Ekonomiczne problemy prania brudnych pieniędzy

(1)

ISSN: 1896-382X | www.wnus.edu.pl/pl/epu/ DOI: 10.18276/epu.2016.123-28 | strony: 301-309

KAROL SCHNEIDER

:\ĪV]D6]NRáD%DQNRZDZ3R]QDQLX

EKONOMICZNE PROBLEMY PRANIA BRUDNYCH PIEN,Ċ'=<

Streszczenie

2JyáF]\QQRĞFLPDMąF\FKQDFHOXXNU\FLHSUDZG]LZHJRĨUyGáDSRFKRG]HQLDQLHOe- JDOQ\FKGRFKRGyZX]\VNDQ\FK]SU]HVWĊSF]HMG]LDáDOQRĞFLLQDGDQLDLP]QDPLRQOHJDl-QHJR SRFKRG]HQLD QD]\ZDQ\ MHVW SUDQLHP SLHQLĊG]\ 3UDQLH EUXGQ\FK SLHQLĊG]\ WR OHJDOL]RZDQLH NRU]\ĞFL X]\VNDQ\FK ] G]LDáDOQRĞFL SU]HVWĊSF]HM &HOHP DUW\NXáX MHVW próba wskazania, LĪĞURGNLSRFKRG]ąFH]SUDQLDEUXGQ\FKSLHQLĊG]\Vą]DJURĪHQLHPGOD V\VWHPX JRVSRGDUF]HJR NUDMX ĝURGNL ILQDQVRZH SRFKRG]ąFH ] SRSHánionych prze-VWĊSVWZ JRVSRGDUF]\FKSRZRGXMąSRZVWDQLHRJURPQHJR NDSLWDáXNWyU\VáXĪ\ PLQGR QDE\FLDF]ĊĞFLOHJDOQHMJRVSRGDUNL]DĞURGNLX]\VNDQH]SRGHMU]DQ\FKWUDQVDNFML 6áRZDNOXF]RZH SUDQLHSLHQLĊG]\QLHOHJDOQ\REUyWSRGHMU]DQHWUDQVDNFMH

Wprowadzenie

'OD OHJDOQLH G]LDáDMąFHM JRVSRGDUNL LVWQLHMH SRGZyMQH QLHEH]SLHF]HĔVWZR ]ZLą]DQH ] QDE\FLHP MHM F]ĊĞFL SU]H] ĞZLDW SU]HVWĊSF]\ :ąVRZVNL V L QDVW 3R SLHUZV]H LVWQLHMH U\]\NR SU]HMĊFLD OXE QDG]RURZDQLD SU]H] SU]HVWĊp-F]RĞü]RUJDQL]RZDQąGREU]HSURVSHUXMąF\FKOHJDOQ\FKSRGPLRWyZJRVSRGDUF]\FK OXE ]QDF]ąF\FK LFK F]ĊĞFL QS Z SRVWDFL QDE\FLD SRQDG SRáRZ\ LFK DNFML RUD] ]ZLą]DQ\]W\PZSá\ZQDLFKSROLW\NĊILQDQVRZą3RGUXJLHZLąĪHVLĊWR]QLHEHz-SLHF]HĔVWZHP QLHXF]FLZHM NRQNXUHQFML ze strony podmiotów nabytych lub nadzo-URZDQ\FK SU]H] SU]HVWĊSF]RĞü &KRG]L WX R V\WXDFMH Z NWyU\FK SRGPLRW\ QDE\WH FKRFLDĪE\F]ĊĞFLRZRZDUWRĞFLDPLSU]HVWĊSF]HJRSRFKRG]HQLDDZ]ZLą]NX]W\P SRVLDGDMąFHSRZLą]DQLD]HĞZLDWHPSU]HVWĊSF]\mVąZVSLHUDQHÄEUXGQ\PL´ĞURd-NDPL NWyUH QDZHW QLH ]DZV]H SRGOHJDMą ]ZURWRZL =D SU]\NáDG PRĪH SRVáXĪ\ü GRVWĊS SRGPLRWyZ GR SLHQLĊG]\ RG NWyU\FK Z ]DPLDQ ]D XG]LHOHQLH SRPRF\

(2)

ZSURFHVLHSUDQLDSLHQLĊG]\QLHW\ONRQLHZ\PDJDVLĊ]DSáDW\RGVHWHNOHF]GRGDt-NRZR GDMH VLĊ PRĪOLZRĞü SyĨQLHMV]HM VSáDW\ ÄNUHG\WX´ OXE VNRU]\VWDQLH ] QLHJR QLH]DOHĪQLHRGV\WXDFMLHNRQRPLF]QHMGDQHJRSRGPLRWXFülbier 1999, s. 56).

1. 3URFHGHUSUDQLDSLHQLĊG]\

7$ :HUQHU DQDOL]XMH PDNURHNRQRPLF]QH VNXWNL SUDQLD SLHQLĊG]\ L QDVWĊp-stwa ich SU]HVWĊSF]HJRRGG]LDá\ZDQLDQDVSRáHF]HĔVWZR6WZLHUG]DRQLĪZVSRáe- F]HĔVWZLHRZ\VRNLPZVSyáF]\QQLNXLQILOWUDFMLSU]HVWĊSF]HMSRGZ\ĪV]HQLHZ\GDt-NyZSDĔVWZRZ\FKSU]\QLHVLHPQLHMV]\ Z]URVWOHJDOQLH X]\VNDQ\FKGRFKRGyZQLĪ SRQLHVLRQ\FKSU]H]SDĔVWZRZ\GDWNyZLSU]\F]\QLVLĊW\ONRGRZ]URVWXJRVSRGDUNL SU]HVWĊSF]HM-HGQDNĪH HIHNW\ZQLH SURZDG]RQH SU]HFLZG]LDáDQLH SURFHGHURZL SUa-QLDSLHQLĊG]\GRSURZDG]L– jego zdaniem – do zmniejszenia ZVSyáF]\QQLNDXG]LDáX ÄJRVSRGDUNLSU]HVWĊSF]HM´ZRJyOQHMPDVLHOHJDOQLHG]LDáDMąFHMJRVSRGDUNL3RQDGWR ZQLNDQLH SU]HVWĊSF]RĞFL ]RUJDQL]RZDQHM GR OHJDOQHJR ĞZLDWD JRVSRGDUNL ]RVWDQLH utrudnione i wzrost jej znaczenia – ]DVWRSRZDQ\ 6SRVWU]HJD ĪH SUDQLH SLHQLĊG]\ PDZSá\ZQDLFKSU]HSá\ZZJRVSRGDUFHLRGG]LDáXMHSRĞUHGQLRQDNursy waluto- ZHLQIODFMĊDQDZHWUH]HUZ\GHZL]RZH1LHXVWDQQ\SRQDGSU]HFLĊWQ\Z]URVWÄVSRGDUNL SU]HVWĊSF]HM´ MHVW GRGDWNRZ\P ]DJURĪHQLHP GOD OHJDOQHJR V\VWHPX Jo-spodarki wolnorynkowej1.

1DSRF]ąWHNUR]ZDĪDĔZDUWRRGQRWRZDüĪHZ3ROVFHPDP\SHZLHQSUREOem ]HVWRVRZDQLHPXVWDZ\]OLVWRSDGDURNXRSU]HFLZG]LDáDQLXSUDQLXSLHQLĊ G]\RUD]ILQDQVRZDQLXWHUURU\]PX']8]UQUSR]]SyĨQ]PGDOHM XVWDZD 1LHU]DGNR LQVW\WXFMH RERZLą]DQH – w tym fundacje – które powinny ZVSLHUDü ZáDG]H SDĔVWZRZH Z ZDOFH ] QLV]F]ąF\P GOD JRVSRGDUNL SURFHGHUHP SUDQLDSLHQLĊG]\QDM]Z\F]DMQLHMZĞZLHFLHERMąVLĊEDUG]LHMNDUDGPLQLVWUDF\MQ\FK GRW\V]áQLĪZLHU]ąZVHQVRZHMZDONL %RG\á-Szymala 2012).

3DĔVWZR PD SUDZR RF]HNLZDü RG QDV ĪH ZVSRPRĪHP\ VáXĪE\ SXEOLF]QH ZZDOFH]QDJDQQ\PSURFHGHUHPSUDQLDSLHQLĊG]\DOHDJHQG\SDĔVWZDRWU]\PXMą QDWRĞURGNL]EXGĪHWXF]\OL]QDV]\FKGDQLQSXEOLF]Q\FKQDWRPLDVWSU]HGVLĊELRUFD EĊGąF\LQVW\WXFMąRERZLą]DQąPXVLZDONĊ]SUDQLHPSLHQLĊG]\SURZDG]LüQDVZyM NRV]W :LĊĨ ]DXIDQLD PLĊG]\ SU]HGVLĊELRUFą D SDĔVWZHP VWDUDMąF\P VLĊ E\ü SDĔ VWZHPSUDZDZ\PDJDE\EH]]ZURWQHQDNáDG\SU\ZDWQHQDUHDOL]DFMĊIXQNFMLSu-EOLF]Q\FK SR]RVWDZDá\ Z UDFMRQDOQHM NRUHODFML ] HIHNWDPL W\FK SU]HGVLĊZ]LĊü 1D

1

3URFHGHUSUDQLDSLHQLĊG]\MHVWSU]HGPLRWHPW\ONRQLHOLF]Q\FKEDGDĔ]]DNUHVXPDNUR-i m3URFHGHUSUDQLDSLHQLĊG]\MHVWSU]HGPLRWHPW\ONRQLHOLF]Q\FKEDGDĔ]]DNUHVXPDNUR-ikroekonom3URFHGHUSUDQLDSLHQLĊG]\MHVWSU]HGPLRWHPW\ONRQLHOLF]Q\FKEDGDĔ]]DNUHVXPDNUR-i3URFHGHUSUDQLDSLHQLĊG]\MHVWSU]HGPLRWHPW\ONRQLHOLF]Q\FKEDGDĔ]]DNUHVXPDNUR-i. 7DNLHEDGDQLDPLQSU]HSURZDG]Lá&0OOHUGeld wäschere3URFHGHUSUDQLDSLHQLĊG]\MHVWSU]HGPLRWHPW\ONRQLHOLF]Q\FKEDGDĔ]]DNUHVXPDNUR-in Mot3URFHGHUSUDQLDSLHQLĊG]\MHVWSU]HGPLRWHPW\ONRQLHOLF]Q\FKEDGDĔ]]DNUHVXPDNUR-ive –

For-men – Abwehr. Eine betriebswirtschaftliche Analyse, :LQWHUWKXU V L QDVWĊSQH NWyU\

SU]HGVWDZLD SU]HVWĊSF]RĞü ]RUJDQL]RZDQą MDNR SU]HGVLĊELRUVWZR Z ]QDF]HQLX HNRQRPLF]Q\P Zdaniem M. Prengela – EH]VSRUQLH QDMOHSV]ą HXURSHMVNą SUDFą XMPXMąFą SUDQLH SLHQLĊG]\ w aspekcie makro- i mikroekonomiczQ\P MHVW NVLąĪND ' 0DVFLDQGDUR Banche e riciclaggio.

(3)

marginesie odnotujmy, ĪH Z FDá\P URNX VąG\ SLHUZV]HM LQVWDQFML Z\GDá\ Z\URNyZVND]XMąF\FKRVRE\]DSRSHáQLHQLHSU]HVWĊSVWZDSUDQLDSLHQLĊG]\]DUW 299 k.k. %RG\á-Szymala 2009).

6SRVyEZDONL]SUDQLHPSLHQLĊG]\QLHSRZLQLHQWHĪ]DJUR]LüVWDELOQHPXURz-wojowi stosunkóZ JRVSRGDUF]\FK : ZLHOX ĞURGRZLVNDFK EL]QHVRZ\FK QDFKDOQH Z\S\W\ZDQLHNRQWUDKHQWyZRĨUyGáRSRFKRG]HQLDPDMąWNXPRĪHSURZDG]LüZSURVW GR]DNRĔF]HQLDUHODFML3RGVWDZRZ\P]DGDQLHPSU]HGVLĊELRUF\MHVWSU]HWUZDQLHQD U\QNXDQLHZDOND]SUDQLHPSLHQLĊG]\ 3UDQLDSLHQLĊG]\VąQLH]EĊGQHGODXNU\FLDGRFKRGyZVNRUXPSRZDQ\FKSROLWy-NyZQDFDá\PĞZLHFLH=GDQLHP03RWRFNLHJRQDMOHSLHMMHVW]GHIUDXGRZDü SLHQLąG]HQDZ\VSDFKQDOHĪąF\FKGR86$L$QJOLL86$RUD]:LHOND%U\WDQLDLMHM NRORQLHVąQDMDWUDNF\MQLHMV]\PPLHMVFHPSUDQLDSLHQLĊG]\SU]H]VNRUXPSRZDQ\FK polityków.

3LĊFLX HNVSHUWyZ SU]HDQDOL]RZDáR QDMZLĊNV]\FK SU]\SDGNyZ NRUXSFML ZUDPDFKNWyU\FKUD]HPZ\SURZDG]RQRPOGGRO7RUyZQRZDUWRĞüURF]QHJR 3.%SDĔVWZWDNLFKMDN%LDáRUXĞF]\/XNVHPEXUJRVyEVND]DQ\FKOXERVNDUĪo-Q\FK R WH SU]HVWĊSVWZD Z\NRU]\VW\ZDáR Z VZRLFK G]LDáDQLDFK ]DUHMHVWURZa- Q\FKVSHFMDOQLHZW\PFHOXILUP6SRĞUyGQLFKPLDáRVLHG]LE\Z:LHONLHM%Uy-WDQLLLMHMSLĊFLXWHU\WRULDFKQD%U\W\MVNLFK:\VSDFK']LHZLF]\ch (91), Kaj-manach (15), Bermudach, Jersey (po 12) i Wyspie Man (7). 102 firmy zarejestro-wano w USA.

$PHU\NDQLHSURZDG]ą]NROHLSRGZ]JOĊGHPOLF]E\NRQWQDNWyUHWUDILDá\SLe-QLąG]HVSyáHNXWU]\P\ZDáRUDFKXQNLZ86$QDGUXJLPPLHMVFX]QDOD]áDVLĊ Szwajcaria z 76 firmami.

(NVSHUFL ZLQLą ]D WHQ VWDQ SUDZR VSU]\MDMąFH LQZHVWRURP NWyU\P ]DOHĪ\ QD DQRQLPRZRĞFLFKRüE\SU]HSLV\JZDUDQWXMąFHVZRERGĊG]LDáDQLDW]Z7&63F]\OL GRVWDZFyZ XVáXJ NRUSRUDF\MQ\FK L SRZLHUQLF]\FK 7HJR W\SX MHGQRVWNL SURZDG]ą koQWD F]\ UHMHVWUXMą ILUP\ Z LPLHQLX ]OHFHQLRGDZFyZ F]ĊVWR QLH ]QDMą QDZHW LFK WRĪVDPRĞFL =DáRĪHQLH ILUP\ ]D SRĞUHGQLFWZHP 7&63 QD %U\W\MVNLFK :\VSDFK ']LHZLF]\FKNRV]WXMHUyZQRZDUWRĞüGRO'ODWHJRQD]DPLHV]NDQ\FKSU]H] tys. ludzi karaibskich wysepkach oficjalnie zarejestrowano 500 tys. firm. Liczba ta URĞQLHFRURNXRW\V

2. 'HIUDXGDFMDĞURGNyZSLHQLĊĪQ\FKSU]H]QLHNWyU\FKSROLW\NyZQDĞZLHFLH 3ROLW\F\Z\NRU]\VWXMąQDMF]ĊĞFLHMQLH]Z\NOHSRJPDWZDQHVFKHPDW\NWyUHQLH W\ONRXáDWZLDMąLPXNU\FLHG]LDáDĔDOHWHĪXWUXGQLDMąRG]\VNDQLH]GHIUDXGRZDQ\FK SLHQLĊG]\SRZ\NU\FLXRV]XVWZD-HGQ\P]F\WRZDQ\FKSU]\NáDGyZMHVWE\á\SUe-PLHU 8NUDLQ\ 3DZáR àD]DUHQNR NWyU\ PyJá Z\SURZDG]Lü ] NUDMX QDZHW POQ GRO àD]DUHQNR ZVSyOQLH ]H VZRLP ZVSyOQLNLHP 3HWUHP .\U\F]HQNą G]LDáDá PLQ

(4)

QD SRGVWDZLH F]WHUHFK ]DUHMHVWURZDQ\FK Z /LHFKWHQVWHLQLH IXQGDFML $E\ XNU\ü podejrzane transakcje, wspólnicy kupili np. bank EuroFed zarejestrowany w Anti-JXLL%DUEXG]LH6NUDG]LRQHĞURGNLWUDILDá\WHĪGREDQNyZQD%DKDPDFK Guernsey, w /LHFKWHQVWHLQLHQD/LWZLHLZ6]ZDMFDULLàD]DUHQNRGRVW\F]QLDURNXVLe-G]LDáZDPHU\NDĔVNLPZLĊ]LHQLX'RWHMSRU\QLHXGDáRVLĊRG]\VNDüPOQGRO NWyUH]GHIUDXGRZDá

Tabela 1 Kwoty zdefraudowane przez niektórych przywódców

Lata Przywódca – kwota

1967–1998 Hadji Mohamed Suharto – prezydent Indonezji – kwota szacunkowa –15–35 mld dol. 1965–1986 Ferdinand Marcos – prezydent Filipin – 5–10 mld dol. 1965–1997 Mobutu Sese Seko – prezydent Zairu – 5 mld dol. 1993–1997 Sami Abacha – przywódca Nigerii – 5 mld dol. 1991–2000 Slobodan MiloševLü– prezydent Serbii – 1 mld dol. 1971–1986 Jean Claude Duvalier – prezydent Haiti – 300–800 mln dol. 1990–2000 Alberto Fujimori – prezydent Peru – 600 mln dol. 1996–1997 PaZáo àD]arenko – premier Ukrainy – 100–300 mln dol. 1997–2012 Arnoldo Alemán – prezydent Nikaragui – 100 mln dol. 1998–2001 Joseph Estrada – prezydent Filipin – 80 mln dol. ħUyGáR „Dziennik Gazeta Prawna nr 24 z 4–6 lutego 2011.

=QDF]QD F]ĊĞü UR]NUDG]LRQ\FK SLHQLĊG]\ WUDILáD QD NRQWD ]D JUDQLFą do tzw. rajów 7DNLP UDMHP GOD SROLW\NyZ E\á\ GHSRQRZDQH Z EDQNDFK V]ZDMFDUVNLFK ĞURGNL których nie ujawniono postronnym stronom. Jednak, jak pisze M. Potocki (2011) QDVWąSLá NRQLHF ]H V]ZDMFDUVNLP UDMHP GOD G\NWDWRUyZ =DF]ĊáR WDP REo- ZLą]\ZDüSUDZRNWyUHSR]ZDODNRQILVNRZDüPDMąWHN]GHIUDXGRZDQ\SU]H]SROLWy-NyZ L ]ZUDFDü JR EXGĪHWRP SRV]NRGRZDQ\FK SDĔVWZ /LGHU]\ SDĔVWZ DUDEVNLFK PDMą SRGVWDZ\ GR REDZ 1LH GRV\ü ĪH ZNUyWFH PRJą VWUDFLü ZáDG]Ċ WR MHV]F]H QLHSHZQDMHVWSU]\V]áRĞüLFKSLHQLĊG]\

'RWHMSRU\6]ZDMFDU]\PRJOLMHG\QLHF]DVRZR]DPUDĪDüSRGHMU]DQHIXQGXV]H DLFK]ZURW\]DLQWHUHVRZDQ\PNUDMRPE\á\VSRUDG\F]QHLSU]HFLąJDá\VLĊQDGHNa- G\7HUD]SLHQLąG]HNWyU\FKOHJDOQRĞFLSU]\ZyGF\QLHXGRZRGQLąEĊGąNRQILVNo-ZDQHDGHF\]MDZWHMVSUDZLHQDOHĪąFDGR)HGHUDOQHJR6ąGX$GPLQLVWUDF\MQHJR PD ]DSDĞü Z FLąJX ODW RG ]DPURĪHQLD DNW\ZyZ 3RZVWDá\ WHĪ SURFHGXU\ LFK ]ZURWX:\VWDUF]\ĪHGDQ\NUDMSRVWDZLHNVG\NWDWRURZL]DU]XWRNRUXSFMĊ

%DQNĝZLDWRZ\V]DFXMHĪHSROLW\F\LXU]ĊGQLF\UR]NUDGDMąURF]QLHUyZQRZDr-WRĞü – POG GRO 7D Z\ĪV]D ZDU%DQNĝZLDWRZ\V]DFXMHĪHSROLW\F\LXU]ĊGQLF\UR]NUDGDMąURF]QLHUyZQRZDr-WRĞü MHVW UyZQD URF]QHPX 3.% 7XQH]ML -HM niedawno obalony prezydent Zin al-$ELGLQ %HQ $OL WDNĪH PLDá VZRMH NRQWD

(5)

w Szwajcarii, a na nich co QDMPQLHM POQ GRO %HUQR MXĪ ]DPUR]LáR WH ĞURGNL ']LĊNL ÄOH[ 'XYDOLHU´ Z SU]\V]áRĞFL PRJą RQH SRZUyFLü GR 7XQH]ML MHĞOL 7XQLV ]GHF\GXMHVLĊSRVWDZLü]DU]XW\%HQ$OHPX

)DOHREXU]HQLDQDV]ZDMFDUVNLHSU]HSLV\EDQNRZH]GDU]Dá\VLĊMXĪZF]HĞQLHM &KRüE\ SR REDOHQLX ILOLSLĔVNLHJR SUH]\GHQWD )HUGLQDQGR 0DUFRVD NWyU\ UR]NUDGá FRQDMPQLHMPOGGRO:DOND0DQLOLRRG]\VNDQLHW\FKĞURGNyZWUZDáDSRQDG ODW'RSLHURZURNX%HUQR]ZUyFLáRILOLSLĔVNLPZáDG]RPUyZQRZDUWRĞü POQ GRO +DLWL R SLHQLąG]H 'XYDOLHUD XELHJD VLĊ MHV]F]H GáXĪHM3LHUZV]\ ZQLRVHN ZáDG]HZ3RUW-au-3ULQFHSRVWDZLá\ZURNX

1LHSU]\SDGNRZR ]DUyZQR ÄOH[ 'XYDOLHU´ NWyUH PD XáDWZLDü SRGHMPRZDQLH SRGREQ\FKGHF\]MLZSU]\V]áRĞFLMDNL]ZURWĞURGNyZ]NRQW0DUFRVyZUR]VWU]y-JQĊá\VLĊSRZ\EXFKXNU\]\VXILQDQVRZHJR-HGQ\P]MHJRVNXWNyZVWDáVLĊZ]URVW SUHVMLQDUDMHSRGDWNRZHLNUDMHRUR]ZLQLĊWHMWDMHPQLF\EDQNRZHM6]ZDMFDULDMDNR V\PERO EDQNRZRĞFL MHVW WX QXPHUHP MHGHQ :HGáXJ V]DFXQNyZ DPHU\NDĔVNLHJR think tanku Global Financial InWHJULW\QDNRQWDFKZW\PDOSHMVNLPNUDMX]DPURĪRQR 150 mld ukradzionych dolarów.

5yZQLHĪZH)UDQFMLVąGNDVDF\MQ\X]QDáVNDUJĊRUJDQL]DFMLZDOF]ąF\FK]No-UXSFMąNWyUHĪąGDá\ SU]HĞZLHWOHQLDPDMąWNXSROLW\NyZ]$IU\NL 5\ELĔVND.

2]QDF]D WR ĪH SLHUZV]\ UD] Z KLVWRULL )UDQFML VĊG]LD ĞOHGF]\ EĊG]LH PyJá ZV]F]ąü GRFKRG]HQLH Z VSUDZLH SUDQLD EUXGQ\FK SLHQLĊG]\ SU]H] SUH]\GHQWyZ E\á\FK IUDQFXVNLFK NRORQLLNWyU]\ SRVLDGDMą NRQWD L QLHUXFKRPRĞFL QDG 6HNZDQą 7R ZLHONL SU]HáRP ER SU]H] ZLHOH ODW SRGREQH VNDUJL E\á\ RGU]XFDQH SU]H] VąG\ SRG QDFLVNLHP IUDQFXVNLHJR U]ąGX NWyU\ DUJXPHQWRZDá ĪH WDNLHĞOHG]WZR E\áRE\ VSU]HF]QH]UDFMąVWDQX

6SUDZD MHVW GHOLNDWQD 3DU\Ī XWU]\P\ZDá ERZLHP EDUG]R GREUH VWRVXQNL ]H ZV]\VWNLPL WU]HPD DIU\NDĔVNLPL SUH]\GHQWDPL NWyU\FK PDMąWNL PDMą ]RVWDü SU]e- ĞZLHWORQH3UH]\GHQW*DERQX2PDU%RQJR2QGLPEDNWyU\SU]H]ODWDQLHSU]e-UZDQLH U]ąG]Lá NUDMHP ]PDUá Z U SU]\MDĨQLá VLĊ ]H ZV]\VWNLPL JáRZDPL SDĔVWZD95HSXEOLNL&KDUOHV¶HPGH*DXOOH¶HP*HRUJHV’em Pompidou, François Mitterrandem, Jacques’em Chirakiem i Nicolasem Sarkozym.

:HGáXJVNDUĪąF\FK– Transparency International i organizacji Sherpa – Bon-JR D WHUD] MHJR V\Q L QDVWĊSFD $OL MDN UyZQLHĪ SUH]\GHQW .RQJD 'HQLV 6DVVRX Nguesso i lider Gwinei Równikowej Teodoro Obiang, SRVLDGDMąZH)UDQFMLSRQDG NRQW EDQNRZ\FK G]LHVLąWNL OXNVXVRZ\FK VDPRFKRGyZ L VHWNL QLHUXFKRPRĞFL RG PLHV]NDĔ Z HNVNOX]\ZQ\FK G]LHOQLFDFK 3DU\ĪD SR ZLOOH QD /D]XURZ\P :y-EU]HĪXZDUWHG]LHVLąWNLPLOLRQyZHXUR.DĪG\]QLFKRIicjalnie zarabia 15–30 tysiĊ F\HXURPLHVLĊF]QLHMDNRJáRZDSDĔVWZD– ]DPDáRE\]JURPDG]LüWDNLPDMąWHN

7HSLHQLąG]HSRFKRG]ą]NRUXSFML&LSDQRZLHNLHUXMąQDMELHGQLHMV]\PLSDĔ VWZDPL $IU\NL D UyZQRF]HĞQLH RNUDGDMą RE\ZDWHOL 3LHQLąG]H ORNXMą ZH )UDQFji, a my przymykamy na to oczy – PyZLG\UHNWRUIUDQFXVNLHJRRGG]LDáX7UDQVSDUHQF\ International Daniel LebèJXH :HGáXJ QLHJR URG]LQD JDERĔVNLHJR SUH]\GHQWD

(6)

So-VLDGDQDG6HNZDQąPLHV]NDQLDLOLF]QHZLOOH– Wielu obywateli Gabonu nie ma GRVWĊSX GR ZRG\ Sitnej, edukacji ani opieki lekarskiej. Tu nie chodzi o kwestie PRUDOQH OHF] R SU]HVWU]HJDQLH SUDZD PLĊG]\QDURGRZHJR )UDQFMD SRGSLVDáD ZURNXNRQZHQFMĊ21=RZDOFH]NRUXSFMą– SRGNUHĞOD/HEègue.

%DWDOLD SUDZQD SU]HFLZ DIU\NDĔVNLP G\NWDWRURP UR]SRF]ĊáD VLĊ Z URNX3URNXUDWXUDZV]F]ĊáDZyZF]DVĞOHG]WZRQDZQLRVHN6KHUS\LNRQJLMVNLHM opozycji przeciwko prezydentowi Denisowi Sassou Nguesso. W ramach docho-G]HQLD IUDQFXVND SROLFMD ILQDQVRZD GROLF]\áD VLĊ PLHV]NDĔ RUD] NRQW EDQNRZ\FK QDOHĪąF\FK GR EOLVNLFK SROLW\ND 2GNU\áD WDNĪH ĪH ĪRQD 2PDUD %RQJR(GLWKVNąGLQąGFyUND6DVVRXNguessoRWZRU]\áDNRQWRZEDQNXZ0o-QDNRNWyUHVáXĪ\áRSUDZGRSRGREQLHREXSROLW\NRPGRSUDQLDEUXGQ\FKSLHQLĊ G]\0LPRWRSURNXUDWXUD]DPNQĊáDURNSyĨQLHMĞOHG]WZRWZLHUG]ąFĪHQLHPD GRZRGyZSRSHáQLHQLDSU]HVWĊSVWZD

:PDMXURNXVąGILQDQVRZ\]QyZUR]SRF]ąáĞOHG]WZRSU]HFLZREXSROi-W\NRP 3URNXUDWXUD ]áRĪ\áD MHGQDN DSHODFMĊ L Z SDĨG]LHUQLNX VąG DSHODF\MQ\ ]a-PNQąáGRFKRG]HQLH– 7HUD]SRMDZLáDVLĊUHDOQDV]DQsa na odkrycie prawdy. Pienią G]HPXV]ąZUyFLüGRRNUDG]LRQ\FKRE\ZDWHOL– SRGNUHĞOD/HEègue.

3. 8QLMQHGRWDFMHMDNRĨUyGáRSUDQLDEUXGQ\FKSLHQLĊG]\

:SUDQLXSLHQLĊG]\QLH]Z\NOHSRPRFQHVąXQLMQHGRWDFMHSU]\]QDZDQHPolsce =LHOLĔVNL, a przy okazji unijnych dotacji jest okazja do prania brudnych pie-QLĊG]\ &KRG]L ]ZáDV]F]D R SLHQLąG]H SU]\]QDQH QD SURGXNFMĊ HQHUJLL ]H ĨUyGHá odnawialnych – SRGNUHĞOD *HQHUDOQ\ ,QVSHNWRU ,QIRUPDFML )LQDQVRZHM *,,) ZVZRLPQRZ\PUDSRUFLH3U]\NáDGyZQLHEUDNXMH

FLUPDLQZHVWXMąFDZHQHUJLĊNXSRZDáDZLDWUDN]DPOQ]á3RSU]H]ILNF\MQH WUDQVDNFMHSRGELMDáDMHJRFHQĊGRPOQ,QDWDNąVXPĊRWU]\P\ZDáDGRWDFMĊ &]ĊĞü ]\VNX V]áD ]D JUDQLFĊ GR ]DSU]\MDĨQLRQHM ILUP\ VWDUDMąFHM VLĊ R SRGREQą GRWDFMĊ :WHQVSRVyEPHFKDQL]PPyJáE\üSRZLHODQ\– =HZ]JOĊGXQDRJURPQHGRWDFMH LPRĪOLZRĞFLLFKZ\áXG]HQLDSU]HP\VáHPHQHUJHW\NLZLDWURZHMLQWHUHVXMąVLĊJUXS\ SU]HVWĊSF]RĞFL]RUJDQL]RZDQHM– SRGVXPRZXMąDXWRU]\VSUDZR]GDQLD

'RSUDQLDEUXGQ\FKSLHQLĊG]\F]ĊVWRGRFKRG]LWHĪSRGF]DVKDQGOXXSUDZQLe-niami do emisji CO2

0HFKDQL]PMHVWSURVW\MHGQDILUPDVSU]HGDMąFDOLPLWLQIRr-PXMH NXSFD R]DSáDFLH9$7 Z VZRLP NUDMX : U]HF]\ZLVWRĞFL QLJG\ MHGQDN WHJR QLHUREL.XSLHFZ\SáDFDZVZRLPXU]ĊG]LHVNDUERZ\PNZRWĊWHgo podatku. CzĊ VWRVLĊJDMąFąZLHOXPLOLRQyZ]áRW\FK3RFDáHMWUDQVDNFMLQLHXF]FLZDILUPD]QLND

: 3ROVFH MHVW RERZLą]HN LQIRUPRZDQLD R WUDQVDNFMDFK SU]HNUDF]DMąF\FK tys. euro. &KRü RERZLą]HN LQIRUPRZDQLD R SRGHMU]DQ\FK WUDQVDNFMDFK PD ZLHOH podmiotów, QDMF]ĊĞFLHMDODUPRZDá\RQLFK*,,)EDQNL– UD]\0DáRV\JQDáyZ

(7)

E\áRRGSUDZQLNyZQRWDULXV]\UDGFyZDGZRNDWyZ3U]H]FDá\URNLQVSHNWo-U]\E\OLRVWU]HJDQLĪHG]LHMHVLĊFRĞ]áHJR-DNWZLHUG]LRILFHU&%ĝF]ĊĞü]QLFK SRPDJD Z SUDQLX SLHQLĊG]\ – Najprostsza metoda to ustawienie transakcji nieru-FKRPRĞFL 3RGVWDZLRQD RVRED NXSXMH Mą GURĪHM QLĪ Z\QRVL UHDOQD ZDUWRĞü L WDN QDGZ\ĪND]RVWDMHZ\SUDQD:W\PPXV]ąZ]LąüXG]LDáSUDZQLF\ :HGáXJSUDFRw- QLNyZ*,,)RGSRZLHG]LąQDWHQSUREOHPMHVWNLONDJáRĞQ\FKDIHUZNWyU\FKSRMa-ZLDMąVLĊQD]ZLVND]QDQ\FKPHFHQDVyZ 4. Zyski z SU]HVWĊSF]RĞFL]RUJDQL]RZDQHM =SHZQRĞFLąQLHPRJąEXG]LüSRZV]HFKQHMDSUREDW\GDQHV]DFXQNRZH)$7) RJUDQLF]DMąFHVLĊMHG\QLHGRPDNURHNRQRPLF]QHJRXMĊFLDDSRPLMDMąFHFDáNRZLFLH PLNURHNRQRPLF]QH SXQNW\ ZLG]HQLD 7D RUJDQL]DFMD RV]DFRZDáD GRFKRG\ SRFKo-G]ąFH]QLHOHJDOQHMSURGXNFMLQDUNRW\NyZLKDQGOXQLPL, EĊGąFe OZLąF]ĊĞFLąFDáRĞFL SU]HVWĊSF]\FKGRFKRGyZSU]\MPXMąF]DSRGVWDZĊ

V]DFXQNRZ\SU]HFLĊWQ\URF]Q\REUyWQLHOHgalnego ulicznego handlu narko-tykami albo,

UHJXáĊ Ä]GRE\F]Q\FK´ SURF ZHGáXJ NWyUHM RUJDQ\ ĞFLJDQLD NDUQHJR ÄSU]HFKZ\WXMą´SURFSU]HP\FDQ\FKQDUNRW\NyZDOER

]DáRĪHQLHĪHNRV]W\ZáDVQHSURGXNFMLZ\QRV]ąSURFREURWX

3RQDGWR ZLĊNV]RĞü ZV]HONLFK GDQ\FK V]DFXQNRZ\FK RSLHUD VLĊ W\ONR QD QLe-których z indykatorów „podziemnej ekonomii” i jest zbyt fragmentaryczna lub QDZHWVSU]HF]QD]HVREą2WRSU]\NáDGSRWZLHUG]DMąF\SRZ\ĪV]ąWH]Ċ

,OHNRNDLQ\Z\SURGXNRZDáD%ROLZLDZ roku"1DMZ\ĪHMW– twierdzi DPHU\NDĔVNLU]ąG]JUXEV]D 172 t – podaje ONZ, natomiast o 400 t mówi poufny UDSRUWU]ąGXEROLZLMVNLHJR7HZV]\VWNLHREOLF]HQLD]DOHĪąWDNZáDĞFLZLHRGGZyFK Z\]QDF]QLNyZ3RSLHUZV]HRGSU]\MĊWHJRREV]DUXXSUDZ\NRNDLQ\RKD PyZLą$PHU\kanie, o RNRáRKDPyZL21=LSUDZLHKDSRGDMHEROi-ZLMVNLUDSRUW3RGUXJLHRGV]DFXQNRZ\FKSORQyZ]MHGQHJRKHNWDUDPQLHMZLĊFHM NJZHGáXJ$PHU\NDQyZEOLVNRNJZHGáXJREOLF]HĔ21=LDĪNJZe-GáXJ boliwijskich kalkulacji. Pytanie: NWyUH GDQH Vą ZLDU\JRGQH" (Prengel 2003, s. 110).

Dane szacunkowe co do zysku z tzw. (nielegalnego) handlu ulicznego (kon-VXPHQFNLHJRZ\ND]XMąLĪSU]\NRV]FLHSURGXNFMLUyZQHMGROMHVWWRGRGRO dla kokainy, a nawet do 2000 dol. dla heroiny (Siska 1999, s. 25 i nast.).

Podsumowanie

Z\VNL EĊGąFH Z\QLNLHP SURZDG]RQHM G]LDáDOQRĞFL SU]HVWĊSF]HM L LORĞü SLHQLĊ

(8)

G]\SRFKRG]ąF\FK]SU]HVWĊSVWZSLHUZRWQ\FKVąWDNROEU]\PLHĪHSUDZG]LZ\SUo-blem polega na PRĪOLZRĞFL ]DPLDQ\ ZDJL L REMĊWRĞFL W\FK SLHQLĊG]\ QD SLHQLąG]H RZ\ĪV]\FKQRPLQDáDFKOXEQDLQQHQRĞQLNLZDUWRĞFLRPQLHMV]HMZDG]HLREMĊWo- ĞFL&KRFLDĪKDQGHOW]ZĪ\Z\PWRZDUHPQLHOHJDOQ\WUDQVSRUWRGSDGyZV]F]HJyl-QLHV]NRGOLZ\FKGODĞURGRZLVNaQLHOHJDOQ\KDQGHOEURQLąV]F]HJyOQLHFKHPLF]Qą OXE QXNOHDUQą RV]XVWZD ILQDQVRZH ] ZLHONLP UR]PDFKHP EąGĨ V]PXJLHO ZV]Hl-kiego rodzaju, przynos]ą PLOLRQ\ ĩDGQD ] Z\PLHQLRQ\FK G]LHG]LQ G]LDáDOQRĞFL SU]HVWĊSF]HMQLHRVLąJQĊáDWDNGXĪ\FK]\VNyZMDNQLHOHJDOQDSURGXNFMDQDUNRW\NyZ i handel nimi. Dane s]DFXQNRZH GRW\F]ąFH ]\VNyZ MDNLH FRURF]QLH RVLąJD SU]e-VWĊSF]RĞü]RUJDQL]RZDQDZVND]XMąQDVHWNLPLOLDUGyZGRODUyZ

Literatura

1. %RG\á-Szymala P. (2012), -DN ZDOF]\ü ] SUDQLHP SLHQLĊG]\ QLH WUDFąF UR]VąGNX „Rzeczpospolita”, 14.11.

2. %RG\á-Szymala P. (2009), 6NXWHF]QD ZDOND ] SUDQLHP SLHQLĊG]\ Z\PDJD ]PLDQ\

prawa, „Dziennik Gazeta Prawna” nr 221, 29.10.

3. Fülbier A., Aepfelbach R. (1999), GwG. Kommentar zum Geldwäschegesetz, 4. Aufl., Köln.

4. Potocki M. (2011), -DNGHIUDXGRZDüSLHQLąG]Hto najlepiej na Wyspach, „Dzien-nik Gazeta Prawna” nr 214, 4.11.

5. Potocki M. (2011), 6]ZDMFDULD ]DELHU]H SLHQLąG]H dyktatorom, „Dziennik Gazeta Prawna” nr 24, 4.02.

6. Prengel M. (2003), ĝURGNL ]ZDOF]DQLD SU]HVWĊSF]RĞFL SUDQLD SLHQLĊG]\ Z XMĊFLX

prawnoporównawczym, 7RUXĔ TNOiK Dom Organizatora.

7. 5\ELĔVND$3DU\ĪVSUDZG]LáNRQWDG\NWDWRUyZ „Rzeczpospolita” nr 269, 18.11.

8. Siska J. (1999), Geldwäscherei Und Imre Bekämpfung In Österreich, Deutschland

Und der Schweiz, Wien.

9. :ąVRZVNL . Pranie EUXGQ\FK SLHQLĊG]\ 0DWHULDá\ L VWXGLD, Warszawa: NBP, z. 121.

10. =LHOLĔVNL58QLMQHGRWDFMHEDUG]RSRPDJDMąJDQJVWHURPZSUDQLXSLHQLĊ

(9)

ECONOMIC PROBLEMS OF MONEY LAUNDERING

Summary

All activities designed to conceal the true source of illegal income obtained from criminal activities and give them the legal origin of birthmarks is called money launder-ing. Money laundering is the legalization of profits gained from criminal activity. The aim of this article is an attempt to indicate that the funds derived from money launder-ing are a threat to the economic system of the country. The funds derived from the committed economic crimes, give rise to huge capital, which serves, among others, to acquire part of the legal economy for the funds obtained from the suspicious transac-tions.

Keywords: money laundering, illicit trafficking, suspicious transactions.

Translated by Marta Maciejewska