Ewa Maj, Czesław Maj
"Kto był kim w Drugiej
Rzeczypospolitej", red. nauk. prof.
Jacek M. Majchrowski, Warszawa
1994 : [recenzja]
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia 5, 243-244
1998
N iezw ykle bogate tw orzyw o zaw arte w tak szczupłych ram ach pozw ala dom agać się poszerzenia tych ostatnich. D latego z uw agą oczekiw ać będziem y kolejnej publikacji - tym razem obszerniejszej - pośw ięconej system om bezpieczeństw a m iędzynarodow ego, poszerzonej o te elem enty, które W. Paruch i K. T rem bicka św iadom ie pom inęli w swej pierw szej, pośw ięconej tem u zagadnieniu m onografii.
A g n ieszka P aw łow ska
K to b y ł k im w D ru g ie j R zeczyp o sp o litej, re d . n a u k . p ro f. J a c e k M . M a jc h ro w s k i
p rz y w s p ó łp ra c y G rz e g o rz a M a z u ra i K am ila S te p a n a , P o lsk a O fic y n a W y d a w n ic z a „ B G W ” , W a rs z a w a 1994, s. 580.
Od czterech lat znajduje się w obiegu naukow ym dzieło znanych historyków i politologów krakow skich. K siążka stanow i am b itn ą próbę opracow ania biogram ów ludzi przodujących na polskiej scenie politycznej okresu m iędzyw ojennego, ja k też osób, które o w ielk ą politykę tylko się otarły, odchodząc następnie od je j czynnego upraw iania. A utorzy zadali sobie trud prześledzenia ich losów naw et w ów czas, gdy bohaterow ie biogram ów staw ali się zw ykłym i obyw atelam i.
O m aw iana praca składa się z dw u w ydanych łącznie tom ów , podzielonych na dziesięć części. C zęść pierw sza, opracow ana przez prof. Jacka M. M ajchrow skiego, zaw iera biogram y członków R ady R egencyjnej, N aczelnika Państw a oraz Prezydentów RP. W części drugiej, przygotow anej przez Jerzego G ołębiow skiego, cz ytelnik znajdzie biogram y członków Rady M inistrów , z w yłączeniem M inisterstw a Spraw Z agranicznych, M inisterstw a Spraw W ew nętrznych i M inisterstw a Spraw W ojskow ych, które potrak to w ane zostały odrębnie. Jó z e f Ł aptos i A ndrzej M ania opracow ali część trzecią, p o św ię c o n ą osobom zw iązanym z M SZ i przedstaw icielom Polski za granicą. C zęść czw arta, przygotow ana p rzez G rzegorza M azura, zaw iera dane b iograficzne członków D ow ództw a W ojska Polskiego. W opracow anej przez A ntoniego D udka części piątej zam ieszczono inform acje biograficzne dotyczące m inistrów spraw w ew nętrznych oraz podległych im służb, w tym Policji Państw ow ej i K orpusu O chrony P ogranicza. W części szóstej, k tó rą opracow ał J. M. M ajchrow ski, prezentow ane są biogram y członków Sądu N a jw yższego, N aczelnego T rybunału A dm inistracyjnego oraz prezesów N ajw yższej Izby
K ontroli Państw a. C zęść siódm ą, p rzygotow aną przez A. D udka, pośw ięcono osobom pełniącym funkcje w ojew odów . Z am ykająca tom pierw szy część ósm a, opracow ana przez J. M. M ajchrow skiego, zaw iera dane biograficzne osób kierujących praw nie uznanym i zw iązkam i w yznaniow ym i.
Tom II o tw iera część IX, zredagow ana przez C zesław a B rzozę, pośw ięcona perso nalnem u składow i Sejm u. K ończy ten tom część X, w opracow aniu J. Ł aptosa i A. M ani, dotycząca składu Senatu.
N iew ątp liw ą z a le tą każdej części je s t poprzedzenie je j w stępem o w ybitnych w alo rach porządkująco-inform acyjnych. Inform acje te stan o w ią w ażn ą w skazów kę um ożli w iając ą k orzystanie z treści poszczególnych tom ów . W arto też w spom nieć o w zbogaceniu w iększości biogram ów o zdjęcia osób, których inform acja dotyczy. N a uw agę zasługuje rów nież sprzyjające orientow aniu się w treści, zam ieszczenie indeksu osobow ego, p o dzielonego na dw ie części, w edług zaw artości tom ów.
A utorzy przedstaw ili łącznie 2929 biogram ów członków rządu, parlam entu, w ładz w ojskow ych, organizacji religijnych. Podjęli tytaniczny w ysiłek zaprezentow ania osób, które odegrały rolę w polskim życiu politycznym . Przy tak pow ażnym przedsięw zięciu
zagubione zostały niektóre postaci. Przykładow o brakuje inform acji o arcybiskupach K arolu H ryniew ieckim i E dw ardzie R oppie (ten ostatni w ym ieniony został we w stępie do części X III) oraz biskupie E dw ardzie O ’R ourke.3 P ojaw ić się rów nież m o g ą w ątp li w ości co do braku części pośw ięconej ideologom publicystom partii polity czn y ch , którzy z różnych przyczyn nie znaleźli się w strukturach w ładzy państw ow ej, a m im o to ich rola p o lityczna była znacznie w iększa niż niektórych posłów . W ten sposób poza obszarem zainteresow ania znaleźli się, przykładow o, J ó z e f H łasko, A d o lf N ow aczyński, M arian Z dziechow ski. U w aga byłaby bezzasadna, gdyby A utorzy zdecydow ali się na zaw ężenie tytułu przez dodanie podtytułu. Przyjęty ty tu ł pozw ala oczekiw ać inform acji biograficznych o ludziach kultury, nauki, generalicji.
Jak każda praca naukow a o charakterze inform acyjnym , także i recenzow ane dzieło n ie je s t w olne od uproszczeń i pom inięć. N iew ątpliw ym w zbogaceniem części IX i X stałoby się uzupełnienie ich o w ykazy list w yborczych, zaw ierające num er i nazw ę, lub nazw y partii tw orzących listy. W pew nym stopniu u łatw iłoby to identyfikację przynależności partyjnej posłów i senatorów . D ane dotyczące tych osób z a w ierają prace K arola, W itolda i T adeusza R zepeckich,b A licji B ełcikow skiej0 oraz inne publikacje dotyczące inform acji na tem at składu personalnego instytucji państw ow ych oraz k o śc iel nych w II R zeczypospolitej.
Do kontrow ersyjnych inform acji zaw artych w recenzow anej pracy należy na p rzykład sugestia, iż rozłam w Z w iązku L udow o-N arodow ym , dokonany p rzez E dw arda D ubano- w icza, m iał m iejsce w 1922 roku, podczas gdy „grupa D ubanow icza” w y stąpiła z ZLN w lecie 1919 r.
N iezależnie od poczynionych w yżej uw ag recenzow ane dzieło zasługuje na zain teresow anie i stać się pow inno w ażnym w kładem w poznaw anie dziejów D rugiej R zeczy pospolitej poprzez biografie osób zw iązanych z je j istnieniem . S łow a krytyczne nie m ogą przesłonić niew ątpliw ego osiągnięcia, ja k im stało się przygotow anie i w ydanie tak istotnej oraz niezbędnej publikacji. P rzyczynia się to dzieło do p oszerzenia w iedzy o skom plikow anych dziejach polskiego m iędzyw ojnia.
E w a M aj, C zeslaw M aj
W łodzim ierz M alen dow sk i, Z im na wojna: sprzeczności, ko n flikty i p u n k ty k u l m inacyjne w radziecko-am erykańskiej rywalizacji, W yd aw n ictw o U niw ersytetu im. A dam a M ick iew icza, Poznań 1994, s. 311.
Stosunki m iędzynarodow e po II w ojnie św iatow ej zostały zdom inow ane przez ry w alizację am erykańsko-radziecką, która doprow adziła do w ykształcen ia się now ego a Zob. ks. S. Wilk, Episkopat Kościoła katolickiego w Polsce w latach 1918-1939, Warszawa 1992.
b T. Rzepecki, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku. Z życiorysam i i podobiznam i 311
posłów sejmowych, mapą okręgów wyborczych, Poznań 1920; T. Rzepecki, K. Rzepecki, Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej 1922-1927, Poznań 1923; id. Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej 1928-1933, Poznań 1928.
c A. Bełcikowska, Stronnictwa, partie, unie, federacje, kluby polityczne na ziem iach
polskich i ich program w 1921 r., Warszaa 1921 (wyd. popr. W arszawa 1923).
