II Polski Kongres Górniczy
Gliwice, Kraków, Zakopane, IX 2010
We wrzeœniu 2010 roku odby³ siê II Polski KongresGórniczy pod honorowym patronatem Waldemara Pawla-ka, wicepremiera Rz¹du RP, ministra gospodarki. Obrady odby³y siê w trzech miejscach: w Gliwicach, Krakowie i Zakopanem. W spotkaniu uczestniczy³y w sumie 784 oso-by i wyg³oszono 142 referaty.
W Gliwicach odbywa³y siê obrady plenarne i obrady Kongresu Górnictwa Podziemnego, zorganizowane przez Wydzia³ Górnictwa i Geologii Politechniki Œl¹skiej. Towa-rzyszy³a im multimedialna Wystawa Maszyn i Technologii Górniczych, zorganizowana przez Polsk¹ Technikê Gór-nicz¹ S.A. W Gliwicach by³o 324 uczestników i wyg³oszo-no 79 referatów.
W Krakowie odbywa³y siê obrady Kongresu Górnic-twa Odkrywkowego, zorganizowane przez Wydzia³ Gór-nictwa i Geoin¿ynierii Akademii Górniczo-Hutniczej, w któ-rych bra³o udzia³ 260 uczestników i wyg³oszono 28 refera-tów.
W Zakopanem odby³y siê obrady Kongresu Górnictwa Otworowego, zorganizowane przez Wydzia³ Wiertnictwa Nafty i Gazu Akademii Górniczo-Hutniczej, w których bra³o udzia³ 200 uczestników i wyg³oszono 35 referatów.
G³ównymi celami Polskiego Kongresu Górniczego 2010 by³y:
przygotowanie do Œwiatowego Kongresu Górnicze-go 2011;
promocja polskiego górnictwa podziemnego, odkrywkowego i otworowego na szczeblu w³adz pañstwowych i samorz¹dowych;
przedstawienie znaczenia górnictwa w zapewnieniu Polsce bezpieczeñstwa gospodarczego, na które sk³ada siê bezpieczeñstwo energetyczne i bezpieczeñ-stwo surowcowe;
przedstawienie osi¹gniêæ nauk górniczych i geolo-gicznych w rozwoju górnictwa innowacyjnego w Polsce;
przedstawienie osi¹gniêæ technicznych i technolo-gicznych przemys³u górniczego w rozwoju polskiej gospodarki;
wymiana doœwiadczeñ miêdzy naukami górniczymi a praktyk¹ przemys³ow¹;
uwypuklenie potrzeby rozwoju polskiego górnictwa jako motoru napêdowego gospodarki europejskiej. Po zakoñczonych obradach i dyskusjach Komitet Orga-nizacyjny Polskiego Kongresu Górniczego 2010 opraco-wa³ 10 wniosków, które po modyfikacjach zosta³y zaakce-ptowane przez Radê Naukow¹ Kongresu. Ich treœæ jest przedstawiona poni¿ej.
Wnioski z Polskiego Kongresu Górniczego 2010 Górnictwo, zapewniaj¹c bezpieczeñstwo energetyczne i surowcowe, jest fundamentem rozwoju gospodarczego Polski w XXI wieku.
1. Uczestnicy kongresu zwracaj¹ uwagê, ¿e g³ównym celem polityki energetycznej i surowcowej win-no byæ zapewnienie bezpieczeñstwa gospodarczego Polski w oparciu o krajow¹ bazê kopalin. Polityka ta w okresie nastêpnych dekad mo¿e byæ zachwiana z powodu wyczer-pywania siê udostêpnionych zasobów podstawowych kopalin – tak energetycznych, jak i surowców skalnych. Zasoby operatywne wêgla kamiennego i wêgla brunatnego oraz niektórych surowców skalnych pozwol¹ w okresie najbli¿szych 20 lat na pokrycie tylko po³owy obecnego wydobycia, co jest niezgodne z polsk¹ racj¹ stanu. Nasz kraj posiada wszystkie atuty dla kontynuacji rozwoju gór-nictwa. Atuty te to m.in.: zasoby geologiczne wêgla kamiennego i brunatnego oraz surowców skalnych, bogate doœwiadczenie kadry naukowej, badawczej i projektowej zak³adów wydobywczych oraz firmy produkuj¹ce maszy-ny i urz¹dzenia na œwiatowym poziomie.
2. Bezpieczeñstwo energetyczne Polski powinno byæ oparte w pierwszej kolejnoœci o w³asne zasoby paliw i energii, w szczególnoœci wêgla kamiennego i wêgla bru-natnego. Ma to szczególne znaczenie przy du¿ym uzale-¿nieniu Polski od importu ropy naftowej i gazu ziemnego. Krajowe zasoby wêgla brunatnego i wêgla kamiennego, rud metali i surowców skalnych, potencjalne i udokumen-towane, upowa¿niaj¹ do stwierdzenia, ¿e racjonalna, zgod-na z zasad¹ zrównowa¿onego rozwoju, gospodarka surowcowa pozwoli osi¹gn¹æ zak³adane cele i uczyni Pol-skê liderem w tym zakresie wœród krajów UE.
3. Do osi¹gniêcia tych celów uczestnicy kongre-su postuluj¹, aby dokonaæ radykalnej zmiany polityki kraju w stosunku do górnictwa, a szczególnie do górnictwa wêgla. Wszystkie kraje na œwiecie posiadaj¹ce zasoby wêgla zwiêkszaj¹ wydobycie, a Polska jako jedyny kraj radykalnie je zmniejsza. Inwestycje w nowe kopalnie to okres kilku, a nawet kilkunastu lat. W przypadku kontynu-acji tej tendencji w okresie 30–40 lat Polska przestanie byæ krajem opieraj¹cym funkcjonowanie swojej gospodarki o krajowe górnictwo, gdy¿ po prostu zostanie ono zlikwi-dowane. Opracowana Polityka Energetyczna Polski do 2030 r. powinna byæ nowelizowana co 2 lub 3 lata, tak jak postêpu-je siê w innych krajach na œwiecie. Szczególnie wa¿ne postêpu-jest sprawdzanie realizacji wymienionych w niej dzia³añ.
4. Uczestnicy kongresu postuluj¹ odbycie naro-dowej dyskusji nad perspektyw¹ polskiego górnictwa. Nale¿y powo³aæ Radê Górnicz¹ jako cia³o doradcze przy Prezesie Rady Ministrów, z³o¿on¹ z kompetentnych fachowców, dobrze znaj¹cych bran¿ê górnicz¹ i rozu-miej¹cych polsk¹ racjê stanu zwi¹zan¹ z zachowaniem i rozwojem eksploatacji w³asnych surowców mineralnych. Jako jedna z ostatnich w Polsce, bran¿a górnicza jest wci¹¿ rozpoznawana na œwiecie jako stoj¹ca na najwy¿szym poziomie.
5. Dzia³alnoœæ górnicza jest nierozerwalnie zwi¹zana z wystêpowaniem z³o¿a kopaliny. Dlatego te¿ zabezpieczanie z³ó¿ kopalin pod dzia³alnoœæ górnicz¹ 450
Przegl¹d Geologiczny, vol. 59, nr 6, 2011
powinno mieæ odpowiedni priorytet w stosunku do innych form dzia³alnoœci gospodarczej. Niestety ten oczywisty argument nie jest wystarczaj¹co mocno wyartyku³owany w przepisach prawa tak, by skutecznie zabezpieczaæ z³o¿a kopalin. Dotyczy to m.in. z³ó¿ surowców skalnych i surow-ców energetycznych, co powoduje, ¿e mog¹ byæ stracone dla gospodarczego wykorzystania przez przysz³e pokole-nia poprzez ich dalsz¹ zabudowê infrastrukturaln¹. Z³o¿a te powinny byæ ujête w planach zagospodarowania prze-strzennego oraz zabezpieczone dla ich wykorzystania poprzez realizacjê planowanych przedsiêwziêæ jako inwe-stycje celu publicznego o znaczeniu krajowym.
6. W tym zakresie szczególnie wa¿ne jest wpro-wadzenie zapisów chroni¹cych udokumentowane z³o¿a wêgla brunatnego: Legnica, Gubin, RogóŸno oraz wielu innych udokumentowanych z³ó¿. Pomimo, ¿e zasobów geologicznych wêgla brunatnego wystarczy na 300 lat, to zasoby operatywne przy obecnym wydobyciu wystarcz¹ na zaledwie 20 lat. Taka sama sytuacja wystêpuje z ist-niej¹cymi zasobami wêgla kamiennego. Zasoby geologicz-ne to 70 mld ton, a udostêpniogeologicz-ne zasoby operatywgeologicz-ne wystarcz¹ tylko na 30 lat. Dlatego zasoby z³ó¿ wêgla kamiennego: Bzie-Dêbina, Œmi³owice, Brzezinka i inne nale¿y zabezpieczyæ do przysz³ej eksploatacji. Podobna sytuacja dotyczy surowców skalnych – pomimo du¿ej ilo-œci udokumentowanych zasobów dla wiêkszoilo-œci surow-ców, np. dla kruszyw, prawie 25 mld ton, zapewniaj¹cych statystyczn¹ wystarczalnoœæ na 100–200 lat, to jednak wystarczalnoœæ zagospodarowanych zasobów operatyw-nych niektórych kopalin nie przekracza 10 lat. Obecna polityka odnoœnie górnictwa powoduje, ¿e Polska z kraju eksportera zamienia siê stopniowo w powa¿nego importera kopalin, które mog³yby pochodziæ z krajowych z³ó¿.
7. Nale¿y znieœæ bariery prawne w zakresie udo-stêpniania nowych z³ó¿ wêgla brunatnego i kamiennego, a tak¿e surowców skalnych. W tym zakresie nale¿y wpro-wadziæ zmiany w Ustawie o planowaniu i zagospodarowa-niu przestrzennym oraz w ustawie Prawo geologiczne i górnicze w celu skuteczniejszej ochrony z³ó¿ niezagospo-darowanych i uproszczenia procedury koncesyjnej, a tak¿e w Ustawie o udostêpnianiu informacji o œrodowisku i jego
ochronie, udziale spo³eczeñstwa w ochronie œrodowiska oraz ocenach oddzia³ywania na œrodowisko do wprowa-dzenia ograniczeñ mo¿liwoœci braku uzgodnienia inwesty-cji przez gminy w sytuainwesty-cji spe³nienia przez przedsiêbiorcê okreœlonych wymogów prawnych.
8. Specjalnego znaczenia nabiera dzia³alnoœæ PGNiG S.A. w zakresie zdecydowanych dzia³añ w kierun-ku powiêkszenia wydobycia gazu ziemnego (np. do wielo-œci 5,5 mld m3na rok) oraz ropy naftowej do oko³o 1,5 mln ton. Wi¹¿e siê z tym intensyfikacja prac poszukiwawczych (geofizycznych, wiertniczych) prowadz¹cych do zwiêk-szenia udokumentowanych i perspektywicznych zasobów wêglowodorów. Prace poszukiwawcze na obszarach per-spektywicznych powinno siê traktowaæ jako priorytetowy kierunek dzia³alnoœci PGNiG S.A., w tym równie¿ w zakresie poszukiwañ i dokumentowania z³ó¿ gazu niekon-wencjonalnego (gaz ³upkowy, gaz wype³niaj¹cy pory skal-ne oraz metan z pok³adów wêgla kamienskal-nego). Osi¹gniêcie znacz¹cego wydobycia z tych z³ó¿ jest mo¿liwe, ale bar-dziej kosztowne i trudniejsze w porównaniu do z³ó¿ kon-wencjonalnych gazu ziemnego. Eksploatacja mog³aby siê op³acaæ, gdyby cena gazu wzros³a ponad 300 USD za 1000 m3. 9. Nadzwyczaj istotnym elementem pewnoœci funkcjonowania systemu gazownictwa jest posiadanie podziemnych magazynów gazu o odpowiedniej pojemno-œci roboczej. W przypadku Polski margines bezpieczeñ-stwa na okres oko³o 3–4 miesiêcy powinien wynosiæ oko³o 4–5 mld m3
gazu.
10. Zaleca siê wspieranie prac badawczych i roz-wojowych nad technologiami wykorzystania wêgla do pro-dukcji paliw p³ynnych i gazowych, zmniejszenia nega-tywnego wp³ywu na œrodowisko procesów pozyskiwania energii z wêgla (w tym m.in. technologii wychwytywania i sk³adowania CO2 w zak³adach demonstracyjnych du¿ej skali w Kêdzierzynie-KoŸlu i Be³chatowie). Rol¹ naukow-ców i przedsiêbiornaukow-ców powinno byæ aktywne uœwiadamia-nie polityków w kwestiach dotycz¹cych stanu górnictwa i polityki surowcowej w celu zapewnienia bezpieczeñstwa energetycznego i surowcowego w XXI wieku.
Marian Dolipski
VII Miêdzynarodowy Kongres Górnictwa Wêgla Brunatnego
Be³chatów, 11–13.04.2011
Ponad 320 specjalistów z ca³ego œwiata zwi¹zanych z górnictwem wêgla brunatnego, 3 dni obrad, 66 wyg³oszo-nych referatów i dziesi¹tki godzin pasjonuj¹cych dyskusji na temat najwa¿niejszych osi¹gniêæ naukowych i technicz-nych bran¿y górniczo-energetycznej – to efekt VII Miê-dzynarodowego Kongresu Górnictwa Wêgla Brunatnego w Be³chatowie.
Uczestnicy tegorocznego spotkania, odbywaj¹cego siê pod has³em Rola i miejsce wêgla brunatnego w œwiatowej
energetyce XXI wieku, podczas trzydniowych obrad
dysku-towali m.in. o nowoczesnych rozwi¹zaniach technologicz-nych w górnictwie, ochronie terenów z³ó¿ górniczych, technologii wychwytywania i magazynowania CO2, a tak¿e
o nowoczesnych rozwi¹zaniach konstrukcyjnych dotycz¹cych
maszyn podstawowych oraz o rekultywacji i rewitalizacji obszarów pogórniczych.
– Zajmujecie siê Pañstwo dyscyplin¹, która jest mi
szczególnie bliska. Czujê siê jednym z Was. Wyj¹tkowoœæ Waszego Kongresu w skali Polski, Europy i œwiata podkre-œlaj¹ jego goœcie: przedstawiciele rz¹du, wa¿nych oœrod-ków naukowych oraz bran¿y górniczej i energetycznej z kraju i z zagranicy. Dzisiejsze spotkanie to najlepsza oka-zja do wymiany doœwiadczeñ i utrwalenia wspó³pracy –
powiedzia³ prof. Jerzy Buzek, przewodnicz¹cy Parlamentu Europejskiego, w przes³aniu do uczestników obrad.
Tegoroczny kongres po raz kolejny potwierdzi³, ¿e wêgiel brunatny zarówno w Polsce, jak i na œwiecie zajmu-je istotne miejsce w rozwoju gospodarki, a polska
ener-451
