Grażyna Nawrolska,Tadeusz
Nawrolski,Zbigniew Nowakowski
Zamość. Stare Miasto
Informator Archeologiczny : badania 12, 286-287
286
łudniowego, Jego sy ste m konstrukcyjny t etapy rozbudow y. Ważnym elem entem było uchwycenie m uru kurtyny 7-1 w chodzącej w obręb d z isie jsz eg o bastionu o raz k o ry ta rz a kom unikacyjnego, biegnącego rów nolegle do niej, usytuowanego od w nętrza m ia s ta . N iezależnie od całej g a le rii s trz e ln ic z e j wykonanej w XIX wieku p rzy m urach czół bastionu, odkryto dwie po tern y istn ie ją c e w g ru b o ści m urów orylonów 1 prow adzące obecnie z k azam at do wspom nianej g a le rii s trz e ln ic z e j. Z kolei podczas usuwania nasypu ziem nego w fo sie zlokalizowano 1 zabezpieczono kojec narożny z k o ry ta rz e m wewnę trz n y m . Ustalono także poziom fosy bezpośrednio p rzy południowym k azam acie o ra z czytelne ślady wbudowania je j w p r z e s trz e ń m iędzy k urtyną, ,a orylo n em .
Kontynuacja badań w b ram ie L ubelsk iej S ta re j doprow adziła do odkrycia n a js ta rs z e g o , nieznanego dotychczas rzutu b ram y , sk ła d a jącego s ię z p rzejazd u głównego o w ym iarach około 5 x 10 m /p e ł
na długość nie je s t znana z powodu zn iszczen ia północnej c z ę ś c i bram y p rz e z k a n a ł/ i w artow ni o w ym iarach 3 x 4 m , usytuowanej p rzy południowo-wschodnim narożniku budowli. O dsłonięto kilka d a l szych reliktów m urów pozw alających na p rz e śle d z e n ie rozw oju b r a my L ubelsk iej S ta re j od form y z końca XVI wieku do stanu z re a liz o wanego podczas g en eraln ej przebudowy z początkiem XIX wieku.
W tra k c ie wykonywania przekopu p rz e z zasypisko fo sy, tj. od zew nętrznej elew acji b ram y L ubelskiej Nowej do raw ellnu usytuow a nego n aprzeciw , odkryto nieznaną do te j p o ry fu rtę , usytuow aną po niżej głównego przejazdu b ram y , a pow iązaną z g a le r ią s trz e ln ic z ą b ieg nącą rów nież pod b ram ą, rów nolegle do kurtyny 5 -6 . P r a c e w tym rejo n ie powinny ujaw nić relik ty kojca, filarów m ostu p r z e r z u conego nad fo są , a uzyskany p rz e k ró j pozwoli na obniżenie teren u do pierw otnych rzędów i w łaściw e wyeksponowanie urząd zeń o b ro n nych.
P o d czas nadzoru archeologicznego p rzy kurtynie 1-2 odsłonięto relik ty prawdopodobnie poterny zlokalizowanej w połowie kurtyny i p r o w adzącej z m ia sta na drogę wałową. Być m oże m iała ona po łączenie z g a le rią s trz e ln ic z ą .
Badania 1 nadzory archeologiczne będą kontynuowane.
ZAMOŚĆ P P P raco w n ie K onserw acji S ta re M iasto Zabytków
P raco w n ia A rcheologie z no - ' K onserw atorska
O ddział w Zam ościu Badania prow ad zili m g r Grażyna N aw rolska, m g r Tadeusz N aw rołskl /a u to r sp raw o zd an ia/ p rzy w spółpracy m g r Zbigniewa Nowakowskiego.
287
Finansow ała Wojewódzka D yrekcja Rozbudowy M iast i O sied li W iejskich w Z am ościu . D rugi sezon badań. M iasto nowożytne /XVI-XIX w ie k /. Głównym rejo n em p ra c był Rynek W ielki, gdzie p rzystąpiono do obniżania tere n u p rzy pomocy ciężkiego s p rz ę tu m echanicznego. W wykopach o pow ierzchni 730 m l nadzorowanych 6500 m^ pozy skano około 100 000 przedm iotów ze sz k ła i żela z a, wyrobów c e ra m icznych o ra z k o ści zw ierzęcy ch . Północno-zachodni kw artał Rynku W ielkiego przeznaczono do badań sy stem atycznych, gdzie p rze d sc h o dam i zew nętrznego R atusza odsłonięto fundam ent p r ę g ie rz a , pas b ru ku i cieku wodnego, wyłożonego d esk am i - reliktów pochodzących z XVII wieku. Badania prowadzone p rz e d południową elew acją R atu sza ujawniły fundamenty odwachu z 2 połowy XVIII wieku o ra z dwie fazy schodów, s ta rs z y c h od obecnie istn iejący ch.
Wyniki badań archeologicznych w tym rejo n ie Z am ościa zm ie n ia ją w sposób zasadniczy dotychczasow e poglądy na tem a t rozwoju p rzestrzen n eg o R atu sza, wyglądu Rynku W ielkiego i s tru k tu ry jego poziomów w XVI-XIX wieku.
Kontynuacja p ra c na zapleczu blcku III /O rm ia ń sk ie g o / dopro w adziła do odkrycia zasięgów p a rc e li i Ich zm ian p rz e strz e n n y c h .
Nadzory archeologiczne pełnione nad wykopami budowlanymi, kanalizacyjnym i, wodociągowymi, energetycznym i w różnych punktach S tarego M iasta w czasie których wykonano p ełn ą dokum entację p ro f ili, inw entaryzację reliktów a rc h ite k tu ry , pozw alają na zorientow a nie s ię w głównych poziom ach użytkowych i budowlanych poszczeg ól“ nych bloków i placów m ia sta o ra z jego urządzeniach san itarny ch , w pierw otnej zabudowie wew nątrz blokowej, a także w XV I-w iecznej konfiguracji te re n u , na którym zlokalizowano Z am ość,
