Biuletyn liturgiczny

(1)

Stefan Cichy, Władysław Głowa,

Bogusław Nadolski

Biuletyn liturgiczny

Collectanea Theologica 58/2, 51-70

(2)

B I U L E T Y N Y

I

R E C E N Z J E

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 58 (1988) fa s e . II

BIULETYN LITURGICZNY

Z aw artość: I. N O W Y M S Z A Ł W R Ę K A C H D U S Z P A S T E R Z A . 1. P o z n a n ie

n o w eg o M sz a łu R zy m sk ieg o : a) O g ó ln eg o W p ro w a d z e n ia do M s z a łu R z y m sk ieg o , b) P o r z ą d k u M szy św ., c) fo r m u la r z y m s z a ln y c h , d) d o d a tk u . — ■ 2. N a le ż y te w y k o rz y s ta n ie m s z a łu w li tu r g ii i k a te c h e z ie , a. B o g a c tw o m s z a łu w y k o rz y s ta n e w litu r g ii, b. W y k o rz y s ta n ie te k s tó w litu r g ii w h o m ilii i k o m e n ta rz . c. W y k o rz y s ta n ie m s z a łu w k a te c h e z ie . — 3. M szał p o m o c ą w r o z w o ju ż y c ia d u c h o w e g o , a. M szał p o m o c ą w ży c iu d u c h o w y m k a p ła n a , b. T e k sty litu r g ic z n e in s p ir a c ją o so b iste j m o d litw y , c. T e k s ty m s z a łu w r ę k a c h w ie rn y c h . II. E U C H A R Y S T IA Z U D Z IA Ł E M D Z IE C I. 1. U w a g i o g ó ln e d o ty c z ą c e te k s tó w litu r g ic z n y c h o ra z p rz y g o to w a n ia i u c z e s tn ic tw a dziec i w E u c h a ry s tii. — 2. Z a d a n ia i f u n k c je s p r a w u ją c y c h N a jśw . O fia rę , a. Z a d a n ia c e le b ra n s a , b. Z a d a n ia i f u n k c je dzieci, c. Z a d a n ia w s p ó ln o ty p a r a fia ln e j. — 3. P rz e b ie g M szy św . z u d z ia łe m dzieci o ra z ic h u c z e s tn ic tw o w n ie j. ■— 4. P o s t u la ty p ra k ty c z n e *. I. N O W Y M S Z A Ł W R Ę K A C H D U S Z P A S T E R Z A „ P is m o O k ó ln e ”, o rg a n u rz ę d o w y K o n f e r e n c ji E p is k o p a tu P o ls k i, o p u b li k o w a ło w ty m r o k u p is m o ks. k a r d . P a u la A u g u s ty n a M a y e r a , p r e f e k ta K o n g re g a c ji do S p r a w K u ltu B ożego, do k s. b is k u p a T a d e u s z a R y b a k a , p rz e w o d n ic z ą c e g o K o m is ji L itu rg ic z n e j K o n fe re n c ji E p is k o p a tu P o ls k i, w s p r a w ie n o w eg o M s za łu r z y m s k ie g o dla d ie c e z ji p o ls k ic h 1. W p iś m ie ty m , n o sz ą c y m d a tę 14 lis to p a d a 1986 r., z a w a r te je s t n a jp ie r w p o d z ię k o w a n ie za p r a c ę w ło ż o n ą w p rz y g o to w a n ie „ je d n e j z n a jw a ż n ie js z y c h k s ią g litu r g ic z n y c h od d a w n a o c z e k iw a n e j p rz e z K o śció ł w P o ls c e ”. N a s tę p n ie z n a jd u j e się w n im s tw ie rd z e n ie , że w y d a n ie teg o m s z a łu je s t „bez w ą tp ie n ia b a rd z o w a ż n y m w y d a rz e n ie m w h is to r ii ż y c ia litu r g ic z n e g o w n a s z y m k r a j u ” o ra z że k się g ę tę tr z e b a u z n a ć „za o g ro m n ie b o g a te ź ró d ło i p o m o c w p r a c y d u s z p a s t e r s k i e j” . K o n g re g a c ja w y ra ż a ta k ż e g r a t u la c j e „za to o tw a rc ie s k a r b c a m o d lite w n e j, k a te c h e ty c z n e j i h o m ile ty c z n e j in s p ira c ji, ja k im je s t M szał R z y m s k i” .

M szał te n z n a la z ł się w r ę k a c h p o ls k ic h d u s z p a s te rz y . E p is k o p a t P o ls k i w y d a ł w z w ią z k u z je g o w p ro w a d z e n ie m lis t p a s t e r s k i do w i e r n y c h 2 i i n s t r u k c ję d la d u c h o w ie ń s t w a 3. T a n o w a k się g a litu r g ic z n a s ta w ia p rz e d d u s z p a s te rz a m i sp o ro w y m a g a ń . T rz e b a j ą n a jp i e r w g ru n to w n ie p o z n a ć , n a s tę p n ie n a le ż y c ie , p ra w id ło w o w y k o rz y s ta ć t a k w litu r g ii, ja k i w k a te c h e zie, a w re s z c ie u c z y n ić j ą p o m o c ą w ro z w o ju ż y c ia d u c h o w e g o sam e g o d u s z p a s te r z a i p o w ie rz o n y c h m u w ie rn y c h . T e tr z y s p r a w y z o s ta n ą o m ó w io n e w tr z e c h c z ę śc ia c h n in ie js z e g o p rz e d ło ż e n ia . * R e d a k to re m n in ie js z e g o b iu le ty n u je s t ks. B o g u sła w N a d o l s k i T C h r., W a rs z a w a . 1 P is m o O k ó ln e 20 (1987) n r 7, s. 44. 2 T a m że, n r 8, 1— 4. * T a m ż e , n r 18, 1— 7 4*

(3)

5 2

1. P ozn an ie n o w eg o M szału R zym sk iego

W ie lu d u s z p a s te rz y ro z p o c z y n a ło p o z n a w a n ie n o w eg o m s z a łu od z a p o z n a w a n ia się ze z m ia n a m i w P o r z ą d k u M s z y św . (O rdo M issa e) i od s t u  d io w a n ia fo r m u la r z y m s z a ln y c h , z w ła sz c z a n o w y ch . N ie k tó r z y o g ra n ic z y li sią do te g o . T y m c z a s e m a u to r z y o m a w ia ją c y n o w y M szał R z y m sk i p o d k r e ś la ją k o n ie c z n o ść p rz e s tu d io w a n ia n a jp i e r w O g ó ln eg o w p r o w a d z e n ia do M s za łu R z y m s k ie g o 4. a) P o z n a n i e O g ó l n e g o w p r o w a d z e n i a d o M s z a ł u R z y m s k i e g o I n s tr u k c j a e p is k o p a tu d la d u c h o w ie ń s tw a z n a c is k ie m p o d k re ś la : „ K a p ła n i są o b o w ią z a n i s ta r a n n ie p rz e s tu d io w a ć O g ó ln e w p r o w a d z e n ie do M s za 

łu R z y m s k ie g o (OW M R). W ra z ie w ą tp liw o ś c i, j a k s p r a w o w a ć litu r g ię m szy ,

ta m n a le ż y sz u k a ć w y ja ś n i e n ia ” 5. C e le m u ła tw ie n ia p o z n a n ia O g ó ln eg o

w p r o w a d z e n ia w y d a w n ic tw o P a ll o tt in u m i W y d z ia ł D u s z p a s te rs k i K r a k o w 

s k ie j K u r ii M e tro p o lita ln e j w y d a ły jeg o te k s t w o so b n y c h b ro s z u ra c h . W a r to t u p o d k re ś lić , że p r z e s tu d io w a n ie teg o te k s tu je s t n ie s ły c h a n ie w a ż n e ta k ż e d la te g o , że O W M R u le g a ło w la ta c h 1969— 1975 k il k u z m ia n o m . W ięk szo ść k a p ła n ó w z a p o z n a ła się z p ie r w s z ą w e r s j ą O W M R, k tó r a z o s ta ła o p u b lik o w a n a po o g ło sz e n iu k o n s ty tu c ji a p o s to ls k ie j M issa le R o m a n u m w ra z z n o w y m O rdo M issa e d n ia 6.4.1969 r .e T a w e r s ja z o sta ła o p u b lik o w a n a w d ie c e z ja ln y c h p is m a c h u rz ę d o w y c h . D n ia 25.9.1969 r. k s. k a r d . A lfre d o O t t a v i a n i i k s. k a rd . A n to n io В а с с i s k ie ro w a li do O jc a św . P a w ł a V I lis t z a łą c z a ją c do n ie g o K r ó tk ą k r y t y c z n ą a n a lizę n o w e g o O rdo

M issa e. W liśc ie ty m w s p o m n ia n i k a rd y n a ło w ie w y ra z ili p o g lą d , że n o w e O g ó ln e w p r o w a d z e n ie do M s z a łu R z y m s k ie g o o d d a la się od k a to lic k ie j n a u k i

o M szy św .7 W z w ią z k u z ty m lis te m p a p ie ż P a w e ł V I p o le c ił d o k o n a ć k o r e k t y O W M R. W p ie r w s z y m w y d a n iu ty p ic z n y m M szału R z y m sk ie g o o g ło sz o n y m d e k r e te m z d n ia 26.3.1970 r. z n a la z ła się d r u g a w e r s ja O W M R w z b o g a c o n a o w s tę p (p r o e m iu m ) lic z ą c y 15 p u n k tó w i p o d k r e ś la ją c y łą c z n o ść n o w eg o O rd o z tr a d y c ją . W e rs ja t a z o s ta ła z m ie n io n a w k ilk u d z ie s ię c iu p u n k t a c h 8. P o o g ło szen iu n o w y c h o b rz ę d ó w u s ta n o w ie n ia le k to r ó w i a k o litó w z a sz ła p o tr z e b a d o k o n a n ia k il k u n a s t u z m ia n w O g ó ln y m w p r o w a d z e 

n iu . D o k o n a n o teg o d e k r e te m z d n ia 23.12. 1972 r. i w t e n s p o s ó b p o w s ta ła

tr z e c ia jeg o w e r s j a 9. O s ta te c z n y k s z ta łt o trz y m a ło ono w d r u g im w y d a n iu ty p ic z n y m M szału R z y m sk ie g o o g ło szo n y m d n ia 27.3.1975 r .10 T a o s ta te c z n a w e r s ja z n a jd u je się w n o w y m M s za le r z y m s k im d la d ie c e z ji p o ls k ic h .

O W M R p rz e d s ta w ia z n a c z e n ie i g o d n o ść s p r a w o w a n ia E u c h a r y s tii (a rt. 1—6), n a s tę p n ie s t r u k tu r ę , e le m e n ty i części s k ła d o w e M szy św . u k a z u ją c ic h z n a c z e n ie (a rt. 7— 57) o ra z z a d a n ia i f u n k c je w c zasie s p r a w o w a n ia E u 4 N p. R . K n a u b e r , D as n e u e M e s s b u c h u n d d ie in n e r e S t r u k t u r s e in e r G e b e te , L e b e n d ig e S e e ls o rg e 26 (1975) 235. 5 P is m o O k ó ln e 20 (1987) n r Î8, 2, p. 6. 6 E L 83 (1969) 319— 356; p o r. P o so b o ro w e P r a w o d a w s tw o K o ś c ie ln e (P P K ) t. И , z. 3, 21— 168.

7 L is t i a n a liz ę k r y ty c z n ą w y d r u k o w a ła L U M E N -G E N T IU M -S tiftu n g p o d ty tu łe m : K u r z e k r itis c h e U n te r s u c h u n g d e s n e u e n O rdo M issae, V a d u z -L ie c h  te n s te i n 1969, 1—26; p o r. ta k ż e E. J. L e n g e l i n g , D ie n e u e O r d n u n g d e r E u c h a r is tie fe ie r . K o m m e n ta r e d e r D o k u m e n te z u m R ö m is c h e n M e s sb u c h , L e ip z ig 1970, 83— 93. 8 N o titia e 6 (1970) 170— 190; p o r. P P K t. II I , z. 2, 111— 143. 9 N o titia e 9 (1973) 34— 38; p o r. P P K t. V, z. 1, 159— 169. P e łn y te k s t tr z e c ie j w e r s j i O W M R zob. P P K t. V I, z. 2, 185— 353. 49 N o titia e U (1975) 298—308; p o r. P P K t. IX , z. 1, 94— 114.

(4)

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y

5 3

c h a r y s tii (â r t. 58— 73). Z n a jd u je m y w n im o p is ró ż n y c h f o r m o d p r a w ia n ia M szy ś w ię te j, a w ię c M sze św . z lu d e m (a rt. 77— 152), M sze św . k o n c e le b ro w a n e (a rt. 153— 208) i M sze św . b e z u d z ia łu lu d u (a rt. 209— 231) o ra z n ie k tó r e p rz e p is y d o ty c z ą c e w s z y s tk ic h M szy św . (a rt. 232— 252). O so b n y ro z d z ia ł z a jm u je się u rz ą d z e n ie m i w y s tr o je m k o śc io ła do s p r a w o w a n ia E u c h a r y s tii (a r t. 253—280). K o le jn y ro z d z ia ł m ó w i o rz e c z a c h p o tr z e b n y c h do o d p r a w ia n ia M szy św ., a w ię c o c h le b ie i w in ie , n a c z y n ia c h i s z a ta c h l i t u r g ic z n y c h (a rt. 281— 312). W d a ls z y m ro z d z ia le m o w a je s t o w y b o rz e M szy św . i j e j części (a rt. 313— 325). O s ta tn i z aś ro z d z ia ł t r a k t u j e o M sz a c h i m o d litw a c h o k o lic z n o śc io w y c h o ra z o M szach za z m a r ły c h (a rt. 326— 341).

O W M R z a w ie r a o b s z e rn ą te o lo g ię E u c h a r y s tii i p ra k ty c z n e w s k a z a n ia d o ty c z ą c e je j s p r a w o w a n ia . Z te g o w p ro w a d z e n ia d o w ia d u je m y się, że „o d p r a w ia n ie M szy św . s ta n o w i o ś ro d e k c a łe g o ż y c ia p o w sz e d n ie g o t a k K o śc io ła p o w sz e c h n e g o , ja k i lo k a ln e g o o ra z p o szcz e g ó ln y c h w ie rn y c h . W e M szy b o w ie m o sią g a p u n k t sz c z y to w y z a ró w n o d z ia ła n ie B oga u ś w ię c a ją c e ś w ia t w C h ry s tu s ie , ja k i k u lt, k tó r y s k ła d a ją lu d z ie B ogu u w ie lb ia ją c go p rz e z C h ry s tu s a , S y n a B o żeg o ”11. W p ro w a d z e n ie p o d k re ś la , że E u c h a r y s tia je s t O fia r ą i U c z tą , że je s t c z y n n o śc ią C h r y s tu s a i K o śc io ła , że je s t o n a ź ró d łe m i sz c z y te m ż y c ia c h r z e ś c ija ń s k ie g o 12. W y a k c e n to w a n a je s t w n im p r a w d a 0 z g ro m a d z e n iu litu r g ic z n y m i o ro li c e le b r a n s a w ty m z g r o m a d z e n iu ia. M. in . c z y ta m y ta m : „ N a M szy, c z y li W ie c z e rz y P a ń s k ie j, lu d B oży g ro m a d z i się p o d p rz e w o d n ic tw e m k a p ła n a , k tó r y z a s tę p u je C h ry s tu s a , a b y s p r a w o w a ć P a m ią tk ę P a n a , czy li O fia r ę e u c h a r y s ty c z n ą ” 14. N a k il k u n a s t u m i e j s c a c h te g o w p ro w a d z e n ia w ra c a z d a n ie , że k a p ła n r e p r e z e n tu je w z g ro m a d z e n iu litu r g ic z n y m C h r y s tu s a i w y s tę p u je w J e g o im ie n i u 15. P o z n a n ie ty c h f r a g m e n tó w O W M R p o w in n o w y w o ła ć św ia d o m o ść p rz e w o d n ic z e n ia z g ro m a d z e n iu o ra z b r a t e r s k i e j łą c z n o śc i ze w s p ó ln o tą . N a k o n ie c z n o ść u m i e ję t n o śc i p rz e w o d n ic z e n ia li tu r g ii m s z a ln e j z w ra c a u w a g ę i n s tr u k c j a E p is k o p a tu P o ls k i d la d u c h o w ie ń s tw a ie. R zeczą w s k a z a n ą je s t, b y co ja k i ś czas p o w ra c a ć do le k t u r y O W M R 1 w je j ś w ie tle o c e n ia ć sp o só b s p r a w o w a n ia p rz e z k a p ła n ó w E u c h a ry s tii.

b) P o z n a n i e P o r z ą d k u M s z y ś w i ę t e j

P o r z ą d e k M s z y św . (O rdo M issa e) w y d a n y p rz e z P a ll o tt in u m w 1970 r.

o b e jm o w a ł 160 s tro n , z czego część z a jm o w a ły te k s ty ła c iń s k ie . W n o w y m m s z a le je s t o n o w ie le o b s z e rn ie js z y , bo o b e jm u je 398 s tr o n o zn ac z o n y c h je d n ą g w ia z d k ą (1*— 398*) bez te k s tó w w ję z y k u ła c iń sk im .

P o z a p o z n a n iu się ze w s k a z a n ia m i O W M R p o w in n o n a s tą p ić s tu d io w a n ie r u b r y k i u w a g o ra z te k s tó w p o z d ro w ie ń i m o d litw n o w eg o O rd o M issae. R u b r y k i i u w a g i z a sa d n ic z o n a w ią z u ją do O W M R , a le n ie k tó r e są ty lk o w O rdo M issa e. N p. u w a g i d o ty c z ą c e w s p o m in a n ia im ie n ia b is k u p a w M o  d litw ie E u c h a r y s t y c z n e j17 czy u w a g i d o ty c z ą c e M o d litw E u c h a ry s ty c z n y c h w e M sz a c h św . z u d z ia łe m d z i e c i 1S. J e s t w n o w y m O rdo ta k ż e b łą d d r u k a r  sk i. S p r a w a d o ty c z y g e s tu r ą k w cza sie m o d litw y n a d d a ra m i. O W M R m ó w i o r ę k a c h zło żo n y c h , a O rd o o r ę k a c h r o z ło ż o n y c h 19. W O W M R z a b ra k ło

11 O W M R 1. 12 P o r. O W M R 7, 48, 55f, 74, 259. 12 P o r. O W M R 7, 59, 60, 62, 257. 14 O W M R 7. 12 P o r. O W M R 4, 7, 10, 13, 48, 55d, 59, 60, 74, 257, 271. 16 P is m o O k ó ln e 20 (1987) n r 18, 2, p. 1— 5. 17 M s za ł r z y m s k i d la d ie c e z ji p o ls k ic h , P o z n a ń 1986, s. 302 *. la T a m ż e , 353*— 354*. 19 P o r. O W M R 107 i M s za ł r z y m s k i , 16*.

(5)

54

d w ó c h l i t e r „ ro ”. R ęce w c zasie te j m o d litw y m a ją b y ć ro zło żo n e. N o w y p o rz ą d e k M szy św . z o sta ł w z b o g a c o n y o w ie le te k s tó w , o c z y m m ó w ił 0. d r F ra n c is z e k M a ł a c z y ń s k i O SB . Z w ró ć m y u w a g ę n a d w ie s p r a w y : fo r m u łę w p ro w a d z e n ia do m o d litw y n a d d a r a m i i f o r m u ły b ło g o s ła w ie ń s tw . N o w e O rdo M issa e z a w ie ra o so b n y te k s t w p ro w a d z e n ia do m o d litw y n a d d a r a m i n a M sze św . k o n c e le b ro w a n e p rz e z s a m y c h k a p ła n ó w b ez u d z ia łu l u d u 20. Z a w ie ra ono b o g a c tw o f o r m u ł n a b ło g o s ła w ie ń stw o . J e s t ta m n a j p ie r w 26 fo r m u ł tzw . u ro c z y s ty c h b ło g o s ła w ie ń s tw n a ró ż n e u ro c z y s to śc i, o k re s y litu rg ic z n e , M sze św . o b rz ę d o w e i z a z m a r ł y c h 21. Z n a jd u ją się ta m ró w n ie ż b ło g o s ła w ie ń s tw a w p o s ta c i m o d litw y n a d lu d e m (ró w n ie ż 26 f o r m u ł) 22. T a o s ta tn ia f o r m a b ło g o s ła w ie ń s tw a z n a n a b y ła w d o ty c h c z a s o w y m m s z a le w M sz a c h św . w d n i p o w sz e d n ie W ie lk ie g o P o s tu . O b e c n ie tę fo r m ę b ło g o s ła w ie ń s tw a m o ż n a s to so w a ć p rz e z c a ły ro k .

c) P o z n a n i e f o r m u l a r z y m s z a l n y c h

T a k ż e w części m s z a łu z a w ie r a ją c e j fo r m u la r z e m s z a ln e z n a jd u j ą się u w a g i, z k tó r y m i d la w ła śc iw e g o k o r z y s ta n ia tr z e b a się za p o z n a ć . U w a g i t a k i e z n a jd u ją się p rz e d M sz a m i w ła s n y m i o Ś w ię ty c h , p rz e d M s z a m i w s p ó ln y m i o Ś w ię ty c h i p rz e d M sz a m i i m o d litw a m i w ró ż n y c h p o tr z e b a c h 2S. N o w y m s z a ł z a w ie ra o w ie le w ię c e j fo r m u la r z y m s z a ln y c h od d o ty c h czaso w eg o m sz a łu . W zb o g aco n e z o s ta ły w n im n a jp ie r w te k s ty o k re s o w e . M sze św . od I n ie d z ie li A d w e n tu do u ro c z y s to śc i J e z u s a C h r y s tu s a , K r ó la W s z e c h ś w ia ta o b e jm u ją 282 s tro n . K a ż d y d z ie ń A d w e n tu m a o b e c n ie w ła s n y f o r m u la r z m s z a ln y . P o d o b n ie w ię c e j je s t f o r m u la r z y m s z a ln y c h n a o k re s w ie lk a n o c n y .

M sze św . w ła s n e o Ś w ię ty c h są u ło żo n e in a c z e j n iż w d o ty c h c z a so w y m m szale. W n a w ią z a n iu do S a k r a m e n ta r z a C e la z ja ń s k ie g o te k s ty M szy o Ś w ię  ty c h u ło ż o n e są od 2 s ty c z n ia do 31 g r u d n ia (d o tą d Ś w ięci, k tó r y c h o b ch ó d p r z y p a d a ł po B o ży m N a ro d z e n iu u m ie sz c z e n i b y li w te k s ta c h o k re s o w y c h ). W ię k sz e je s t b o g a c tw o M szy w sp ó ln y c h o św ię ty c h i w ię k s z a ró ż n o ro d n o ść w w y b o rz e te k s tó w w s p ó ln y c h M. W d o ty c h c z a so w y m m s z a le b y ły je d y n ie d w ie M sze św . o b rz ę d o w e : I n c o lla tio n e o r d in u m i P ro sp o n sis. W n o w y m m s z a le są M sze p rz y u d z ie la n iu p o szc z e g ó ln y c h s a k r a m e n tó w , p rz y u d z ie la n iu b ło g o s ła w ie ń s tw a o p a ta lu b k s ie n i, n a ślu b y z a k o n n e , n a p o św ię c e n ie k o ś c i o ła 25. S z e re g n o w y c h f o r m u la r z y z n a jd u je się w d z ia le M szy św . i m o d litw w ró ż n y c h p o tr z e b a c h i z o s ta ły on e z g ru p o w a n e w c z te re c h g ru p a c h : 1. Z y c ie K o ścio ła , II. Z y c ie sp o łe c zn o śc i ś w ie c k ie j, III. R ó ż n e o k o lic zn o śc i

ż y c ia p u b lic zn e g o , IV. S z c z e g ó ln e p o tr z e b y 26. M sze św . w o ty w n e z o s ta ły ta k ż e

in a c z e j u ło ż o n e i n ie są z w ią z a n e ja k w d o ty c h c z a so w y m m s z a le z p o szcze g ó ln y m i d n ia m i ty g o d n i a 27. W ię k s z y je s t ta k ż e w y b ó r M szy św . za z m a r ły c h , z o so b n y m i fo r m u la r z a m i n a o k re s w ie lk a n o c n y 28.

Z a p o z n a ją c się z b o g a c tw e m f o r m u la r z y m s z a ln y c h w a r to so b ie o d n o to w a ć te m a ty p o ru s z a n e w p o sz c z e g ó ln y c h m o d litw a c h i in n y c h te k s ta c h o ra z s p o rz ą d z ić so b ie sk o ro w id z , k tó r y m oże b y ć p r z y d a tn y w d o b o rz e p o szcze g ó ln y c h części f o r m u la r z a m sz a ln e g o .

20 M s za ł r z y m s k i dla d ie c e z ji p o ls k ic h , 16* .

27 T a m ż e , 381* —393* .

22 T a m ż e , 394* — 398*.

23 T a m ż e , 1 ', U " i 1 1 1 " .

24 M sze w ła s n e o Ś w ię ty c h , M sza ł r z y m s k i, 1'—262' ; M sze w s p ó ln e , ta m 

że , 1"— 62" .

25 M s za ł r z y m s k i, 63" —110" .

26 T a m ż e , 111" —179" .

27 T a m ż e , 181" —202" .

(6)

₅₅

d) P o z n a n i e d o d a t k u N ow y M s za ł r z y m s k i d la d ie c e z ji p o ls k ic h p o s ia d a d w a d o d a tk i. P i e r w  szy z a w ie ra : o b rz ę d p o św ię c e n ia w o d y i p o k ro p ie n ia w ie rn y c h , n ie a k tu a ln y n a ra z ie o b rz ę d u p o w a ż n ie n ia do je d n o ra z o w e g o ro z d a w a n ia K o m u n ii św . o ra z m e lo d ie m s z a l n e 23 D ru g i z aś d o d a te k z n a jd u je się po sp is ie tr e ś c i i z a w ie ra ła c iń s k i te k s t O rdo M issa e z I I M o d litw ą E u c h a ry s ty c z n ą i k ilk o m a w y b r a n y m i p e łn y m i f o r m u la r z a m i m s z a ln y m i po ła c in ie , łą c z n ie z c z y ta n ia m i ®. J e s t to p e w ie n s k r ó t w y d a n e g o w R z y m ie w 1970 r. M issa le p a r v u m

a d u s u m s a c e r d o tis itin e r a n tis . D o d a te k t e n p rz e w id z ia n y je s t d la k a p ła n ó w ,

k tó r z y n ie z n a ją c ję z y k a p o lsk ie g o n ie m o g ą się p o słu ż y ć n a s z y m m s z a łe m , a n ie p o s ia d a ją w ła sn e g o m sz a łu .

2. N a le ż y te w y k o rzy sta n ie m szału w litu r g ii i w k a tech ezie

Z p o z n a n ie m b o g a c tw a n o w eg o m s z a łu w in n o się łącz y ć n a le ż y te jeg o w y k o rz y s ta n ie ta k w s a m e j litu r g ii, ja k w k a te c h e z ie .

a) B o g a c t w o m s z a ł u w y k o r z y s t a n e w l i t u r g i i

I n s tr u k c j a E p is k o p a tu P o ls k i d la d u c h o w ie ń s tw a p rz y p o m in a : „ N ik o m u , c h o ć b y n a w e t b y ł k a p ła n e m , n ie w o ln o n a w ła s n ą rę k ę n iczeg o d o d a w a ć , u jm o w a ć lu b z m ie n ia ć w li tu r g ii (K L 22). O d n o w io n e k s ię g i litu r g ic z n e p rz e w id u ją m o żn o ść w y b o r u te k s tó w p rz e z c e le b ra n s a . Z m o ż liw o śc i ty c h n a le ż y k o rz y s ta ć k ie r u ją c się zaw sze k r y t e r iu m w ię k sz e g o d o b ra d u c h o w e g o w ie r n y c h ” 31. N o w y m sz a ł d a je w ie le m o żliw o ści d o k o n y w a n ia w y b o ru .

1° W y b ó r f o r m u la r z a m sz a ln e g o lu b jeg o części

O W M R z a z n a c z a : „ S k u te c z n o ś ć d u s z p a s te r s k a li tu r g ii z p e w n o ś c ią się z w ię k sz y , g d y te k s ty c z y ta ń , m o d litw i ś p ie w ó w w m ia r ę m o ż n o śc i b ę d ą d o s to s o w a n e do p o trz e b , d u c h o w e g o p rz y g o to w a n ia i p o z io m u i n t e l e k t u a l n e go u c z e s tn ik ó w . D a się to o sią g n ą ć p rz e z n a le ż y te s k o r z y s ta n ie z n iż e j p o d a n y c h sz e ro k ic h u p r a w n ie ń w te j d z ie d z in ie ... P r z y u k ła d a n iu f o r m u la r z a M szy k a p ła n p o w in ie n u w z g lę d n ić ra c z e j d o b ro d u c h o w e z g ro m a d z e n ia n iż s w o je o s o b is te u p o d o b a n ia ” 32. T o o s ta tn ie w s k a z a n ie p rz y p o m n ia n e je s t w n o w y m m s z a le k il k a ra z y 33. O g ó ln e w p ro w a d z e n ie p o d a je s z e re g k o n k r e tn y c h w s k a z a ń o d n o śn ie w y b o r u f o r m u la r z a m s z a ln e g o M. P o d o b n e w s k a z a n ia z n a jd u ją się p rz e d M szam i w ła s n y m i i w s p ó ln y m i o Ś w ię ty c h o ra z p rz e d M sz a m i i m o d litw a m i w ró ż n y c h p o tr z e b a c h *®.

W m y ś l ty c h w s k a z a ń w n ie d z ie le , u ro c z y s to ś c i, ś w ię ta , d n i p o w sz e d n ie A d w e n tu o d 17.12., w c ią g u o k ta w y B ożego N a ro d z e n ia i d n i p o w sz e d n ie W ielk ieg o P o s tu k o rz y s ta m y z g o to w y c h fo r m u la r z y m s z a ln y c h b ez z m ia n , choć w o s ta tn ie tr z y k a te g o r ie d n i litu r g ic z n y c h m o ż n a w z ią ć k o le k tę z p r z y p a d a ją c e g o d a n e g o d n ia w s p o m n ie n ia . W e w s p o m n ie n ia , d la k tó r y c h p o d a n o w ła s n e te k s ty , n a le ż y ic h u ży ć. W e w s p o m n ie n ia , p rz y k tó r y c h o d s y ła się d o M szy w s p ó ln y c h , n a le ż y w y b r a ć te k s ty n a jo d p o w ie d n ie js z e , w e d łu g z a

23 T a m ż e , (1)— (25). 30 T a m ż e , 1**—58**.

31 P is m o O k ó ln e 20 (1987) n r 18, 2, p. 3. 32 O W M R 313.

33 N p. O W M R 11, 316c, 333 i u w a g i d o ty c z ą c e M szy w ła s n y c h o Ś w ię ty c h ,

M sza ł r z y m s k i, 1', p. 3c.

31 O W M R 314— 325. 35 P o r. p rz y p is 23.

(7)

s a d p o d a n y c h p rz e d M sz a m i w s p ó ln y m i. N p. je ż e li Ś w ię ty b y ł m ę c z e n n ik ie m i b is k u p e m , m o ż n a w y b r a ć M szę w s p ó ln ą o m ę c z e n n ik a c h lu b o p a s te rz a c h . Z a w s z e ta k ż e m o ż n a użyć f o r m u la r z a m s z a ln e g o ze M szy w s p ó ln y c h , k tó r y m ó w i o g ó ln ie o św ię to śc i. N p. w d z ie ń Ś w ię te j d z ie w ic y i m ę c z e n n ic y m o ż n a u żyć f o r m u la r z a o m ę c z e n n ik a c h , o d z ie w ic a c h lu b o ś w ię ty c h k o b ie ta c h . J e ż e li d a n e w s p o m n ie n ie n ie p o s ia d a w ła s n y c h m o d litw n a d d a r a m i i p o K o m u n ii, m o ż n a ic h użyć a lb o ze M szy w sp ó ln y c h a lb o z b ie ż ą c e g o o k re s u litu r g ic z n e g o 36. W d n i p o w sz e d n ie w c ią g u r o k u m o ż n a w y b r a ć a lb o M szę z d n ia p o w sz e d n ie g o p o s łu g u ją c się fo r m u la r z e m m s z a ln y m z ja k i e jk o l w i e k n ie d z ie li z w y k łe j, a lb o je d n ą z M szy w r ó ż n y c h p o tr z e b a c h , a lb o M szę w o ty w n ą , a lb o M szę z a z m a rły c h . T e o s ta tn ie M sze św . z a le c a O W M R o d p ra w ia ć z u m ia r e m 87. M sze ś w ię te w ró ż n y c h p o tr z e b a c h z IV g r u p y (S z c z e g ó ln e p o tr z e b y ) z a  le c a s ię o d p ra w ia ć w d n i litu r g ic z n e , k tó r e n a n ie z e z w a la ją , w M s z a c h św . b e z u d z ia łu lu d u , c h y b a że w z g lę d y d u s z p a s te r s k ie p r z e m a w ia ją z a ic h u ż y cie m O W M R p o d a je ta k ż e z a s a d y o d n o ś n ie do w y b o r u c z y ta ń m s z a ln y c h !9, M o d litw E u c h a r y s t y c z n y c h 40 i in n y c h m o d litw 41. W a rto t u je s z c z e w s p o m n ie ć o s z e r o k ic h u p r a w n ie n ia c h d a n y c h r e k t o r o m k o śc io łó w , a n a w e t sa m y m c e le b ra n s o m w a r t . 333 O W M R : „W d n i, w k tó r e w y p a d a w s p o m n ie n ie o b o w ią z k o w e a lb o d z ie ń p o w sz e d n i A d w e n tu aż do d n ia 16 g r u d n ia , O k re s u N a ro d z e n ia P a ń s k ie g o od d n ia 2 s ty c z n ia i O k r e s u W ie lk a n o c n e g o p o O k ta w ie W ie lk a n o c n e j M sze w r ó ż n y c h p o tr z e b a c h i w o ty w n e z a s a d n ic z o są z a k a z a n e . J e ż e li je d n a k p r a w d z iw a p o tr z e b a lu b d o b ro d u sz te g o w y m a g a , m o ż n a o d p ra w ić d la l u d u M szę o d p o w ia d a ją c ą te j p o trz e b ie ; d e c y d u je o ty m r e k t o r k o śc io ła a lb o s a m c e le b r a n s ” . T rz e b a t u ta k ż e p rz y p o m n ie ć p o s ta n o w ie n ia E p is k o p a tu P o ls k i w s p r a w ie z w y c z a jó w litu r g ic z n y c h . W m y ś l in s tr u k c j i d la d u c h o w ie ń s tw a w a d w e n to w e , w ie lk o p o s tn e i w rz e ś n io w e k w a r t a l n e dni m o d litw p o s łu g u je m y się fo r m u la r z e m m s z a ln y m d a n e g o d n ia litu rg ic z n e g o , a in t e n c ję z w ią z a n ą z d a n y m i d n ia m i k w a r ta l n y m i u w z g lę d n ia m y w m o d litw ie p o w sz e c h n e j i w n a b o ż e ń s tw a c h d o d a tk o w y c h . N a to m ia s t w ty g o d n iu m o d litw o p o w o ła n ia (po IV n ie d z ie li W ie lk a n o c y ) w ś r o d ę p rz e w id z ia n a je s t M sza św . o p o w o ła n ia k a p ła ń s k ie (n r 16 ze M szy w ró ż n y c h p o tr z e b a c h ), a w p ią te k o p o w o ła n ia do ż y c ia z a k o n n e g o (n r 18) z a c h o w u ją c c z y ta n ia z d n ia . Z k o le i w tz w . D n i K rz y ż o w e p rz e w id z ia n o n a p o szczeg ó ln e d n i po V I n ie d z ie li W ie lk a n o c y n a s tę p u ją c e f o r m u la r z e , k tó r y c h n ie m o ż n a u ży ć, je ż e li d a n e g o d n ia p rz y p a d n ie u ro c z y s to ść : w p o n ie d z ia łe k — M sza św . w o k re s ie z a s ie w ó w (n r 37), w e w to r e k — M sza św . o u ś w ię c e n ie p r a c y lu d z k ie j (n r 36), a w ś r o d ę — M sza św . za g ło d u ją c y c h ( n r 39).42 2° D o b ó r e le m e n tó w p rz y u s ta lo n y m f o r m u la r z u m s z a ln y m W w y p a d k u , k ie d y p rz e w id z ia n e są te k s ty m o d litw i c z y ta ń f o r m u la r z a m sz a ln e g o zaw sze is tn ie je m o ż liw o ść w y b o ru : je d n e j z f o r m u ł p o z d ro w ie n ia w stę p n e g o , je d n e j z tr z e c h f o r m a k t u p o k u tn e g o , p rz y czy m tr z e c ią fo r m ę m o ż n a u ło ży ć so b ie s a m e m u , M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e j (ty lk o w n ie k tó r e

«« O W M R 315— 316 o ra z u w a g i p rz e d M szam i w s p ó ln y m i o Ś w ię ty c h . 37 O W M R 316 c.

38 P o r. U w a g i o M szach i m o d litw a c h w ró ż n y c h p o tr z e b a c h , M sza ł

r z y m s k i , U l " p. 1.

33 O W M R 318— 320. 40 O W M R 322. 44 O W M R 323.

(8)

d n i n ie m o ż n a u ż y w a ć IV i V M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e j, ty lk o w o k re ś lo n y c h M sz a c h m o ż n a u ży ć M o d litw E u c h a r y s ty c z n y c h o ta je m n ic y p o je d n a n ia 43), je d n e j z c z te re c h a k la m a c ji po p rz e is to c z e n iu , w s tę p u do M o d litw y P a ń s k i e j i f o r m u ły b ło g o s ła w ie ń s tw a k o ń c o w e g o (b ło g o s ła w ie ń s tw o z w y k łe , u ro c z y s te a lb o m o d litw a n a d lu d e m ). W d o b o rz e ty c h e le m e n tó w w a r to się k ie r o w a ć m y ś lą p rz e w o d n ią c a łe g o f o r m u la r z a m s z a ln e g o . N p. W T y g o d n iu M iło s ie rd z ia w a r to u żyć tr z e c ie j fo r m y a k t u p o k u ty r o z p o c z y n a ją c e j się od słó w : P a n ie , k tó r y n ie p r z y s z e d łe ś w z y w a ć s p r a w i e d l i w y c h u . O d p o w ie d n ia n a T y d z ie ń M iło s ie rd z ia je s t M o d litw a E u c h a r y s ty c z n a V C u k a z u ją c a C h r y s tu s a ja k o w z ó r m i ło ś c i45. J a k o b ło g o s ła w ie ń s tw a k o ń c o w e g o m o ż n a u ży ć m o d litw y n a d lu d e m : „B oże, w e jr z y j ła s k a w ie n a w ie r n y lu d , k tó r y w y p ra s z a T w o je m iło s ie rd z ie i s p r a w , a b y d z ie lił z in n y m i d a r y T w o je j m i ł o ś c i " 46. 3° T w o rz e n ie fo r m w ła s n y m i s ło w a m i O W M R z a z n a c z a : „D o k a p ła n a ja k o p rz e w o d n ic z ą c e g o z g ro m a d z e n ia , n a le ż y ró w n ie ż w y p o w ia d a n ie n ie k tó r y c h p o u c z e ń o ra z f o r m u ł w p r o w a d z a ją c y c h i k o ń c z ą c y c h , p rz e w id z ia n y c h w sa m y m o b rz ę d z ie . T e p o u c z e n ia z n a t u r y n ie w y m a g a ją , a b y w y g ła s z a n o je d o sło w n ie w ta k ie j fo rm ie , w ja k ie j p o d a n o je w m s z a le ; d la te g o m o ż e się o k a z a ć rz e c z ą w ła ś c iw ą , p r z y n a jm n ie j w p e w n y c h w y p a d k a c h , d o s to s o w a n ie ic h do p ra w d z iw y c h p o tr z e b w s p ó ln o ty ” 47. S a m P o r z ą d e k M s z y św . z a z n a c z a w r u b r y k a c h , że k a  p ła n m o że p e w n e f o r m u ły w y p o w ie d z ie ć w ty c h lu b p o d o b n y c h sło w a c h . W m y ś l O W M R i w s k a z a ń E p is k o p a tu P o ls k i o g ło sz o n y c h p rz e z 177 K o n f e r e n c ję P le n a r n ą w d n ia c h 10 i 11 g r u d n ia 1980 r. k a p ła n m o że o so b iś c ie s fo rm u ło w a ć : 1. w p ro w a d z e n ia : do li tu r g ii d a n e g o d n ia — p o p o z d ro w ie n iu , do li tu r g ii sło w a — p rz e d c z y ta n ie m , d o M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e j — p r z e d p r e f a c ją i do p o ś w ię c e n ia w o d y w n ie d z ie lę — p rz e d m o d ltw ą p o ś w ię c e n ia (w p ro w a d z e n ia te n ie m a ją b y ć d o d a tk o w y m i h o m ilia m i; m a ją o n e b y ć d o b rz e p r z y g o to w a n e i k ró tk ie ); 2. o so b iście m o ż n a sfo rm u ło w a ć z a c h ę tę do a k t u p o k u ty i z a c h ę tę do m o d litw y O jc ze n a sz ; 3. n a z a k o ń c z e n ie p rz e d o b rz ę d e m ro z e s ła n ia m o ż n a k r ó t k o p rz y p o m n ie ć g łó w n ą m y ś l li tu r g ii d n i a 48. N ie w o ln o n a to m ia s t z m ie n ia ć : z a c h ę ty p rz e d m o d litw ą n a d d a r a m i, z a p ro s z e n ia do K o m u n ii św .: O to B a r a n e k B o ży ... i fo r m u ły r o z e  s ła n ia 49. M im o w y ra ź n y c h w s k a z a ń o b s e r w u je się d w ie s k r a jn o ś c i: a lb o s z ty w n e tr z y m a n ie się w y d r u k o w a n y c h w m s z a le f o r m u ł a lb o r a d o s n ą t w ó r czość w m ie js c a c h n ie p r z e w id z i a n y c h 50. 4° W ła ś c iw e o d m a w ia n ie p o sz c z e g ó ln y c h te k s tó w m s z a ln y c h

N a jle p s z e te k s ty n ie s p e łn ią r o li d la n ic h p rz e z n a c z o n e j je ż e li n ie zo s t a n ą o d p o w ie d n io w y k o n a n e . I n s t r u k c j a E p is k o p a tu P o ls k i p rz y p o m in a o s t a r a n n e j r e c y t a c ji i ś p ie w ie te k s tó w litu r g ic z n y c h . P o d k r e ś la o n a ta k ż e 43 O d n o śn ie do IV M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e j zob. O W M R 322 d i e . O d n o ś n ie do V M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e j zob. u w a g i w m s z a le n a s. 334*, a o d n o śn ie M o d litw E u c h a ry s ty c z n y c h o ta je m n ic y p o je d n a n ia zob. u w a g i n a s. 343*. 44 M s za ł r z y m s k i d la d ie c e z ji p o ls k ic h , 8*. 45 T a m ż e , 336*. 48 T a m ż e , 395* n r 9. 47 O W M R 11. 48 P r z e p is y w y k o n a w c z e do in s tr u k c j i K o n g re g a c ji do S p r a w S a k r a m e n tó w i K u ltu B ożego I n a e s tim a b ile d o n u m z 3 k w ie tn ia 1980 r. W ia d o m o śc i D ie c e z ja ln e (K a to w ic e ) 49 (1981) 10η.

49 T a m ż e , 11.

so т . Z у с h i e w i с z, R a d o sn a tw ó r c z o ś ć , T y g o d n ik P o w s z e c h n y n r 29 (1643) z 10.7.1980 r.

(9)

p o tr z e b ę o d p o w ie d n ie g o n a g ło ś n ie n ia , k tó r e w a ż n e je s t ta k ż e w c z a sie M szy św . o d p r a w ia n y c h w c ią g u t y g o d n i a sl. W O W M R c z y ta m y , że „ w szy scy , k tó r z y w y p o w ia d a ją te k s ty p rz e z n a c z o n e do g ło śn eg o i w y ra ź n e g o o d m a w ia n ia p o w in n i d o sto so w a ć g ło s do r o d z a ju d a n e g o t e k s tu (c z y ta n ie , m o d litw a , w e z w a n ie , a k la m a c ja , śp iew ), do fo r m y s p r a w o w a n ia a k c ji l i t u r g i c z n e j i sto p n ia u ro c z y s to ś c i” 52. W z w ią z k u z ty m w a r to p rz y p o m n ie ć w s k a z ó w k ę d o ty c z ą c ą w sp ó ln e g o o d m a w ia n ia te k s tó w M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e j w c zasie M szy św . k o n c e le b ro w a n e j. T e k s ty te „ k o n c e le b r a m i m a j ą o d m a w ia ć g ło s e m p rz y c isz o n y m , a b y m o ż n a b y ło w y ra ź n ie sły szeć głos c e le b ra n s a g łó w n eg o . W te n sp o só b u ła tw ia się w ie r n y m z ro z u m ie n ie t e k s t u ” 5S. (In n y b y ł p rz e p is po o g ło szen iu o b rz ę d ó w k o n c e le b ra c ji w 1965 r.). O W M R p o d k re ś la ró w n ie ż z n a c z e n ie śp ie w u , a le z a z n a c z a je d n o c z e ś n ie , że „ n ie je s t je d n a k rz e c z ą k o n ie c z n ą zaw sz e ś p ie w a ć w s z y s tk ie te k s ty p r z e z n a c z o n e w z a s a d z ie do ś p ie w u ” 54. 5° S to s o w a n ie w p rz e w id z ia n y c h m o m e n ta c h m ilc z e n ia P r z e d la t y R o m a n o G u a r d i n i p is a ł, że w y c h o w a n ie do litu r g ii z a c z ą łb y od w y c h o w a n ia do m i lc z e n i a K. N o w e k się g i litu r g ic z n e c z ę sto p o d k r e ś la ją w a g ę m ilc z e n ia w c e le b r a c ji li tu r g i c z n e j 56. O W M R s tw ie rd z a , że m ilc z e n ie je s t częścią a k c ji litu r g ic z n e j, a jeg o n a t u r a z a le ż y od m o m e n tu M szy, w k tó r y m ono w y s tę p u je . „I ta k w c zasie a k t u p o k u ty i p o w e z w a n i u do m o d litw y k a ż d y s k u p ia się w . so b ie ; po c z y ta n iu lu b po h o m ilii u c z e s tn ic y k r ó tk o ro z w a ż a ją to , co u s ły sz e li, po K o m u n ii zaś w s e r c u swmim w ie lb ią B o g a i m o d lą s ię ” 57. I n s tr u k c j a E p is k o p a tu P o ls k i p o s tu lu je : „P o w e z w a n iu do a k tu p o k u ty i p o w e z w a n iu M ó d lm y się n a le ż y z a c h o w a ć c h w ilę m ilc z e n ia ta k d łu g ą , a b y w ie r n i m o g li o b u d z ić a k t s k r u c h y lu b s k u p ić się n a m o d litw ie . P o n a d to n a le ż y d ą ż y ć do z a c h o w a n ia m ilc z e n ia po c z y ta n ia c h lu b po h o m ilii, a z w ła sz c z a po K o m u n ii św .” 58

6° Z ach o w an ie p o sta w w litu rg ii

P rz e z w ie le la t is tn ia ł ro z z ie w m ię d z y p o s ta n o w ie n ia m i O W M R o d n o śn ie p o s ta w a p r a k t y k ą w ró ż n y c h d ie c e z ja c h . O b e c n ie in s tr u k c j a E p is k o p a tu P o ls k i n a w ią z u ją c do w y m a g a ń O W M R p o s ta n o w iła :

„ J ed n a k o w a postaw a ciała, k tó rą p o w inni zachow ać uczestnicy litu rg ii, je st zn a k ie m w spólnoty i jedności.

W i e r n i s t o j ą :

a) od w e jś c ia k a p ła n a do k o le k ty w łą c z n ie ;

b) p o d c z a s ś p ie w u p rz e d E w a n g e lią , w cza sie E w a n g e lii, w y z n a n ia w ia r y i m o d litw y p o w sz e c h n e j;

c) od w e z w a n ia : M ó d lcie się , a b y... a ż do B a r a n k u B o ż y , z w y ją tk ie m m o  d litw y e p ik le ty c z n e j i słó w p rz e is to c z e n ia ;

d) w c z a sie m o d litw y po K o m u n ii i z a k o ń c z e n ia M szy św . W i e r n i m o g ą s i e d z i e ć : a) w c z a sie c z y ta ń i p s a lm u re s p o n s o ry jn e g o ; b) w c z a sie h o m ilii; 51 P is m o O k ó ln e 20 (1987) n r 18, 2, p. 2. 52 O W M R 18. 53 T a m ż e , 170. 54 T a m ż e , 19. 55 R. G u a r d i n i , B e s in n u n g v o r d e r F e ie r d e r h e ilig e n M esse, L e ip z ig 1959, 21n.

55 P o r. a b , T ib i s ile n tiu m la u s!, N o titia e 11 (1975) 279—282. 57 O W M R 23.

(10)

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y 5 9 c ) w c z a sie p rz y g o to w a n ia d a ró w ; d ) w c z a sie ro z d z ie la n ia K o m u n ii św . i m ilc z e n ia po K o m u n ii św . W i e r n i k l ę c z ą : a) w c z a sie m o d litw y e p ik le ty c z n e j i p rz e is to c z e n ia ; b) n a sło w a : O to B a r a n e k B o ży ; P a n ie , n ie je s te m g o d z ie n ;

c) w c z a sie p r z y jm o w a n ia K o m u n ii ś w ię te j, je ż e li o k o lic z n o śc i n a to p o z w a la ją .

L u d z ie w s ta rs z y m w ie k u , s ła b i i c h o rz y m o g ą sied zieć w c zasie c a łe j M szy św . i n ie n a le ż y ich n ie p o k o ić . P o d o b n ie w k a p lic a c h sz p ita li i z a k ła d ó w s p e c ja ln y c h tr z e b a u w z g lę d n ić s ta n z d ro w ia u c z e s tn ik ó w (O W M R n r 21)" 59.

P rz e d d u s z p a s te rz a m i sto i z a d a n ie w y ja ś n ia n ia s e n s u ty c h p o s ta w i j e d n o lite ic h w p ro w a d z e n ie . T ę je d n o lito ś ć p o s tu lu ją c z y te ln ic y c z a so p ism r e l ig i jn y c h w lis ta c h do r e d a k c ji.

7° R ó ż n o ro d n o ść fo r m s p r a w o w a n ia li tu r g ii m s z a ln e j

N o w y m s z a ł d a je n ie ty lk o m o ż liw o ść d o b o ru ró ż n y c h f o r m u la r z y , u k ła d a n ia fo r m w ła s n y m i s ło w a m i i s to s o w a n ia c h w il m ilc z e n ia , le c z s tw a r z a ró w n ie ż m o ż liw o ść in n e j ró ż n o ro d n o ś c i. W sp o m n ia n o ju ż o ty m , że n ie z a w sz e tr z e b a ś p ie w a ć w s z y s tk ie te k s ty p rz e z n a c z o n e w z a s a d z ie do ś p ie w u f0. M o żn a w ię c część ś p ie w a ć , a część re c y to w a ć .

P a p ie ż P a w e ł V I z a le c a ł, a b y w ie r n i z n a li p e w n e te k s ty litu r g ii m s z a ln e j w ję z y k u ła c iń s k im . O W M R z a c h ę c a : .,P o n ie w a ż c o ra z częściej z b ie r a ją się w ie r n i ró ż n y c h n a ro d o w o ś c i, t r z e b a się s ta r a ć , a b y u m ie li o n i ś p e w a ć r a z e m w ję z y k u ła c iń s k im p r z y n a jm n e j n ie k tó r e s ta łe części M szy, a z w ła sz c z a W y z n a n ie W ia ry i M o d litw ę P a ń s k ą , k o r z y s ta ją c z ła tw ie js z y c h m e lo d ii” 61. D ie c e z ja ln y I n s ty tu t P a s to r a ln y w O p o lu w y d a ją c te k s ty n o w e g o

O rdo M issa e u w z g lę d n ił w n ic h ła c iń s k ie G lo ria , C redo, S a n c tu s , P a te r n o 

s t e r i A g n u s D e i 62.

O W M R p r z e w id u je w y k o n a n ie m o d litw y p o w sz e c h n e j ta k ż e w te n s p o só b , że w ie r n i po p o sz c z e g ó ln y c h w e z w a n ia c h m o d lą się w c i s z y 63. W a rto i t ę ró ż n o ro d n o ś ć od c z a su do c z a su z a sto so w a ć .

M ożna ta k ż e o b rz ę d p rz y g o to w a n ia d a ró w co ja k iś czas p rz e p ro w a d z ić w z u p e łn e j ciszy , o d m a w ia ją c g ło śn o w e z w a n ie do m o d litw y i m o d litw ę n a d d a r a m i.

W szystkie sp raw y zw iązane z w y k o rz y sta n iem now ego m szału w litu rg ii w y m a g a ją odpow iedniego przyg o to w an ia du szp asterza.

b) W y k o r z y s t a n i e t e k s t ó w l i t u r g i i w h o m i l i i i k o m e n t a r z u

H o m ilia je s t częścią litu r g ii m s z a ln e j. O W M R m ó w ią c o h o m ilii z a z n a c z a , ż e „ m a to by ć a lb o w y k ła d u jm u ją c y p e w ie n a s p e k t c z y ta ń P is m a Ś w ię teg o , a lb o w y ja ś n ie n ie in n eg o te k s tu , z a c z e rp n ię te g o z części s ta ły c h czy te ż w ła s n y c h M szy d n ia , z u w z g lę d n ie n ie m o b ch o d z o n e g o m is te r iu m b ą d ź szcze g ó ln y c h p o tr z e b s łu c h a c z y ” 34. T a k w ię c ź ró d łe m do h o m ilii m o g ą by ć a n ty - fo n y m s z a ln e , o ra c je , M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e .

T e k s ty m s z a łu m o g ą b y ć p o m o c ą w p r z y g o to w a n iu k o m e n ta r z a litu r g ic z -53 T a m ż e , 6, p. 28.

30 O W M R 19. 31 T a m ż e .

32 E u c h a r y s tia . O b r z ę d y M s z y ś w ię te j, O pole 1987, 11, 13— 14, 18, 105— 106 i 108.

33 O W M R 47. 34 O W M R 41.

(11)

60 n eg o . J o h a n n e s E m m i n g h a u s w s w o je j k sią ż c e o M szy św . ra d z i, a b y m y ś li p rz e w o d n ie j do k o m e n ta r z a n a p o c z ą tk u M szy św . sz u k a ć w k o le k c ie d n ia . J e g o z d a n ie m w te d y o b rz ę d y w s tę p n e b ę d ą s ta n o w iły lo g ic z n ie p o w ią z a n ą c a ł o ś ć ω . M y śli do k o m e n ta r z a w s tę p n e g o m o ż n a ta k ż e s z u k a ć w a n - ty f o n ie n a w e jś c ie , k tó r a je s t u w e r tu r ą do c a łe j M szy św . c) W y k o r z y s t a n i e m s z a ł u w k a t e c h e z i e P is m o k s. k a r d . M a y e ra p o d k r e ś la , że n o w y m s z a ł je s t ta k ż e in s p ir a c j ą k a te c h e ty c z n ą . N ie w ą tp liw ie tr z e b a się n a n im o p ie ra ć w k a te c h e z a c h o M szy św . I s t n i e j ą je d n a k ta k ż e in n e sp o s o b y w y k o r z y s ta n ia te j k s ię g i litu r g ic z n e j w k a te c h e z ie .

K a te c h e z a z a c z y n a się i k o ń c z y m o d litw ą . M o żn a się t u p o s łu ż y ć od c z a s u do c z a su m o d litw a m i m s z a łu ja k o m o d litw a m i n a ro z p o c z ę c ie czy z a k o ń c z e n ie k a te c h e z y . N p . p rz e d k a te c h e z ą m o ż n a się p o słu ż y ć n a s t ę p u ją c ą m o d litw ą : „B oże, ź ró d ło w sz e lk ie g o d o b ra , w y s łu c h a j n a s z e p o k o rn e p ro ś b y i s p r a w , a b y ś m y p rz e z C ie b ie n a tc h n ie n i p o z n a w a li to , co s łu s z n e i z T w o ją p o m o c ą to w y p e łn ia li” 68. P o k a te c h e z ie m o ż n a o d m ó w ić m o d litw ę : „ W sz e c h m o g ą c y B oże, s p r a w , a b y ś m y s ta le ro z w a ż a ją c T w o ją n a u k ę , s p e łn ia li sło w e m i c z y n e m to , co się T o b ie p o d o b a ” 67.

K a te c h e z a m a p ro w a d z ić do u d z ia łu w litu r g ii. S tą d k o n ie c z n y m b ę d z ie n a n ie j w y ja ś n i a n ie m o d litw M szału .

R e g u ła m o d litw y je s t z g o d n a z r e g u łą w ia ry . O b ja ś n ia ją c p r a w d y w ia r y n a k a te c h e z ie m o ż n a je ilu s tr o w a ć m o d litw ą K o śc io ła . N ie r o z w ija m y t u sz e rz e j te g o te m a tu .

3. M szał p o m o c ą w r o z w o ju ż y c ia d u c h o w e g o

W y d a w n ic tw o P u s t e t w R a ty z b o n ie w y d a ło p ię k n ą k s ią ż k ę h o le n d e r s k ie g o li tu r g is t y J o H e r m a n s a o M szy ś w i ę t e j e8. P ie r w s z a część te j k s ią ż k i p o ś w ię c o n a je s t h is to r ii te o lo g ii i d u c h o w o śc i n o w e g o m s z a łu , a d r u g a o b ja śn ie n io m p o szczeg ó ln y ch części M szy św . W p ie r w s z e j części z n a jd u je się o so b n y ro z d z ia ł o e k le z ja ln y m z n a c z e n iu m s z a łu d la s łu ż b y k a p ła ń s k ie j i ro z d z ia ł o d u c h o w y m z n a c z e n iu te j k s ię g i w ży c iu w i e r n y c h 89.

a) M s z a ł p o m o c ą w ż y c i u d u c h o w y m k a p ł a n a D u s z p a s te rz m a k a r m ić in n y c h ty m , czy m sa m ż y je . T e k s ty o d m a w ia n e p rz e z n ie g o p rz y o łta r z u m a j ą s ta ć się p rz e d m io te m s tu d iu m i m e d y ta c ji. R o z w a ż a n ie ty c h te k s tó w w z b o g a c a w e w n ę tr z n ie c e le b ra n s a i p rz y g o to w u je go do le p s z e g o k o r z y s ta n ia z n ic h w li tu r g ii .

I s tn ie j e c a ły sz e re g p o m o cy do r o z w a ż a n ia te k s tó w m s z a łu . W 1984 r. „ P r z e g lą d K a to lic k i” d r u k o w a ł ro z w a ż a n ia k s. doc. d r. h a b . S ta n is ła w a C z e r w i k a R o z m y ś la m y n a d m o d litw ą K o ś c io ła 70. W I n s ty tu c ie L i t u r g ic z n y m w R z y m ie n a p is a n o k il k a p r a c n a te m a t o r a c ji n o w e g o m s z a łu . N a ła m a c h k w a r ta l n ik a „ C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a ” k s. d r J a n M i a z e k , ks. d r J a n J a n i c k i i k s. d r C z e sła w K r a k o w i a k o m a w ia li k o le k ty i m o 85 J . E m m i n g h a u s , D ie M esse. W e se n — G e s ta lt — V o llz u g , K lo s  t e r n e u b u r g 1976, 187. 68 K o le k ta z 10 n ie d z ie li z w y k łe j, M s za ł r z y m s k i, 251. 87 K o le k ta z 7 n ie d z ie li z w y k łe j, M s za ł r z y m s k i, 248.

88 J . H e r m a n s , D ie F e ie r d e r E u c h a r is tie . E r k lä r u n g u n d s p ir itu e lle

E r s c h lie s s u n g , R e g e n s b u rg 1984.

89 T a m ż e , 63— 74 i 75— 94.

(12)

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y ₆₁

d li tw y n a d d a r a m i p o sz c z e g ó ln y c h o k re s ó w li tu r g i c z n y c h 71. Z a g r a n ic ą w y d a n o sz e re g c ie k a w y c h k s ią ż e k , k tó r e m o g ą p o m ó c w ro z w a ż a n iu i w s tu d iu m m o d litw n o w e g o m s z a łu . W y d a w n ic tw o H e r d e r o p u b lik o w a ło d w a to m y d u c h o w y c h k o m e n ta r z y do o r a c ji m s z a ln y c h m a ją c y c h b y ć p o m o c ą d la p r z e p o w ia d a n ia i m e d y t a c j i 72. T o d zieło z b io ro w e litu r g is tó w k r a j ó w ję z y k a n ie m ie c k ie g o z a p o z n a je c z y te ln ik a z h is to r ią te k s tu d a n e j m o d litw y , je j w y s tę p o w a n ie m w m s z a le i je j w y m o w ą . I s tn ie j e ta k ż e p r a c a d w ó c h a u to r ó w A . B a u e r a i H. S t e i f l a z a w ie r a ją c a r o z w a ż a n ia o m o d litw a c h d n i a 78. W y d a w n ic tw o E os w S t. O d ilie n o p u b lik o w a ło c z te ry to m ik i ro z w a ż a ń J . P a s c h e r a o o r a c ja c h m s z a łu P a w ła V I 74.

P o m o c ą w ro z w a ż a n iu te k s tó w M s z a łu R z y m sk ie g o m oże b y ć p u b lik a c ja d o ty c z ą c a ź ró d e ł m s z a łu , a p o d a ją c a te k s ty b ib lijn e i p a tr y s ty c z n e , do k tó r y c h n a w ią z u je d a n a m o d litw a , o ra z p rz e k ła d y m o d litw w w a ż n ie js z y c h j ę z y k a c h ś w ia t a 75.

B a lt h a s a r F i s c h e r z T r e w ir u s tw ie r d z a m . in., że o ra c je n o w e g o m s z a łu s ą ja k m u s z le n a b rz e g u m o rs k im . J e ż e li p o ś w ię c i się czas, a b y je p o d n ie ś ć i p rz y ło ż y ć do u c h a , u sły sz y się w n ic h sz u m m o r z a 7β. O ra c je m s z a łu w y m a g a ją ta k ż e p rz y ło ż e n ia do u c h a , a b y u sły sz e ć w n ic h r y tm m o d litw y K o ś c io ła .

b ) T e k s t y l i t u r g i c z n e i n s p i r a c j ą o s o b i s t e j m o d l i t w y

W y m ie n io n y p rz e d c h w ilą B. F i s c h e r w s p o m in a ł, że m iły m z a sk o c z e n ie m b y ło d la n ieg o k ie d y ś to, ja k sły sz a ł c h o re g o o d m a w ia ją c e g o s p o n ta n ic z n ie z p a m ię c i te k s t I I M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e j p rz e d u d z ie le n ie m m u K o m u n ii ś w ię te j. T a m o d litw a s ta ła się jeg o m o d litw ą . O d m a w ia ł ją , b e z słó w k o n s e k r a c ji, ja k o p r z y g o to w a n ie do K o m u n ii św .

M szał je s t k się g ą m o d litw y K o śc io ła . Z jeg o m o d litw d u s z p a s te rz e i w i e r n i u c z ą się d u c h a m o d litw y . J o H e r m a n s w e w s p o m n ia n e j k sią ż c e z a z n a c z a , że m s z a ł je s t k s ię g ą in i c ja c ji d u c h o w e j. W o p a rc iu o t ę k się g ę c h r z e ś c i ja n i n (k a p ła n i w ie rn y ) u czy się w ia r y , m o d litw y i ż y c ia c h r z e ś c ija ń s k ie g o . 71 P o r. J . M i a z e k , K o le k ty o k r e s u w ie lk a n o c n e g o w M s za le P a w ia V I, C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 49 (1979) z. 3, 79— 88; t e n ż e , K o le k t y o k r e s u A d w e n t u , ta m ż e , z. IV , 73—79; t e n ż e , K o le k ty o k r e s u z w y k łe g o w M sza le P a w ia V I, ta m ż e 50 (1980), z. 3, 85—92; t e n ż e , K o le k t y o k r e s u B o żeg o N a ro d ze n ia w M sza le P a w ła V I , ta m ż e 51 (1981) z. 1, 69— 74; J . J a n i c k i , M o d litw y n a d d a r a m i c za su w ie lk a n o c n e g o , ta m ż e 49 (1979), z. 4, 80— 87;

t e n ż e , M o d litw y n a d d a r a m i w c ią g u r o k u w M sza le P a w ła V I, ta m ż e 50(1980), z. 1, 87— 92; t e n ż e , M o d litw y n a d d a r a m i A d w e n tu , N a ro d ze n ia

i O b ja w ie n ia P a ń sk ie g o w M sza le P a w ła V I, ta m ż e , z. 3, 93— 98; t e n ż e ,

M o d litw y n a d d a r a m i o k r e s u W ie lk ie g o P o s tu w M sza le R z y m s k im P a w ła V I, ta m ż e 51(1981), z. 2, 79—86; Cz. K r a k o w i a k , K o le k t y o k r e s u W ie lk ie g o P o s tu w M s za le P a w ła V I, ta m ż e 50 (1980), z. 2, 99— 112.

72 E r h ö re d ie B it te n d e in e s V o lk e s . G e is tlic h e K o m m e n ta r e z u d e n O ra -

tio n e n d e s M e s s b u c h e s {iir V e r k ü n d ig u n g u n d M e d ita tio n , t. I: D ie S o n n ta g e i m J a h r e s k r e is , F r e ib u r g i. B. 1978; t. II: A d v e n t u n d W e ih n a c h ts z e it, F r e i 

b u r g i. B. 1979.

73 A . B a u e r — H. S t e i f e i , M it d e r K ir c h e b e te n . 1. B e tr a c h tu n g e n

z u d e n T a g e s g e b e te n d e r S o n n ta g e im J a h r e s k r e is . 2. B e tr a c h tu n g e n z u d e n T a g e s g e b e te n d e r F e s tta g e u n d F e s tz e ite n , S t u t tg a r t 1978.

74 J . P a s c h e r , D ie O ra tio n e n d e s M issa le R o m a n u m P a p s t P a u ls V I.,

4 to m y , S t. O d ilie n 1981— 1984.

75 C. J o h n s o n — A. W a r d , T h e so u rc e s o f th e R o m a n M issa l (1979),

1. A d v e n t. C h r is tm a s , N o titia e 22(1986) 441— 747.

(13)

6 2

W m s z a le o d k ry w a o n w ie lk i w y b ó r m o d litw n a ró ż n e o k o lic z n o śc i, p o z n a je sp o só b , w j a k i K o śc ió ł się m o d li. U czy się o n z p ro ś b ą łącz y ć d z ię k c z y n ie n ie za d o b ro d z ie js tw a B oże. M szał o tw ie r a m u oczy n a ró ż n e p o tr z e b y K o śc io ła i ś w ia ta 77.

c) T e k s t y m s z a ł u w r ę k a c h w i e r n y c h

O d p o n a d s tu la t w y d a je się m s z a lik i d la w i e r n y c h 7S. Ic h c e le m b y ło k ie d y ś p rz y b liż e n ie i z ro z u m ie n ie li tu r g ii s p r a w o w a n e j w n ie z r o z u m ia ły m d la w ie r n y c h ję z y k u . W ty m r o k u u k a z a ł się w w y d a w n ic tw ie św . J a c k a w K a to w ic a c h p ie rw s z y p o so b o ro w y M s za ł z c z y ta n ia m i d la w ie r n y c h w o p r a  c o w a n iu k s. T a d e u s z a L o sk i J 79. M szał te n p ra g n ie p rz y b liż y ć b o g a c tw o li tu r g ii m s z a ln e j w ie rn y m . T e k s ty te g o m s z a łu m a ją się sta ć s z k o łą ic h d u ch o w o ści. C z y ta n ie te k s tó w m s z a łu p rz e d litu r g ią p o z w a la p rz y g o to w a ć s ię d o g łęb sz e g o je j p rz e ż y c ia . C z y ta n ie ic h p o li tu r g ii p o z w a la w r a c a ć m y ś lą i s e rc e m do teg o , co z o sta ło p rz e ż y te w s a m e j litu r g ii. N ie k tó r y m k o r z y s ta n ie z m s z a łu w s a m e j li tu r g ii p o m a g a le p ie j u c z e stn ic z y ć w s p r a w o w a n y c h o b rz ę d a c h . M szał w r ę k a c h w ie r n y c h p o z w a la im w c ią g u d n ia m o d lić się sło w a m i li tu r g ii K o śc io ła . D u s z p a s te rz p o w in ie n z a c h ę c a ć w ie r n y c h d o k o r z y s ta n ia z b o g a c tw te j n a jw a ż n ie js z e j k się g i litu r g ic z n e j.

Z o k a z ji 1 0-lecia o g ło sz e n ia K o n s ty t u c ji o litu r g ii ś w ię te j, ó w c z e sn y se  k r e t a r z K o n g re g a c ji do S p r a w K u ltu B ożego k s. a r c y b is k u p A n n ib a le В u - g n i n i o p u b lik o w a ł a r t y k u ł, w k tó r y m z a z n a c z y ł, że p o so b o ro w a o d n o w a lit u r g ii p o s ia d a tr z y e ta p y : 1. w p ro w a d z e n ie ję z y k ó w n a ro d o w y c h , 2. p r z y g o to w a n ie n o w y c h k s ią g litu r g ic z n y c h i 3. u r z e c z y w is tn ia n ie d z ie ła o d n o w y w K o ś c io ła c h lo k a ln y c h . T e n o s ta tn i e ta p je s t n a jd łu ż s z y i n a jt r u d n i e js z y . C h o d z i w n im o p o m o c w ie r n y m w z ro z u m ie n iu o d n o w io n e j litu r g ii, o z a s m a k o w a n ie w n ie j, o p rz y b liż e n ie w ie r n y m je j b o g a c tw . J e s t to d łu g o fa lo w a p r a c a w y m a g a ją c a w ie le w y s iłk u ze s tro n y d u sz p a s te rz y . O z n a c z a to s y s te m a ty c z n e d o k s z ta łc a n ie się sa m e g o d u s z p a s te rz a i z a b ie g a n ie o f o r m a c ję litu r g ic z n ą p o w ie rz o n y c h m u w i e r n y c h 80. N a ty m e ta p ie s ta w ia n a s w p r o w a d z e n ie w P o ls c e n o w eg o m s z a łu . N o w y m s z a ł w r ę k a c h d u s z p a s te r z a to w e z w a n ie do c ią g łe g o p o z n a w a n ia go, do k s z ta łto w a n ia w e d łu g n ie g o z g ro m a d z e ń e u c h a r y s ty c z n y c h i do u c z y n ie n ia go p o m o c ą w ro z w o ju ż y c ia d u ch o w eg o .

N a k o n ie c w a r to p rz y to c z y ć w y p o w ie d ź K o n s ty t u c ji o ś w ię te j litu r g ii, k tó r a s tw ie rd z a , że n ie m o ż n a się s p o d z ie w a ć r e z u lta tó w o d n o w y litu r g ic z n e j „ je ż e li n a jp i e r w s a m i d u s z p a s te rz e n ie b ę d ą p rz e n ik n ię c i d u c h e m i m o cą li tu r g ii i n ie s ta n ą się je j n a u c z y c ie la m i” (K L 14). P o z w ó lm y się d a ć p rz e n ik a ć d u c h e m n o w eg o m s z a łu i s ta ń m y się w o p a rc iu o tę k się g ę n a u c z y c ie la m i u c z e s tn ic tw a w ie r n y c h w E u c h a ry s tii.

k s. S te f a n C ic h y , K a to w ic e

77 J . H e r m a n s , dz. c y t., 86n.

78 P o r. F r. M a ł a c z y ń s k i , M sza ł r z y m s k i dla d ie c e z ji p o ls k ic h ,

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 57 (1987) z. 2, 75.

79 M sza ł z c z y ta n ia m i, K a to w ic e 1986. P o s tro n ie ty tu ło w e j z n a jd u je się t u sło w o O jc a św . J a n a P a w ła II : „Ż yczę, b y n o w y , b a rd z o p o tr z e b n y

M sza ł z c z y ta n ia m i w y d a w a n y p rz e z K się g a rn ię św . J a c k a w K a to w ic a c h ,

p ie rw s z y m s z a lik w ję z y k u p o ls k im po r e f o rm ie so b o ro w e j, p o m a g a ł lu d o w i B o żem u w P o ls c e zb liży ć się do s to łu sło w a B ożego i N a jś w ię ts z e j O fia r y E u c h a ry s ty c z n e j, k tó r a je s t ź ró d łe m i sz c z y te m całe g o ż y c ia c h r z e ś c ija ń s k ie go. W sz y s tk im , k tó r z y p rz y c z y n ili się do jeg o w y d a n ia , a ta k ż e ty m , k tó r z y b ę d ą się n im p o słu g iw a ć , z s e rc a b ło g o s ła w ię . W a ty k a n , d n ia 20 m a j a 1982 r. w u ro c z y s to ść W n ie b o w s tą p ie n ia P a ń s k ie g o . J a n P a w e ł p p I I ”.

(14)

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y II. E U C H A R Y S T IA Z U D Z IA Ł E M D Z IE C I „ W ie rn i p rz e z c h rz e s t w c ie le n i do K o śc io ła , d z ię k i o tr z y m a n e m u z n a m ie n iu , p rz e z n a c z e n i są do u c z e s tn ic tw a w k u lc ie re lig ii c h r z e ś c ija ń s k ie j” (K K 11). Z a te m ju ż w s a k r a m e n c ie c h rz tu c h rz e ś c ija n in o tr z y m u ją c im ię , o tr z y m u je ta k ż e w e z w a n ie do u c z e s tn ic tw a w k u lc ie , czy li do u w ie lb ia n ia i w y c h w a la n ia B oga, k tó r y d a ł m u to im ię , c z y n ią c go sw o im d z ie c k ie m . W ra z z d o c h o d z e n ie m do u ż y w a n ia ro z u m u n a w e z w a n ie to tr z e b a s to p n io w o o d p o w ia d a ć . D zieck o w ie lb i B o g a n a jp i e r w w ro d z in ie : p rz y p o m o cy r o d z ic ó w s k ła d a rę c e i w y c ią g a je k u B ogu, k lę k a p rz e d sw o im P a n e m , ś p ie w a M u p ie ś n i i w y p o w ia d a sło w a M o d litw y P a ń s k ie j czy P o z d ro w ie n ia A n ie ls k ie g o . P rz y c h o d z i je d n a k d z ie ń , k ie d y d z ie c k o z n a jd z ie się po r a z p ie r w s z y w k o śc ie le n a M szy św ., b y u c z e stn ic z y ć w N a jś w ię ts z e j O fie rz e , gd zie „ k u lt, k tó r y lu d z ie s k ła d a ją O jcu , u w ie lb ia ją c G o p rz e z C h r y s tu s a , S y n a B ożego... o sią g a p u n k t sz c z y to w y ” (K K 11). I ju ż n a tę p ie rw s z ą M szę św . d z ie c k o p o w in n o b y ć p rz y g o to w a n e . W je g o św ia d o m o śc i m u s i m o cn o u tk w ić p r z e k o n a n ie , że n ie id zie n a w id o w isk o , n a p rz e d s ta w ie n ie , a le do k o śc io ła , b y po s w o je m u — j a k p o tr a f i — w ie lb ić B o g a, sw eg o O jca. T y m p ie r w s z y m u w ie lb ie n ie m b ę d ą zło żo n e rę c e , ja k o z n a k o d d a n ia się B o g u z u fn o ś c ią , p rz y k lę k a n ie n a z n a k u z n a n ia się m a ły m p rz e d B o g iem , b ic ie się w p ie r s i d la p o k o ry i s k r u c h y o ra z m o d litw a dziec i B o ży ch —

O jc ze n a sz. T e n s k r o m n y jeszcze p r o g r a m m o d lite w n y t a k p o c h ło n ie d zieck o ,

że n ie b ę d z ie m ia ło c z a su n a n u d ę i b ezczy n n o ść. A ró w n o c z e śn ie od p o c z ą tk u w y r a s t a w p rz e k o n a n iu , że n a M szy św . je s t coś do z ro b ie n ia , coś do d a n ia o d sieb ie. T a k p rz y g o to w a n e p rz e z ro d z ic ó w d zieck o ła tw ie j je s t sto p n io w o w p ro w a d z a ć w p rz e ż y w a n ie E u c h a ry s tii.

N ie s te ty , często się z d a rz a , że ro d z ic e c h rz e ś c ija ń s c y n ie d b a le p o d c h o d z ą do z o b o w ią z a ń , ja k ie p r z y ję li n a sie b ie p o d c z a s c h r z tu sw o ic h d zieci, d o ty c z ą c y c h ic h c h rz e ś c ija ń s k ie g o w y c h o w a n ia . I d la te g o ty m b a rd z ie j, K o śció ł, id ą c za C h ry s tu s e m , k tó r y „ b ra ł dziec i w o b ję c ia , k ła d ł n a n ie rę c e i b ło g o s ła w ił j e ” (Mk! 10, 16), u w a ż a za sw ó j o b o w ią z e k o ta c z a ć d z ie c i sz czeg ó l n ą o p ie k ą . T r o s k a K o śc io ła „o to , a b y c h rz e ś c ija n ie p o d czas M szy św . n ie b y li o b e c n i ja k o o b cy i m ilc z ą c y w id z o w ie , lecz a b y p rz e z o b rz ę d y i m o d li tw y tę ta je m n ic ę d o b rz e z ro z u m ie li, w ś w ię te j czy n n o śc i u c z e stn ic z y li ś w ia d o m ie, p o b o ż n ie i c z y n n ie ” (K L 48), o b e jm u je p rz e d e w s z y s tk im dzieci, k tó r e t u t a j b a rd z ie j s k a z a n e są n a b e z ra d n o ś ć , a n iż e li d o ro śli. D la te g o ju ż n a I S y n o d z ie B is k u p ó w w R zy m ie w r. 1967 z a c z ę to p iln ie z a s ta n a w ia ć się n a d ty m , j a k u ła tw ić d z ie c io m u c z e s tn ic tw o w litu r g ii. N a s tę p n ie K o n g re g a c ja do S p ra w K u ltu B ożego z a częła p rz y g o to w y w a ć s p e c ja ln e D y r e k to r iu m o M sza ch ś w ię ty c h z u d z ia łe m d zie c i, k tó r e z a tw ie rd z o n e p rz e z P a w ł a V I,

22 X 1973 r., u k a z a ło się 1 lis to p a d a teg o r o k u .1 W r o k u n a s tę p n y m 1974 K o n g re g a c ja do S p r a w K u ltu B ożego w y d a ła P re c e s E u c h a ris tic a e p ro M issis

c u m p u e r is (trz y fo r m u la r z e n o w y c h M o d litw E u c h a ry s ty c z n y c h ) e t de r e  c o n c ilia tio n e (d w ie M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e ). K się g a t a s ta ła się p o d s ta w ą

d la tłu m a c z e ń n a ję z y k i n a ro d o w e . S tą d te ż i n a s z M sza ł r z y m s k i d la d ie 

c e z ji p o ls k ic h z 1986 r., w śró d p ro p o n o w a n y c h 10 M o d litw E u c h a ry s ty c z n y c h ,

m a tr z y M o d litw y E u c h a ry s ty c z n e d la w y k o r z y s ta n ia w M szach z u d z ia łe m d zieci. K o rz y s ta n ie z te j k s ię g i litu r g ic z n e j c z y n i m ię d z y in n y m i a k tu a l n y m p ro b le m M szy św ię ty c h z u d z ia łe m dzieci.

1. U w a g i ogóln e d o tyczące te k stó w litu rg iczn y ch oraz p rzygotow an ia i u czestn ictw a d zieci w E u ch arystii

M ó w iąc o te k s ta c h M o d litw E u c h a ry s ty c z n y c h w M szach z u d z ia łe m d z ie ci n a le ż y w y jś ć od s tw ie rd z e n ia , że te k s ty te są d la dziec i czy m ś p rz e jś c io w y m i m a j ą je p rz y g o to w a ć d o ow o cn eg o u d z ia łu w M szach d la d o ro s ły c h . 1 Ś w ię ta K o n g re g a c ja K u ltu B ożego, D y r e k to r iu m o M sza ch św . z u d z ia 