• Nie Znaleziono Wyników

"Vitoldiana. Codex privilegiorum Vitoldi Magni Ducis Lithuaniae 1386-1430", zebrał i wybrał Jerzy Ochmański, Warszawa-Poznań 1986 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Vitoldiana. Codex privilegiorum Vitoldi Magni Ducis Lithuaniae 1386-1430", zebrał i wybrał Jerzy Ochmański, Warszawa-Poznań 1986 : [recenzja]"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

Sobczak, Jacek

"Vitoldiana. Codex privilegiorum

Vitoldi Magni Ducis Lithuaniae

1386-1430", zebrał i wybrał Jerzy

Ochmański, Warszawa-Poznań 1986 :

[recenzja]

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3-4, 526-529

1987

(2)

5 2 6 R e ce n z j e i o m ó w i e n i a o b o c z n o ś c i r o d z a j o w y c h s u f i k s u - i n - (ss. 1 2 3 — 1 2 8 ) o r a z w y b r a n y c h z a ­ g a d n i e ń j ę z y k o w y c h (ss. 1 2 8 — 1 30). R o z d z i a ł o s t a t n i p r a c y J . h u s z c z y ń - s k i e j d o t y c z y p o r ó w n a n i a n a z w u t w o r z o n y c h s u f i k s e m - i n - z n a z w a m i u t w o r z o n y m i s u f i k s e m - o v - n a P o m o r z u G d a ń s k i m . A u t o r k a s t w i e r d z a w i ę k s z ą p r o d u k t y w n o ś ć n a z w z s u f i k s e m - o v - , s z c z e g ó l n i e w X X w . , k i e d y p o w s t a ł a k o n i e c z n o ś ć n a z w a n i a n o w y c h o b i e k t ó w z a m i e s z k a ł y c h l u b a d a p t o w a n i a n a z w n i e m i e c k i c h d o p o l s k i e g o s y s t e m u n a z e w n i c z e g o . O k r e s e m n a j w i ę k s z e j p r o d u k t y w n o ś c i n a z w z s u f i k s e m - i n - n a P o m o r z u G d a ń s k i m j e s t X I I I i X I V w . , w t y m t e ż o k r e s i e p o w s t a ł o n a j w i ę c e j n a z w z s u f i k s e m - o v - . P o t e m o b i e s t r u k t u r y n a z e w n i c z e u ż y w a n e są r z a d z i e j a ż d o X X w . , k i e d y g w a ł t o w n i e r o ś n i e l i c z b a n a z w t w o r z o n y c h s u f i k s e m - o v - , p e ł n i ą c y m f u n k c j ę s t r u k t u r a l n ą . N a z w y t w o r z o n e s u f i k s e m - o v - i s u f i k s e m - i n - b ę d ą c e p r z e d m i o t e m a n a l i z y , n a l e ż ą d o n a j s t a r s z e j w a r s t w y n a z e w n i c t w a n a P o w i ś l u G d a ń s k i m . O b i e p r a c e k o ń c z y k r ó t k i e p o d s u m o w a n i e o b e j m u j ą c e w n i o s k i w y p ł y w a j ą c e z a n a l i z y m a t e r i a ł u , o b j a ś n i e n i a s k r ó t ó w , s p i s t a b e l i t r e ś c i o r a z k r ó t k i e s t r e s z c z e n i e p r a c y w j ę z y k u a n g i e l s k i m . P r a c a U . K ę s i k o w e j z a w i e r a j e s z c z e d o d a t k o w o s t r e s z c z e n i e w j ę z y k u r o s y j s k i m i w y k a z l i t e r a t u r y . Z a r ó w n o p r a c e m a t e r i a ł o w e j a k i s t r a t y g r a f i c z n e w y d a w a n e w s e r i i „ P o m o r s k i c h m o n o g r a f i i t o p o n o m a s t y c z n y c h ” z a s ł u g u j ą n a u w a g ę j a k o r z e ­ t e l n e o p r a c o w a n i a m a t e r i a ł u t o p o n o m a s t y c z n e g o o k r e ś l n e g o o b s z a r u . P r a c e t e b ę d ą p o d s t a w ą p r z y s z ł y c h s y n t e t y c z n y c h o p r a c o w a ń s t r u k t u r n a z e w n i c z y c h P o m o r z a a w d a l s z e j p e r s p e k t y w i e s t a n ą s ię p r z y c z y n k i e m d o s ł o w i a ń s k i e g o a t l a s u t o p o n o m a s t y c z n e g o 9. M a r i a B i o l i k V it o ld ia n a . Co d e x p r i v i l e g i o r u m V i t o l d i M a g n i D u ci s L i t h u - aniae 13861430, z e b r a ł i w y b r a ł J e r z y O c h m a ń s k i , P o l s k a A k a d e m i a N a u k O d d z i a ł w P o z n a n i u , S e r i a H i s t o r i a , t . 8, W a r ­ s z a w a — P o z n a ń 1 9 8 6 , 2 5 6 ss. P o 1 05 l a t a c h o d w y d a n i a p r ^ e z A n t o n i e g o P r o c h a s k ę k o r e s p o n ­ d e n c j i w i e l k i e g o k s i ę c i a l i t e w s k i e g o W i t o l d a z p a ń s t w a m i s ą s i e d n i m i 1 h i s t o r y c y o t r z y m a l i , o p r a c o w a n ą p r z e z z a s ł u ż o n e g o b a d a c z a d z i e j ó w 9 O s ł o w i a ń s k i m a t l a s i e t o p o n o m a s t y c z n y m z o b . I M i ę d z y n a r o d o w a / с о л / e r e n e j a o n o m a - s t y c z n a . K s i ę g a r e f e r a t ó w , W r o c ł a w 1961; S p ra i o o z c Z c m i a z I V i V K o n g r e s u S l a w i s t ó w , O n o - m a s t i c a V I I I , 1963, s s . 339— 401, O n o m a s t i c a X , 1965, s s . 302—304; M a t e r i a l e n z u m s l a w i s c h e n o n o m a s t i s c h e n .A t l a s , r e d . R . F i s c h e r , B e r l i n 1964 i n . l C o d e x e p is t o la r i s V i t o l d i M a g n i d u c i s L i t h u a n i a e 13761430, w y d . A . P r o c h a s k a , M o n u ­ m e n t a M a e d i i A e v i H i s t o r i c a R e s g e s t a s P o l o n i a e i l l u s t r a n t i a , t . 6, K r a k ó w 1882.

(3)

R e c e n z j e i o m ó w i e n i a 5 2 7 L i t w y , J e r z e g o O c h m a ń s k i e g o , e d y c j ę p r z y w i l e j ó w w y s t a w i o n y c h p r z e z t e g o w ł a d c ę . W y d a w n i c t w o t o j e s t c e n n y m u z u p e ł n i e n i e m p r a c y A . P r o - c h a s k i , w k t ó r e j n i e u w z g l ę d n i o n o w z a s a d z i e p r z y w i l e j ó w W i t o l d a . W o b e c p o d s t a w o w e g o z n a c z e n i a , j a k i e m a j ą t e p r z y w i l e j e d l a p o z n a n i a z a r a n i a d z i e j ó w , a t a k ż e u s t r o j u i s y t u a c j i g o s p o d a r c z e j p a ń s t w a l i t e w ­ s k i e g o w t y m o k r e s i e , p o t r z e b a i p r z y d a t n o ś ć e d y c j i J . O c h m a ń s k i e g o j e s t b e z d y s k u s y j n a . P r ó b y p u b l i k o w a n i a p r z y w i l e j ó w W i t o l d a p o d e j m o w a n o j u ż w p o ­ c z ą t k a c h X I X w . j e s z c z e p r z e d o g ł o s z e n i e m p r a c y A . P r o c h a s k i . O g r a ­ n i c z a n o s i ę j e d n a k z a z w y c z a j d o w y d a n i a j e d n e g o , r z a d z i e j k i l k u d o k u ­ m e n t ó w . E d y c j e t e z d z i s i e j s z e g o p u n k t u w i d z e n i a t r u d n o u z n a ć j e d n a k z a p o p r a w n e . W p ó ź n i e j s z y m c z a s ie j u ż w l a t a c h t r z y d z i e s t y c h X X w . w i ę k s z e p a r t i e p r z y w i l e j ó w W i t o l d a u d a ł o s ię w y d a ć W ł a d y s ł a w o w i S e m ­ k o w i c z o w i 2, a p ó ź n i e j K o n s t a n t i n a s o w i J a b l o n s k i s o w i 3. W z b i o r z e z n a l a z ł y s ię p r z y w i l e j e n a d a n e o s o b o m f i z y c z n y m i p r a w ­ n y m , c z ł o n k o m r o d z i n y W i t o l d a , k n i a z i o m , p a n o m , b o j a r o m , s ł u g o m , m i e s z c z a n o m , K o ś c i o ł o w i k a t o l i c k i e m u , C e r k w i p r a w o s ł a w n e j , m i a s t o m , w ł o ś c i o m i z i e m i o m . Z n a c z n a c z ę ś ć z z a w a r t y c h w w y d a w n i c t w i e p r z y ­ w i l e j ó w b y ł a j u ż o g ł o s z o n a d r u k i e m , c z a s a m i k i l k a k r o t n i e , a l e w t r u d n o d o s t ę p n y c h , r o z p r o s z o n y c h w y d a w n i c t w a c h . C z ę ś ć p r z y w i l e j ó w z n a n a b y ł a t a k ż e z r ó ż n y c h o d p i s ó w . W y d a w c a w y k o n a ł ż m u d n ą p r a c ę z e b r a n i a o r a z p o r ó w n a n i a t y c h k o p i i i d o t y c h c z a s o w y c h e d y c j i , s t a r a j ą c s ię p r z y j ą ć z a p o d s t a w ę d r u k u t e k s t o d d a n y n a j p o p r a w n i e j . V i t o l d i a n a p r z y n o s z ą 2 2 8 d o k u m e n t ó w . W ś r ó d n i c h z n a l a z ł o s ię 2 6 z n a n y c h z o r y g i n a ł ó w , 4 4 z k o p i i , 22 z r e g e s t ó w i 1 1 7 z e w z m i a n e k 4. P o n a d t o z a m i e s z c z o n o w e d y c j i 19 d o k u m e n t ó w , k t ó r e W y d a w c a u z n a ł za f a l s y f i k a t y l u b d o k u m e n t y p o d e j r z a n e , d e c y d u j ą c s i ę z a m i e ś c i ć j e w z b i o r z e „ j a k o ś w i a d e c t w o n i e t y l k o c z a s ó w w j a k i c h p o w s t a ł y , a l e i j a k o d o w ó d o l b r z y m i e j p o w a g i i m i e n i a W i t o l d o w e g o w w i e l e j e s z c z e l a t p o j e g o z g o n i e ” . Z b i ó r p r z y w i l e j ó w n i e p r e t e n d u j e d o z u p e ł n o ś c i . E d y t o r d o p u s z c z a m o ż l i w o ś ć o d n a l e z i e n i a n o w y c h n i e z n a n y c h d o t ą d p r z y w i l e j ó w W i t o l d a . O d k r y c i e i c h m o ż e p r z y n i e ś ć d o k ł a d n e p r z e b a d a n i e M e t r y k i L i t e w s k i e j , a k t g r o d z k i c h i z i e m s k i c h z t e r e n u L i t w y , a n a w e t a r c h i w ó w k l a s z t o r n y c h , w k t ó r y c h z a c h o w a ć s i ę m o g ł y k o p i e , o d p i s y 2 W . S e m k o w i c z , N i e z n a n e n a d a n i a W i t o l d a d l a o s ó b p r y w a t n y c h , A t e n e u m W i l e ń s k i e , 1930, t . 7; t e n ż e , P r z y w i l e j e W i t o l d a d l a M o n i w i d a s t a r o s t y w i l e ń s k i e g o , A t e n e u m W i l e ń s k i e , 1923, t . 1, s . 254 i n . ; t e n ż e , P i e r w s z e p r z y w i l e j e f u n d a c y j n e W i t o l d a dl a K o ś c i o ła n a Ż m u d z i , K w a r t a l n i k H i s t o r y c z n y , 1930, t . 44, s . 348 i n . 3 K . J a b l o n s k i s , N a u j i V y t a u t o la i k o t a r p i o a k t a i , w : P r a e i t i s , K a u n a s , 1933, t. 2; t e n ż e , L i e t u v i S k i ź o d ź la s s e n o s i o s L i e t u v o s r a S t i n i u k n l b o j e , K a u n a s 1941. 4 W e w s t ę p i e (s. 3) c h y b a n a s k u t e k n i e d o k ł a d n e j k o r e k t y b ł ę d n i e p o d a n o l i c z b ę o p u b l i ­ k o w a n y c h w w y d a w n i c t w i e d o k u m e n t ó w .

(4)

5 2 8 R e c e n z j e i o m ó w i e n i a c z y r e g e s t y p r z y w i l e j ó w . P o s z u k i w a n i a t a k i e c i ą g n ą ć s i ę m o g ą p r a k t y ­ c z n i e d z i e s i ą t k i l a t . W s t r z y m y w a n i e p u b l i k a c j i d o c z a s u i c h z a k o ń c z e n i a p r z y n i o s ł o b y s z k o d ę h i s t o r i o g r a f i i . S ł u s z n i e w i ę c p o d j ę t o d e c y z j ę o o g ł o ­ s z e n i u d r u k i e m z e b r a n e g o m a t e r i a ł u . Z g r o m a d z o n e w e d y c j i d o k u m e n t y z g r u p o w a n o w 12 d z i a ł a c h , z a s a d ­ n i c z o w e d ł u g g r u p o d b i o r c ó w d o k u m e n t ó w ; w d w ó c h o s t a t n i c h z n a l a z ł y s i ę v a r i a , z a w i e r a j ą c e r ó ż n e p r z y w i l e j e n a d a n i a i p o ś w i a d c z e n i a ( d z i a ł X I ) o r a z f a l s y f i k a t y i n a d a n i a p o d e j r z a n e ( d z i a ł X I I ) . J a k o p o d e j r z a n e i s f a ł ­ s z o w a n e p o t r a k t o w a ł t a k ż e w y d a w c a w s z y s t k i e p r z y w i l e j e d l a Ż y d ó w s t a n o w i ą c e d z i a ł X . W r a m a c h p o s z c z e g ó l n y c h d z i a ł ó w d o k u m e n t y s t a ­ r a n o s i ę u p o r z ą d k o w a ć c h r o n o l o g i c z n i e , c o n a s t r ę c z a ł o j e d n a k s p o r o k ł o p o t ó w , g d y ż w i ę k s z o ś ć z n i c h n i e z a w i e r a ł a d a n y c h o d a c i e w y s t a ­ w i e n i a . K a ż d y z p r z y w i l e j ó w p o p r z e d z o n o n i e z b ę d n y m i i n f o r m a c j a m i o p o s t a c i z a c h o w a n e g o p r z e k a z u , i s t n i e j ą c y c h k o p i a c h , w z m i a n k a m i o d o t y c h c z a s o w y c h w y d a n i a c h , j e ś l i t a k o w e b y ł y . W u w a g a c h p r z y t o ­ c z o n o l i t e r a t u r ę d o t y c z ą c ą p o s z c z e g ó l n y c h d o k u m e n t ó w i u z a s a d n i o n o p r z y j ę t ą w e d y c j i d a t ę w y s t a w i e n i a d o k u m e n t ó w . T e k s t y d o k u m e n t ó w p o d a n o za o s t a t n i m n a j l e p s z y m w y d a n i e m . J ę z y k i e m w y d a w n i c t w a j e s t j ę z y k o r y g i n a ł u l u b k o p i i , z k t ó r e j k o r z y s t a ł W y d a w c a , j e d n a k ż e t e k s t y r u s k i e o d d a n o w t r a n s k r y p c j i ł a c i ń s k i e j , c o t r u d n o z a l i c z y ć d o u d a n y c h r o z w i ą z a ń . W z n a c z n e j m i e r z e t ł u m a c z ą t o j e d n a k z n a n e t r u d n o ś c i p o l i - g r a f i c z n o - w y d a w n i c z e . W a r t o ś c i o w y m u z u p e ł n i e n i e m p r a c y j e s t w y k a z w y k o r z y s t a n y c h ź r ó ­ d e ł i o p r a c o w a ń i s p i s z a w a r t y c h w e d y c j i d o k u m e t ó w . S z c z e g ó l n e z n a ­ c z e n i e d l a b a d a ń n a u k o w y c h m a j ą i n d e k s y ( o s o b o w y , n a z w g e o g r a f i c z ­ n y c h i r z e c z o w y ) o p r a c o w a n e p r z e z G r z e g o r z a B ł a s z c z y k a . P o p r z e d z a j e s z c z e g ó ł o w y w s t ę p , w k t ó r y m w y j a ś n i o n o z a s a d y i c h s p o r z ą d z e n i a . Z a b r a k ł o n a t o m i a s t w p r a c y p r z y p i s ó w e d y t o r s k i c h w s k a z u j ą c y c h n a u s t e r k i d o t y c h c z a s o p u b l i k o w a n y c h t e k s t ó w , r o z b i e ż n o ś c i m i ę d z y k o p i a ­ m i , e w e n t u a l n e t r u d n o ś c i w i n t e r p r e t a c j i t e k s t u , k r o j u l i t e r i t p . 5 Z b y t l a k o n i c z n e w y d a j ą s ię t a k ż e n a g ł ó w k i , w k t ó r y c h W y d a w c a i n f o r m u j e o t r e ś c i d o k u m e n t u . R o z b u d o w a n i a w y m a g a ł b y c h y b a t a k ż e w s t ę p , w k t ó r y m J . O c h m a ń s k i — z w ł a ś c i w ą s o b i e j a s n o ś c i ą w y w o d ó w i u m i e j ę t ­ n o ś c i ą s y n t e t y c z n e g o p r z e d s t a w i e n i a p r o b l e m u — z a z n a j a m i a c z y t e l n i k a z h i s t o r i ą p o p r z e d n i c h p u b l i k a c j i , z e f e k t a m i t y c h p r a c e d y t o r s k i c h o r a z u z a s a d n i a i w y j a ś n i a c e l o w o ś ć s w e g o w y d a n i a i m e t o d ę p r a c y . M a n k a -5 J a s k r a w y m p r z y k ł a d e m k ł o p o t ó w e d y t o r s k i c h j a k i e s p o w o d o w a ł a t a f o r m u ł a j e s t p r z y ­ w i l e j n r 177 (ss. 142— 143), g d z i e W y d a w c a n a k o ń c u u s i ł o w a ł w u w a d z e p o d t e k s t e m w s k a z a ć t e f r a g m e n t y , w k t ó r y c h k o p i a r ó ż n i s i ę o d o r y g i n a ł u . O d n a l e z i e n i e t y c h m i e j s c w t e k ś c i e n a s t r ę c z a j e d n a k p o w a ż n e t r u d n o ś c i .

(5)

Recenzje i o m ó w i e n i a 5 2 9 m e n t e m , za k t ó r y w i n ą n a l e ż y o b c i ą ż y ć c h y b a W y d a w n i c t w o są d o ś ć l i c z n e b ł ę d y k o r e k t y . P r o s t u j e j e o b s z e r n a e r r a t a , k t ó r ą j e d n a k z n i e z n a ­ n y c h p r z y c z y n d o ł ą c z o n o n i e d o w s z y s t k i c h e g z e m p l a r z y p r a c y . E d y c j a J . O c h m a ń s k i e g o z a s ł u g u j e w p e ł n i n a u z n a n i e . T r u d n o p r z e ­ c e n i ć z n a c z e n i e t e g o w k ł a d u d o b a d a ń n a d d z i e j a m i W i e l k i e g o K s i ę s t w a L i t e w s k i e g o . Z e z b i o r u b ę d ą n i e w ą t p l i w i e s k w a p l i w i e k o r z y s t a ć l i c z n e r z e s z e h i s t o r y k ó w . R o d z i t o j e d n a k d o s y ć s m u t n ą r e f l e k s j ę , k t ó r ą w y p a d a t u o d n o t o w a ć . W y d a w n i c t w o u k a z a ł o s ię w l i c z b i e 8 0 0 e g z e m p l a r z y , w n i e t r w a ł e j , r o z s y p u j ą c e j s i ę o p r a w i e i n a m a r n y m p a p i e r z e . N i e j e s t t o r a c j o n a l n a p o l i t y k a w y d a w n i c z a i n i e m a n i c w s p ó l n e g o z d o b r z e p r z e ­ m y ś l a n ą o s z c z ę d n o ś c i ą . W s z a k ż e V ü o l d i a n a są e d y c j ą p r z e z n a c z o n ą n i e d l a j e d n e g o t y l k o p o k o l e n i a ! J a ce k Sobczak K a r o l O l e j n i k , O b ro n a p o ls k ie j g r a n i c y z a c h o d n ie j od końca X I V do s c h y ł k u X V I I I w i e k u , P o z n a ń 1 9 8 5 , 3 7 0 ss. W y d a w n i ­ c t w o N a u k o w e i m . A d a m a M i c k i e w i c z a w P o z n a n i u . O d 4 0 l a t t r w a j ą o ż y w i o n e b a d a n i a d z i e j ó w p o l s k i e j g r a n i c y z a c h o d n i e j . Z a i n t e r e s o w a n i e h i s t o r y k ó w w y r o s ł o z z a p o t r z e b o w a n i a p o l i ­ t y c z n e g o s p o w o d o w a n e g o p r z e s u n i ę c i e m p o l s k i e j g r a n i c y z a c h o d n i e j n a d O d r ę i N y s ę Ł u ż y c k ą . Z a j m o w a n o s i ę d z i e j a m i p o l i t y c z n y m i , g o s p o d a r ­ c z y m i i e t n i c z n y m i t e j g r a n i c y . P o j a w i ł o s i ę d u ż o p u b l i k a c j i n a u k o w y c h . P r o b l e m a t y k ę m i l i t a r n ą g r a n i c y z a c h o d n i e j p o d j ą ł K a r o l O l e j n i k . P r z e d k i l k u l a t y w y d a ł o n r o z p r a w ę p o ś w i ę c o n ą o b r o n i e p o l s k i e j g r a n i c y z a c h o d n i e j w o k r e s i e r o z b i c i a d z i e l n i c o w e g o i m o n a r c h i i s t a n o w e j . O b e c ­ n i e u k a z a ł a s ię j e g o n o w a p r a c a — k o n t y n u a c j a p i e r w s z e j . A u t o r p r z e d ­ s t a w i ł w n i e j o b r o n ę g r a n i c y z a c h o d n i e j o d k o ń c a X I V d o s c h y ł k u X V I I I w . , d o u p a d k u R z e c z y p o s p o l i t e j . O t r z y m a l i ś m y p a n o r a m ę d z i e j ó w P o l s k i s z l a c h e c k i e j , z w i ę z ł ą r o z p r a w ę r y s u j ą c ą w a l k ę n a j p i e r w o u s t a l e ­ n i e g r a n i c y z a c h o d n i e j , a p ó ź n i e j w j e j o b r o n i e , o m a w i a j ą c ą w s z y s t k i e w a ż n i e j s z e d z i a ł a n i a m i l i t a r n e t o c z o n e n a z i e m i a c h n a d g r a n i c z n y c h . W y ­ r a ź n i e u k a z u j e o n a s p a d e k z a i n t e r e s o w a n i a o b r o n ą g r a n i c y z a c h o d n i e j w s z l a c h e c k i e j R z e c z y p o s p o l i t e j . Z a i n t e r e s o w a n i a s p o ł e c z e ń s t w a s z l a c h e c ­ k i e g o p r z e s u n ę ł y s i ę n a g r a n i c ę w s c h o d n i ą i p o ł u d n i o w ą . O n e b y ł y „ p ł o ­ n ą c y m i ” p o l s k i m i g r a n i c a m i , p o d c z a s g d y z a c h o d n i a s p o k o j n a b y ł a i s t a b i l n a . O l e j n i k p o k a z u j e j a k , w r a z ze s ł a b n i ę c i e m p a ń s t w a p o l s k i e g o , s ł a b ł a j e j o b r o n n o ś ć . M o ż n a d o d a ć , że d o t y c z y ł o t o w s z y s t k i c h g r a n i c R z e c z y p o s p o l i t e j .

Cytaty

Powiązane dokumenty

ANNA KAPAŁA (University of Macerata, Italy) Farm tourism as a fo rm o f agricultural activity in Italian law

Il legame tra il cuore della città, tema dell’ottavo Con- gresso Internazionale di Architettura Moderna (CIAM) del 1951, il centro commerciale e il processo di umanizzazione,

go jest możliwe, zgodnie z art. 1 zdanie drugie konwencji, tylko „w drodze wyjątku”, gdy część umowy da się oddzielić od reszty tej umo‑ wy i gdy wykazuje ona

bezwzględnie wiążące przewidziane w prawie rumuńskim dla uregulo- wania stosunków prawnych z elementem obcym stosuje się na zasadzie pierwszeństwa, przy czym nie znajdują

Zadaniem strategicznego doskonalenia przygotowania pedagogicznych, i nie tylko pedagogicznych kadr, na uczelniach ukraińskich, jest zwiększenie jakości kształcenia

[…] jedynym uogólnieniem na temat Syberii, które mogę poczynić odnośnie któregokolwiek z tych punktów widzenia, jest, że w jej granicach znajdzie się każde

in lue em

Punktem w yjścia jest Pan Tadeusz i krytyczne uwagi Kazimierza Brodzińskiego o istocie poezji polskiej oraz przekonanie o wewnętrznych przemianach gatunku w