578
R ecenzjeczono rów nież spis prac naukow ych jubilatki i indeks obejm ujący jednocześnie osoby i m iejscowości.
A rtykuły napisali m.in.: Erwin M. Ackernecht — o działalności w zakresie psy chologii W ilhelm a Reicha (1897—1957); Luigi Belloni — o odkryciu żelaza w orga- niźmie; Heinrich Buess — o w iedeńskim lekarzu Ludwigu Telekym (1872—1957) i jego książce dotyczącej h igieny przem ysłowej; K arl-W erner Schweppe i Christian Probst — o poszukiwaniu leku przeciwnow otw orowego przez Antona Storcka (1731— —1803) w starszej szkole wiedeńskiej; Hans H. Simmer o w ew nętrznym w ydziela niu jajników jako przyczynie m iesiączki — hipoteza Edourda Pflügera i doświad czenia Josefa Halbana; Lloyd G. Stevenson o Józefie Dietlu, W illiam ie Oslerze i definicji nihilizm u terapeutycznego; Jean Théodoridès o spojrzeniach A. Portala (1742—1842) nad w ścieklizną; Edouard Wondrak — o początkach kształcenia w za kresie chirurgii położnictw a na Morawach.
W iększość artykułów posiada przypisy lub bibliografię.
Książka jest w form acie dużej ósem ki, drukowana m ałą czcionką na białym papierze. Jest przeznaczona dla historyków nauki i historyków m edycyny.
Teresa O strow ska
(Warszawa)
X X V I Mieżdunaroden Kongres po Istorija na Medicinata. 20—25 VIII 1978 P lov div. A ctes du Congres. Sstaw itiel na tom ow ietie — W asil Topuzow. Vol. I: Sofia 1980 4° 115 ss. ilustr.; vol. II: Sofia 1981 4° 220 ss. ilustr.; vol. I ll: Sofia 1981 4° 244 ss. ilustr.
W dniach 20—25 sierpnia 1978 r. odbył się w P lovd iv (Bułgaria) X X V I M ię dzynarodowy Kongres H istorii Medycyny. M ateriały z tego Kongresu ukazały się w trzech tom ach w latach 1980—1981. W tomie pierwszym opublikowano 37 refera tów; w tom ie drugim — 94; w tom ie trzecim — 125. R eferaty zajmują od 0,5 do 9 stron druku dw ukolum nowego małą czcionką. N iektóre z nich zaw ierają tylko sam tekst bez dokum entacji, inne posiadają ilustracje, przypisy bądź bibliografię. R efe raty są ogłoszone w językach: angielskim , bułgarskim, francuskim , niem ieckim lub rosyjskim .
Tem atyka tych referatów dotyczy m.in. historii poszczególnych dyscyplin m e dycznych w Bułgarii, m edycyny w ojskow ej, m edycyny starożytnej, m edycyny na rodowej różnych krajów, ziołolecznictw a, m edycyny popularnej, m edycyny irracjo nalnej, nauczania m edycyny, kontaktów m iędzynarodowych w zakresie m edycyny, w ażniejszych odkryć w m edycynie, narzędzi lekarskich, biografistyki, w kładu w y bitnych lekarzy do nauki, zagadnień m etodologicznych i historiograficznych historii medycyny.
O tych ostatnich problem ach pisali m.in. (w kolejności druku): Wiera Paw łow a
(Z historii rozw oju p o d s ta w o w y c h teorii i m e to d w historii m e dyc yn y; Niektóre ogólnoteoretyczne i metodologiczne a sp e k ty historiografii nauki, techniki i m e d y c y n y w Bułgarii); A natolij G eorgiewskij (Opracowanie historiograficzne, jego m e to d y i miejsce w badaniach z historii m edycyny); Luigi Stroppiana (Współczesna m e to dologia n aukow a w dziedzinie historii m edyc yn y); Francesco L. D. Aulizio (Meto dologia w badaniach i nauczaniu historii m edycyn y); Leszek Barg i Stanisław Szpil-
czyński (Elementy metodologii i kierunki badaw cze w polskiej m e dyc zn e j historio
grafii do roku 1939); Maria A ntonietta Salem m e i Anna Maria Celani (Wartość lo giki w starożytn ej i współczesn ej nauce); Rolf Lother (Historia m e d y c y n y i teoria medycyny); M. Putscher (Historia m e d y c y n y p o m ię d zy n o r m a ty w n y m a
historycz-Recenzje
579
n y m m y śle n ie m )• A ssène H adjioloff (O metodologii i perio dyzacji historii m e d y c y ny)-
j
Opubliikowano siedem naście referatów polskich autorów, którym i m. innym i b y li: Feliks Piotrowski; Jolanta Sadowska; Jerzy Supady; Karolina Wajs i Sym cha Wajs; Stanisław Berezowski; Leszek Barg i Stan isław Szpilczyński; M ieczysław S kulim ow ski i Stanisław Śliwiński; A niela Szwejcerow a; Eugeniusz Kucharz; H e lena Ostromęcka; Miron Paciorkiew icz i Roman M eissner.
Prace ich dotyczyły polskiej m edycyny w ojskow ej, m edycyny pracy, pediatrii, onkologii, zasług Józefa Dietla, Marcelego Nenckiego, Odo Bujwida, Janusza K or czaka, Leona Konrada Glińskiego, Edmunda Faustyna Biernackiego i Karola M aye ra, Polskiego Wydziału Lekarskiego przy U niw ersytecie w Edynburgu, udziału cze chosłowackich lekarzy w Zjazdach Polskich Lekarzy i Przyrodników w latach 1869—1937 i — jak już wspom niano — historiografii.
Nie udało się ustalić, czym w ydaw cy kierow ali się typując referaty do poszcze gólnych tomów. N ie są one ułożone bowiem ani w edług tem atyki, ani języka, przy należności narodowej czy też po prostu w edług alfabetu (autorów lub tytu łów ). Rozproszenie artykułów utrudnia recepcję treści. N iem niej jednak ogłoszone arty k uły posuwają naprzód w iedzę z zakresu historii m edycyny i jej metodologii.
Teresa O strow ska
(Warszawa)
M ieczysław M. S k u l i m o w s k i : Facultas medica Cracoviensis. Pam iątki h i storyczne i zabytki kultury m edycznej w zbiorach M iędzyw ydziałow ej K atedry H i storii M edycyny i Farm acji Akadem ii Medycznej im. M ikołaja Kopernika w Kra kow ie. Kraków 1981 8° 481 ss. ilustr.
Książkę otwiera artykuł M. Skulim owskiego w języku polskim oraz w w ersji angielskiej — pośw ięcony historii m edycyny i historii m edycznych m uzealnych zbio rów w Krakowie, a także zawierający informacje o ich w ykorzystaniu. W zakończe niu artykułu znajduje się bibliografia licząca 12 pozycji dotyczących tychże zbio rów. G łówny zrąb książki stanow ią ilustracje przedstaw iające cenniejsze ekspona ty. Ilustracji tych jest 417, z tego część barw nych na kredow ym papierze, u m iesz czonych na końcu tomu. Są wśród nich przede w szystkim portrety w ybitnych le karzy, ich karykatury i rzeźby, plakiety gipsow e i brązowe, fotografie z nagrob ków, zdjęcia zbiorowe uczestników zjazdów lub pracow ników instytucji, ilustracje przedstawiające lekarzy, zabiegi, narzędzia, w nętrze dawnej apteki, budowle szpi talne, aw ersy i rew ersy medali, ordery otrzymane przez lekarzy, ekslibrisy m edycz ne, fragm enty tekstów ze starodruków, książek i czasopism, dyplom y, dokum enty, adresy, historie chorób, rękopisy wykładów, korespondencja i in. Podpisy pod ilu stracjam i są w dwóch językach: polskim i angielskim . W ydawnictw o zam yka in deks nazwisk osób, których dotyczyły przedstawione eksponaty.
pozycja ta zapoznaje czytelnika ze zbiorami m uzealnym i Katedry, a dzięki za m ieszczeniu indeksu może służyć pomocą dla osób poszukujących ikonografii zw ią zanej z określoną osobą. N iestety, indeks nie jest opracow any wyczerpująco. Na przykład na s. 317, na ilustracji nr 264, są przedstaw ione podpisane portrety 30 w ybitnych polskich lekarzy. N azw iska te jednak nie figurują w indeksie. A jest wśród nich mało znany portret Roberta Rem aka! Przy tego rodzaju opracowaniach lepiej być zbyt dokładnym niż coś przeoczyć. Szkoda też, że zabrakło indeksu przed m iotow ego. Przydałyby się takie hasła, jak np.: narzędzia lekarskie; adresy; dy plom y lekarskie; dyplom y członków towarzystw; m edale, ek slibrysy itp. N ależy
