VIII Spotkanie Œrodkowoeuropejskiej Grupy Badañ Tektonicznych (CETeG)
M¹chocice Kapitulne, 22–25.04.2010
W dniach 22–25 kwietnia 2010 r. w M¹chocicach Kapi-tulnych k. Kielc odby³a siê miêdzynarodowa konferencja Œrodkowoeuropejskiej Grupy Badañ Tektonicznych (CETeG — Central European Tectonic Studies Group). Konferencja zosta³a zorganizowana przez Wydzia³ Geolo-gii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Pañstwowy Instytut Geologiczny — Pañstwowy Instytut Badawczy. W sk³ad Komitetu Organizacyjnego weszli: Andrzej Konon (prze-wodnicz¹cy), Miros³aw Ludwiniak, Jacek Rubinkiewicz, Anna ¯yliñska, Piotr Krzywiec, Danuta Klimkiewicz, Marta Tomaszczyk, Anna G³owacka, Agnieszka Sobstyl, Barbara Rybak-Ostrowska i Micha³ Œmigielski.
Cykliczne konferencje organizowane od 2003 r. przez oœrodki naukowo-badawcze krajów Grupy Wyszechradz-kiej s¹ skierowane g³ównie do m³odych pracowników naukowych i doktorantów. Spotkania te s¹ okazj¹ do zapre-zentowania wyników w³asnych badañ z dziedziny geody-namiki i tektoniki w gronie specjalistów pochodz¹cych z ró¿nych instytucji naukowych i uczelni europejskich.
W konferencji uczestniczy³o oko³o 80 osób, g³ównie geologów strukturalnych i geofizyków, jak równie¿ specja-listów w dziedzinie m.in. petrotektoniki, termochronologii, geochronologii i neotektoniki z Czech, Polski, S³owacji, Wêgier oraz Rosji, Niemiec i Wietnamu. Zabrak³o niestety
goœci z Australii, Hiszpanii i Stanów Zjednoczonych, któ-rych przybycie uniemo¿liwi³a trwaj¹ca od kilku tygodni erupcja islandzkiego wulkanu Eyjafjöll, parali¿uj¹ca ruch lotniczy w Europie.
Dwudniowej sesji referatowej przewodniczyli kolejno: Andrzej ¯elaŸniewicz, Dušan Plašienka, Fedor Yakovlev, László I. Fodor, Witold Zuchiewicz, Radomír Grygar, Anna Œwierczewska i Antoni Tokarski. Ze swoimi referatami wyst¹pili:
László Ádám, Ingunn María Þorbergsdóttir, Helga Tulinius, Gísli Guðmundsson, Heida Björk Halldórsdóttir, Steinþór Traustason, Zuzhi Hu, Gang Yu — Geothermal drilling in the Mecsekalja fault zone, SW Hungary;
István Dunkl, Veit-Enno Hoffmann, Hilmar von Eynatten — Age and offset along the major reverse faults of the Central European Basin constraints from (U-Th)/He thermochronology;
Jan Golonka, Kaja Pietsch, Pawe³ Marzec — Thrusts, strike-slip faults, out-of-sequence thrusts and their expression in seismic survey in the Polish Outer Carpa-thians;
Petr Jeøábek, Reneé Heilbronner, Ondrej Lexa — Grain shape-dependent texture of recrystallized quartz aggregates in the Veporic Unit, Western Carpathians;
457 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 6, 2010
KONGRESY, SYMPOZJA I KONFERENCJE
Markéta Kernstocková, Rostislav Melichar — 9D palaeostress analysis in practice;
Martin Kníñek, Rostislav Melichar, Jiøí Janeèka — Stratigraphic separation diagram — a tool for fault analy-sis in the Barrandian region (Bohemian Massif, Czech Republic);
Milan Kohút, Pavel Uher, Igor Kapitonov, Sergey Sergeev — Hf isotopes and the origin of Western Carpa-thian granites;
Andrzej Konon — Late Palaeozoic deformation in the Kielce fold zone (Holy Cross Mountains fold belt, Poland);
Jiøí Konopásek, Eliška áèková, Jan Košler, Petr Jeøábek — Detrital zircon populations from quartzites of the Krkonoše-Jizera Complex — implications for pre-colli-sional history of the northern Saxothuringian Domain in the Bohemian Massif;
Vladimír Kusbach, Stanislav Ulrich, Karel Schul-mann — Intra-mantle shear zone refolded in lower crustal conditions: a case study from the Bohemian Massif;
Janusz Madej, Witold Zuchiewicz, Monika £ój, S³awo-mir Porzucek — Neotectonics of the Western Carpathians of Poland inferred from geomorphic and gravimetric studies: an example from the So³a River valley;
Emö Márton, Jacek Grabowski, Micha³ Krobicki, Dušan Plašienka, Igor Túnyi, János Haas — Where is the Carpathian orocline? — a palaeomagnetic approach;
Szymon Ostrowski, Grzegorz Pacanowski, Agniesz-ka Dziasek — Fault detecting by electrical resistivity tomo-graphy — Carpathian case studies;
Dušan Plašienka, Vojtech Mikuš, Štefan Józsa, Ján Soták — Stacking succession and post-stacking dispersal of the Pieniny Klippen Belt units in eastern Slovakia;
Jiøí Rez, Rostislav Melichar — Dissecting the black box of calcite twin stress inversion;
Petra Štìpanèíková, Jiøí Dohnal, Tomáš Pánek, Vero-nika Smolková, Karel Šilhán — Electrical resistivity tomo-graphy used in active tectonics research of the Sudetic Marginal Fault; locality Bílá Voda (Bohemian Massif);
Lukáš Vondrovic, Kryštof Verner, David Buriánek — Geochronology, emplacement and structural evolution of the calc-alkaline intrusions in the Polièka and Zábøeh units (eastern part of the Bohemian Massif);
Fedor Yakovlev — Study of interrelation between faults and folded structures in the hinterland of the North-West Caucasus based on strain value estimations;
Witold Zuchiewicz — Deformed terraces in the Polish Carpathian river valleys as indicators of young tectonic movements;
Jerzy ¯aba, Krzysztof Gaidzik, Justyna Ciesielczuk — Fold-and-thrust tectonics in the Chachas area (Central Andes, southern Peru);
Eliška áèková, Jiøí Konopásek, Petr Jeøábek, Friedrich Finger, Jan Košler — Early Carboniferous blueschist-facies metamorphism in metapelites of the Krkonoše-Jizera Complex (northern Saxothuringian Domain, Bohemian Massif);
Andrzej ¯elaŸniewicz, Jerzy ¯aba — Evidence of Precambrian orogenic events in the Brunovistulian terra-ne, Upper Silesia Block.
Du¿ym zainteresowaniem cieszy³y siê równie¿ popo³udniowe sesje posterowe, podczas których zaprezen-towano 36 prac. Obszerne streszczenia treœci wszystkich
referatów i posterów opublikowane zosta³y w tomie mate-ria³ów konferencyjnych (dostêpnych równie¿ pod adresem www.geo.uw.edu.pl/IGP/IGP/konferencje.php).
Podczas konferencji przyznano nagrody im. Staszka Bruda oraz im. Radka Melka. Pierwsz¹ z nich, ufundowan¹ z myœl¹ o doktorantach i m³odych pracownikach nauko-wych przez stowarzyszenie Galicia Tectonic Group, otrzy-ma³a Markéta Kernstocková z Uniwersytetu Masaryka w Brnie za referat pt. 9D palaeostress analysis in practice. Drug¹, przyznawan¹ przez Czesk¹ Grupê Badañ Tektonicz-nych (Èeská Tektonická Skupina) za najlepsz¹ publikacjê m³odego naukowca w 2009 r., otrzyma³ Jiøí ák z Uniwer-sytetu Karola w Pradze za pracê pt. The Mammoth Peak sheeted complex, Tuolumne batholith, Sierra Nevada, Cali-fornia: a record of initial growth or late thermal contrac-tion in a magma chamber?, opublikowan¹ w czasopiœmie Contributions to Mineralogy and Petrology wspólnie ze Scottem Patersonem, Vojtìchem Janouškiem i Petrem Kabe-le. Ponadto, nagrod¹ za najlepszy poster uhonorowani zo-stali Gergely Dabi, Félix Schubert i Tivadar M.Tóth za pra-cê pt. Palaeohydrologic evolution of the Mecsekalja Shear Zone (Hungary) in the light of subsidence history.
Integraln¹ czêœæ konferencji stanowi³y dwie sesje tere-nowe: przed- i pokonferencyjna. Pierwsz¹ wycieczkê roz-pocz¹³ Sylwester Salwa (PIG-PIB) omówieniem etapów deformacji tektonicznych, którym uleg³y utwory górnego kambru ods³aniaj¹ce siê w czynnym kamienio³omie Wiœ-niówka Du¿a, po³o¿onym na pó³noc od Kielc. Czêœæ druga wycieczki przedkonferencyjnej, prowadzona przez Micha³a Szulczewskiego (UW), dotyczy³a przejawów synsedymen-tacyjnej tektoniki ekstensyjnej w utworach dewonu w zapi-sie stratygraficznym i sedymentologicznym.
W eksploatowanym obecnie kamienio³omie Bukowa Góra w Paœmie Klonowskim uczestnicy konferencji obej-rzeli utwory klastyczne wchodz¹ce w sk³ad dolnodewoñ-skiej sukcesji transgresywnej, reprezentuj¹ce formacjê z Zagórza, formacjê ³upków z Bukowej Góry oraz formacjê kapkazk¹. Mieli tak¿e okazjê obserwowaæ strome uskoki synsedymentacyjne rozwiniête w utworach formacji zagó-rzañskiej.
Kolejnym punktem na trasie wycieczki by³ Rezerwat Geologiczny Kadzielnia w Kielcach. G³ównym zagadnie-niem omawianym w tym stanowisku by³y póŸnodewoñskie zdarzenia tektoniczne i zwi¹zane z nimi przekszta³cenie platformy wêglanowej w basen wewn¹trzszelfowy. Ogl¹-daj¹c z perspektywy Ska³ki Geologów wschodni¹ œcianê kamienio³omu z dobrze widocznym kompleksem cien-ko³awicowych marglisto-³upkowych utworów fameñskich zalegaj¹cych na utworach biohermalnych franu, uczestnicy wycieczki wys³uchali wyk³adu na temat stratygrafii i litolo-gii ods³aniaj¹cych siê w nim utworów. Ponadto mieli okazjê obejrzeæ wyj¹tkowo licznie wystêpuj¹ce w tym stanowisku ¿y³y neptuniczne, których powstanie zwi¹zane by³o z dezin-tegracj¹ platformy wêglanowej w ekstenyjnym re¿imie tek-tonicznym.
Ostatnim punktem wycieczki by³ rezerwat geologiczny na wzgórzu Wietrznia. W nieczynnym kamienio³omie omó-wiono przejawy póŸnodewoñskich synsedymentacyjnych ruchów blokowych widoczne w relacjach stratygraficz-nych i sedymentologiczstratygraficz-nych ods³aniaj¹cych siê tu utworów. Przedstawiono równie¿ elementy wskazuj¹ce na istnienie w tym miejscu niezgodnoœci powsta³ej w wyniku ruchów tek-458
tonicznych g³ównej fazy orogenezy waryscyjskiej. Uczest-nicy wycieczki mieli okazjê obejrzeæ du¿e zapadlisko paleokrasowe, którego pó³nocna œciana przeciêta jest usko-kiem równowiekowym z jego wype³nieniem. W œcianach kamienio³omu widoczne by³y ró¿ne rodzaje brekcji kolap-syjnych stanowi¹cych wype³nienie owego zapadliska. Cie-kawym elementem by³y widoczne w niektórych miejscach czerwone utwory pstrego piaskowca wype³niaj¹ce zag³êbie-nia krasowe.
Pokonferencyjna sesja terenowa poœwiêcona by³a wy-³¹cznie zagadnieniom deformacji bêd¹cych wynikiem paleo-zoicznych zdarzeñ tektonicznych. W ods³oniêciu w skarpie jednego z potoków przep³ywaj¹cego przez Kamecznicê Podm¹chocick¹ nieopodal hotelu bêd¹cego siedzib¹ kon-ferencji, S. Salwa przedstawi³ problematykê staropaleozoi-cznych deformacji tektonistaropaleozoi-cznych w jednostce ³ysogórskiej na przyk³adzie ods³aniaj¹cych siê fyllitów wystêpuj¹cych w
obrêbie œrodkowokambryjskich, drobnoklastycznych utworów formacji ³upków z Gór Pieprzowych.
Problematyka drugiej czêœci wycieczki obejmo-wa³a zagadnienia póŸnopaleozoicznych fa³dowañ i stowarzyszonych z nimi deformacji tektonicznych oraz póŸniejszych w stosunku do nich deformacji nieci¹g³ych. Pierwszy punkt tej czêœci wycieczki — Rezerwat Geologiczny im. Jana Czarnockiego, usy-tuowany w nieczynnym kamienio³omie w kielec-kich Œluchowicach — poœwiêcony by³ problematyce fa³dowañ m³odopaleozoicznych w jednostce kielec-kiej. Uczestnicy konferencji obejrzeli doskonale ods³oniête mezofa³dy powsta³e na skutek stopnio-wego skrócenia krótszego skrzyd³a antykliny niewachlowskiej, w tym ten najbardziej znany z lite-ratury pod nazw¹ fa³du œluchowickiego. Prowadz¹cy tê czêœæ wycieczki Andrzej Konon (UW) omówi³ równie¿ zagadnienie wystêpowania innych struk-tur, g³ównie mezouskoków zwi¹zanych genetycz-nie z fa³dowagenetycz-niem. Barbara Rybak-Ostrowska (UW) zaznajomi³a zgromadzonych z problematyk¹ ¿y³ pok³adowych wystêpuj¹cych w przegubie jednego z fa³dów, zarówno w aspekcie mechanizmu fa³dowa-nia, jak równie¿ chemizmu roztworów odpowie-dzialnych za powstanie wype³nieñ mineralnych ¿y³. Z kolei Rafa³ Szaniawski (Instytut Geofizyki PAN) zaprezentowa³ wyniki badañ paleomagnetycznych wykonanych w celu ustalenia relacji wiekowych miêdzy kolejnymi etapami fa³dowania i uskoko-wania utworów ods³aniaj¹cych siê w opisywanym stanowisku.
W ostatnim punkcie wycieczki — w zacisznym, nieczynnym kamienio³omie Mogi³ki, po³o¿onym na pó³nocny zachód od Kielc — jej uczestnicy mogli podziwiaæ wspania³e przyk³ady mezofa³dów, w du-¿ej czêœci szewronowych, rozwiniêtych w obrêbie cienko³awicowych wapieni i ³upków. Widoczne w tym stanowisku wyraŸne deformacje fa³dowe inter-pretowane s¹ jako efekt œciœniêcia ma³o kompetent-nej serii skalkompetent-nej miêdzy dwoma sztywnymi kom-pleksami kompetentnych utworów. Tak wiêc zesta-wienie obrazu deformacji w dwóch ostatnich ods³oniêciach stanowi³o pouczaj¹cy przyk³ad ró¿nych geo-metrycznie efektów równowiekowego fa³dowania uwarun-kowanych zró¿nicowaniem w³aœciwoœci mechanicznych ska³.
Zgodnie z zapowiedzi¹ przysz³oroczna konferencja CETeG odbêdzie siê w miejscowoœci Lísek w Czechach, zaœ jej organizatorami bêd¹ Instytut Petrologii i Geologii Strukturalnej Uniwersytetu Karola oraz Instytut Geofizyki Czeskiej Akademii Nauk w Pradze.
Zorganizowanie konferencji nie by³oby mo¿liwe bez wspar-cia finansowego udzielonego przez w³adze Pañstwowego Insty-tutu Geologicznego — Pañstwowego InstyInsty-tutu Badawczego i Uniwersytetu Warszawskiego, dziekana Wydzia³u Geologii UW oraz przez Fundacjê Uniwersytetu Warszawskiego i firmê San Leon Energy. W tym miejscu organizatorzy pragn¹ serdecznie podziêkowaæ im za okazan¹ pomoc.
Miros³aw Ludwiniak & Piotr Krzywiec Serwis fotograficzny na str. 532
459 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 6, 2010
Ryc. 3. Czerwone utwory pstrego piaskowca wype³niaj¹ce pustki
paleokra-sowe w wapieniach górnodewoñskich — rezerwat geologiczny Wietrznia. Obie fot. M. Ludwiniak
Ryc. 2. Micha³ Szulczewski (pierwszy z lewej) prezentuje problematykê
VIII Spotkanie Œrodkowoeuropejskiej Grupy Badañ Tektonicznych (CETeG)
M¹chocice Kapitulne, 22–25.04.2010 (patrz str. 457)
532
Ryc. 4. Kamienio³om Bukowa Góra — uskok synsedymentacyjny przecinaj¹cy utwory formacji zagórzañskiej
