• Nie Znaleziono Wyników

"Seweryn Pieniężny 1890-1940. Redaktor i wydawca spod znaku Rodła", Jan Chłosta, Olsztyn 1980 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Seweryn Pieniężny 1890-1940. Redaktor i wydawca spod znaku Rodła", Jan Chłosta, Olsztyn 1980 : [recenzja]"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

Smołka, Leonard

"Seweryn Pieniężny 1890-1940.

Redaktor i wydawca spod znaku

Rodła", Jan Chłosta, Olsztyn 1980 :

[recenzja]

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 591-594

(2)

R

E

C

E

N

Z

J

E

i

O

M

Ó

W

I

E

N

I

A

J a n C h ł o s ta , S e w e r y n P i e n i ę ż n y 18901940. R e d a k t o r i w y d a w c a s p o d z n a k u R o d ł a . O l­ s z ty n 1980, ss, 171, t a b l. i. K s i ą ż k a j e s t s z ó s t ą p o z y c j ą s e r i i „ B i o g r a f i e ” „ P o j e z i e r z a ” . W y d a n a z o s t a ł a w s t o s u n k o w o d u ż y m n a k ł a d z i e (4 t y s . e g z.) i s t a r a n n i e : d o b r y p a p i e r t r z e c ie j k l a s y , p ł ó c i e n n a o p r a w a , 21 i l u s t r a c j i . P o z a s p i s e m t r e ś c i i i l u s t r a c j i , b i b l i o g r a ­ fią , i n d e k s e m o s ó b i m i e j s c o w o ś c i o r a z n i e m i e c k i m s t r e s z c z e n i e m s k ł a d a się z p r z e d m o w y i z a k o ń c z e n i a , a n e k s ó w w p o s t a c i w y b o r u a r t y k u ł ó w (2), f e l i e ­ t o n ó w g w a r o w y c h (5) i j e d n e g o l i s t u b o h a t e r a k s i ą ż k i (ss. 133— 154), p r z y p i ­ s ó w (ss. 123— 131), t a b l i c y g e n e a l o g i c z n e j o r a z k i l k u r o z d z i a l i k ó w (ss. 9— 117). D o k u m e n t a c j ę k s i ą ż k i s t a n o w i l i t e r a t u r a h i s t o r y c z n a , w s p o m n i e n i a i r e ­ l a c j e d z i a ł a c z y , p r a s a i a r c h i w a l i a . W s z y s t k o to p o k r y w a s i ę p r a w i e c a ł k o ­ w i c i e z b a z ą m a t e r i a ł o w ą w c z e ś n i e j s z e j k s i ą ż k i J a n a C h ł o s t y h O s t a t n i a p o w ­ s t a ł a b o w i e m w z w i ą z k u z o p u b l i k o w a n y m i w 1977 r. w y n i k a m i b a d a ń n a d w y d a w n i c t w e m „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” , k t ó r y m w l a t a c h m i ę d z y w o j e n n y c h k i e r o w a ł w ł a ś n i e S e w e r y n P i e n i ę ż n y — j u n io r . W z w i ą z k u z t y m r o d z i się p y t a n i e o r e l a c j e m i ę d z y w c z e ś n i e j s z ą m o n o g r a f i ą w y d a w n i c t w a a p ó ź n i e j s z ą b i o g r a f i ą j e g o k i e r o w n i k a , c h o c i a ż z d r u g i e j s t r o n y o b y d w i e k s i ą ż k i b y ł y a d r e s o w a n e — b y ć m o ż e — d o r ó ż n y c h c z y t e l n i k ó w ; d r u g a d o s z e r s z e g o k r ę g u o d b i o r c ó w . M i m o t o p o w y ż s z e p y t a n i e p o z o s t a j e j e d n a k a k t u a l n e , t y m b a r d z ie j ż e c e l e m k s i ą ż k i b io g r a f i c z n e j b y ł a „ p r ó b a p r z e d s t a w i e n i a ż y c i a i p r a c y w y ­ d a w c y , r e d a k t o r a i d z i a ł a c z a Z w i ą z k u P o l a k ó w w N i e m c z e c h ” (s. 7) i ż e w u p r o s z c z o n y m n i e w ą t p l i w i e o d b i o r z e s p o ł e c z n y m r o d z i n ę P i e n i ę ż n y c h u t o ż s a ­ m i a s ię z w y d a w n i c t w e m . B i o g r a f i a j e d n e g o z P i e n i ę ż n y c h m o g ł a t e n o b r a z p o s z e r z y ć , a l e j u ż p o d t y t u ł k s i ą ż k i z a w ę z i ł s f o r m u ł o w a n y s z e r z e j w p r z e d ­ m o w i e j e j c e l i s a m ą b i o g r a f i ę d o s p r a w w y d a w n i c z y c h . Z a w i e r a o n a w p r a w ­ d z ie i n f o r m a c j e o p o z a w y d a w n i c z y c h e l e m e n t a c h ż y c i o r y s u P i e n i ę ż n e g o , a le n i e j e s t i c h z b y t w i e l e . R ó w n o c z e ś n i e w ś r ó d m a t e r i a ł ó w w y k o r z y s t a n y c h p r z y p i s a n i u k s i ą ż k i b r a k j e s t p a p i e r ó w je j b o h a t e r a i j e g o r o d z i n y . K s i ą ż k a j e s t e f e k t e m u b o c z n y m w c z e ś n i e j s z e j m o n o g r a f i i w y d a w n i c t w a . P o s z c z e g ó l n e e l e m e n t y b i o g r a f i i P i e n i ę ż n e g o , c h o ć a d r e s o w a n e j m o ż e d o s z e r ­ s z e g o k r ę g u c z y t e l n i k ó w n iż m o n o g r a f i a w y d a w n i c t w a , p r z e p l a t a j ą s i ę z r ó ż ­ n y m i w y w o d a m i o c h a r a k t e r z e d r u g o r z ę d n y m i t r z e c i o r z ę d n y m d l a s a m e j b i o ­ g r a f ii. Z a j m u j ą o n e d u ż o m i e j s c a i w w i ę k s z o ś c i s ą o d p o w i e d n i m i f r a g m e n t a ­ m i p i e r w s z e j k s i ą ż k i A u t o r a , c z a s e m d o s ł o w n y m i , c z a s e m t r o c h ę z m i e n i o n y ­ m i s t y l i s t y c z n i e , a n i e k i e d y s ą s t r e s z c z e n i e m . R e z y g n u j ą c w t y m m i e j s c u ze s z c z e g ó ł o w e j a n a l i z y p o r ó w n a w c z e j p i e r w s z e j i d r u g i e j k s i ą ż k i C h ł o s t y , t r z e ­ b a j e d n a k t y t u ł e m p r z y k ł a d u w s k a z a ć n a t e r e d a k c y j n e n i e p r a w i d ł o w o ś c i . R ó w n o c z e ś n i e n i e o z n a c z a t o p o s t u l a t u w y i z o l o w a n i a b i o g r a f i i P i e n i ę ż n e g o od s p r a w w y d a w n i c t w a , r e g i o n u i e p o k i , w k t ó r e j ż y ł i p r a c o w a ł . I d e n t y c z ­ n i e w o b y d w u k s i ą ż k a c h C h ł o s t y b r z m ią n p . f r a g m e n t y o p o w s t a n i u „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” i o c e n i e w n i e j p l e b i s c y t o w y c h m o ż l i w o ś c i o r a z s z a n s P o l a k ó w 2. A u t o r o d w o ł u j ą c s i ę c z ę s t o do t y c h s a m y c h c y t a t ó w , p o d a w a ł w p r z y p i s a c h o b y d w u k s i ą ż e k n i e k i e d y r o z b i e ż n e d a n e 3. U z a s a d n i a j ą c c z a s e m t e s a m e t e z y 1 J , C h ł o s ta , W y d a w n i c t w o „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” w l a t a c h 1918— 1939, O l s z t y n 1977. 2 P o r . ss. 14 i 36 w p i e r w s z e ! k s ią ż c e J . C h ł o s t y z e ss. 9 i 43 w d r u g i e j . 3 P o r . s. 29 p r z y p . 91 w p i e r w s z e j k s ią ż c e J . C h ł o s t y z e s. 40, p r z y p . 11 w d r u g i e j . K o m u n ik a ty M a z u r s k o - W a r m i ń s k i « , 1 У5 0 , n r 4 (150)

(3)

592

Recenzje i o m ó w /e n /а (i t o n i e w s t o s u n k u d o b o h a t e r a k s i ą ż k i , a l e j e g o o j c a o t y m s a m y m im i e n i u ) r o z s z e r z y ł t y l k o c y t a t y 4. G d z i e i n d z i e j 5 p o w t a r z a j ą c p r a w i e d o s ł o w n i e t e k s t z p i e r w s z e j k s i ą ż k i , W y d a w c a n i e u s t r z e g ł s ię b ł ę d ó w k o r e k t o r s k i c h , a A u t o r — o d m i e n n e j p i s o w n i p e w n y c h n i e m i e c k i c h d o d a t k ó w d o „ G a z e t y O l s z t y ń ­ s k i e j ” i — co w a ż n i e j s z e — r ó w n i e ż o d m i e n n e j o c e n y r o li t y c h d o d a t k ó w w p o r ó w n a n i u z „ P o l n i s c h e N a c h r i c h t e n ” . W 1977 r o k u p i s a ł b o w i e m o r o li id e n t y c z n e j , a w t r z y l a t a p ó ź n ie j o r o li p o d o b n e j . J e ż e l i p i e r w s z a o c e n a , z 1977 r o k u , b y ł a p o m y ł k ą , n a l e ż a ł o to z a z n a c z y ć . W p i e r w s z e j k s i ą ż c e r u ­ b r y k a „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” p o d n a z w ą „ W i a d o m o ś c i z b l i s k a i z d a l e k a ” z a w i e r a ł a w i a d o m o ś c i z M a z u r , n a t o m i a s t w d r u g i e j — z P r u s W s c h o d n i c h , z a ś p i s m o „ M a z u r ” u k a z a ł o s i ę p o r a z p i e r w s z y o d p o w i e d n i o 12 i 9 m a j a 1928 r o k u ". A u t o r o d w o ł u j ą c s ię d o t y c h s a m y c h f a k t ó w i p r z y t a c z a j ą c te s a m e a r t y k u ł y p r a s o w e , p o m i j a ł c z a s e m c z ę ś ć i c h t y t u ł ó w 7. G e n e r a l n i e : w t y c h i w i e l u i n n y c h s p r a w a c h tr z e b a p o s t a w i ć p y t a n i e o i c h z w i ą z e k z b i o ­ g r a f i ą P i e n i ę ż n e g o — j u n io r a , c h o ć s a m a d ą ż n o ś ć A u t o r a d o u k a z a n i a P i e n i ę ż ­ n e g o n a t l e w y d a w n i c t w a , r e g i o n u i e p o k i b y ł a s łu s z n a . T o, że p o s z c z e g ó l n e p r o b l e m y m i e ś c i ł y s ię n i e w ą t p l i w i e w t y t u l e m o n o g r a f i i o w y d a w n i c t w i e , n i e o z n a c z a b y n a j m n i e j , i ż m o g ą b y ć w y k o r z y s t a n e w t e j s a m e j p o s t a c i i w t y m s a m y m n i e m a l s t o p n i u w b i o g r a f i i j e g o k i e r o w n i k a . Z d r u g i e j s t r o n y w r e c e n z j i z p i e r w s z e j k s i ą ż k i J a n a C h ł o s t y 8 z w r ó c o n o u w a g ę n a s z e r e g p r o ­ b l e m ó w b a d a w c z y c h , p r z y d a t n y c h m .in . d o e w e n t u a l n e j b i o g r a f i i P i e n i ę ż n e ­ go — j u n io r a , a l e n i e u w z g l ę d n i o n y c h p r z e z A u t o r a p r z y je j p is a n i u , m i m o iż o p u b l i k o w a n o ją p r z e d p r z e k a z a n i e m d o s k ł a d a n i a m a s z y n o p i s u b io g r a f i i. W p o s z c z e g ó l n y c h r o z d z i a l i k a c h k s i ą ż k i z n a j d u j ą s i ę r ó ż n o r a k i e t w i e r d z e ­ n ia , k t ó r e z e w z g l ę d u n a s w ą o g ó l n i k o w o ś ć b u d z ą z n a k i z a p y t a n i a i w ą t p l i ­ w o ś c i . W p r z e d m o w i e c h o d z i n p . o to, c z y o d z y s k a n i e n i e p o d l e g ł o ś c i p r z e z P o l s k ę p o z w o l i ł o r z e c z y w i ś c i e n a „ z w i ę k s z e n i e l i c z b y w y d a w a n y c h g a z e t , d r u k ó w i k s i ą ż e k ” (s. 7)? N a w e t j e ś l i to p r a w d a , t o t y l k o c z ą s t k o w a , p o n i e ­ w a ż t r u d n o ją o d n i e ś ć d o c a ł e g o o k r e s u m i ę d z y w o j e n n e g o . W P a t r i o t y c z n y m r o d o w o d z i e w ą t p l i w o ś c i b u d z i z t y c h s a m y c h p o w o d ó w s f o r m u ł o w a n i e , iż „ G a z e t a O l s z t y ń s k a ” p o w s t a ł a „ w a t m o s f e r z e z b l i ż e n i a W a r m i a k ó w d o w s z y s t ­ k i e g o c o p o l s k i e ” (s. 9). N a t o m i a s t w P o c z ą t k a c h d z i a ł a l n o ś c i p u b l i c z n e j te z a o r e a l i s t y c z n e j o c e n i e m o ż l i w o ś c i i s z a n s P o l a k ó w w p l e b i s c y c i e (s. 43) j e s t p r z e s a d n a . W z w i ą z k u z p o t w i e r d z e n i e m p r z e z S e j m D z i e l n i c o w y w P o z n a ­ n i u s t a n o w i s k a K o m i s a r i a t u N a c z e l n e j R a d y L u d o w e j w s p r a w i e o c z e k i w a n i a n a d e c y z j e k o n f e r e n c j i p o k o j o w e j i n i e p o d n i e s i e n i a n a n i m s p r a w y w a l k i z b r o j n e j g o ł o s ł o w n i e b r z m i t w i e r d z e n i e A u t o r a o ty m , j a k o b y s t a n o w i s k o to „ n i e p o k o i ł o S e w e r y n a P i e n i ę ż n e g o o r a z p o z o s t a ł y c h d e l e g a t ó w z W a r m i i i M a ­ z u r ” (s. 46). O d n o t o w u j ą c z a a n g a ż o w a n i e P i e n i ę ż n e g o w p l e b i s c y c i e , A u t o r o - g r a n i c z y ł s ię do s t w i e r d z e n i a , ż e k o m i s j a , w k t ó r e j d z i a ł a ł , „ z d o ła ła j e s z c z e w 3 919 r o k u p o w o ł a ć d o ż y c i a k i l k a t o w a r z y s t w l u d o w y c h ” (s. 47), S z k o d a , i ż n i e p o d a ł j a k ic h i j a k a b y ł a r o la b o h a t e r a b i o g r a f i i w i c h p o w s t a n i u . A u t o r w z m i a n k o w a ł t e ż w i e l o z n a c z n i e i g o ł o s ł o w n i e o b u r z l i w e j n a r a d z i e 4 P o r . s. 19 p r z y p . 30 w p i e r w s z e j k s ią ż c e J . C h ł o s t y ze s. 16, p r z y p . 18 w d r u g i e j . 5 P o r . ss. 34 i 42—44 w p i e r w s z e j k s ią ż c e J . C h ł o s t y z e ss. 44— 46 w d r u g i e j . 6 P o r . ss. 123 i 127 w p i e r w s z e j k s ią ż c e J . C h ł o s ty z e rs. 62 i 64 w d r u g i e j . 7 J e ż e l i w p i e r w s z e j k s ią ż c e J . C h ł o s t y (ss. 130—131, p r z y p . 61) p o d a n o t y t u ł a r t y k u ł u w w e r s j i Z i a r n o , k t ó r e n ie p a d ł o n a s k a łę . M y śli u ś w i a d o m i o n e g o M a z u r a , t o w d r u g i e j (s. 66, p r z y p . 7) p o m i n i ę t o p i e r w s z e z d a n i e t y t u ł u . 8 Z o b . r e c . L. S m ó ł k i z p i e r w s z e j k s ią ż k i J . C h ł o s ty : K w a r t a l n i k H i s to r i i P r a s y P o l s k ie j, 1979, n r 1, SS. 101—110.

(4)

R e ce n zj e i o m ó w i e n i a

593

p r z e d s t a w i c i e l i K o m i t e t ó w P l e b i s c y t o w y c h n a W a r m i i i M a z u r a c h z u d z i a ł e m P i e n i ę ż n e g o w P r e z y d i u m R a d y M i n i s t r ó w w W a r s z a w i e , a l e c z y t e l n i k w k o ń ­ c u n i e w i e , o c o c h o d z i i j a k ą r o l ę o d e g r a ł w n a r a d z i e P i e n i ę ż n y . W r o z d z i a l i k u z a t y t u ł o w a n y m W k r ę g u k i e r o w n i c t w a r u c h u p o l s k i e g o w ą t p l i w o ś c i b u d z i i n t e r p r e t a c j a c h a r a k t e r u z a ł o ż e ń p r o g r a m o w y c h Z w i ą z k u P o l a k ó w w P r u s a c h W s c h o d n i c h . S k o r o c a ł k i e m s ł u s z n i e z a k ł a d a n o w n ic h p o t r z e b ę „ o d d z i a ł y w a n i a n a l u d n o ś ć e t n i c z n i e p o l s k ą , n i e p o s i a d a j ą c ą w y r o ­ b i o n e g o p o c z u c i a p r z y n a l e ż n o ś c i n a r o d o w e j ”, t o n i e m o ż n a p r z y p i s y w a ć i m (s. 49) o g r a n i c z o n e g o c h a r a k t e r u . M o ż n a i .trzeba n a t o m i a s t p o d k r e ś l i ć o g r a ­ n i c z e n i e p r a k t y k i p o l i t y c z n e j p ó ź n i e j s z e g o Z P w N t y l k o d o t e j l u d n o ś c i , k t ó r a c z u ła i m y ś l a ł a po p o l s k u . S ą d z ę , ż e r z e c z y w i ś c i e „ P i e n i ę ż n y t o r o z u m i a ł ” (s. 49), a l e A u t o r n i e p r z e d s t a w i ł n a t e n t e m a t j e g o p o g l ą d ó w . C z y o w o o g r a ­ n i c z e n i e p r a k t y k i p o l i t y c z n e j o d n o s i ć m o ż n a t a k j a k d o Z P w N r ó w n i e ż do Z w i ą z k u P o l a k ó w w P r u s a c h W s c h o d n i c h , t e g o j u ż n i e j e s t e m t a k i p e w n y . C a ła s p r a w a m i a ł a z r e s z t ą s z e r s z y z a s ię g , o b e j m o w a ł a c a ł o k s z t a ł t p r o b l e m ó w p o l s k i e g o r u c h u n a r o d o w e g o w N i e m c z e c h , je g o k o n c e p c j ę p r a c y n a r o d o w e j r ó w n i e ż p o z a P r u s a m i W s c h o d n i m i . P i e n i ę ż n y p o c h o d z i ł z m a ł ż e ń s t w a m i e s z a ­ n e g o p o z n a ń s k o - w a r m i ń s k i e g o . C z y b y ł w z w i ą z k u z t y m W a r m i a k i e m (ss. 50 i 120)? I n t e r p r e t a c j a f a k t u n i e u c z e s t n i c z e n i a r o d z i n y p a n a m ł o d e g o w u r o ­ c z y s t o ś c i a c h w e s e l n y c h P i e n i ę ż n e g o z W a n d ą D e m b i ń s k ą n i e j e s t lo g i c z n a . F a k t t e n n i e m ó g ł b o w i e m u k r y ć f a k t y c z n e g o p o c h o d z e n i a s p o ł e c z n e g o p a n n y m ł o d e j , ja k s ą d z i A u t o r (ss. 51— 52). B a r d z i e j p r a w d o p o d o b n a j e s t h i p o t e z a o d e z a p r o b a c i e r o d z i n y p a n a m ł o d e g o d la j e g o o ż e n k u z c ó r k ą l i s t o n o s z a ż n i ń - s k i e g o . P r ó b a c h a r a k t e r y s t y k i i d e o w o - p o l i t y c z n e j b o h a t e r a k s i ą ż k i j e s t o g ó l ­ n i k o w a (s. 55); o p i n i a J a n a B a c z e w s k i e g o d a j e w t y m w z g l ę d z i e n i e w i e l e , a n a s t ę p u j ą c a p o n i e j s u g e s t i a A u t o r a j e s t r a c z e j p r z y p a d k o w a i p o z b a w i o n a a r g u m e n t a c j i . M a ł o p r e c y z y j n i e z a s y g n a l i z o w a n o w k s i ą ż c e r e l a c j e m i ę d z y B a c z e w s k i m i Z w i ą z k i e m P o l a k ó w w P r u s a c h W s c h o d n i c h a „ G a z e t ą O l s z t y ń ­ s k ą ” , p r z y c z y m u s u n i ę c i e r e d a k t o r a K a z i m i e r z a J a r o s z y k a n i e b y ł o z w i ą z a n e z tą p i e r w s z ą s p r a w ą , j a k c h c i a ł b y A u t o r (s. 57). J e g o t w i e r d z e n i e , i ż „ d o c z a s u w y b u c h u d r u g i e j w o j n y ś w i a t o w e j t k w i ł o n [ P i e n i ę ż n y — L .S .] b e z p o ­ ś r e d n i o w k i e r o w n i c t w i e r u c h u p o l s k i e g o ” (s. 59) j e s t z b y t k a t e g o r y c z n e . S t o ­ s u n k i m i ę d z y w y d a w n i c t w e m a k i e r o w n i c t w e m r u c h u p o l s k i e g o b y ł y b o w i e m b a r d z ie j z ło ż o n e , a r ó ż n i c e m i ę d z y P i e n i ę ż n y m a t y m k i e r o w n i c t w e m p r z y c z y ­ n ą f a k t u , i ż „ G a z e t a O l s z t y ń s k a ” n i e z o s t a ł a n i g d y w y k u p i o n a p r z e z Z P w N . W k o l e j n y m r o z d z i a l i k u p t. R o z w ó j o f i c y n y w ą t p l i w y m z a b i e g i e m j e s t p o d w a ż a n i e w k ł a d u p r a c y P i e n i ę ż n y c h w f u n k c j o n o w a n i e w y d a w n i c t w a p r z e z w y l i c z e n i e j e g o i n n y c h p r a c o w n i k ó w . R o d z i s ię b o w i e m p y t a n i e , c z y o w i i n n i p r a c o w n i c y b y l i z a t r u d n i e n i p r z e z c a ł y o k r e s j e g o i s t n i e n i a . J e ż e l i n ie , a r a ­ c ze j n i e , t o w y w ó d A u t o r a j e s t w ł a ś n i e w ą t p l i w y (ss. 71— 73). W l a k o n i c z n e j i n f o r m a c j i o p r ó b a c h w y k u p i e n i a w y d a w n i c t w a p r z e z Z P w N p o w t ó r z o n o n i e ­ d o c i ą g n i ę c i a p i e r w s z e j k s i ą ż k i . N i e s ą d z ę , b y o d d z i a ł y w a n i e Z P w N n a „ G a ­ z e t ę O l s z t y ń s k ą ” w l a t a c h r e d a g o w a n i a je j p r z e z J a r o s z y k a b y ł o „ p r a w i e z u ­ p e ł n i e n i e d o s t r z e g a l n e ” (s. 75). W s p r a w i e o d e j ś c i a z r e d a k c j i J a r o s z y k a A u t o r z a j ą ł r ó ż n e s t a n o w i s k a w r ó ż n y c h m i e j s c a c h k s i ą ż k i ; n a s. 57 u w a ż a ł , ż e to B a c z e w s k i w p ł y n ą ł n a j e g o u s u n i ę c i e , a n a s. 76 — ż e b y ł a t o a k c ja w i c e k o n - s u la , dr. F i l i p a Z a w a d y . S a m o o k r e ś l e n i e w i c e k o n s u l a „ s a n a c y j n y m o f i c e r e m ” n i e j e s t z r ę c z n e . S u g e r o w a n a e k s p a n s j a w y d a w n i c z a „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” n a i n n e t e r e n y p o l s k i e w N i e m c z e c h (s. 80) j e s t p r z e s a d ą . G e n e r a l n a u w a g a d o r o z d z i a l i k u z a t y t u ł o w a n e g o P r z y r e d a k c y j n y m b i u r -38* K o m u n i k a t y

(5)

594

R e ce n zje i o m ó w i e n i a k u d o t y c z y b r a k u w y j a ś n i e n i a w n im ,, że f u n k c j a r e d a k t o r a o d p o w i e d z i a l n e g o b y ł a . p e ł n i o n a z z a s a d y p r z e z o s o b y p o d s t a w i o n e ( S t r o h m a n n ) i t e g o , ja k w y ­ g l ą d a ł a ta s p r a w a w O l s z t y n i e . B r a k t e ż c h o ć b y w z m i a n k i o t y m , ż e z a w a r ­ to ś ć „ G a z e t y O l s z t y ń s k i e j ” o k r e ś l a ł w d u ż y m s t o p n i u Z P w N , s z c z e g ó l n i e p o u t w o r z e n i u C e n t r a l i P r a s o w e j . P i s z ą c o z a ł o ż e n i a c h p r o g r a m o w y c h g a z e t y po 1918 r o k u A u t o r n i e w s p o m n i a ł n a w e t , c z y i e w e n t u a l n i e j a k i w p ł y w n a ó w p r o g r a m m ó g ł m i e ć P i e n i ę ż n y — j u n io r . N i e w y j a ś n i a t e g o b o w i e m o g ó l n e s t w i e r d z e n i e , że P i e n i ę ż n y „ z a w s z e m i a l d e c y d u j ą c y g lo s , d o t y c z ą c y z a w a r ­ t o ś c i t r e ś c i o w e j p is m a . B y ł p r z e c i e ż k i e r o w n i k i e m w y d a w n i c t w a , k t ó r e s t a n o w i ł o w y ł ą c z n ą w ł a s n o ś ć J o a n n y P i e n i ę ż n e j ” (s. 83). P o r u s z a j ą c z a g a d ­ n i e n i e p r o c e s ó w p r a s o w y c h p r z e c i w k o P i e n i ę ż n e m u (ss. 88 nn .) A u t o r p o w t ó ­ r z y ł n i e d o c i ą g n i ę c i a p i e r w s z e j k s i ą ż k i i p o m i n ą ł p r o c e s , j a k i w y t o c z o n o p i e ­ n i ę ż n e m u za p i s a n i e fe lie to n ó w ' g w a r o w y c h . W b r e w J e g o o p in ii (s. 91) J a n Ł a n g o w s k i z O p o la n i e z o s t a ł p o z b a w i o n y p r a w a w y k o n y w a n i a z a w o d u d z i e n ­ n ik a r z a . S y g n a l i z u j ą c z b y t j e d n o s t r o n n i e p r o b l e m s t o s u n k u k o n s u l a B o h d a n a J a ł o w i e c k i e g o d o P i e n i ę ż n e g o , A u t o r n i e w s p o m n i a ł , że b y ł o n w y p a d k o w ą k r y t y c z n e g o s t a n o w i s k a k o n s u l a -w obec p o l i t y k i w y d a w n i c z e j Z P w N , k t ó r ą P i e n i ę ż n y r e a l i z o u ' a l z m n i e j s z ą l u b w i ę k s z ą p a s j ą . Z a ó w k r y t y c y z m J a ł o ­ w i e c k i e g o s k a r c o n o n a g a n ą s ł u ż b o w ą 9. N i e j e s t e m n a t o m i a s t p e w n y , c z y P i e ­ n i ę ż n y b y l r z e c z y w i ś c i e c h ę t n y „ d o w y k o n a n i a k a ż d e g o z l e c e n i a Z w i ą z k u P o ­ l a k ó w w N i e m c z e c h ” (s. 102), m i m o iż d a w a ł o m u to n i e w ą t p l i w i e k o r z y ś c i m a t e r i a l n e . W p o s t ę p o w a n i u l u d z i f o r m a t u P i e n i ę ż n e g o k o r z y ś c i m a t e r i a l n e n i e z a w s z e w y s u w a ł y s ię n a p la n p i e r w s z y , u s t ę p u j ą c m i e j s c a p e w n y m i m p o n - d e r a b i l i o m e t y c z n o - m o r a l n y m . O g r a n i c z o n y c h a r a k t e r m a t e ż j e d n o z k o ń c o ­ w y c h s t w i e r d z e ń A u t o r a , j a k o b y w s p ó ł c z e s n a „ G a z e t a O l s z t y ń s k a ” m i a ł a k o n ­ t y n u o w a ć r o z p o c z ę t ą „ p r z e z r o d z i n ę P i e n i ę ż n y c h p r a c ę ” (s. 120). M i m o p o m i n i ę c i a p r z y r e f e r o w a n i u s z c z e g ó ł o w y c h u w a g t r z e c h r o z d z i a ­ l i k ó w k s i ą ż k i J a n a C h ł o s t y ( W d o m u r o d z i n n y m , K u b a s p o d W a r t e m b o r k a g a d a , O s t a t n i e l a t a i ś m i e r ć ) s k ł o n n y j e s t e m tw i e r d z i ć , że b i o g r a f i a P i e n i ę ż ­ n e g o z o s t a ł a z a g u b i o n a w g ą s z c z u s p r a w i p r o b l e m ó w d r u g o r z ę d n y c h i t r z e ­ c i o r z ę d n y c h p r z e d s t a w i o n y c h w d o d a t k u w s p o s ó b a u t o n o m i c z n y w o b e c s a m e j b io g r a f i i . W t a k ie j p o s t a c i r a c z e i n i e p o w i n n y s ię o n e w n i e j z n a le ź ć . Z d r u ­ g ie j s t r o n y o b y d w i e k s i ą ż k i C h ł o s t y a d r e s o w a n e są b y ć m o ż e d o r ó ż n y c h k r ę ­ g ó w o d b i o r c ó w , a l e t r a f i a j ą w z a s a d z i e d o j e d n e g o , c h o c i a ż w y d a ł o je j e d n o w y d a w n i c t w o ( „ P o j e z i e r z e ” ) w r ó ż n y c h s e r i a c h . W z w i ą z k u z t y m i l e k t u r ą n iż e j p o d p i s a n e g o o b y d w u k s i ą ż e k C h ł o s t y są d z ę, iż k o r z y s t n i e j s z e z r ó ż n y c h p o w o d ó w b y ł o b y z a o p a t r z e n i e p i e r w s z e j k s i ą ż k i t e g o A u t o r a w b i o g r a m P i e ­ n i ę ż n e g o i p o ś w i ę c e n i e j e d n e j z p o z y c j i w s e r i i b io g r a f i c z n e j r o d o w i P i e n i ę ż ­ n y c h . S u g e r o w a n a k o n c e p c j a w y d a w n i c z a n i e z m n i e j s z a r o li i z n a c z e n i a P i e ­ n i ę ż n e g o — j u n i o r a w d z i e j a c h w a l k o p o l s k o ś ć W a r m i i i M a z u r , a A u t o r a u c h r o n i ł a b y — b y ć m o ż e — p r z e d z b y t e c z n y m i p o t k n i ę c i a m i n a t u r y r e d a k ­ c y j n e j . L e o n a r d S m o l k a 9 P o r . : L. S m ó ł k a , P r a s a p o l s k a n a Ś lą s k u O p o l s k im 1922—1939, W a r s z a w a — W r o c ł a w 1976, s. 173; t e n ż e , P r o b l e m a t y k a p a ń s t w a , n a r o d u i s p o ł e c z e ń s t w a w p o l s k i e j p r a s ie Ś lą s k a O p o l ­ s k ie g o (1922— 1939), S t u d i a Ś l ą s k i e , S e r . N o w a , 1973, t. 23, ss. 195—196.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Obserwacje poczynione na podstawie opracowania stanowiska Poczałkowo 36 zdają się potwierdzać, że brak przesłanek do twierdzenia o m ożliwości zaistnienia

W pierwszym półroczu akcyjny ka- pitał banków komercyjnych zwiększył się o 4,8%, natomiast w II kwartale nastą- piły zmiany w strukturze zarządzania kapitałem w

Publikowane opracowania dotyczą systemu wdrażania aktów prawnych we Wspól- nocie Europejskiej (Cezary Herma) oraz zagadnień związanych ze zbieżnością makro- ekonomiczną w

Materiały do bibliografi i przekładów starej literatury kręgu Slavia Orthodoxa na język polski, „Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego.. Towarzystwa

W praktyce okazuje się, że w ramach jednej branży, jednego kraju pochodzenia i jednego ratingu występują różnice w wycenie ryzyka kredytowego emitenta, związane z

Celem niniejszego opracowania jest analiza stanu i zarysowanie perspektyw rozwoju systemu transportowego w Polsce jako strukturalnego i funkcjonalnego elementu bran- ży TSL, w

Słabe strony organizacji sieciowych to przede wszystkim problemy związane z zarzą- dzaniem wzajemnymi związkami, które mogą wynikać ze złożoności układu i trudności

226 Dyrektywy 2006/112 w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie praktyce krajowej, w ramach