Raszewy, gm. Żerków, woj. kaliskie, St. nr 4, AZP 59-34/58

Krystyna Dobak-Splitt,Jerzy A.

Splitt

Raszewy, gm. Żerków, woj. kaliskie,

St. nr 4, AZP 59-34/58

Informator Archeologiczny : badania 24, 40-41

40 Okres halsztacki

W wyniku ratow niczych b ad a ń p rzebadano obszar o łącznej powierzchni około 150 m 2 odkrywając 10 grobów (nr 20-29), w śród których wyróżniono 7 praw dopodobnie szkieletowych i 3 ciałopalne.

Groby szkieletowe były zakładane w podłużnych, w przybliżeniu prostokątnych ja m a c h usytuow anych n a osi N-S, z wyjątkiem grobu 21 (na osi NE-SW] i grobu 22 [na osi E-W), D ługość ja m w ynosiła od 1,90 do 2,20 m, szerokość od 0,60 do 1.00 m. Ja m y grobowe były czytelne n a głębokościach od 0.30 do 0,70 m. Należy podkreślić, że w żadnym w ypadku nie stw ierdzono obecności szkieletu, a n a fakt istnienia grobu w skazyw ała jedynie ja m a i układ znalezionych w nich zabytków, n a których podstaw ie m ożna było niekiedy wnioskow ać o u ło ­ żeniu zm arłego (np. że głowy zm arłych były u sytuow ane n a południe). Prawie w każdym grobie (poza grobem 27, pozbawionym jakiegokolwiek wyposażenia) znajdowały się naczynia (ich ilość w ah ała się od 1 do 4), które najczęściej były staw iane przy nogach zmarłego. Oprócz naczyń w grobach wystąpiły również ozdoby brązowe. Były tor kółka Jedno lub klłkuzwojowe (zawieszki skroniowe), szpila o główce rozklepanej i zwiniętej w uszko, bransolety taśmowate. nagolenniki, naszyjnik otw arty o końcach haczykowato odgiętych, guzlczld oraz fragmenty bliżej nie dających się określić przedmiotów. Na uwagę zasługuje kolia z grobu 21, w skład której wchodził jeden większy i 28 m ałych paciorków fajansowych, a ponadto 2 brązowe typu „salta leone".

Podczas b ad a ń odkryto także trzy groby ciałopalne. J a m a grobu 20 posiadała k ształt nieregularny (wymiary: długość 1,90 m. szerokość od 1,20 do 1.60 m) i usytuow ana była n a osi E-W. Kości w postaci zbitej m asy grupowały się w jej w schodniej części obok naczyń. Z kolei ja m a grobu 23 posiadała w przybliżeniu kształt prostokątny o w ym iarach: długość 1,40 m, szerokość 0.60 m, a u sytuow ana była n a linii N-S. Również i w tym w ypadku kości tworzyły zw artą m asę mniej więcej w partii centralnej jam y grobowej. W skład w yposażenia grobu wchodziło m ałe naczyńko, bliżej nie określony fragm ent przedm iotu z brązu, a także ułam ki przedm iotów żelaznych, praw dopodobnie szpili i oransolety. Nieco inaczej prezentował się trzeci grób ciałopalny o num erze 24. Jego Jam a posiadała kształt kolisty średnicy około 0,60 m . W grobie nie stwierdzono wyposażenia.

C m entarzysko należy do podgrupy częstochowsko-gliwlckiej grupy góm ośląsko-m alopols­ kiej k u ltu ry łużyckiej, a Jego chronologię m ożna odnieść do okresu HC-HD.

M ateriały z b ad a ń złożono w Dziale Archeologii M uzeum Śląskiego w Katowicach.

O r z e c h o w o , | m . M iło sła w M uzeum Archeologiczne

woj. p ozn ań sk ie w Poznaniu

S t. 3 AZP 5 8 - 3 3 /4 3

---B adania prowadziła m gr ---B arbara Kirschke. Finansow ało MA w P ozna­ niu. Pierwszy sezon badań. Cm entarzysko ciałopalne kultu ry łużyckiej z okresu halsztackiego oraz p u n k ty osadnicze z okresów w czesnośre­ dniowiecznego, późnośredniowiecznego 1 nowożytnego.

Stanow isko położone je s t w dolinie Warty, ok. 600 m od jej lewego brzegu, n a cyplu opadającym łagodnie w kierunkach: E. SE i NW. B adania miały ch a ra k te r ratowniczy, objęto nim i c a łą powierzchnię stanow iska przeznaczoną do zniwelowania. Łącznie przekopano ok. 2,5 ara . W yeksplorowano 6 obiektów — 5 bardzo zniszczonych grobów popielnicowych kultury łużyckiej, które zawierały wyłącznie fragmenty ceram iki i drobne fragm enty przepalonych kości ludzkich oraz pozostałości klepiska (?) z okresu późnośredniowiecznego.

Badania n ie będą kontynuow ane.

I

R a sz e w y , gm . Ż erków woj. k a lisk ie

S t . n r 4 AZP 5 9 - 3 4 / 5 8

M uzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej

B adania prowadzili: m gr m gr K rystyna D obak-Splitt i Je rz y A. Splitt. Prace finansował WKZ w Kaliszu. I-IV sezon badawczy (lata 1987-1990). C m entarzysko ciałopalne ludności k u ltu ry łużyckiej z okresu h alszta­ ckiego (HaC-HaC/HaD).

Stanow isko położone je s t n a zachodnim , łagodnie wznoszącym się stoku doliny Lutyni, n a jej lewym brzegu. Leży około 600 m n a północny-zachód od szosy asfaltowej Raszewy-Komo- rze-Przybysław, n a terenie zajętym ak tualnie przez Ferm ę Zwierząt Futerkow ych K om binatu Państw ow ych G ospodarstw Ftolnych w Raszewach. J e s t ono stosunkow o rozległe 1 obejm uje obszar o powierzchni około 5 hektarów .

Informator Archeologiczny 1990 41

lub Brzostkowem. Również opracowanie AZP obszaru, n a którym się ono znajduje (59-34) w ym ienia je trzykrotnie: Przybyslaw, st. 10. Brzostków, st. 20 i Raszewy, st. 4.

W trakcie 4 sezonów wykopaliskowych trwających w latach 1987-1990 przebadano obszar 0 łącznej powierzchni około 900 m kw., odkrywając 81 obiektów grobowych. Liczbę tę uzu p eł­ n iają 2 dalsze groby zdokum entow ane i zabezpieczone zim ą 1988 roku.

W szystkie obiekty grobowe odkryte w trakcie b ad a ń wykopaliskowych rep rezen tu ją po­ chówki ciałopalne, w śród których 26 stanow i groby jamowe, 41 — popielnicowe. 2 — sym bo­ liczne, a pozostałe 14 to groby znacznie zniszczone, odsłonięte w postaci sk u p isk m ateriału kulturowego,

Niektóre z odkrytych grobów zaopatrzone były w obstaw y kam ienne [4 jam ow e. 8 popielni­ cowych i 2 silnie zniszczone] lub kam ienie-stele [2 Jamowe i 4 opielnicowe).

Zdecydow ana w iększość grobów (71) była bardzo bogato wyposażona w n aczynia-przysta­ wki (do 11 sz tu k w grobie), przedmioty wykonane z brązu lub żelaza oraz wytwory z innych surowców: zawieszki z poroża (1 grób), paciorki kościane (1 grób), brązowe (1 grób) lub szklane (7 grobów) oraz bardzo rzadko w ystępujące w inw entarzach Jużycklch" fragm enty przedm io­ tów w ykonanych z ołowiu.

Funkcję popielnic najczęściej pełniły w grobach: dużych rozmiarów naczynia z baniastym brzuścem i stożkow atą lub cylindryczną szyjką [17 razy), naczynia beczułkowatego k ształtu (7 razy) oraz amfory (6 razy).

W grupie naczyń-przystaw ek wymienić n atom iast należy: czerpaki (91 sztuk), misy (67 sztuk), naczynia beczułkowate (31 sztuk), amforki (29 sztuk) oraz różnego kształtu naczynia m iniaturow e (31 sztuk). W odniesieniu do naczyń m iniaturow ych należy Jeszcze dodać, że 10 z nich posiadało o rn am e n t inkrustow any białą p astą w apienną.

Poza powyższymi spośród wytworów glinianych wymienić w ypada także tzw. Jo rm y wydzie­ lone". do których zaliczono między innymi: łyżkę-poideł ko. 2 grzechotki gruszkow a tego k ształ­ tu (]edna bogato zdobiona inkrustow aniem ), plaski talerzyk-podstaw kę, m isę prostokątnego k ształtu , m isę ow alną z Jm aczam i", „plecyk-kadzielnicę”, dwa czerpaki grafitowane, naczynia (5 sztuk) z baniastym brzuścem i silnie, lejkowato rozchyloną szyjką oraz dwie czarki m alow a­ ne i m isę posiadającą n a dnie (od strony zewnętrznej) 4 w spólśrodkowe kota (naśladownictwo d n a jednej z czarek malowanych), a także naczynie w przybliżeniu dw ustożkow ate (pełniące funkcję popielnicy) z plastycznym żeberkiem umieszczonym w 2 / 3 wysokości naczynia (n aśla­ downictwo brązowych Situ! północnoitalskich).

N atom iast w grupie innych wytworów n a szczególną uwagę zasługują fragm enty przedm io­ tów w ykonanych z ołowiu (kółka, skręty spiralne oraz okucia guzikowate). wytwory żelazne (siekierka tulejkow ata, 3 noże. tulejka grotu oszczepu oraz fragm enty 4 b ran so le t z ptasko ściętymi końcami) i brązowe (liczne skręty spiralne, 5 naszyjników w ykonanych ze skręcanego wokół w łasnej ost pręta, szpile z główkami rozklepanymi 1 zwiniętymi w uszko lub w postaci kulistych jfgrubień, szpilę binoklowatą, szydlo-igłę. zawieszkę z szerokiej blaszki zdobionej bogatym, w yciskanym od spodu, ornam entem punktow ym oraz fragm enty okucia pokrytego cienką w arstw ą złota, bogato dekorowanego delikatnym, nacinanym ornam entem ).

Poza powyższymi wymienić również należy 3 zawieszki w ykonane z poroża, paciorki kościa­ ne (21 sztuk), a przede wszystkim paciorki szklane (niebieskie, niebiesko-zielone. zielone, białe), których znaleziono łącznie około 260 sztuk.

Obrządek pogrzebowy oraz w stępna analiza m ateriału kulturowego pozwalają uznać b a d a ­ ne cm entarzysko za przynależne do grupy w schód niowiel kop ols ki ej ludności kultury łużyckiej 1 datow ać je n a okres HaC-HaC/HaD.

Badania będą kontynuowane.

Siedliska, gm. Lubenia woj. rzeszowskie St. 10 patrz epoka brązu Sierpów, gm. Ozorków woj. łódzkie St. 1 patrz epoka brązu Sowinki, gm. Mosina woj. poznańskie St. 23A patrz okres rzymski

S o winki, gm , M osina P racow nie K onserw acji Zabytków

woj. p ozn ań sk ie w P oznaniu — Spółka z o. o.

Pra-S t. 23C AZP 5 6 - 2 7 /3 0 cow nla Naukowo-Badawcza

B adania prowadził m gr Tadeusz Łaszkiewicz (autor sprawozdania), uczestniczyli studenci archeologii UAM: Agnieszka Łaszldewicz, J o a n n a S urm a. Krzysztof Śwlgoń i Anna Vorbrodt. Zleciło Biuro Projektów B udow nictw a Komunalnego, finansow ała zaś Dyrekcja Rozbudowy M iasta Poznania, Pierwszy sezon badań. O sada ludności k ultu ry łużyc­ kiej (?) lub kultu ry pomorskiej (?) z okresu halsztackiego oraz z wczes­ nego 1 środkowego podokresu lateńskiego, ponadto siady osadnictw a ludności kultu ry pucharów lejkowatych (?) przeworskiej, wczesnego średniowiecza i średniowiecza.