Prof. dr hab. Erhard Cziomer. Wystawa z okazji jubileuszu 40-lecia pracy naukowej

(1)

HIHIIHIIC/KIMIII

E rh a rd C z io m e r

HISTDHIfl NIEMIEC

WSPÜtCZESNYCH

P O L I T Y K A Z A G R A N I C Z N A N I E M I E C KONTYNUACJA I ZM IANA PO ZJED N O C Z EN IU ZE SZCZE6Ó LN Y M U W Z eL fD N IE N IE M POtlTYKI EUROPEJSKIEJ I TRANSATLANTYCKIEJ

Erh ard C ziom er

Krakowskie Studia M iędzynarodowe U N I A E U R O P E J S K A M I E D Z Y P O L I T Y K A W S C H O D N I Ą A P A R T N E R S T W E M W S C H O D N I M

$

PO LIT YK A Z A G R A N I C Z N A N I E M I E C W D O B IE N O W Y C H W YZ W AŃ GL OB ALIZACJI. BEZP IE CZEŃ STW A M I Ę D Z Y N A R O D O W E G O O R A Z IN T E G R A C J I EU ROPEJSKIEJ P O 2 0 0 5 ROK U PROFESOR ERHARD CZIOMER W y b ra n e p u b lik a c je p ro fe so ra E. C z io m e ra

Człowiek tylko wtedy jest szczęśliwy,

gdy interesuje się tym, co tworzy

E r i c h F r o m m

T ro f. dr hab. Grhard Cziomer

Wystawa przygotowana przez Bibliotekę Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Oficynę W ydawniczą AFM

D ziękujemy za pomoc: Olegowi Aleksejczukowi, H alinie Baszak-Jaroń, Margericie Krasnowolskiej, M arcinowi Lasoniowi, Kamili Zimnickiej-W archoł

portret na okładce: M arcin Cziom er scenariusz i realizacja wystawy: A nna Piwko-Łętek,

Katarzyna Stachnik, Alicja Wargacka projekt okładki, D T P : O leg Aleksejczuk fotografie pochodzą z archiwum Erharda Cziomera

ISBN 978-83-7571-083-0

(W y s t a w a z o k a zji jubileuszu

ĄO-lccia pra cy naukowej

(2)

W kręgu rodzinnym - 1948 r.

T ro f. dr hab. Grhard Cziomer

u rodził się 18 lipca 1940 roku w Ligocie Bialskiej koło Opola. Po ukończeniu w 1958 roku Liceum O g óln o kształcącego w Białej Prudnickiej p od ją ł studia histo ryczne w U niw ersytecie Jagiellońskim. Ukończył je z w y ró ż n ie n ie m , broniąc pracy magisterskiej p t .: „R o kowania p ok o jo w e w Brześciu Litewskim a sprawa Pol ski 1 9 1 7 -1 9 1 8 ". Na trzecim roku s tu d ió w zaintereso w a ł się historią średniowiecza, je d n a k te m a t nie okazał się wystarczająco zajmujący. Dlatego na czw artym roku zapisał się na s e m ina riu m prow a dzo ne przez prof. A n to n ie g o Podrazę, k tó ry zasugerował zajęcie się bada niam i sto sun ków niem iecko-rosyjskich, co um ożliw iała bardzo dobra znajom ość języka niem ieckiego.

1963 roku rozpoczął pracę w Biurze Jubileu szowym O b c h o d ó w 600-lecia UJ. W ty m samym roku p o d ją ł pracę w Krakowie w Technikum H utniczo-M e- chanicznym jako w y c ho w aw c a w internacie, nauczy ciel historii, p ro p e d e u ty k i nauki o społeczeństwie oraz języka niemieckiego.

Studia 1 9 5 8 -1 9 6 3 — Collegium Maius. O d lewej: Erhard Cziomer, H enryk Kanik

Okres służby wojskowej - jednostka wojskowa na Bukowce pod Kiel cami, 1962 r.

Osobnym tematem były zajęcia w ramach Studium Wojskowego, gdzie przez 3 lata i przez miesiąc na poligonie starano się z nas zrobićprzyszłych oficerów rezerwy LWP. Erhard nie m iał szczególnego daru do wojska i dość wcześnie przełożeni odkryli, że buławy w tornistrze nie nosi. Przypomina m i się zdarzenie na poligonie, kiedy podczas przerwy w zajęciach grał w piłkę nożną na leśnej polanie. Zahaczył o wystający korzeń i upadając, zranił twarz. Nasz opiekun w randze majora w ziął na rozmowę Erharda i powiedział mu: „Starszy szeregowy Cziomer, nie dość, że macie rodzinę w RFN, to na przysiędze wystąpicie z pokiereszowaną twarzą, przynosicie wstyd plutonow i”.

Wszystkie cytaty pochodzą z: Profesor Erhard Cziomer. W 40-lecie

pracy naukowej, red. M . Lasoń, Kraków 2010.

Studia 1 9 5 8 -1 9 6 3 - akadem ik „Żaczek”. O d lewej: Bohdan Lalicki, H enryk Kanik, Erhard Cziomer, Jan Kołodziejczyk

Świetną szkołę życia odebrałem, mieszkając przez 5 lat w kilkuosobo wych pokojach w kultowym dzisiaj „Żaczku”. Ale tam też poznałem wielu kolegów i przyjaciół.

Pierwsze spotkania w akademiku, codzienne przemierzanie trasy Żaczek — Uniwersytet ówczesną ulicą M anifestu Lipcowego, obecnie fózefa Piłsudskiego, pierwsze zajęcia upłynęły na wzajemnym po znawaniu się, zaznajamianiu się z organizacją zajęć dydaktycznych, dopasowywaniem mundurów wojskowych, w które wyposażono nas w ramach szkolenia wojskowego. M undury wydano m m bez pyta nia o rozmiar, dopiero później trzeba było je między sobą wymieniać. W akademiku obowiązywały mieszkańców określone rygory, nad prze strzeganiem których czuwał nasz „Ojczulek", legendarny kierownik Żaczka — Józef Buszek.

(3)

IX O lim piada wiedzy o Polsce i świecie współczesnym - eliminacje szkolne w Technikum H utniczo-M echanicznym w Krakowie. Prowadzi Erhard Cziom er

Jako nauczyciel Erhard wykazał się talentem pedagogicznym, żelazną dyscy pliną i konsekwencją w dążeniu do celu. Wszkole zawodowej nauczane przed mioty humanistyczne podniósł do wysokiej rangi, był inspiratorem i organi zatorem młodzieżoivych sesji popularno-naukowych (np. z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego), konkursów, olimpiady przedmiotowej, był też pierwszym na terenie województwa krakowskiego, który przełamał hegemonię uczniów I Liceum im. B. Nowodworskiego w olimpiadzie wiedzy o Polsce i świecie współczesnym. Z przygotowaną przez, siebie drużyną zdobył szóste miejsce na szczeblu centralnym. Była to również sensacja, ponieważ w tej konkurencji liczyły się licea ogólnokształcące.

E rhard Cziom er z siostrami. O d lewej: A nna i M arta, 1960 r.

latach 1 9 6 9 -1 9 8 2 p ra cow ał w Wyższej Szkole Ekonomicznej (od 1974 roku A kadem ii Ekonomicznej) w Krakowie. W 1969 roku został za tru d n io n y jako star szy asystent, awansując kolejno na stanow isko a d iu n k ta (1973) oraz docenta (1979). Wszystkie s topnie na ukow e uzyskał na W ydziale Filozoficzno-Historycznym U niw e rs y te tu Jagiellońskiego.

Technikum H utniczo-M echaniczne (obecnie Zespół Szkół Mechanicz nych nr 3), Kraków 1963 -1 9 6 9

Grałem w piłkę od dziecka, bywało, że od rana do wieczora. Miałem też zdolności muzyczne, ćwiczyłem grę na skrzypcach, ale piłka pociągała mnie bardziej. Trenowałem w miejscowym klubie sportowym, a potem ju ż w Kra kowie, przejściowo także w „Wiśle”. Kontuzja uniemożliwiła m i jednak grę zawodową, ale często z kolegą Edkiem Majcherkiem z Chrzanowa byliśmy zapraszani do udziału w różnych meczach. Miałem nawet specjalne buty z korkami metalowymi przywiezione z Niemiec, choć zdarzało się, że niektó rym sędziom się nie podobały i miałem kłopoty z wejściem na boisko. Obecnie ju ż tylko oglądam relacje z meczów p iłki nożnej, ale jeżdżę na rowerze.

1972 roku uzyskał stopień d o k to ra nauk h u m a nistycznych za pracę: „N ie m ie c k ie partie polityczne a stosunki niem iecko-radzieckie w latach 1 91 8-19 22 . Od pokoju w Brześciu Litewskim do tra k ta tu w Ra pallo", któ re j o p ie k u n e m n au k o w y m był prof. dr hab. W ła d y s ła w A. Serczyk. W roku 1977 przyznano mu sto pień d okto ra h a b ilito w a n e g o nauk hum anistycznych w zakresie najnowszej historii k ra jó w europejskich za rozprawę: „Polityka rządu RFN w o b e c ZSRR w latach 1 95 5 -1 9 7 2 ".

-

--- - ■

-Mecz piłki nożnej: nauczyciele - uczniowie. T H M Nowa H uta, 1968 r.

(4)

<xv

Ślub - 28 września 1963 r.

Poznał, oczywiście w Rotundzie, swoją przyszłą żonę Basię, po mie siącu się oświadczył i zapadła decyzja o małżeństwie. Dokonał wspa niałego wyboru, Basia jest osobą pogodną, pełną poświęcenia dla męża i rodziny. Przejęła na siebie szereg obowiązków, aby Erhard mógł od dać się swojej pracy.

Wręczenie dyplom u doktorskiego, 1972 r., Collegium N ovum . O d lewej: dziekan prof. d r hab. Mariusz Kulczykowski, prorektor prof. dr hab. Józef Buszko,

p ro m o to r prof. d r hab. Władysław A. Serczyk

1982 roku przeniósł się na U n iw e rs y te t Jagiel loński, gdzie p racow ał przez dwadzieścia cztery lata, do roku 2006. W 1982 roku został p o w o ła n y na sta now isko kierow nika Zakładu Stosunków M ię d z y n a ro dow ych w Instytucie Nauk Politycznych UJ, k tó ry zo stał przekształcony w 1990 roku w Katedrę Stosunków M ię d z y n a ro d o w y c h i Polityki Zagranicznej. T ytuł p ro fe sora nadzwyczajnego uzyskał w 1989 roku, a profesora zwyczajnego w 1994 roku.

W

swej d łu g o le tn ie j działalności dydaktycznej i organizacyjnej prof. E. Cziomer p ro w a dz ił w y k ła d y k ie ru n k o w e i specjalistyczne na p olito lo g ii i stosunkach m ię dzyn aro do w ych , a także seminaria magisterskie i d oktorskie na studiach stacjonarnych oraz p o d y p lo m ow ych. Okresow o p e łn ił rów nież fu nk c ję kierow nika s tu d ió w p o d y p lo m o w y c h : S tudium bezpieczeństwa n arodow ego, oraz Dyplomacja i stosunki m ię dzyn aro d ow e. Spod jego pióra wyszło w ie le m on og ra fii, p o d ręczników i s k ry p tó w akademickich.

O c'd 2000 roku związany je s t z Krakowską Akadem ią (do 2009 roku Krakowską Szkołą Wyższą) im. Andrzeja Frycza M odrzew skiego.

%

rof. E. Cziomer jest znanym i szanowanym h istory kiem d zie jów najnowszych Nie m ie c i współczesnych sto sun ków m ię dzyn aro do w ych . Jego prace o p a rte są na solidnej bazie źród ło w ej.

J u ,

D oktorat, 1972 r.

zista wszystkich publikacji krajow ych i zagranicznych po 40 latach pracy naukow ej prof. Cziomera o b e jm u je ponad 450 pozycji. Składają się na nią zarówno obszer ne m onografie, studia i raporty, podręczniki i skrypty akadem ickie, redakcje prac zbiorow ych, a rty k u ły na ukowe, ekspertyzy, ja k i prace p o p u la rn o -n a u k o w e oraz inne fo rm y tw órczości naukowej.

Poprosiłem mojego promotora o to, by został moim opiekunem. Był rok 1969, prof. Serczyk zgodził się, gdy tylko uznał, że jestem właś ciwym kandydatem. Obiecał m i opiekę warsztatową, choć mój temat nie należał do jego specjalizacji. Jednak jako promotor był bardzo za angażowany w pomoc i dzięki temu mogłem napisać pracę w niewiele ponad dwa lata. W idział bowiem, że mam bogaty warsztat, korzy stam z wielu dokumentów, otrzymałem stypendium, wyjeżdżam na konferencje. W efekcie doktorat liczył ponad 600 stron. Obaj byliśmy bardzo zadowoleni, chociaż smutkiem napawał mnie fakt, że cenzu ra nie zgodziła się na druk. Profesor Serczyk um ożliw ił m i zdobycie wielu materiałów, także tych zastrzeżonych, przy których jego zgoda była wymagana.

(5)

Praca nad doktoratem nauczyła mnie warsztatu historycznego, umiejętności korzystania z dokumentów, swobodnego poruszania się po literaturze, katalogach i archiwach. A trzeba wspomnieć, że re alia wówczas były inne — aby więc wykorzystać w pełni czas, ja k i mogłem poświęcić na pobyt w bibliotece, także za granicą, musiałem sporządzać notatki i umawiać się zawczasu z bibliotekarzami na udostępnianie zbiorów. Z a pracę doktorską dostałem nagrodę m ini stra, jednak nie ukazała się ona drukiem, mimo pozytywnych recenzji i obietnicy wydania przez tak renomowane wydawnictwo, ja k Os solineum, nie pozwoliła bowiem na to cenzura. Postawiono je j trzy zarzuty: za dużo przypisów, zbyt krytyczna opinia na temat KPD oraz niewłaściwe cytowanie niepublikowanych materiałów I I Sztabu Generalnego WP na temat stanowiska Niemiec wobec wojny polsko- -bolszewickiej w 1920 r.

Pracę obroniłem w grudniu 1972 r. na Wydziale Filozoficzno- -Historycznym UJ. M oim i recenzentami byli wybitny historyk dyplo macji, prof. Henryk Batowski z UJ, oraz znany niemcoznawca prof. Jerzy Krasuski z Instytutu Zachodniego w Poznaniu.

O p r ó c z stworzenia o g rom ne go d o ro b k u naukowego, Profesor zasłynął jako doskonały organizator, w y ró ż niający się dokładnością, sumiennością i p u n k tu a ln o ś cią. Cechy te u m o ż liw iły m u zorganizowanie w ie lu m ię dzyna ro do w ych konferencji naukow ych i zespoło wych p ro je k tó w badawczych w Polsce i Niemczech. Znaczna część publikacji naukow ych była efektem jego udziału w badaniach i realizacji ekspertyz. Uczestniczył w nich z arów no jako w ykonaw ca, k o o rd y n a to r II stopnia, jak i k ie ro w n ik zespołów badawczych.

latach 1 9 7 9 -1 9 8 0 Profesor brał udział w p ro jekcie badawczym pt. „Polityczno-społeczne aspekty sto sun ków RFN z krajami socjalistycznymi w Europie Ś ro dk o w o -W s c ho dn iej" realizowanym w Szkole G łó w nej Planowania i Statystyki w Warszawie.

' w latach 1 9 8 3 -1 9 8 6 był k o o rd y n a to re m p ro je ktu „Polityczn o-eko no m iczn e p ro b le m y sto sun ków RFN z krajami socjalistycznymi w Europie Środkowo- -W s c h o d n ie j" realizowanego na U niw ersytecie im. Adam a M ickiewicza w Poznaniu.

' W _{latach 1 98 4 -1 9 9 0 p ełnił funkcję w ice p rze w o dn i} czącego przy realizacji badań zespołowych nad polityką w ew n ę trz n ą i zagraniczną RFN w O gólnopolskim Zespo le Niemcoznawczym przy Centralnym Ośrodku M e to dycznym Studiów Nauk Politycznych w Warszawie.

W

ty m samym czasie na U niw ersytecie im. M arii Curie-Skłodowskiej w Lublinie p ro w a d z ił badania nad p o k o jo w y m w s p ó łis tn ie n ie m państw.

Habilitacja, 1977-1979.

O d lewej: dziekan prof. d r hab. M ariusz Kulczykowski, prom otor prof. dr hab. A ntoni Podraża oraz dr hab. Erhard Cziom er

Od lewej: prof. dr hab. Franciszek Ziejka, prof. dr Hans Adolf Jacobsen

(uhonorowany medalem Merentibus UJ), prof. dr hab. Erhard

Cziomer, Uniwersytet Jagielloński, 2006 r.

Prof. dr hab. Erhard Cziomer i prof. dr hab. Jacek M. Majchrowski z doktorantami, Collegium Maius, Uniwersytet Jagielloński, 2006 r.

(6)

Fundacja Międzynarodowe C e n tru m Rozwoju Demokracji - Instytut Studiów Strategicznych.

O d lewej: Jan N owak Jeziorański, Zbigniew Brzeziński, Bogdan Klich, Erhard Cziomer, 12 marca 1999 r.

Jaki projekt uważa Pan za najważniejszy?

Uważam, że było ich zdecydowanie za mało, ciągle odczuwam ich niedosyt. Na UJ stworzono taką możliwość w ramach badań nad sto sunkami międzynarodowymi. Zapraszaliśmy gości z innych państw, szczególnie Niemiec, a środki pozyskiwaliśmy z różnych źródeł, także od sponsorów. Przykładem mogłaby być konferencja zorganizowana w przededniu wejścia Polski do Unii Europejskiej („Stanowisko UE wobec Polski i je j sąsiadów w przededniu poszerzenia”). Spotkania tego typu integrują środowisko, umożliwiają dyskusję, zdobywanie kontaktów, dają szansę na krytyczne spojrzenie na własny dorobek. Na to należy stawiać, dlatego w moich projektach zawsze przywiązy wałem wagę do dyskusji w ramach paneli, tak by nie ograniczać się tylko do referowania. Cenię sobie także współpracę z młodymi ludźm i zaangażowanymi w przygotowanie konferencji.

1991 roku K o m itet Badań Naukowych p o w o ła ł Interdyscyplinarny Zespół Badawczy, na którego czele stanął prof. E. Cziomer. Zespół m iał zbadać rolę Heksa- gonale w kształtow aniu jedności europejskiej.

latach 1 9 9 6 -2 0 0 0 prof. Cziomer przy w s pó łpracy z M ię d z y n a ro d o w y m C en trum D em okracji realizował p ro je k t badawczy pt. „ N o w y kształt bezpieczeństwa europejskiego".

e w zględu na sw oje zainteresow ania najnowszą hi storią oraz p olityką zagraniczną Niemiec, prof. E. Czio m e r uczestniczył a k ty w n ie jako ekspe rt w e W spólnej Komisji Podręcznikowej H istoryków Polski i Nie m ie c (1986, 1987 i 1994) oraz M in isterstw a Spraw Zagra nicznych w Warszawie, na którego zlecenie w latach 1 9 7 8 -2 0 0 3 w y k o n a ł łącznie 32 ekspertyzy.

ył rów nież organizatorem lub w s pó łorga niz atorem oraz refe re n te m na w ie lu konferencjach naukowych, krajow ych i zagranicznych. Do ważniejszych ko n fe re n cji m ię dzyn aro do w ych , k tó re organizował, należały: • „Polska - N i e m c y - Ukraina w Europie" (w sp óło rg a

nizator cyklicznych konferencji m ię dzyn aro do w ych oraz w s p ó łre d a k to r w y d a w n i c t w - w r a z z U niw ersy te te m Rzeszowskim, U n iw e rs y te te m P a ństw ow ym im. Iwana Franki w e Lwowie i A kadem ią Europejską w Bocholt w latach 1 9 9 5 -2 0 0 8 - Rzeszów, Lwów, Bocholt),

Konferencja międzynarodowa „Polska — N iem cy - U kraina w Europie”, Czerniowce, Ukraina, wrzesień 2006 r.

(7)

• „U n ia Europejska: tran sfo rm acja i integracja w Eu ro p ie " (organizator, UJ, 1998),

• „S tanow isko Unii Europejskiej w o b e c Polski i jej sąsiadów w przededniu poszerzenia" (organizator, UJ, 2003, z udziałem re fe re n tó w z Nie m ie c i krajów Europy Środkow o-W schodniej, Ukrainy, Rosji i Bia łorusi),

• „M iędzynarodow e implikacje procesu integracji eu ropejskiej dla Polski i Niemiec" (organizator, UJ, 2004, w ramach współpracy z U niw ersytetem w Bremie oraz innymi ośrodkami naukow ym i w Polsce).

D oktorat M arcina Lasonia, 2005 r.

O d lewej: Jerzy Lasoń, prof. d r hab. Erhard Cziomer, dr M arcin Lasoń

Pracownicy Katedry Stosunków Międzynarodowych KAAFM. O d lewej: dr M arcin Lasoń, dr Beata M olo, d r A nna Paterek, prof. dr hab. Erhard Cziom er

Słuchacze sem inarium doktoranckiego 2009/2010, KAAFM

rofesor Cziomer przebyw ał w różnych ośrodkach badawczych w kraju i za granicą (RFN, NRD, po 1990 roku Niemcy, Austria, Czechosłowacja, Węgry, Ukra ina, Jugosławia) na stażach i stypendiach naukowych oraz innych wyjazdach stu dyjnych. W trakcie p o b y tó w wygłaszał liczne w y k ła d y i odczyty naukowe. Zajęcia dydaktyczne dla s tu d e n tó w jako profesor w izytujący p ro w a dz ił na uniw ersytetach w Bonn (1 9 87 /19 8 8) oraz Jenie (1996).

Krakowskiej A kadem ii prowadzi zajęcia dydak tyczne i koordynuje zespołow e badania s ta tu to w e uczelni w ramach Katedry Stosunków M ię d z y n a ro d o wych, których e fektem były m iędzy inn ym i takie przed sięwzięcia, jak:

• przyg oto w an ie i o p u b lik o w a n ie podręcznika aka d em ickiego M ię d z y n a ro d o w e stosunki polityczne (2008),

• realizacja p ro je k tu badawczego „M ię d z y n a r o d o w e bezpieczeństw o energetyczne w XXI w ie k u " (2008),

• redakcja naukowa i w s p ó ła u to rs tw o t o m ó w „K ra kowskich S tud ió w M ię d z y n a ro d o w y c h " (od 2006 r.) z zakresu p ro b le m a ty k i europejskiej, zwłaszcza niem ieckiej, z udziałem a u to ró w z Polski, Niemiec i Ukrainy,

• zorganizowanie sekcji: „ N o w y w y m ia r partne rstw a polsko-niem ieckiego w Europie pod koniec p ie rw szej dekady XXI w ie k u " w ramach m ię d z y n a ro d o w ej konferencji naukow ej KSW (obecnie KAAFM) 26 maja 2008 roku, z udziałem re fe re n tó w z Polski i Niemiec,

• zorganizowanie 27 maja 2008 roku w KSW w s p ó l nego seminariu m studencko-doktoranckiego: „ U w a runkowania historyczne i współczesne p ro blem y sto sun ków p olsko-niem ieckich" w ramach w s p ó ł pracy m ię dz y n a ro d o w e j KSW i U n iw ersyte tu Tech nicznego w Dreźnie.

(8)

Ojców,

Brama Krakowska, 1976 r. O d lewej: Erhard Cziomer, Barbara Cziomer, H ans Eberweiser

T o od k ierun kiem Profesora ukończono i o b ro n io n o

do te j p o ry 14 prac d okto rs k ic h w UJ. Był też recen zentem w ponad 50 przewodach d okto rskich , h a b ili tacyjnych oraz awansach profesorskich w UJ, w innych ośrodkach k rajow ych oraz d w u k ro tn ie w Niemczech. Od 2008 roku prowadzi rów nież s e m in a riu m d o k to ranckie w Krakowskiej A ka de m ii im. Andrzeja Frycza M odrzew skiego.

%

rofesor je s t członkiem w ie lu to w a rz y s tw i k o m ite t ó w naukowych, m.in. Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych, Kom itetu Nauk Politycznych PAN, Kom i sji Ś ro dkow oeuropejskiej PAU, In s ty tu tu Zachodniego w Poznaniu, In s ty tu tu Śląskiego w Opolu, Ranke-Ge- sellschaft-Kie l/Bonn oraz In s titu t fü r M itte le u ro p a und Donauraum W ien. W latach 1 9 8 5 -1 9 9 5 był p rz e w o d n i czącym Komisji Nauk Politycznych O/PAN w Krakowie. Uczestniczy w pracach k o legiów redakcyjnych w ielu czasopism i periodyków, m.in. „ S tu d ió w Nauk Politycz nych" (Warszawa), „ S tu d ió w Europejskich" (UW W ar szawa), „Przeglądu Stosunków M ię d z y n a ro d o w y c h " (UO Opole), „P o lite i" (UJ) i innych.

Turcja, Istam buł, 2002 r.

Udaje się Panu łączyć pracę naukowo-dydaktyczną z życiem ro dzinnym?

Tak, ale zawdzięczam to tylko wielkiej wyrozumiałości mojej żony Barbary. Wzięła na siebie ciężar wychowania dzieci. Chcąc szybko zrobić doktorat i habilitację, w zasadzie nie miałem życia prywatnego. N ie było różnicy między niedzielą czy wtorkiem, wszystkie dni były tak samo bardzo pracowite. Musiałem też dorabiać, aby utrzymać rodzi nę. Zawsze jednak na dwa czy trzy miesiące wyjeżdżaliśmy z Krakowa na letnisko. Niejedna moja książka powstała w wakacje, ale jeździłem też na różne wycieczki. Zdaję sobie sprawę, że gdyby nie moja Basia, na pewno nie udałoby m i się tyle dokonać. Gdy prowadziłem bada nia na przykład w Niemczech, a było to możliwe, jechałem z żoną i też znajdowałem czas na wspólne zwiedzanie. D zięki temu w czasie ivyjazdów badawczych mogliśmy być razem.

a swoją działalność naukow o-badaw czą i dydak tyczną Profesor o trz y m a ł w ie le nagród ministra oraz re k to ró w AE, UJ i KAAFM. U h o n o ro w a n y też został licznymi odznaczeniami p a ń s tw o w y m i, z których w aż niejsze to : M edal Komisji Edukacji N arod ow e j (1978), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1990) oraz Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2004).

Syn - M arcin Cziomer, O brona pracy doktorskiej, Akademia Sztuk Pięknych

w Krakowie, 23 lutego 2009 r. C órka - Joanna D udek

Letnisko w Rabie Niżnej, 2001 r. O d lewej wnuki: M ichał, Filip, Ewa, M arta