Profesor W³adys³aw Po¿aryski — nestor polskiej geologii
— w 95 lecie urodzin
W dniu 4 grudnia 2005 r. Profesor W³adys³aw Po¿ary-ski obchodzi³ 95. urodziny. Jest On jednym z najstarszych geologów aktywnych zawodowo jeszcze przed II wojn¹ œwiatow¹. Dostojny wiek Jubilata idzie w parze z Jego nie-zwyk³¹ sprawnoœci¹ intelektualn¹, pamiêci¹, chêci¹ s³u¿e-nia doœwiadczeniem innym. W swym mieszkaniu w Konstancinie chêtnie podejmuje goœci i prowadzi z nimi uczone dysputy, wspominaj¹c dawne czasy, ale i snuj¹c rozwa¿ania o przysz³oœci geologii. Profesor W³adys³aw Po¿aryski to prawdziwy Cz³owiek Renesansu, z którym przyjemnie porozmawiaæ na ka¿dy, nie tylko geologiczny, temat. To Cz³owiek zwi¹zany z polsk¹ geologi¹ niemal od pocz¹tku powstania niepodleg³ej Polski po I wojnie œwia-towej.
W³adys³aw Po¿aryski urodzi³ siê w 1910 r. w Warsza-wie. Maturê uzyska³ w 1929 r. w Gimnazjum Matematycz-no-Przyrodniczym im. Stefana Batorego. W tym samym roku rozpocz¹³ studia geologiczne na Uniwersytecie War-szawskim, które zakoñczy³ w 1934 r. obron¹ pracy magi-sterskiej poœwiêconej kredzie i kenozoikowi okolic Kazi-mierza Dolnego. Nastêpnie odby³ obowi¹zkow¹ s³u¿bê wojskow¹ w Szkole Podchor¹¿ych Rezerwy Saperów w Modlinie, któr¹ ukoñczy³ w 1935 r. w stopniu plutonowe-go. Do wrzeœnia 1937 r. W. Po¿aryski pracowa³ w Muzeum Techniki i Przemys³u w Warszawie na stanowisku asysten-ta do spraw geologii. Od paŸdziernika 1937 r. do sierpnia 1938 r. by³ asystentem profesora J. Lewiñskiego na Uni-wersytecie Warszawskim. Po czym rozpocz¹³ pracê w Pañ-stwowym Instytucie Geologicznym w Warszawie, z którym zwi¹za³ ca³¹ sw¹ póŸniejsz¹ karierê zawodow¹.
W 1938 r. napisa³ i opublikowa³ rozprawê pt. Stratygra-fia senonu w prze³omie Wis³y miêdzy Rachowem a Pu³awa-mi. Sta³a siê ona podstaw¹ uzyskania stopnia doktora i mia³a wielkie znaczenie dla stratygrafii górnej kredy w Europie Œrodkowej. W 1951 r. uzyska³ stopieñ doktora habilitowanego na podstawie rozprawy Jura i kreda miê-dzy Radomiem, Zawichostem i Kraœnikiem, opublikowanej w 1948 r. W 1952 r. zosta³ powo³any na stanowisko profe-sora na nowo utworzonym Wydziale Geologii UW, jednak nadal wiele uwagi poœwiêca³ pracy w PIG. W 1954 r. uzys-ka³ tytu³ naukowy profesora nadzwyczajnego, a dziesiêæ lat póŸniej — profesora zwyczajnego. W 1969 r. zosta³ cz³onkiem Polskiej Akademii Nauk.
Dorobek naukowy Profesora W³adys³awa Po¿aryskie-go jest ogromny. Zosta³ on szczegó³owo opisany w 393 numerze Biuletynu PIG z 2000 r. Do najwiêkszych osi¹gniêæ Profesora trzeba zaliczyæ:
odkrycie z³ó¿ fosforytów miêdzy Radomiem a Kraœ-nikiem;
opracowanie stratygrafii kredy górnej Ni¿u Polskie-go;
opracowanie mikrofaunistyczne mezozoiku Ni¿u Polskiego;
opracowanie koncepcji rozwoju i tektogenezy bruz-dy polsko-duñskiej;
opracowanie koncepcji terranowego modelu przed-pola platformy wschodnioeuropejskiej.
Naukowy dorobek Profesora W³adys³awa Po¿aryskie-go œwiadczy o wszechstronnoœci JePo¿aryskie-go geologicznych zainte-resowañ i otwartoœci na wszelkie nowe trendy w dziedzinie geologii. To On by³ jednym z pierwszych propagatorów teorii tektoniki p³yt w Polsce, a póŸniej tektoniki terrano-wej.
Z Profesorem W³adys³awem Po¿aryskim zetkn¹³em siê na gruncie prywatnym jeszcze w czasie, gdy by³em studen-tem Wydzia³u Geologii UW. Profesor onieœmiela³ ota-czaj¹c¹ Go aur¹ wielkiego geologa, którym by³ i jest w rzeczywistoœci. Jednak okaza³ siê bardzo bezpoœrednim i skromnym Cz³owiekiem. PóŸniej przez æwieræ wieku widywa³em Go tylko przy okazji konferencji czy zjazdów naukowych. Bli¿ej pozna³em Profesora dziesiêæ lat temu, gdy ju¿ od d³u¿szego czasu by³ na emeryturze. Podczas naszych spotkañ, g³ównie prywatnych, zawsze jest otoczo-ny wianuszkiem s³uchaczy i s³uchaczek. Te ostatnie Profe-sor traktuje niezmiennie z niezwyk³¹ galanteri¹ — ka¿dej kobiecie wydaje siê, ¿e to ona jest obiektem uwagi Profesora.
Rozmowy na tematy naukowe zawsze s¹ chêtnie podej-mowane przez Profesora. Choæ jest ich, si³¹ rzeczy, mniej ni¿ poprzednio, to z dyskusji i uwag, które prezentuje na jakiœ temat, wyziera ogromna wiedza o geologii Polski, sprowadzaj¹ca siê nie tylko do wiedzy o problemie, ale i o konkretnych ods³oniêciach i wierceniach, w których problem ten znajduje swoj¹ ilustracjê.
Spotkania z Profesorem, choæ ostatnio rzadkie, zawsze sprawiaj¹ mi du¿¹ przyjemnoœæ. Mam nadziejê, ¿e niæ sympatii miêdzy nami nie jest tylko wymys³em mojej wyobraŸni.
O swoim zawodzie Profesor W³adys³aw Po¿aryski pisa³: Praca geologa jest wspania³ym, poznawczym i naukowym badaniem œwiata w czasie i przestrzeni. Jest syntez¹
16
wszystkich nauk o Ziemi. Jest od¿ywcza i integruj¹ca jak ¿adna inna nauka — daje badaczowi RADOŒÆ POZNANIA. Do tej radoœci poznania koniecznie trzeba dodaæ jeszcze jedn¹ cechê Profesora — radoœæ ¿ycia. Radoœæ, mimo przej-œciowych trudnoœci. Ka¿de spotkanie z Nim jest pe³ne anegdot, dowcipów, planów na przysz³oœæ.
Profesor W³adys³aw Po¿aryski ma jeszcze jedn¹ zaletê, rzadko spotykan¹ u uczonych tej miary. Jest œwiadom swej wielkoœci naukowej, która onieœmiela innych, lecz jedno-czeœnie nie daje innym odczuæ swej przewagi intelektual-nej. Chêtnie wys³uchuje pogl¹dów innych. Nie trzyma siê kurczowo swego zdania. Nie sprawia Mu ¿adnej trudnoœci
przyznanie komuœ racji, nawet gdy nie jest ona zbie¿na z Jego pogl¹dami. Ta cecha jest dana tylko niektórym ludziom. Ludziom, którzy zas³u¿yli na miano Wielkich Uczonych nie tylko swymi osi¹gniêciami, ale i swym sto-sunkiem do innych.
Z okazji jubileuszu ¿yczê Panu Profesorowi, wraz z ca³¹ redakcj¹ Przegl¹du Geologicznego, dalszych, szczêœ-liwych lat ¿ycia w zdrowiu, maj¹c przeœwiadczenie, ¿e bêdzie Pan Profesor zawsze pogodnym, dobrym i ¿yczli-wym Cz³owiekiem, bêd¹cym dla nas wzorem do naœlado-wania.
W³odzimierz Mizerski
Trzecie spotkanie Œrodkowoeuropejskiej Grupy Badañ Tektonicznych
Felsõtárkány, Góry Bukowe, Wêgry, 14–17.04.2005
W dniach 14–17.04.2005 r. w Fel-sõtárkány ko³o Egeru na Wêgrzech odby³o siê trzecie ju¿ spotkanie Œrod-kowoeuropejskiej Grupy Badañ Tekto-nicznych (Central European Tectonic
Studies Group; CETeG), po³¹czone z
10. spotkaniem Czeskiej Grupy Ba-dañ Tektonicznych oraz pierwszym posiedzeniem, powo³anej niedawno, Wêgierskiej Grupy Tektonicznej (Hungarian Tectonic Group; HUNTEK). W organizacji konferencji uczestniczy³a tak¿e Galicia Tectonic Group, afiliowana przy CETeG. G³ównym organizatorem by³ Laszlo Fodor.
W konferencji wziê³o udzia³ 130 osób z Austrii, Chor-wacji, Czech, Francji, Niemiec, Polski, S³oChor-wacji, Szwajca-rii i Wêgier. Wyg³oszono 36 referatów i przedstawiono 60 posterów. Wyst¹pienia ustne mieœci³y siê w obrêbie 7 sesji tematycznych: Neotektonika Europy Œrodkowej i poza ni¹ (6), Trzeciorzêdowa ewolucja strukturalna orogenu
kar-packiego i kotliny panoñskiej (6), Deformacja mezozoiczna Karpat (od szlifów do p³yt litosferycznych) (6), Paleozoicz-no-mezozoiczna ewolucja strukturalna Karpat (4),
Ewolu-cja strukturalna Czech — od eklogitu do osadów (4), Spoj-rzenie na g³êbok¹ skorupê i litosferê — ksenolity a geo-fizyka (4), Sesja koñcowa (5). Cz³onkowie Galicia T. Group
byli autorami b¹dŸ wspó³autorami 13 prezentacji.
Sesjom referatowym towarzyszy³y dwie konferencje terenowe: przedkonferencyjna w Górach Bukowych, pro-wadzona przez L. Csontosa, M. Foriána-Szabó i N. Néme-tha, oraz pokonferencyjna wzd³u¿ linii Darnó, pod kie-runkiem L. Fodora, G. Rádocz, B. Koroknai, O. Sztanó i Sz. Harangi.
Materia³y konferencyjne opublikowano w 19 tomie
GeoLines (Praha, 2005), licz¹cym 162 str.
dwuszpaltowe-go tekstu.
Kolejne posiedzenie CETeG odbêdzie siê w dniach 19–22.04.2006 r. w Zakopanem pod przewodnictwem A. To-karskiego. G³ównymi organizatorami bêd¹: Instytut Nauk Geologicznych PAN, Instytut Nauk Geologicznych UJ oraz Galicia T. Group (bli¿sze informacje zamieszczono na stronach internetowych: http://www.ing.pan.pl/indek5_a.htm oraz ndgaltec@cyf-kr.edu.pl)
Witold Zuchiewicz, Antoni Tokarski & Anna Œwierczewska
W. MORAWSKI (red.) — Zastosowanie metod geofi-zycznych do badañ osadów kenozoicznych i zabu-rzeñ glacitektonicznych na przyk³adzie po³udniowej Warmii. Prace Pañstwowego Instytutu Geologiczne-go, CLXXXI, 164 str., 80 ryc.
Recenzowana monografia jest wynikiem realizacji przez pracowników Pañstwowego Instytutu Geologicznego — geofi-zyków i geologów — projektu badawczego finansowanego przez KBN (9 T12B 033 17). Celem badawczym projektu, a równie¿ przewodni¹ myœl¹ podsumowuj¹cej badania publikacji by³o opra-cowanie metodyki badañ geofizycznych i kompleksowej inter-pretacji wyników tych badañ dla przestrzennego rozpoznania deformacji glacitektonicznych, jak równie¿ rozpoziomowania zró¿nicowanych litologicznie osadów kenozoiku. Autorzy
kolej-nych oœmiu artyku³ów — W. Morawski, L. Marks, P. Krzywiec, P. Zientara, J. Twarogowski, W. JóŸwiak, M. Piwocki i Z. Petec-ki — nie tylko przedstawili w pe³ni udokumentowane wyniPetec-ki wykonanych w rejonie Or³owa k. Nidzicy (po³udniowa Warmia) badañ geofizycznych oraz ich wszechstronnej interpretacji geo-logicznej, ale równie¿, adresuj¹c ten tom tak¿e do geologów, ewentualnych póŸniejszych zleceniodawców tego typu badañ, podstawy poszczególnych metod geofizycznych, ich ogranicze-nia i mo¿liwoœci. Jako geofizyk uwa¿am takie podejœcie za bar-dzo celowe. Propagowane bowiem powierzchniowe badania geofizyczne, szczególnie gdy wyniki s¹ tak zadowalaj¹ce, stwa-rzaj¹ mo¿liwoœæ przestrzennego „spojrzenia” w górotwór, a w powi¹zaniu z danymi geologicznymi, otworowymi i powierzch-niowymi — opracowania wiarygodnego obrazu budowy wg³êbnej, nawet tak bardzo zmiennej strefy jak seria osadów zaburzonych glacitektonicznie.
17 Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 1, 2006
