Beata Krakowiak
P R O G R A M Z A J Ę Ć D Y D A K T Y C Z N Y C H Z P R Z E D M I O T U „ P I L O T A Ż I P R Z E W O D N I C T W O T U R Y S T Y C Z N E ” N A S T U D I A C H Z G E O G R A F II T U R Y Z M U I H O T E L A R S T W A N A U L L E P R O G R A M M E D E S A C T I V I T É S D I D A C T I Q U E S A U S U J E T „ P I L O T A G E E T S E R V I C E S D E G U I D E ” A U X É T U D E S D E L A G É O G R A P H I E D U T O U R I S M E E T D E L ’H Ô T E L L E R I E À L ’U N I V E R S I T É D E Ł Ó D Ź T H E C U R R I C U L U M O F T H E ‘C O U R I E R A N D T O U R I S T G U I D E J O B S ’ S U B J E C T A T T H E G E O G R A P H Y O F T O U R I S M A N D H O T E L M A N A G E M E N T S T U D I E S A T T H E U N I V E R S I T Y O F L Ó D ŹP ilo ta ż i p rz e w o d n ic tw o to p rzed m io t re a liz o w a n y na III roku stu d ió w w ra m ach bloku z a g ad n ień tu ry sty cz n y ch . Z g o d n ie z pro g ram em stu d ió w n a tej sp e c ja ln o śc i na o m ó w ie n ie p o d staw o w y ch treści z zakresu p rezen to w an eg o p rzed m io tu p rz e w id z ia n o 10 spotkań (20 g o d z.) o ra z d w u d n io w ą w y cieczk ę k ra jo z n a w c z ą . S p o tk an ia m a ją c h a ra k te r k o n w ersato riu m . P o zw ala to n a ak ty w n e u c z e stn ic tw o stu d e n tó w w p ro cesie n au c z a n ia i sam o d zieln e ich w n io sk o w an ie. T aki sp o só b p ro w a d z e n ia z a jęć u łatw ia fakt, że prak ty czn ie k ażd a z osó b b io rących u d z ia ł w ćw ic z e n ia c h u c z estn iczy ła w w y cieczce tu ry sty czn ej i w y o b raża so b ie, n a czym p o le g a p rac a p ilo ta czy p rzew o d n ik a , a p o n ad to , ja k o p o te n c ja l ny tu ry sta , p o sia d a o k re ślo n e o cze k iw an ia w o b ec osó b p ełn iący ch tak ie fu n k cje.
C elem ogó ln y m ć w icze ń je s t z a p o zn an ie stu d e n tó w z zak resem o b o w iązk ó w p ilo ta i p rz e w o d n ik a o ra z s p e c y fik ą p racy w obu zaw o d ach , w y k ształcen ie w ła ś ciw y ch p o staw w o b e c k lien tó w , a p o n ad to w y ro b ien ie u m iejętn o ści i naw y k ó w z w iąza n y ch z o b słu g ą g ru p tu ry sty czn y ch .
W tra k c ie k o le jn y ch zajęć re alizo w an e s ą o p isan e poniżej treści m e ry to ry czn e i ce le szczeg ó ło w e.
1. P ilot, p rzew odnik - szczegółow y zakres praw i obow iązków . Sposób u zyskiw ania upraw nień
G łó w n y m celem ć w iczeń je s t z d e fin io w a n ie obu profesji o ra z p rzy p isan ie z ad a ń o so b o m u p raw iają cy m te zaw ody. Isto ta rozw ażań sp ro w ad za się tu do w sk a z a n ia ró żn ic p o m ię d zy o b o w iązk am i p ilo ta o ra z p rzew o d n ik a, a tym sa m ym u sta le n ia zak resu czy n n o ści p rze z nich w y k o n y w an y ch .
U sta w a o u słu g ach tu ry sty czn y c h z 29 sie rp n ia 1997 r. o k re śla, iż pilotem lub p rz e w o d n ik ie m tu ry sty czn y m m oże być o so b a, k tó ra m usi p o siad ać sp c cjan e u p ra w n ie n ia . W ażn e w y d a je się zatem u św iad o m ien ie stu d en to m w aru n k ó w , j a kie p o w in n y być sp e łn io n e , aby u p raw n ien ia, o których m ow a, m o żn a b y łoby o trzy m ać. W śró d k ry te rió w fo rm aln y ch (d o ty czący ch m. in. w ieku, w y k sz ta ł cen ia, stan u z d ro w ia ) sz c z eg ó ln ie z a a k c en to w ać należy p o trzeb ę o d b y cia szk o lenia (te o re ty c zn e g o i p rak ty c zn eg o ) o ra z p o zy ty w n eg o zd an ia eg zam in u , który tym sam ym p o tw ie rd z a z d o b y cie p o d staw o w y c h k w alifik ac ji, g w aran tu jąc y ch w ła śc iw e św ia d c z e n ie u słu g w o b e c k lien tó w - u czestn ik ó w zo rg a n izo w a n y ch w y cieczek tu ry sty cz n y ch .
R z e te ln a w ie d z a i u m ieję tn o ści zd o b y te w c zasie trw a n ia szk o len ia w z n a czący m sto p n iu d e c y d u ją o su k cesie p rzyszłego p ilo ta (p rzew o d n ik a), ch o ć o s ta te c zn ie o nim nie p rz e są d zają. D o u p raw ian iu teg o zaw odu w sk az an e je s t b o w iem p o sia d a n ie o d p o w ie d n ich p red y sp o zy cji o raz cech o so b o w y ch . Z ad an iem stu d e n tó w je s t stw o rz e n ie m o d elo w eg o w zo rc a p ilo ta i p rzew o d n ik a (sy lw etk i z a w o d o w e j) p o p rz e z p rz y p isa n ie m u cech, ja k im i p o w in ien się legitym ow ać.
Z a w y k o n y w an e o b o w ią zk i pilotow i i p rzew o d n ik o w i p rz y słu g u ją o k reślo n e p raw a (np. p raw o do w y n ag ro d ze n ia, praw o do św iad czeń ). Ich u św iad o m ien ie m oże p o m ó c przy szły m ad ep to m tej sztuki ich e g zek w o w an ie lub n e g o cjo w an ie lepszych w a ru n k ó w um ow y.
2. Ź ródła w iedzy krajoznaw czej pilota, przew odnika
W y ja zd y w ró żn y ch k ieru n k ac h , p o k o n y w an ie n ow ych tras, z w ied zan ie m ie jsc o w o śc i i m ie jsc, k tó re m o g ą być p ilo to w i ob ce, s tw a rz a ją k o n ieczn o ść cią g łe g o zd o b y w a n ia now ej o raz p o g łę b ia n ia p o siad an ej w iedzy. N aw y k sam o k sz ta łc e n ia p o w in ie n być z re s z tą je d n ą z cech c h a ra k tery zu jąc y ch p ilo ta czy p rz e w o d n ik a p o d c h o d z ą c eg o do sw ojej p racy p o w ażn ie. N ajlep szy m zap leczem d la o so b y tru d n ią c e j się tym z ajęciem je s t tzw . b ib lio te c z k a p ilo ta i p rz e w o d nika. P od tym fach o w y m p o jęciem w rzeczy w isto ści k ry je się po tężn y ch ro z m ia ró w b ib lio tek a, k tó ra m usi b yć cią g le u zu p e łn ia n a n ow ym i pozy cjam i. W y d a je się zatem n ie m o ż liw e p o d an ie p ełn eg o spisu literatu ry zalecan ej do p rz e czy tan ia. M o ż n a je d n a k w sk azać p race o ra z serie w y d aw n icze, p o m o cn e bez w zg lęd u n a tra sę w y jaz d u tu ry sty czn e g o i ch a ra k te r grupy. W śród polecanej litera tu ry z n a jd u ją się:
- p race o ch a ra k te rz e ogólnym (en cy k lo p ed ie, sło w n ik i, leksykony),
- o p racow ania specjalistyczne (album y, przew odniki, inform atory, foldery, c z a so p ism a),
- w y d a w n ic tw a kartograficzne (m apy topograficzne, turystyczne, atlasy i m a py sam o ch o d o w e, m apy sp ec ja listy c z n e, plany m iejsco w ści).
O p ró c z w y m ien io n y c h , źródłem w iedzy k rajo zn aw czej s ą tak że c o ra z licz niej re p re z en to w a n e na n aszym rynku czaso p ism a tu ry sty czn e, film y g e o g raficz ne, slajd y , z d jęc ia, p ro g ram y k o m p u tero w e, In tern et, płyty C D itd.
C elo w e w y d aje się tak że w sk a zan ie m iejsc, w których m o żliw e j e s t o trzy m anie w y d a w n ic tw lub przy d atn y ch m a te riałó w n ieo d p łatn ie, np. targi tu ry s ty czn e, b iu ra prom ocji tu ry sty czn e j, cen tra in fo rm acji tu ry sty czn ej, b iura o b sługi ruchu tu ry sty czn eg o itd.
3. C zynności zw iązane z obsługą im prez turystycznych
W czasie zajęć szczeg ó ło w ej an alizie p o d d aje się trzy etap y p racy pilota: - o d p ra w a w b iu rze o rg an izu jący m w yjazd,
- re a liz a cja im prezy, - ro z lic z e n ie im prezy.
O m ó w ien ie p ierw szeg o etapu z m ie rza do p o zn an ia p o ję cia „o d p ra w a p ilo ta ” o ra z d o k u m en tó w (w y g ląd , zaw arte in fo rm acje, w y k o rzy stan ie) niezb ęd n y ch do p ra w id ło w e g o p rze p ro w a d ze n ia im prezy. W śród nich s ą m. in.: p rogram im p re zy, lista u czestn ik ó w , eu ro lista , v o u ch er, p o tw ierd ze n ia p rzy jęty ch do realizacji św iad c zeń , czeki p o d ró żn e, p o lisa u b ezp iecze n io w a. P onadto, w toku zajęć stu denci m a ją za zad an ie u stale n ie listy in fo rm a cji, k tóre pilot po w in n iem uzyskać w biu rze, aby nie m ieć p ro b le m ó w z re a liz a c ją im prezy (np.: lim it kilo m etró w , m ie jsca i c h a ra k te r re a lizo w a n y ch św iad czeń , form y p łatn o ści za św iad cze n ia, a d re sy i te le fo n y k o n tak to w e).
D rugi eta p pracy p ilo ta je s t n ajb ard ziej o d p o w ie d z ia ln y i ro zb u d o w an y c z a sow o. R ó w n ież i o m ó w ien ie zag ad n ień d o ty czący ch realizacji im prezy tu ry s tycznej w y m ag a w nikliw ego scharakteryzow ania czynności w ykonyw anych p rzez p ilo ta w czasie je j trw an ia. D otyczy to m. in.: p o stę p o w an ia na zb ió rce p ie r w sz eg o d n ia im prezy, p rz e k raczan ia g ran icy państw , k w atero w an ia w o b iek cie tu ry sty czn y m , pobytu w placów kach żyw ieniow ych, realizacji program u im prezy.
O sta tn ia część pracy p ilota o d b y w a się ju ż po zak o ń czen iu im prezy. N a p o d sta w ie z g ro m ad zo n y ch ra ch u n k ó w d o k o n u je on ro zlicze n ia w y cieczk i, a na p o d sta w ie a n a liz y p rzeb ieg u im prezy je j p o d su m o w an ia. O m aw ia jąc ten etap pracy p ilo ta stu d en ci p o z n a ją p o w sz ech n ie uży w an e druki - ro zlicz en ie im prezy o ra z sp ra w o z d a n ie (ra p o rt) z im prezy.
4. M etodyka pilotow ania i oprow adzania grup turystycznych. K om en tarz turystyczny i inne form y przekazu inform acji
P re z e n to w a n y z ak res tem aty c zn y je s t śc iśle p o w iązan y z zag ad n ien iam i d o ty czący m i re a liz a cji im prezy tu ry sty czn ej. P ilo to w a n ie trasy i w sp ó łp raca z k ie row cą, u d z ie la n ie in fo rm acji o rg an iz acy jn y ch o raz d o ty czący ch trasy i zw ie d z a nych m iejsc , czu w an ie n ad reakcjam i grupy i je j o g ó ln o lu d zk im i po trzeb am i to ty lk o n ie k tó re z zag ad n ień o m aw ian y ch w c zasie spotkań. W iele p o w in n o ści, ja k ie m a d o sp e łn ie n ia w o b ec grupy o so b a za n ią o d p o w ied zia ln a zm u sza do p recy zy jn eg o u sta le n ia co, kiedy, gdzie i w ja k i sp o só b w y k onyw ać, aby sp ro s tać o c zek iw an io m tu ry stó w i o siąg n ąć og ó ln e z a d o w o len ie grupy.
Jed n y m z w a żn iejszy ch , bo b u dujących au to ry tet p ilo ta i p rzew o d n ik a, o b o w iązk ó w je s t p rzek azy w an ie w iedzy o kraju, reg io n ie, m iejscu czy o b iek cie z n a jd u jący m się na trasie. C zy n n o ść ta je s t w a ż n a tak że dlateg o , że m otyw p o z n aw czy j e s t je d n y m z g łów nych p o w o d ó w w yjazdu tu ry sty czn eg o . D la o d b io r có w isto tn y je s t za ró w n o d o b ó r in fo rm acji (rzeczo w e, ciek a w e), ja k i sp o só b ich p rz e k a z an ia (z ro z u m ia ły ję z y k , p o łączen ie w rażeń słu ch o w y ch z w rażen iam i w zro k o w y m i, p o g ląd o w o ść). O m a w iając cech y d o b reg o kom en tarza tu ry sty c z n ego, w tra k c ie ćw ic zeń z w raca się także uw agę na inne źró d ła in fo rm acji, które m o g ą ro zszerzy ć zakres w iedzy turysty, w y jaśn ić pew n e z jaw isk a, czy w reszcie u trw alić p rzek azan e in fo rm acje. Przykładam i innych form przekazu w ied zy są np. film y w id eo d o ty c ząc e o d w ied zan y ch m iejsc, a o d tw arzan e w au to k arze, k a sety z m u z y k ą c h a ra k te ry s ty cz n ą dla d anego regionu, in fo rm ato ry i plany, które b ezp łatn ie o fe ru ją biura in fo rm acji tu ry sty czn ej, sch em aty czn e trasy w ycieczek z z azn aczo n y m i m iejsc am i, które g o d n e s ą uw agi lub tylko tym i, które s ą o d w ied za n e p rze z g rupę. N ie z w y k le w ażn e je s t zw ró cen ie stu d en to m uw agi, że w szy stk ie w y m ien io n e źró d ła w iedzy m a ją ro zb u d zać w śród u czestn ik ó w w y cieczki „ a p e ty t” na p ra w d z iw ą turystykę ( L i p s k a i in. 1992), do czeg o p o w i nien d ąży ć p ilo t i p rzew odnik.
5. E lem enty psychologii turystyki
O b c o w a n ie z tu ry sta m i w y m aga z n ajo m o śc i p o d staw o w y ch zag ad n ień z za kresu p sy ch o lo g ii sp o łeczn ej człow ieka. Z a n a jw a ż n ie jsz e uznać należy p o z n a nie p o trzeb ludzkich i d ążen ie do ich z a sp o k o jen ia (p o trzeb y fizjo lo g iczn e, b ez p ie c z e ń stw a , przynależności i m iło ści,szacu n k u i s a m o u r z e c z y w is tn ie n ia - P r z e - c ł a w s k i 1996).
W cz a sie z a ję ć w ażn e w y d aje się tak że u św iad o m ien ie m o tyw ów , ja k im i k ie ru ją się tu ry ści w sw o ich podró żach tu ry sty czn y ch . Ich p o z n an ie sp rzy jać m oże sp e łn ien iu o czek iw ań u czestn ik ó w grupy. N a jp e łn ie jsz ą listę m o ty w ó w tu ry sty czn y ch p o d aje K. P r z e c ł a w s k i (1996). S ą w śród nich m otyw y p o
zn aw c ze, p o trz e b a zm ian y m ie jsc a p obytu, sp ęd zen ie czasu z blisk im i, zaw arcie n o w y ch z n a jo m o śc i, sp ro sta n ie o b o w iązu ją cy m stere o ty p o m , z asp o k o je n ie p o t rzeb em o c jo n a ln y c h i e stety cz n y ch , z a sp o k o je n ie p o trzeb b io lo g iczn y c h .
N ie z a le żn ie od m o ty w ó w p o d ró żo w an ia, u c zestn icy grup s ta n o w ią różne typy o so b o w o śc i pod w zg lęd em tu ry sty c zn y m . W śród nich m ożna sp o tk ać pseu- d o tu ry stó w (tu ry sta „w itry n o w y ” , „ h a n d lo w ie c ” ), tu ry stó w n iep rzy g o to w an y ch (p asy w n y , sn o b , e n tu z ja sta ) i p rz y g o to w an y ch (p o sz u k iw a c z p o lo n ik ó w , m iło ś n ik h isto rii, m iło śn ik sz tu k i) — Z. P i e t r a s i ń s k i (1 9 8 5 ). P o zn an ie p rz e z stu d e n tó w ró żn y ch ty p ó w tu ry stó w m a lepiej p rzy g o to w ać ich do p racy z u c z e s tn ik a m i w y cieczk i i u łatw ić z nim i k o ntakt.
6. G rupa - cechy i zasady funkcjonow ania. K ierow an ie grupą
O b słu g u ją c im prezy w y jazd o w e lub p rzy jaz d o w e zaró w n o pilot, ja k i p rz e w o d n ik m a do c z y n ie n ia ze z b io rem różnym o so b o w o ści tw o rzący ch g rupę. T a p o w sta ła w sp o só b p rz y p ad k o w y sp o łec zn o ść je s t o g ra n ic z o n a liczeb n ie, a n o n i m ow a, k ró tk o trw a ła , a p rzed e w szy stk im n ie p o w tarzaln a ( K r u c z e k 1998). K a ż d a g ru p a tu ry sty c z n a fu n k c jo n u je na zasa d zie je d n o m y śln o śc i (k ażd y u c z e s tn ik m a tak ie sam e p raw a), e m o c jo n aln o ści (d z ia ła n ia sp o n ta n iczn e, n ie p rz e m y ślan e, nie z o rie n to w a n e n a ro z w iąza n ie p ro b lem u ) i burzy m ó zg ó w (in aczej - logiki k o le k ty w n e j). P o zn an ie cech g ru p y i m e c h an izm ó w je j zach o w ań m oże o k aza ć się p o m o cn e w cz a sie k ie ro w a n ia ta k ą sp o łe c z n o śc ią o ra z p o ja w ie n ia się sy tu acji tru d n y c h .
P rzyszli p ilo ci i p rz e w o d n ic y p o w in n i z w ró cić ta k ż e u w ag ę na p o stę p o w a nie, ja k ie m usi c e c h o w a ć p rzy w ó d cę grupy. Ja sn o sp re cy zo w an e cele do re a li zacji, in fo rm o w a n ie o nich tu ry stó w , k o n sek w en tn e d zia ła n ie z m ie rz a jąc e do ich o sią g n ię c ia , sam o d y sc y p lin a , sta n o w czo ść i d y stan s w o b ec u c zestn ik ó w to ty l ko n iek tó re z c e ch , które m o g ą z ap ew n ić p ro w a d ząc em u g ru p ę au to ry te t i sz a cunek.
O so b n y p rze d m io t an a liz y w trak cie z a jęć s ta n o w ią k o n flik ty p o ja w ia ją c e się w g ru p ie. U ich p o d ło ż a leżą k o n flik ty in tere só w (ró żn e cele), ad a p ta c y jn e (np. ró żn y w iek tu ry stó w ) i k o n flik ty p o staw (np. różny św ia to p o g ląd ). B liższa c h a ra k te ry s ty k a p o sz cze g ó ln y ch k o n flik tó w m a p rzy g o to w ać stu d e n tó w do ich łag o d ze n ia, a w m iarę m o żliw o ści do z a p o b ie g a n ia ich p o w stan iu .
7. S ytu acje p roblem ow e
W tra k c ie trw a ją c e j k ilk a czy k ilk an ście dni im prezie z d a rz a ją się sy tu a cje n ie p rz e w id z ia n e i tru d n e . D o tak ich n a le ż ą m. in. aw a ria au to k a ru , ch o ro b a u c z e stn ik a g ru p y , k ra d z ie ż p a sz p o rtu itp. W k o n se k w e n cji p ro w a d z ą o ne do p o ja w ie n ia się d alszy ch p ro b lem ó w , np. n iem o żliw o ści z re a liz o w an ia ja k ie g o ś
pu n k tu p ro g ra m u , o p ó ź n ie n ie p rzy jazd u na p o siłek lub do hotelu, a d alej do n ie z a d o w o le n ia g ru p y i nie n ajlep szy ch n a stro jó w je j u czestn ik ó w . U m ie ję tn o ść w y jśc ia z z a istn ia łe j sy tu a c ji p ro b lem o w ej o k azu je się nie lada sztuką. T ym sam ym n ie z m ie rn ie w ażn y m w y d aje się u św ia d am ian ie stu d en to m m o żliw o ści p o ja w ie n ia się tak ich sy tu acji i w raz z nim i p o szu k iw an ie o p ty m a ln y ch ro z w iązań w y jśc ia z o p resji. Z a ję c ia o p arte na zasad zie stu d iu m p rzy p ad k ó w o d b y w ają się w kilku g ru p a ch , a k ażda z nich m a do ro z w ią z a n ia inny p ro b lem . P o sz u k iw a n ie w y jśc ia o d b y w a się p o p rz ez o c en ę sy tu acji, u św ia d o m ie n ie p ro b le m u g ru p ie , p o d ję c ie k o n k retn y ch d ziałań oraz, w m iarę m o żliw o ści, z re k o m p e n so w an ie e w e n tu a ln y c h strat u czestn ik o m im prezy. P re z e n ta c ja na forum całej g ru p y ro zw iązań p o szczeg ó ln y ch p ro b le m ó w d aje przegląd n ajczę ściej sp o ty k a nych sy tu acji p ro b le m o w y ch o raz p o zw ala na d y sk u sję nad spo so b am i ich ro z w iązy w an ia.
N a p rak ty czn e p o z n an ie p racy p ilota i p rz e w o d n ik a p o zw ala d w u d n io w a w y cie c z k a k ra jo z n a w c za , w trak cie której stu d en ci m a ją o k azję p ilo to w ać trasę i o p ro w a d z a ć po m iastach o ra z z n a jd u jąc y ch się w nich o b iek tach tu ry sty c z nych. P o n ad to s ą oni o d p o w ie d z ia ln i za k w ate ro w an ie g ru p y w o b iek cie n o c le gow ym o raz, w ram ach ze b ran y ch fu n d u szy , re g u lo w an ie w szelk ich p łatn o ści (n o c le g , b ilety w stę p ó w i in.). W p rzypadku p o ja w ie n ia się sytuacji tru d n y ch zm u szen i s ą tak że do sa m o d z ie ln e g o ro z w iązy w an ia p roblem ów .
B ęd ąc w cz a sie trw a n ia w ycieczk i p ilo tem , p rzew o d n ik iem i u czestn ik iem im prezy stu d e n c i m a ją m o żliw o ść p o ró w n y w a n ia i o c e n ia n ia sw o ich kolegów , c z e rp a n ia z n ich w z o ró w o raz k o ry g o w an ia sw oicli i ich ew e n tu aln y ch błędów .
P o d su m o w an iem za g a d n ie ń realizo w an y ch w czasie zajęć k am eraln y ch i te renow ych je s t k o lo k w iu m . P o zy ty w n e je g o z a lic z en ie je s t ró w n o zn aczn e z p o sia d an ie m p o d staw o w ej w ied zy i um iejętn o ści z zak resu pilotażu i p rz e w o d n ictw a.
O so b y z a in te re so w a n e uzysk an iem u p raw n ień p ilo ta w y c ie c z ek m o g ą u czes tn iczy ć w k o lejn y m , p rak ty czn y m , e tap ie szk o len ia, ja k im j e s t d w u ty g o d n io w a w y c ie c z k a (fa k u lta ty w n a ) w n ajb ard ziej eg zo ty czn e zakątki n aszeg o k raju, p o ło żo n e w z d łu ż w sch o d n ie j g ran icy p aństw a. „P o lsk a w sc h o d n ia ” , bo ta k ą n a z w ę n a d a n o tej im p re zie , o d b y w a się n a p o d o b n y ch zasad ach , ja k o m ó w io n a p o p rze d n io . S tu d en ci s ą o d p o w ied zialn i za p rzeb ieg im prezy - p ilo tu ją trasę, p rz y g o to w u ją w y stą p ie n ia d o ty cz ące zag ad n ień ty p o w y ch dla d an eg o regionu lub m iejsca , o p ro w a d z a ją po m iastach i o b iek tach , k w a teru ją, z a ła tw ia ją sp raw y fin an so w e, o rg a n iz u ją czas w o ln y itd.
W y c ie c zk a ta p o z w a la zm ierzy ć się z różnym i sy tu acjam i p ro b lem o w y m i, o ce n ić s w o ją w ie d zę, u m ie jętn o śc i i p rzy d atn o ść do zaw o d u pilota. W y jazd m a tak że d u ży w a lo r p o zn a w czy , a je d n y m z je g o celó w je s t zac h ę ce n ie stu d e n tó w do p o z n a w a n ia w ła sn e g o kraju.
P ro g ram stu d ió w na sp ecjaln o ści z g e o g ra fia tu ry zm u i h o te la rstw a , u w z g lę d n ia ją cy w ram ach k sz ta łc e n ia p rzed m io ty : g e o g ra fia tu ry sty c z n a P o lsk i, re g io n y tu ry sty c z n e św iata , o rg a n iz a c ja im p rez tu ry sty czn y ch , k ra jo zn aw stw o , ele m e n ty p sy c h o lo g ii w tu ry sty c e i inne, o raz liczne w y jazd y te re n o w e (w tym : P olska w sc h o d n ia , re g io n y tu ry sty c z n e św iata ) p o zw o liły K a ted rze G eo g rafii M iast i T u ry z m u u zy sk ać u p ra w n ie n ia do k sz ta łc e n ia p rzy szły ch p ilo tó w w y c ie czek. T ym sam ym stu d en ci, k tó rzy o d b ę d ą w szy stk ie z a ję c ia o b ję te p ro g ram em szk o len ia , m o g ą zd a w a ć eg zam in przed u p ra w n io n ą k o m isją , a po u zy sk an iu p o z y ty w n e g o w yniku uzyskać d o k u m en ty p o tw ie rd z a ją ce p o sia d a n e u p raw n ien ia.
L iteratura p olecan a studentom
A r g y 1 e M.. 1991, Psychologia stosunków międzyludzkich, PWN, Warszawa.
B o c h e ń s k a M. , B u j a k K., 1975, Uwagi dotyczące motywów uprawiania turystyki, „Ruch Turystyczny”, nr 1, s. 1 9 -3 1.
C i a 1 d i n i R., 1999, Wywierania wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
K r u c z e k Z., 1998, Pilotaż wycieczek zagranicznych, PUS M entor, Kraków. K u c B., 1983, Trudna sztuka organizowania, IWZZ, Warszawa.
L i p s k a A., S w i ą t e c k i A., W a n d o w i e ź W., 1992, Poradnik pilota wycieczek za
granicznych, Wyd. Dino, Warszawa.
P i e t k i e w i c z E., 1988, Dobre obyczaje w turystyce, O środek D oskonalenia Kadr Orbis, Warszawa.
P i e t r a s i ń s k i Z., 1985, Psychologia dla pilotów turystycznych (zagadnienia wybrane), O środek Kształcenia Kadr, Orbis, Warszawa.
P i ś k o S., R a c i b o r s k i J., 1998, Wprowadzenie do ustawy o usługach turystycznych. Po
radnik praktyczny, UKFiT, Warszawa.
P r z e c t a w s k i K., 1996, Człowiek a turystyka. Zarys socjologii turystyki, Kraków.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych.
Dr Beata Krakowiak
Katedra Geografii Miast i Turyzmu Uniwersytet Łódzki
ul. Kopcińskiego 31 90-142 Łódź
Wpłynęło: 23 listopada 1999 r.
