Analiza porównawcza narzędzi informatycznych wspomagających modelowanie procesów biznesowych

Pełen tekst

(1)ANALIZA PORÓWNAWCZA NARZDZI INFORMATYCZNYCH WSPOMAGAJCYCH MODELOWANIE PROCESÓW BIZNESOWYCH MARTA SZARAFI SKA Uniwersytet Szczeciski JAROSŁAW BECKER Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Streszczenie Celem artykułu jest identyfikacja narzĊdzi informatycznych wspomagających modelowanie i analizĊ procesów biznesowych, jak równieĪ próba ich oceny oraz okreĞlenie właĞciwego metodycznego podejĞcia do wyboru narzĊdzi BPM wzglĊdem wyselekcjonowanych kryteriów. W kolejnoĞci scharakteryzowano narzĊdzia wspomagające modelowanie, nastĊpnie zrealizowano procedurĊ pozyskiwania rozwiązaĔ decyzyjnych za pomocą metody AHP. CałoĞü koĔczą wnioski przeprowadzonych badaĔ. Słowa kluczowe: modelowanie procesów biznesowych, BPM, narzdzia modelowania, AHP 1. Wprowadzenie Obecnie podejcie procesowe w funkcjonowaniu przedsibiorstw stało si niezwykle popularne. Wiele firm zdecydowało si na zmian swojej orientacji na procesow twierdzc, i pozwoli im to zwikszy zyski lub te zmniejszy koszty prowadzenia działalnoci. Modelujc organizacj reorganizujemy j koncentrujc si na procesach, w nastpstwie porzdkujemy informacj o przedsibiorstwie. Modelowanie procesów gospodarczych stanowi zatem wany kierunek bada informatyki gospodarczej. W konsekwencji identyfikacja architektury informacji, modelowanie i optymalizacja przebiegu procesów gospodarczych zachodzcych w przedsibiorstwie s elementami decydujcymi o jego rozwoju i konkurencyjnoci. Wybór modelu procesów jest jedn z najwaniejszych decyzji przy wyborze całego zintegrowanego systemu zarzdzania. Wobec powyszego powstało wiele metod oraz narzdzi modelowania procesów gospodarczych, wykorzystujcych róne notacje. Komputerowe narzdzia modelowania to specjalistyczne oprogramowanie zapewniaj moliwo identyfikacji procesów i ich mapowania, ale przede wszystkim umoliwiajce łatwe i szybkie wykonywanie zmian w obrbie modelu. Dziki rozwojowi technologii informatycznej projektowanie procesów i ich implementacja mog by uwaane, jako współzalene.[9] Aktualnie technologia informatyczna nie powinna by traktowana tylko jako automatyzacja oraz wsparcie dodawane po zaprojektowaniu procesu, ale pozwala ona na całkowite zintegrowanie z procesami biznesowymi, co prowadzi do likwidacji luki pomidzy IT a biznesem, uwaanej za jedn z przyczyn niezadowalajcych rezultatów wdraania nowoczesnych technologii w organizacjach.[5] Obecnie prawie we wszystkich przedsibiorstwach działajcych pod presj konkurencji systemy organizacyjne i informatyczne wspieraj obsług procesów gospodarczych. Na rynku dostpnych jest wiele aplikacji oferujcych róne funkcjonalnoci, od prostych bazujcych na gotowych diagramach, koczc na zaawansowanych zaopatrzonych w dodatkowe funkcje, takie jak analiza czy usprawnianie. Warto, zatem przed wyborem jednego z nich okreli obecne.

(2) 266. Marta SzarafiĔska, Jarosław Becker Analiza porównawcza narzĊdzi informatycznych wspomagających modelowanie procesów biznesowych. i przyszłe potrzeby przedsibiorstwa oraz zapozna si z funkcjonalnoci i moliwociami rozwoju oprogramowania. W niniejszym artykule podjto prób oceny narzdzi modelowania procesów gospodarczych. W kolejnoci zostały przedstawione i zidentyfikowanie narzdzia informatyczne wykorzystywane w organizacjach wdraajcych zarzdzanie procesowe. Konstrukcja zbioru kryteriów oceny została zrealizowana w oparciu o literatur przedmiotu [5,6,7,8] oraz informacj ze stron internetowych producentów oprogramowania.[15,16,18,19,22] Wielokryterialna hierarchiczna analiza porównawcza posłuyła jako podstawa do oceny wybranych narzdzi modelowania. 2. Charakterystyka narzdzi wspomagaj

(3) cych modelowanie i analiz procesów gospodarczych Aby poprawnie zamodelowa procesy biznesowe analitycy, wdroeniowcy i projektanci systemów korzystaj z oprogramowania wspomagajcego modelowanie. Narzdzia BPM ułatwiaj zarzdzanie oferujc moliwoci analityczne, kontrolne, symulacyjne itp. Prawidłowo zidentyfikowane i zamodelowane procesy gospodarcze porzdkuj rodowisko informacyjne przedsibiorstwa oraz warunkuj efektywne funkcjonowanie podsystemu zarzdzania organizacji gospodarczej, tym samym stanowic konieczny wstpny etap wdroenia zintegrowanych rozwiza informatycznych czy certyfikacji (np. wprowadzenie norm z serii ISO).[3] W konsekwencji identyfikacja architektury informacji, modelowanie i optymalizacja przebiegu procesów gospodarczych zachodzcych w przedsibiorstwie s elementami decydujcymi o jego rozwoju i konkurencyjnoci. Na rynku rozwiza IT istnieje wiele narzdzi wspierajcych modelowanie i optymalizacje procesów. Narzdzia te mona podzieli ze wzgldu na ich funkcjonalno i przeznaczenie według nastpujcych kategorii: 1. narzdzia wizualizacji graficznej: (np. Microsoft Visio), 2. narzdzia mapowania procesów: (np. iGrafx FlowCharter), 3. narzdzia do wspomagania projektowania i doskonalenia modelowania procesów biznesowych: ARIS Toolset (IDS Prof. Scherr), Adonis (BOC Gmbh) iGrafx (Corel), ProVision (Metastorm), Workflow Analyzer (Meta Software); oraz modelowania i symulacji procesów (np. iGrafx Process 2000, Corporate Modeler 8e, ProcessWise WorkBench, WorkFlow Analyser), 4. narzdzia typu CASE (Computer Aided Software Engineering): słuce do projektowania systemów informatycznych – na przykład oprogramowanie Designer/2000 (Oracie) Select Enterprise (Select Software), Rational Rose, 5. narzdzia modelowania procesów wbudowane w systemy klasy ERP (np. IFS Bussiness Modeler). [8] Przedstawione powyej przykłady oprogramowania wspomagajcego modelownie to jedynie niektóre sporód wielu dostpnych na rynku. Na rynku produktów wspierajcych modelowanie znajduje si wiele pakietów, które oferuj szerok funkcjonalno i wachlarz opcji. Aby dokona. odpowiedniego wyboru jednego z nich naley skupi si na wybranej grupie uytkowników i zada. Poprzez wspierane techniki, producent narzdzia moe dostosowa swoj ofert w taki sposób, aby mie pewno , i jest ona bardziej przydatna i co za tym idzie bardziej popularna wród niszowych klientów. Wikszo producentów usiłowało stworzy narzdzia, które mog by wykorzystywane przez wicej ni jeden typ odbiorców, czego rezultatem jest dostpno kluczowego produktu i nastpnie wyboru rozszerze i dodatków..

(4) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 267. Rysunek 1 przedstawia podstawowy podział najczciej stosowanych w Polsce narzdzi modelowania procesów biznesowych ze wzgldu na wybrane kryteria funkcjonalne. Szczegółowe informacje o poszczególnych produktach dostpne s na stronach internetowych ich producentów.. Rysunek 1. Podział narzĊdzi informatycznych wspierających modelowanie ródło: Opracowano na podstawie[5, 7]. Sporód zilustrowanych programów wspierajcych analiz i modelowanie procesów biznesowych w niniejszym opracowaniu zostan przyblione najistotniejsze z nich. Ze wzgldu na szerokie spektrum zastosowa, analizie funkcjonalnej zostan poddane m.in.: ARIS Toolset (IDS/Scherr), iGrafx (Corel), Adonis (BOC Gmbh), ProVision (Metastorm), WebSphere Business Modeler (IBM). Przedstawiona zostanie ogólna charakterystyk narzdzi i platform programowania dla wspomagania modelowania procesów biznesowych. 3. Analiza funkcjonalna wybranych narzdzi modelowania procesów gospodarczych Koncepcja ARIS – Architektury Zintegrowanych Systemów Informatycznych – (ang. Architecture of Intergater Information System) jako platform oprogramowania firmy IDS Scheer została po raz pierwszy zaproponowana przez Prof. Augusta Wilhelma Scheera w 1991 roku jako koncepcja ramowa kompleksowego modelowania wspomaganych komputerowo systemów informatycznych. W 1993 roku pojawił si na rynku pakiet oprogramowania o nazwie ARIS- toolset (wersja 1.0), który oferował metody i narzdzia do tworzenia i wdraania systemów informatycznych.[15] Analiza procesów firmy jest czsto niełatwym wyzwaniem dla menederów, analityków i modelatorów danych rozwiza. Naprzeciw tym wymaganiom wychodzi Aris, umoliwia opisanie procesów z czterech perspektyw (funkcji, danych, organizacji, procesów). Analiza owych procesów znacznie ułatwia projektowanie, a tym samym pozwala na lepsz identyfikacje i reorganizacj istniejcych struktur organizacyjnych. Kada z tych perspektyw – okrela inne spojrzenie na procesy przedsibiorstwa, tworzc tzw. „dom ARISA” i składa si z trzech czci: 1. okrelenie wymaga (ang. requirements difinition),.

(5) 268. Marta SzarafiĔska, Jarosław Becker Analiza porównawcza narzĊdzi informatycznych wspomagających modelowanie procesów biznesowych. 2. specyfikacja projektowa (ang. design specification), 3. implementacja (ang. implementation). [1] Przedstawione powyej kolejne kroki to etapy dochodzenia do realizacji systemu informacyjnego z uyciem technik informacyjnych. Modelowanie za pomoc narzdzia ARIS nie jest trudne, wymaga jednak zapoznania si z podstawowymi notacjami, oraz diagramami. Pełne wykorzystanie potencjału, jaki kryje w sobie ARIS wymaga ju wysoko wykwalifikowanej wiedzy z zakresu jego obsługi. Potwierdzeniem zalet w modelowaniu jest fakt, i jego zastosowania s bardzo powszechne w wielu firmach poczwszy od europejskich koczc na amerykaskich gigantach. ARIS jako metodyka modelowania cigle si rozwija, a jego polarno i kompleksowo doceniła równie firma SAP – wiatowy lider, w dostarczaniu specjalistycznego oprogramowania i rozwiza biznesowych. SAP wybrał ARIS, jako podstawow architektur ramow i narzdzie metodyczne dla modeli referencyjnych. [2,15] iGrafx (dawniej Micrografx) jest czci koncernu Corel jednego z najbardziej znanych i wykorzystywanych programów zajmujcych si grafik na potrzeby modelowania, symulacji i doskonalenia procesów biznesowych. Jest on na tyle ogólny, e pozwala modelowa procesy o rónej strukturze i rónej złoonoci, poczwszy od prostych czynnoci np. powielania dokumentów w sekretariacie do skomplikowanych opisów struktury funkcjonalnej przedsibiorstwa.[16,17] Od 2001 roku Micrografx połczył si z firm Corel, znan z najpopularniejszego obecnie programu graficznego – CorelDraw. Od 2004 roku pod nazw iGrafx jest samodzieln jednostk biznesow firmy Corel, zajmujc si narzdziami do symulacji, analizy i dokumentacji procesów biznesowych. Ma ponad 5 mln uytkowników korporacyjnych (w tym 2/3 listy Fortune 100). [11] iGrafx jest narzdziem prostym i łatwym w obsłudze a przede wszystkim elastycznym i dostosowanym do indywidualnych potrzeb uytkowników. Program jest stale rozwijalny i ulepszany. iGrafx jest narzdziem, z którego najczciej korzysta midzy innymi rednia kadra zarzdzajca organizacji wdraajcych ISO 9000, 14000 i 18000, doradcy biznesowi i ISO, działy HR, administracja publiczna, wdroeniowcy Six Sigma, Lean Manufacturing i Lean Sigma. Najnowsza liczba i charakterystyka aplikacji iGrafx dostpna jest na stronie producenta.[16] Adonis (BOC Gmbh) jest narzdziem wspomagajcym procesy biznesowe. Jako oprogramowanie biznesowe wspiera takie obszary jak projektowanie procesów, analiz, optymalizacj, ponadto jest narzdziem raportujcym oraz tworzcym niezbdn dokumentacje na potrzeby projektowania i reorganizacji procesów przedsibiorstwa.[18] Mona go zastosowa do wspierania takich obszarów jak: 1. optymalizacja procesów biznesowych – symulacja, benchmarking, 2. zarzdzanie przedsibiorstwem – poprzez opis stanowisk pracy dokumentacj, 3. controlling – zarzdzanie poprzez wska

(6) niki, analiza kosztów procesów, 4. zarzdzanie jakoci według normy ISO 9000:2000, 5. procesowe zarzdzanie wiedz i kompetencjami –portale procesów i wiedzy, 6. zarzdzanie personelem – planowanie potrzeb pracowniczych, 7. zarzdzania ryzykiem, 8. zarzdzanie informacj – tworzenie specyfikacji dla rozwiza informatycznych. [5,20] Adonis jest narzdziem elastycznym, dostosowujcym si do struktur organizacji i preferencji uytkowników. To uytkownik decyduje o tym, w jaki sposób wedle indywidualnych preferencji maja by odwzorowane przez niego procesy w procesie modelowania, i jakie bdzie chciał uy. do tego celu narzdzia z szerokiej oferty systemu. Adonis Jest systemem niezwykle przyjaznym.

(7) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 269. uytkownikowi, pozwala na integracje z innymi narzdziami informatycznymi, aby w optymalny sposób zaspokoi oczekiwania uytkowników. Typowymi dla Adonis kompatybilnymi interfejsami s np. Visio oraz pakiet Ms Office, jak równie narzdzia typu Workflow, Case oraz systemy ERP. Adonis w wersji Client-Server jest licencjonowany w oparciu o model "Concurrent use". Oznacza to, e oprogramowanie klienckie moe by zainstalowane na dowolnie wielu komputerach, jednake liczba równoczesnych połcze z baz danych zaley od liczby wykupionych licencji.[20,24] ProVision (Metastorm) narzdzie umoliwiajce modelowanie, wizualizacj oraz udoskonalanie całej organizacji poprzez zrozumienie relacji przyczynowo – skutkowej pomidzy strategi biznesow, procesami biznesowymi oraz systemami i technologiami, które je wspieraj. Metastorm ProVision został uznany za numer jeden sporód aktualnie dostpnych narzdzi do modelowanie procesów biznesowych w rankingu Forrester Wave.[10] Metastorm ProVision jest pozycjonowany jako lider w dwóch kwadratach Gartnera – Business Process Analysis oraz Enterprise Architecutre. Analizy wskazuj łatwo uycia, pełn integracj, due moliwoci symulacji oraz ogromn skalowalno sporód wielu kluczowych korzyci (cech) Metastorm ProVison. ProVision jako narzdzie modelowania procesów biznesowych w szerokiej gamie oferty oferuje rozwizania dla korporacji pod nazw Metastorm ProVision for Business Process Analysis. Narzdzie to umoliwia mapowanie procesów organizacyjnych oraz tworzenie niezbdnej dokumentacji i analizy procesów biznesowych. Zalety tego narzdzia zostały docenione prze wiatowe korporacje midzy innymi klientami s: HP, American Express czy US Air Force.[12,21,24] IBM WebSphere Business Modeler jest głównym składnikiem zestawu firmy IBM wspomagajcego zarzdzanie procesami gospodarczymi, który umoliwia modelowanie, projektowanie, symulacj i analiz procesów gospodarczych. [22] WebSphere Business Modeler zapewnia funkcjonalnoci oparte o technologi sieciow takie jak publikowanie i współpraca (WebSphere Business Modeler Publishing Server). Organizacje mog modelowa procesy gospodarcze, wdraa je, monitorowa i podejmowa działanie bazujce na kluczowych wska

(8) nikach wydajnoci, alarmach i inicjatorach cigłej optymalizacji. Procesy gospodarcze mog by take połczone ze strategicznymi korporacyjnymi celami. [23] WebSphere Business Modeler pozwala zarówno analitykom na zbudowanie modelów zaprojektowanych do osignicia okrelonego celu gospodarczego jak i programistom na wykorzystanie owych procesów jako szkielet nowej aplikacji. WebSphere Business Modeler oferuje wszechstronne, przyjazne uytkownikowi narzdzie modelujce, które jest na tyle elastyczne, i spełnia wymagania zarówno biznesowych jak i technicznych uytkowników. 4. Metoda porównawcza oraz kryteria porównania W niniejszym opracowaniu została podjta próba oceny narzdzi informatycznych słucych modelowaniu procesów biznesowych. Okrelenie mierników słucych ocenie jest zadaniem trudnym. Wiele kryteriów, które mona wskaza jako podstaw oceny jest uzalenionych od konkretnego scenariusza i nie znajduje zastosowania w zmiennych warunkach. W artykule przedstawiono moliwo przeprowadzenia analizy wzgldem wybranych kryteriów. Jako podstaw metodyczn wykorzystano zaproponowan przez Saaty’ego analiz hierarchiczn. Pierwszy krok analizy to ustalenie kryteriów wzgldem, których techniki zostan przeanalizowane. Drzewo powstałe w skutek strukturalizacji problemu przedstawia rysunek 3. Na podstawie kryteriów.

(9) 270. Marta SzarafiĔska, Jarosław Becker Analiza porównawcza narzĊdzi informatycznych wspomagających modelowanie procesów biznesowych. stworzono hierarchi. Pierwszy poziom to postawienie problemu – cel, drugi to kryteria oceny, natomiast trzeci to narzdzia BPM, które zostaj poddane ocenie (Rys. 2).. Rysunek 2. Wielokryterialny hierarchiczny model oceny narzĊdzi informatycznych wspomagających modelowanie i analizĊ procesów biznesowych. ródło: Opracowano na podstawie [5, 7]. Kryteria oceny to w kolejnoci: zarzdzanie procesami, modelowanie i symulacja, mapowanie procesów, funkcjonalno , dostpne moduły, szablony i kompatybilne architektury, definiowanie procesów oraz dostpno . Ze wzgldu na charakter i przeznaczenie narzdzi modelowania kryterium zasługujce na najwysz uwag to kryterium zarzdzanie procesami. Rozumiane jako cigłe usprawnianie procesów oraz kontrola w celu poprawy skutecznoci procesów. To równie systematyczne podejcie do analizy, współdziałanie oraz koordynacja zada wykonywanych w rónych departamentach, pionach funkcjonalnych i jednostkach organizacyjnych. Nastpnym kryterium oceny jest modelowanie i symulacja procesów. To kryterium zasługuj na uwag z powodu tworzenia za pomoc narzdzi informatycznych wirtualnego modelu rzeczywistego. W konsekwencji w wyniku symulacji uzyskuje sie zestawy raportów, dziki którym opracowuje sie dalsze działania, np. dokonuje si wyboru formy organizacyjnej stanowisk produkcyjnych. Modelowany model mona udoskonali przeprowadzajc kolejne symulacje dla rónych jego wariantów. Mapowanie procesów, kryterium dotyczy przede wszystkim tworzenia schematów i budowania hierarchii, dokumentowania wszystkich informacji o procesie, analizy procesów oraz rozpowszechnianie zgromadzonych informacji. W odrónieniu od schematu organizacyjnego mapa procesów pokazuje, w jaki sposób organizacja realizuje swoje procesy, których wynikiem kocowym jest rezultat majcy okrelon warto dla klienta. Poniewa realizacja poszczególnych procesów nie ogranicza si do jednego działu funkcjonalnego organizacji, ale zaangaowanych jest w ni wiele pionów funkcjonalnych mapa procesów wie struktury organizacyjn ze struktur przebiegu procesów, poprzez przyporzdkowanie do wszystkich czynnoci ich wykonawców.[14].

(10) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 271. Funkcjonalno narzdzi modelowania ma duy wpływ na te aspekty procesu gospodarczego, które mona zamodelowa . Istotne jest, aby dana aplikacja do zarzdzania procesami mogła opisa. i zamodelowa przedsibiorstwo z rónej perspektywy, pozwalajc na wykorzystanie modeli procesów zgromadzonych w jednej bazie danych na potrzeby wielu projektów biznesowych, bez przenoszenia informacji pomidzy rónymi systemami informatycznymi. Produkty i narzdzia w ramach dostpnego oprogramowania, czyli dostpno wielu modułów w ramach danej aplikacji, zapewnia wyszy poziom modelowania i analizy, umoliwia prac z narzdziem na wyszym poziomie abstrakcji, przy czym jest bardziej dostosowany do potrzeb konkretnej organizacji i konkretnego problemu. Dostpno w ramach aplikacji szablonów w tym modeli referencyjnych wpływa na konkurencyjno narzdzia. Kryterium: Szablony i kompatybilne architektury to moliwo exportu i importu danych do innych formatów (HTML, XML), bd

(11) innych metodologii modelowania (EPC, IDEF0, UML i inne) wpływa na atrakcyjno danej aplikacji. Przyspiesza doskonalenie procesów, sprzyja innowacyjnoci i udostpnia wspólny słownik biznesu i informatyki, który pomaga w realizacji biecych projektów i perspektywicznych zamierze.[24] Moliwo elastycznego definiowania procesów jest wanych kryterium zwizanym z zarzdzaniem procesami wewntrznymi. Definiowanie procesów w czytelnej tabelarycznej lub graficznej formie danych o aktualnym stanie przebiegu procesu umoliwia dostp do zewntrznych aplikacji, np. edytorów, arkuszy kalkulacyjnych, baz danych, serwisów Internetu, itd., z moliwoci wzajemnego przekazywania. Kolejne przyjte kryterium stanowi dostpno narzdzia modelowania procesów gospodarczych. Jako, i jest to oprogramowanie wykorzystywane przez menaderów, analityków czy programistów w celu tworzenia modelu organizacji gospodarczych, wane jest, aby dany produkt był osigalny, a zakup pakietu licencji ferował równie inne usługi posprzedaowe. Dua konkurencja na rynku aplikacji słucych do modelowania i analizy procesów wymusza na producentach stosowanie si do kryterium cenowego. Wskazane kryteria oceny nie s sobie równowane. Poprzez stworzenie macierzy porówna parami z wykorzystaniem dziewiciostopniowej skali ocen na kadym poziomie w hierarchii, moliwe jest okrelenie relatywnych wag i preferencji dla kadego kryterium. Wagi uzyskane dla omiu kryteriów głównych przedstawia Tabela 1.. 0,162. 0,147. 0,117. dostpno. funkcjonalno. 0,183. definiowanie procesów. mapowanie procesów. 0,244. szablony i architektury. modelowanie i symulacja. wektor preferencji. dostpne moduły. kryteria oceny. zarzdzanie procesami. Tabela 1. Wektory preferencji kryteriów oceny technik modelowania. 0,095. 0,037. 0,016. ródło: Opracowanie własne. Poprzez wyliczenie wektorów preferencji lokalnych dla kadego czynnika, który jednoczenie stanowi kryterium oceny narzdzia modelowania, wyznaczono redni warto uytecznoci czstkowej, okrelajc wpływ na ocen kocow wybranego narzdzia. Ostatnim etapem analizy.

(12) 272. Marta SzarafiĔska, Jarosław Becker Analiza porównawcza narzĊdzi informatycznych wspomagających modelowanie procesów biznesowych. porównawczej jest stworzenie macierzy iloczynów wag kryteriów oraz wag jakoci poszczególnych narzdzi modelowania w celu ustalenia rankingu kocowych rozwiza (Tabela 2).. modelowanie i symulacja. mapowanie procesów. funkcjonalno. szablony i architektury. definiowanie procesów. dostpno. SUMA. RANKING. ARIS IDS SHEER. 0,436. 0,302. 0,220. 0,389. 0,312. 0,256. 0,223. 0,099. 0,322. 1. IGRAFX COREL. 0,121. 0,114. 0,098. 0,087. 0,087. 0,098. 0,932. 0,086. 0,134. 4. ADONIS BOC. 0,560. 0,114. 0,136. 0,096. 0,452. 0,298. 0,203. 0,122. 0,285. 2. PROVISION METASTORM. 0,141. 0,143. 0,238. 0,096. 0,148. 0,159. 0,081. 0,693. 0,171. 3. WEBSPHERE BUSINESS MODELER IBM. 0,112. 0,092. 0,042. 0,110. 0,076. 0,089. 0,045. 0,098. 0,088. 5. narzdzia modelowania. dostpne moduły. zarzdzanie procesami. Tabela 2. Zestawienie preferencji lokalnych oraz wartoĞci funkcji uĪytecznoĞci dla narzĊdzi modelowania procesów biznesowych(BPM). ródło: Opracowanie własne. Wynikiem uzyskanym z macierzy porówna parami jest ranking ocen narzdzi modelowania wzgldem kryteriów (Tabela 2).Według powyszej analizy narzdziem, które najlepiej realizuje zadania wzgldem zaproponowanych kryterium jest ARIS/IDS SHEER. Narzdziem, które nie odbiega znaczco do pierwszego miejsca w rankingu jest ADONIS/BOC. Pozostałe oprogramowanie wspierajce modelowanie według rankingu to kolejnoci: PROVISION firmy METASTORM, IGRAFX firmy COREL oraz produkt firmy IBM WEBSPHERE BUSINESS MODELER. Porównanie dwóch najlepszych alternatyw przedstawia rysunek 4.. Rysunek 4. Porównanie dwóch najlepszych alternatyw (ARIS/IDS SHEER, ADONIS/BOC).

(13) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 273. ARIS firmy IDS SCHEER, jest niewtpliwym zwycizc na rynku narzdzi modelowania procesów biznesowych. Analiza porównawcza najczciej uywanego oprogramowania wpierajcego procesy, wykazała, e ADONIS (nieco mniejszy i młodszy produkt firmy BOC GmbH) nie obiega znaczco od lidera. Moliwoci zastosowania narzdzi obu programów do podejcia procesowego w organizacji s niemal na równym poziomie. Ponadto ADONIS w swoim pakiecie posiada wiele odpowiedników, które mona by przypisa do odpowiednich funkcjonalnoci, które posiada ARIS. Podstawowe narzdzia w przypadku produktów firmy IDS Scheer: ARIS Easy Design, ARIS Web Designer oraz ARIS Toolset, natomiast dla programu ADONIS odpowiednikami s moduły: Modelowanie i Analiza. Funkcjonalno wzbogacaj dodatkowe produkty i narzdzia w ramach dostpnego oprogramowania. Do podstawowych nale ARIS ABC (Activity-Based Costing) i moduł 3c Kosztów Procesów Programu ADONIS, słuce do prowadzenia rachunku kosztów procesów w oparciu o metod Activity Based Costing (ABC). [5] Rozszerzenie systemu ADONIS-RKP słuy do rachunku kosztów – posta graficznych modeli. Natomiast moduł symulacji ARIS Simulation i moduł Symulacja programu ADONIS słu do dynamicznych analiz opisanych procesów. Ponadto ADONIS posiada dodatkowe funkcjonalne komponenty analizy i symulacji t.j.: Path analysis simulates, Capacity analysis simulates, Workload Analysis, Analytic Capabilities, Real-time Data Utilization, Model Distribution and Simulation on Enterprise Network, Statistical Fit/Data Analysis. [5,7,24] Z uwagi na szeroki wachlarz dostpnych rozwiza wspierajcych modelownie i zarzdzanie procesami, zarówno ARIS firmy IDS SCHEER oraz ADONIS firmy BOC GmbH umoliwiaj dopasowanie narzdzi do indywidualnych potrzeb klienta. Potencjalni uytkownicy obu rozwiza to sektory z brany: energetyki, bankowoci, sektora publicznego, produkcyjnego, ubezpieczenia, usługi finansowe, telekomunikacja i wiele innych. Lista wiatowych klientów obu firm jest długa, szczególnie firmy IDS SCHEER, lidera w dostarczaniu rozwiza dla potrzeb zarzdzania procesami biznesowymi. Z usług tej firmy skorzystało ju na całym wiecie ponad 3500 klientów. W Polsce do modelowania procesów biznesowych wykorzystało program ARIS wielu klientów z rónych bran m.in.: w energetyce Elektrociepłownia EL PAK Sp. z o.o., Bosman Browary Szczeciskie S.A., w budownictwie Budimex S.A., czy w przemyle wydobywczym KGHM S.A. ADONIS/BOC GmbH znalazł w Polsce zastosowanie do modelowania procesów głównie w przedsibiorstwach sektora usług ubezpieczeniowych i bankowych np. w Raiffeisen Bank Polska S.A., Generali Polska czy AIG Bank Polska S.A.[11,14,15,] Wyszy stopie zaawansowania produktu ARIS/IDS SCHEER to moliwo wdraania zintegrowanego systemu SAP R/3 przy wykorzystaniu podczas optymalizacji procesów biznesowych modeli referencyjnych SAP oraz własnych przy jednoczesnym wywoływaniu transakcji SAP z poziomu map procesów biznesowych[5,15]. ARIS znajduje si w czołówce zaawansowanych narzdzi słucych całociowemu zarzdzaniu procesami biznesowymi. Jednak z uwagi na cen wdroenia rozwiza opartych o oprogramowanie ARIS (wycena jedynie na danie), ADONIS firmy BOC GmbH udostpnia swoja platform za darmo, a jego poszczególne funkcjonalnoci i wersje wahaj si od 2.100,00 € (ADONIS Business Edition) do 2.700,00 €(ADONIS Professional Edition). Dostpne pakiety to: 8 uytkowników od 16.000,00 € (za 4 licencje) oraz 32 uytkowników za 48.400,00 € (za 16 licencji) ADONIS Professional Edition. [18]..

(14) 274. Marta SzarafiĔska, Jarosław Becker Analiza porównawcza narzĊdzi informatycznych wspomagających modelowanie procesów biznesowych. 6. Uwagi kocowe Na rynku producentów dostarczajcych specjalistyczne oprogramowania dla potrzeb tworzenia i modelowania procesów gospodarczych istnieje dua konkurencja. Firmy przecigaj si w tworzeniu i ulepszaniu swoich flagowych pakietów oprogramowania dla biznesu. Wymienione i scharakteryzowane rozwizania to jedynie niektóre z wachlarza dostpnych produktów, cho. najczciej wykorzystywane przez specjalistów. Wybór odpowiedniego narzdzia zaley od indywidualnie od potrzeb i preferencji uytkowników i modelatorów. Przedstawiona analiza oraz ocena narzdzi procesów gospodarczych to jedynie ogólne spojrzenie na ich funkcjonalno . Rozwój podejcia procesowego do analizy zjawisk biznesowych doprowadził do tego, e na rynku dostpna jest szeroka gama rónorodnych narzdzi. Niektóre z nich s wyspecjalizowane i konkretnie dostosowane do tworzenia okrelonych struktur i diagramów. Inne, i to im naley powici szczególn uwag cechuj si swoj uniwersalnoci i złoonoci. Do tych narzdzi niewtpliwie mona zaliczy scharakteryzowane w pracy narzdzia: ARIS, iGrafx, Adonis, ProVision oraz WebSphere Business Modeler. Widoczne jest, e producenci nie znale

(15) li do tej pory uniwersalnego narzdzia, mogcego sprosta wszelkim wymaganiom i mogcego by zastosowanym do wszystkich problemów organizacyjnych. Dlatego w ich ofertach znajduje si szereg dodatków i interfejsów kompatybilnych z rónymi modelami biznesowymi. Najwicej z nich posiada ARIS/IDS SHEER. Jednak trudno jest wskaza najlepsze rozwizanie, dlatego te wybór narzdzia powinien by podyktowany głbsz analiz problemu, który zamierza si modelowa . W tym przypadku bardziej popularne i drosze rozwizania nie zawsze okazuj si skuteczniejsze. Trwa dyskusja na temat roli danych, aplikacji i technologii w procesach biznesowych. Wielu ekspertów od BPM twierdzi, e BPM powinien odnosi si stricte do poziomu biznesu/logiki bez odnoszenia si do warstwy technologicznej.[25] Faktem jest, e w rednich i duych firmach procesy maj zarówno czynnoci wykonywane przez ludzi jak i przez maszyny. Bez technologii obecny biznes nie mógłby funkcjonowa w tak efektywny sposób. %LEOLRJUDILD [1] [2] [3] [4] [5]. [6] [7]. Gabryelczyk R., Aris w modelowaniu procesów biznesu, Difin, Warszawa 2006, s. 169. Grzeszczyk T.A., „Systemy multimedialne w zarzdzaniu przedsibiorstwem. Metody implementacji”, Wydawnictwo MIKOM, Warszawa 2003, s. 114. Kiełbowicz A, “Business Tranformation Services w Infovide-Matrix SA, Business-IT Strategies Resource Center”, vol. 10, No. 7. „Modele referencyjne w zarządzaniu procesami biznesu”, Praca zbiorowa pod redakcj T. Kasprzaka, Difin, Warszawa, 2005, s. 205. PodejĞcie procesowe w zarządzaniu a technologia informatyczna według metodologii ARIS i ADONIS, Jolanta Rutkowska, Problemy zarzdzania, ISSN 1644-9584, Wydział Zarzdzania UW,1/2005, str. 142–159. Smith, H i Finger, Business Process Management: The third Wave, Tampa: MeghanKiffer Press, p. 2003 Turyna J., Rutkowska J., Rak D., „Narzdzia technologii informatycznej w zarzdzaniu kosztami według metodologii ABC/M”, w Kisielnicki J. (red) „Informatyka narzdziem zarzdzania w XXI wieku”, Wydawnictwo PJWSTK, Warszawa 2003, s. 356–371..

(16) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. [8]. [9] [10] [11] [12] [13] [14] [15] [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24] [25]. 275. Wróbel M., „Modelowanie procesów biznesowych jako narzĊdzie doskonalenia organizacji”, Centrum Rozwiza Menederskich S.A., Warszawa, http://www.crm.com.pl /wiedza2. htm. eliski J., Modelowanie procesów biznesowych, czyli pilnowanie hochsztaplerów, ITConsulting, 2005, http://www.egospodarka.pl/. http://bpm.gigacon.org/prt/view/agenda-mbp-20072.html, "Platforma Metastorm BPM – nasza metodyka, praktyka wdraania oraz przykłady realizacji" – Jan Pirogowicz. http://www.gartner.com (12.10.09 Gartner's Application Development& Maintenance Research). http://decyzje-it.pl/centrum-wiedzy/bpm/oprogramowanie/adonis-1018.html. http://www.infovidematrix.pl/index.php?page=artykul-ekspercki-7. http://www.skutecznyprojekt.pl/software.htm?SID=185. http://www.ids-scheer.pl/pl/Solutions/Rozwizania_ARIS/47631.html. http://www.igrafx.com/. http://www.e-rtm.com/index.php?l=PL&d=produkty&pd=igrafx. http://www.boc-group.com/documents/products/adonis_flyer_pl.pdf. http://www.metastorm.com/products/mpba.asp. http://decyzje-it.pl/centrum-wiedzy/bpm/oprogramowanie/adonis-1018.html. http://www.metastorm.com/products/simulation.asp. http://www-306.ibm.com/software/integration/wbimodeler/. http://twitter.com/IBM_Modeler. http://www.isolution.com.pl/. http://www.infovidematrix.pl/index.php?page=artykul-ekspercki-7..

(17) 276. Marta SzarafiĔska, Jarosław Becker Analiza porównawcza narzĊdzi informatycznych wspomagających modelowanie procesów biznesowych. COMPARATIVE ANALYSIS OF SELECTED BUSINESS PROCESS MODELING TOOLS Summary The purpose of this paper is the identification of Business Process Modeling tools. Regarding to the selected criteria has been evaluated the estimation of BPM software. The procedure of logging the final solution was realized by AHP method. Conclusion from the research ends the study. Keywords: Business Process Modeling (BPM), modeling tools, modeling software, AHP. Marta Szarafiska Katedra Metod Informatyki Stosowanej Uniwersytet Szczeciski Mickiewicza 64, 71-101 Szczecin e-mail: martasz.sz@wp. Jarosław Becker Katedra Inynierii Systemów Informacyjnych Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny ul. ołnierska 49, Szczecin e-mail: jbecker@wi.zut.edu.pl.

(18)