pieni. Z ich muzyk odpoczywam duchowo. Tyle w nich pikna i gracji, tyle wielkiego modzie czego uczucia i siy.. Ukrai sk literatur pisan poprzedzaa niewtpliwie literatura ludowa, zwana zwykle folklorem. Folklor nadal istnieje i rozwija si obok coraz szerzej powstajcej i rozwijajcej si literatury ogólnonarodowej, któr profesor Uniwersytetu Jagiello skiego w okresie midzywojennym i pisarz ukrai ski Bohdan epki nazywa pimiennictwem warstw owieconych. To pimiennictwo na Ukrainie rozpoczyna si wraz z przyjciem chrzecija stwa pod koniec X w. Najstarsza literatura ukrai ska, zwana te starorusk, czsto w wiadomoci wielu zaliczana jest wycznie do literatury rosyjskiej, co jest oczywicie bdne, poniewa literatura okresu Rusi Kijowskiej naley przede wszystkim do zdobyczy ówczesnych mieszka ców Ukrainy, za literatura rosyjska, jak i biaoruska, moe równie nawizywa do tradycji literatury starokijowskiej, bo Ru Kijowska bya imperium ogarniajcym prawie wszystkie ówczesne ziemie ruskie. Dyskusja o przynalenoci kultury i literatury okresu Rusi Kijowskiej przybraa w okresie Rosji carskiej i sowieckiej charakter polityczny. Bya to dyskusja wielce niebezpieczna, do tego stopnia, e nazywanie tego okresu „protoukrai skim” czy „staro-.

(32) PROFESOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINISTA. 35. ukrai skim” byo uwaane oficjalnie za przejaw „nacjonalizmu ukrai skiego”, natomiast chtnie i mile widziane byo utosamianie jej z dorobkiem literatury starorosyjskiej („driewnieruskiej”). Zarys dziejów literatury ukraiskiej omawia róne epoki literatury ukrai skiej nieco inaczej w szczegóach i ocenie, ni traktowao to wówczas literaturoznawstwo sowieckie, w tym równie powojenne PRL-owskie. Dorobek ukrainistyczny prof. R. unego jest bogaty. Skadaj si na prace badawcze, popularno-naukowe, polemiczne i recenzyjno-oceniajce. Moemy je czciowo nazwa , zwróci na nie uwag chociaby na podstawie wspomnianego ju Spisu publikacji 1955-1997, wydanego w roku 1997 na jubileusz 70-lecia urodzin Profesora pod redakcj G. Przebindy i J.

(33) wieego. Zainteresowania badawczo-naukowo-publikacyjne w zakresie ukrainistyki literaturo- i kulturoznawczej Ryszarda unego skupiay si m.in. wokó historii Kolegium Kijowsko-Mohyla skiego i baroku, o czym ju wspominaem. Znalazy swoje odbicie w rozprawie habilitacyjnej, licznych studiach na temat Kolegium oraz poszczególnych twórców XVII-XVIII wieku, a mianowicie: Teofana Prokopowicza, Stefana Jaworskiego, Sylwestra Kossowa, Pamwy Beryndy, Melecjusza Smotryckiego, Hryhorija Skoworody, Piotra Mohyy. W tym zakresie prof. R. uny przedstawi najwicej wyników swoich bada naukowych, nowych interpretacji i wskaza przy okazji na wyraziste fakty ukrai sko-polskich twórczych kontaktów w tym mao zbadanym okresie baroku ukrai skiego. Profesor Ryszard uny równie popularyzowa poprzedni okres historii literatury kijowsko-protoukrai skiej, poczwszy od chrztu Rusi, i czsto o nim pisa, szczególnie w okresie obchodów Tysiclecia Chrztu Rusi25. By on wyjtkowym rzecznikiem waciwego mylenia i powanego traktowania przez slawistów, a zwaszcza rusycystów, kultury i dorobku chrzecija sko-religijnego Ukrai ców. Zabiera na ten temat gos czsto i przy rónych okazjach kompetentnie, z poparciem argumentów i faktów waciwie przedstawionych i skomentowanych. A byy to okazje tak wane, jak „Tysiclecie Chrztu Rusi Kijowskiej”. 25. Tutaj warto zwróci uwag na takie tytuy artykuów R. unego, jak: Kultura chrzecijaska w yciu wschodnich Sowian w tysi c lat „po ich chrystianizacji, „Znaki czasu” 1988, nr 12, s. 2140; <!

(34) 4 =!!'

(35) 6 *'* >64, „~v|q|Q}” 1988, nr 7-8 (327-328), s. 192-205 [München]; Ewangelia i kultura w tysi cletnich dziejach Rusi-Ukrainy, „Ethos”. Kwartalnik Instytutu Jana Pawa II KUL” 1988, nr 1, s. 91-108; Tysi c lat symbiozy Ewangelii i kultury ukraiskiej, [w:] Ewangelia i kultura. Dowiadczenia rodkowo-europejskie, Rzym: Polski Instytut Kultury Chrzecija skiej 1988, s. 220-238 i wiele innych jego pisemnych wypowiedzi „milenijnych”, odnotowanych w bibliografii uczonego..

(36) 36. MICHA ESIÓW. czy „Czterechsetlecie Unii Brzeskiej” – wielce kontrowersyjny jubileusz rónie oceniany przez acinników, unitów i prawosawnych. Przy tym Profesor potrafi rozmawia sine ira et studio z przedstawicielami tych rónych opinii dotyczcych wymienionego faktu historycznego26. Kilka wyda Antologii literatury staroruskiej XI-XVII w. (1971, 1975, 1978, 1979), w których uczestniczy R. uny jako tumacz czy autor wstpów do caoci, byo wielk pomoc równie w studiowaniu i dydaktyce z zakresu historii dawnej literatury ukrai skiej 27. W dorobku naukowo-publikacyjnym, dotyczcym dawnego pimiennictwa ukrai skiego, odnajdujemy te publikacje o Powieci minionych lat28, o Sowie o wyprawie Igora29. Profesor zabiera okazyjnie gos równie na temat twórców z okresu nowej literatury ukrai skiej, a mianowicie takich wybitnych poetów, jak Taras Szewczenko30 czy esia Ukrainka31. Czsto szuka w literaturze ukrai skiej sacrum chrzecija skiego i elementów wspólnych z twórczoci polskojzyczn, w której odbijay si wzajemne stosunki literackie ukrai sko-polskie. Wiele przykadów na to mona znale w bogatej ilociowo i jakociowo bibliografii prac naukowych i popularnonaukowych Profesora. Jego prace popularyzujce róne przejawy kultury ukrai skiej s do liczne. Miay one na celu uwiadomi czytelnikom w Polsce, gównie wiatu akademickiemu i modziey studiujcej, e istnieje kultura, literatura i jzyk ukrai ski, majcy sw dug histori, mimo e nie ma pa stwa nowoczesnego o nazwie Ukraina, a na naszych oczach widzimy postpujc rusyfikacj w imi „/`q\{ q//`>\{ \||``”. Prof. Ryszard uny, który swój autobiogram rozpocz zdaniem „Urodziem si – ja Ryszard Jan uny narodowoci i obywatelstwa polskiego – dnia 10 26 Np. 400-lecie Unii Brzeskiej z perspektywy polskiej a jej rosyjskie, ukraiskie i biaoruskie widzenie, [w:] Literatury i jzyki Sowian Wschodnich. Stan obecny i tendencje rozwojowe. Midzynarodowa konferencja naukowa w Opolu w dniach 24-26 wrzenia 1996 roku; List Profesora do Redakcji „Wizi” – W obronie Unii, „Wi ” 1983, nr 7. 27 Literatura staroruska. Wiek XI-XVII. Antologia, oprac. W. Jakubowski, R. uny, Warszawa 1971, wyd. 2, 1975, wyd. 3, 1978, wyd. 4, 1979. 28 Recenzja wydania: Powie minionych lat. Charakterystyka historyczno-literacka, przekad i komentarz F. Sielicki, Wrocaw 1968, [w:] „Slavia Orientalis” 1971, nr 1, s. 83-87. 29 Haso [w:] Sownik Staroytnoci Sowiaskich. Encyklopedyczny zarys kultury Sowian od czasów najdawniejszych do schyku wieku XII, t. V, Wrocaw 1975, s. 75-79. 30 Recenzja, Wybór poezji Tarasa Szewczenki w opracowaniu M. Jakóbca: wydanej przez „Bibliotek Narodow” na amach „Ruchu Literackiego” 1976, nr 3 (96), s. 190-192; Q

(37)

(38)

(39) Y, „!vv ~}Q~^v” 1981, nr 5, s. 4-5. 31 R. u n y, [wiat sacrum chrzecijaskiego na drodze twórczej esi Ukrainki, „Zeszyty Naukowe KUL” 34( 1991), nr 1-2 (133-134), s. 89-106..

(40) PROFESOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINISTA. 37. wrzenia 1927 roku we wsi Woczków powiatu i województwa stanisawowskiego, ochrzczony w parafii rzymsko-katolickiej w Mariampolu […]”32, by w wiadomoci wikszoci obywateli powojennej Polski bardziej wiarygodny w swych pozytywnych wypowiedziach o Ukrainie, jej kulturze, historii i jzyku. Jego liczne artykuy typu naukowo-publicystycznego ju samymi tytuami wiadcz o zainteresowaniach Autora, na przykad: Dlaczego o sprawach ukraiskich, dlaczego w Krakowie, dlaczego dzisiaj? Sowo wprowadzaj ce33; O Europie [rodkowo-Wschodniej i Ukrainie, Bogactwo kultury pogranicza – Dyskusja o kulturze ukraiskiej (w której uczestniczy obok kilku innych uczonych krakowskich równie R. uny34); O sprawach ukraiskich – tym razem w Neapolu35; Mniejszo ukraiska w Polsce i jej rola we wspóczesnym odrodzeniu kulturalnym Ukraiców36 oraz wiele innych publikacji odnoszcych si do Ukrainy i jej kultury sownej i duchownej w zwizku z ocen dorobku literackiego S. Vincenza, opisem historii studiów ukrainistycznych w Krakowie37, Lublinie i w innych rodowiskach naukowych w Polsce. Naley równie wspomnie artykuy dotyczce twórczoci literackiej Józefa obodowskiego, dyskusji o metropolicie Andrzeju Szeptyckim i problemów dotykajcych spraw ukrai skich, czsto w kontekcie powiza wzajemnych polsko-ukrai skich, historycznych, kulturalnych, literackich, eklezjalnych i jzykowych. Ukazyway si te jego drukowane recenzje wielu prac ukrainistycznych, opublikowanych w kraju, na Ukrainie i poza ich granicami. Prof. R. uny pisa duo (a wierzy si nie chce, kiedy mia na to czas) i dobrze, zrozumiale, recenzyjnie, ale zawsze na poziomie naukowym, czsto popularnonaukowym38. Mimo to znalaz czas na napisanie i opublikowanie piknej rozprawy pt. Kolda ukraiska i jej horyzonty teologiczno-antropologiczne w to-. 32. Autor o sobie samym …, s. 68. Sprawozdania z posiedze Komisji Naukowych Oddziau PAN w Krakowie, 25(1981), nr 2, Kraków 1983, s. 270. Rozmowa z prof. Ryszardem unym, „Zustriczi”. Czasopismo studentów i modej inteligencji ukrai skiej w Polsce 5(1988), 34, nr 1-6, [Warszawa], s. 4-10. 34 „Znak” 11(1988), nr 395, s. 3-28. 35 „Tygodnik Powszechny” 43(1989), nr 29, s. 7. 36 Streszczenie „Sprawozdania z Posiedze Komisji Naukowych Oddziau PAN w Krakowie”, 36(1991), nr 1991, s. 93-94. Cay za tekst po ukrai sku zosta opublikowany w 43 !*!4$%, t. III, Kraków 1993, s. 150-155. 37 M.in. w „Ruchu Literackim” 24(1983), z. 3-4, s. 213-218, umieci prof. R. uny referat pt. Ukrainistyka w Krakowie wczoraj i dzi, co wiadczyo o powanym przygotowaniu rodowiska krakowskiego do otwarcia oddzielnej sekcji filologii ukrai skiej na UJ. 38 Zob. Ryszard uny: spis publikacji 1955-1997. 33.

(41) 38. MICHA ESIÓW. mie „Annales UMCS”, zatytuowanym Z pogranicza jzyków i literatur sowiaskich (Lublin 1996-1997, s. 427-440), dedykowanym mi na 70-lecie urodzin, czego si tylko mona domyle , bo ukadajcy bibliografi R. unego zaznaczyli na s. 49 tylko redaktora tomu, a nie ma tam informacji, komu ten tom by dedykowany. Tom ukaza si, niestety, ju po jego mierci, w r. 1998. By to ostatni jego konkretny dar przyja ni, wiadczcy o naszej wieloletniej wspópracy39. Profesor powanie zasuy si w dziele tworzenia kadr naukowych w zakresie ukrainistyki literaturoznawczej w Polsce powojennej, m.in. poprzez kierowanie odpowiednimi pracami naukowymi (sporód jego 25 wyksztaconych doktorów do ukrainistów zaliczy naley Wodzimierza Mokrego, Mikoaja Siwickiego i Helen Du -Fajfer). Uczestniczy w habilitacji obecnego profesora Wodzimierza Mokrego. To o nim napisa w dedykacji odrcznej, darujc mi odbitk swojego artykuu pt. Ukrainistyki krakowskiej pierwsze powojenne piciolecie (1991-1995)40. Pan Profesor Micha esiów zechce przyj i rzuci okiem na pierwszy wstpny raport o ukrainistyce krakowskiej i jej protagonistach, zwaszcza o tym, który za 5 dwunasta habilituje si w grudniu A.D. 1996 i szykuje si do zajcia stanowiska kierownika Katedry po niej podpisanym [tzn. R. unym, M. .] oraz Wiesawie Witkowskim, co mu si oczywicie od dawna naley. R. . 20.XI.96.. I jeszcze jedno moje wspomnienie, które mi mocno utkwio w pamici, z roku 1991. Uczestniczylimy razem w konferencji midzynarodowej nt. Ukraina – Zachód (Tenth Annual Conference: Ukraine and the West. Ukrainian Research Program at the Uniwersity of Illinois at Urbana-Champaigne) w nieduym miasteczku Champaigne-Urbana w ameryka skim stanie Illinois w czerwcu 1991 r., gdzie prof. R. uny wygosi, jako pierwszy, referat o ukrai skiej poezji XVIXVII wieku w kontekcie jej powiza z podstawami literatury religijnej wschodnich Sowian oraz o znaczeniu dla rozwoju ukrai skiej myli religijnej owego czasu41. Wtedy po raz pierwszy syszaem jego wielce poprawny wykadowy j-. 39 e to na moj cze , mona si tylko domyla , bo w spisie bibliografii zapomniano napisa dedykacj „Profesorowi Michaowi esiowowi w siedemdziesit rocznic urodzin tom ten powicaj przyjaciele i uczniowie”. 40 W „Zeszytach Naukowych UJ”, Prace historycznoliterackie 1996, z. 91, s. 73-86. 41 Pisaem o tym w artykule >6 4 \=4$, „!vv ~}Q~^v” 1991, 5 (314), [Warszawa], s. 11-13. „ _/^{ |/| ~\ _^\|~vq\ \_\?} _^\. `v^v ~q\\ < /\q|}\\ ~q?/^|`Q/Q~ _^\ ~^vq|}~ _\/<= XVI-XVII |Q. Qv <?´<` < \|q\?v>` ^/{q\.

(42) PROFESOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINISTA. 39. zyk ukrai ski. Poniewa mieszkalimy w pokojach naprzeciwko, widziaem jego ogromn pracowito , kiedy w wolnym czasie w swym pokoju pilnie co pisa czy poprawia – ale te chyba nigdy ze sob tak szczerze, bez popiechu, nie porozmawialimy, jak wtedy, daleko od Lublina i Krakowa, na przeciwlegej pókuli naszej Ziemi, bo wtedy mielimy wicej czasu i nie pieszylimy si. Ten pobieny i moe zbyt osobicie potraktowany esej o Ryszardzie unym jako badaczu i popularyzatorze spraw ukrai skich i ukrainoznawczych mog podsumowa nastpujco: Ryszard uny by nie tylko wyjtkowym powojennym rusycyst, zajmujcym si literatur rosyjskojzyczn, ale te solidnym badaczem i popularyzatorem tego, co mona nazwa ukrai skim pimiennictwem i duchowoci szczególnie okresu baroku, co wizao si i wspóistniao nierzadko z pimiennictwem polskim w pierwszej Rzeczypospolitej. Przyczyni si wszechstronnie i wielorako do rozwoju ukrainistyki w PRL-u i Trzeciej Rzeczypospolitej, tote ukrainist mona i naley go nazywa , bo niewtpliwie by mdrym polskim ukrainist. Na porzdn wszechstronn monografi o yciu i dziaalnoci jako ukrainisty i rzecznika spraw kultury narodu ukrai skiego w Polsce i szerzej w wiecie p. prof. Ryszard uny w peni zasuguje.. # ! (1927-1998) – ! /<=>/ #^o/|\^ `v^ ~q` _\^ |?\ _^\/|{q` <vv?/q} ^\|{|}\= Q/^vQ~^\= ~}Q~^\= <~>? _^`|?Q`Q` vvQ\ <~|`} q} \|/qq= _\_~^`<v ~^vq|}\ Q/^vQ~^` ~\?q\|Q, qv Q _\}|}\-~^vq|}` ?<v>\<?´<? >`q~` |Q\Q}. \v<\> Q\\, \ >\qv $\\ qv<?vQ` Qv\ ~^vq|Q\>, `|/qq qv~\?, \|q`} { _\_~^q _^v, ?q\|Q}| \ |Q\^ ~^vq|}\ Q/^vQ~^` }\ |Q\Q}, v ~^vq|}\\ v^\\ <\^/>v, \ ~ <qvq{ >^ <vvQ`\ qv <qvqq ? \|< _\}|}\ _|?\qq\ ~^vq|Q``.. Q/^vQ~^` |q` |\?´q Q\\ v|~. `|~| ?/v| qv?\\ <qv/qq _\/< ^\<?`Q~ ~^vq|}\ ^/{q\ ~>` Qv ~}Q~^` ~^vq|}\\ qv^\~, ? Q\>~ `| { |/^/q}\~^vq|}\ Q/^vQ~^q\ >\?`”. Tekst o podobnej treci pt. &44" 4 $4" *6!'4"

(43) 46 (1575-1647) by opublikowany w zbiorku ^/!'4 >6

(44) 4 \!, z. 1, Warszawa 1989, s. 85-96..

(45) 40. MICHA ESIÓW. { |QvQQ <?/^QvQ}| Qv\ ~?vv qv {\\ _^``}q/ \?/ |Qv?/qq ? qv_^>~ \^vq<~?vqq ~^vq\<qv?` `vQ`q\-qv~\?` \`q`} ~ _\}|}` ~q?/^|`Q/Qv, ~ ^v\? Qv =`q \|\`?\. 'v? ? }\>~ \qQ/|Q Qv\ ?`^vq ^v>/qQ` < {\\ `|Q~?vqq < ^\?/|q`v>` { \q\~>>` < v^` qv_`|? qv {\\ qv~\?` _^v.. PROFESSOR RYSZARD UNY (1927-1998) UKRAINIAN STUDIES SPECIALIST Summary Professor Ryszard uny was a specialist in Russian literary history, but he also investigated and popularized Ukrainian literature and ecclesiastical life from the past centuries in the context of Polish-Ukrainian cultural relationship. His scholarly works significantly enriched our knowledge of Ukrainian studies in post-war Poland – in particular the baroque era. This paper describes Professor uny’s positive approach to, and active fostering of, Ukrainian studies and setting up Ukrainian departments in Polish universities – Cracow and Lublin in particular. In view of this, the Professor’s letters and his personal dedications to close friends and colleagues are very interesting. It is clear, looking at these, that Professor uny was not only a specialist in Russian, but also in Ukrainian studies. Sowa kluczowe: Ryszard uny, literatura ukrai ska, rusycystyka, ukrainistyka, polsko-ukrai skie zwizki kulturowe.

(46) : `v^ ~q`, ~^vq|}v Q/^vQ~^v, ^~|`|Q`v, ~^vq|Q`v, _\}|}\-~^vq|} ~}Q~^q ?<v>\<?´<`. Key words: Ryszard uny, Ukrainian literature, Russian studies, Ukrainian studies, Polish-Ukrainian cultural relationship..

(47)