PRACE ORYGINALNE
Józef Andrzej Komorski
1, A, B,
Piotr Cierpikowski
2, B–F, Krzysztof Jafra
2, B–F,
Marek Łuciuk
1, 3, E, Paweł Ostasiewicz
4, BGuz Küttnera (Chronic Sclerosing Sialadenitis)
w materiale Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
w latach 2009–2011
Küttner’s Tumor (chronic sclerosing sialadenitis) Treated
in Department of Maxillofacial Surgery Wroclaw Medical University
between 2009–2011
1 Katedra i Klinika Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Wrocław, Polska 2 Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Klinice Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Uniwersytetu Medycznego
we Wrocławiu, Wrocław, Polska
3 Katedra i Klinika Otolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Wrocław,
Polska
4 Katedra i Zakład Patomorfologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, Wrocław, Polska
A – koncepcja i projekt badania; B – gromadzenie i/lub zestawianie danych; C – opracowanie statystyczne; D – interpretacja danych; E – przygotowanie tekstu; F – zebranie piśmiennictwa
Streszczenie
Wprowadzenie. Guz Küttnera, znany również jako przewlekłe twardniejące zapalenie ślinianki podżuchwowej,
jest łagodnym guzem nienowotworowym ślinianek. W 1992 r. został wyodrębniony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako samodzielna jednostka chorobowa. Zazwyczaj guz Küttnera dotyczy ślinianek podżuchwo-wych i objawia się jako twardy, bezbolesny obrzęk, trudny do odróżnienia od zmian nowotworopodżuchwo-wych ślinianek. W obrazie histologicznym choroba charakteryzuje się postępującym okołoprzewodowym włóknieniem połączo-nym z zanikiem tkanki gruczołowej, naciekiem limfatyczpołączo-nym i zwiększoną ekspresją IgG4.
Cel pracy. Przedstawienie analizy retrospektywnej dokumentacji medycznej pacjentów chorych na przewlekłe,
twardniejące zapalenie ślinianki pod względem obrazu klinicznego oraz diagnostyki różnicowej. Uaktualnianie wiedzy dotyczącej guza Küttnera jest ważne ze względu na nie w pełni wyjaśnioną etiopatogenezę, trudność w dia-gnostyce różnicowej oraz brak wyczerpujących pozycji na ten temat w piśmiennictwie krajowym.
Materiał i metody. W badanej grupie znajdowało się 12 pacjentów Kliniki Chirurgii Szczękowo-Twarzowej
Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu leczonych z powodu przewlekłego, twardniejącego zapalenia ślinianek w latach 2009–2011.
Wyniki. W analizowanym materiale wszystkie przypadki dotyczyły ślinianki podżuchwowej, w tym dwukrotnie
częściej mężczyzn (8 przypadków) niż kobiet (4 przypadki). Badanie objęło osoby w wieku 32–82 lat, z czego najczęstszą grupą chorych (33,3%) były osoby w wieku 41–50 lat. Guz częściej występował po stronie prawej. U wszystkich pacjentów stwierdzono podobny obraz kliniczny – jednostronny, w badaniu palpacyjnym wyczu-walny jako twardy, nieprzesuwyczu-walny obrzęk ślinianki z niezmienioną skórą na powierzchni. U 58,3% pacjentów stwierdzono ponadto kamicę ślinianki. Zastosowano różne badania diagnostyczne, w tym także biopsję aspira-cyjną cienkoigłową (BAC) w celu wykluczenia złośliwości zmiany. Ostateczne rozpoznanie jednak rozstrzygał zawsze dopiero wynik badania histopatologicznego. Następnie wszystkie osoby były poddane chirurgicznemu usunięciu zmienionego zapalnie gruczołu, w żadnym przypadku nie wystąpiły powikłania pooperacyjne.
Wnioski. Guz Küttnera jest wciąż słabo poznaną jednostką chorobową i trudną do rozpoznania na etapie
diagno-styki przedoperacyjnej. Biorąc pod uwagę duże prawdopodobieństwo złośliwości w twardych, bezbolesnych zmia-nach ślinianki podżuchwowej, zaleca się chirurgiczne wycięcie guza i ostateczne potwierdzenie charakteru zmiany
Dent. Med. Probl. 2013, 50, 4, 405–411
Guz Küttnera (chronic sclerosing sialadenitis), znany jako przewlekłe, twardniejące zapalenie śli-nianki podżuchwowej, to rzadka przyczyna po-większenia gruczołu ślinowego [1]. Po raz pierw-szy został opisany w 1896 r. przez H. Küttnera, niemieckiego lekarza, który przedstawił wiele pa-cjentów z jednostronnym, twardym powiększe-niem ślinianki podżuchwowej z wyczuwalnymi guzkami. Zmiany te w badaniu histopatologicz-nym wykazywały cechy przewlekłego, twardnie-jącego zapalenia [2]. W 1992 r. został zaklasyfiko-wany przez Światową Organizację Zdrowia jako odrębna jednostka chorobowa spośród nienowo-tworowych guzów ślinianek (tab. 1) [3, 4]. Guz Küttnera, chociaż po raz pierwszy opisany prze-szło sto lat temu, jest często mylony przez lekarzy z powodu podobieństwa do procesu nowotworo-wego. Niewielka częstość występowania choro-by oraz znikoma liczba publikacji na ten temat w polskim piśmiennictwie przyczynia się ponad-to do pominięcia tej choroby w diagnostyce przed-operacyjnej.
W 1977 r. Seiffert [5, 6] podzielił rozwój guza Küttnera na cztery stadia histopatologiczne:
1) ogniskowe, okołoprzewodowe nacieki limfo-cytarne i niewielkie poszerzenie średnicy przewodów;
2) większe okołoprzewodowe nacieki limfocytar-ne, tworzenie grudek chłonnych, proliferacja nabłonka przewodów z ogniskową meta plazją, gęsta wydzielina wewnątrz przewodów, włók-nienie i początek zaniku gronek ślinianki;
w badaniu histopatologicznym. W przypadku ważnych przeciwwskazań do operacji istnieje możliwość obserwacji narządu z okresową kontrolą za pomocą badania ultrasonograficznego, konieczne jest wtedy wykluczenie procesu nowotworowego za pomocą biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej (BAC) (Dent. Med. Probl. 2013, 50, 4, 405–411).
Słowa kluczowe: guz Küttnera, przewlekłe twardniejące zapalenie ślinianki podżuchwowej, guzy ślinianki
podżu-chwowej.
Abstract
Background. Küttner’s tumor, known as chronic sclerosing sialadenitis is a benign tumor-like lesion of the salivary
glands. In 1992 it was classified by the World Health Organisation (WHO) classification of tumor-like lesions as a distinct clinicopathologic entity. Predominantly Küttner’s tumor affects the submandibular gland and usually presents as a firm and painless swelling, difficult to distinguish from salivary malignant neoplasia. Histologically, the disease is characterized by progressive periductal sclerosis, acinar atrophy, gland infiltration by lymphocytes and elevated IgG4 expression.
Objectives. Presenting a retrospective analysis of medical records of patients with chronic sclerosing sialadenitis in
terms of clinical data and differential diagnosis. Updating knowledge about Küttner tumor is important because of the not fully understood etiology, difficulty in differential diagnosis and the lack of comprehensive position on this issue in the national literature.
Material and Methods. The study contained 12 patients Department of Maxillofacial Surgery Medical University
in Wrocław treated for chronic sclerosing sialadenitis of the salivary glands between 2009–2011.
Results. All cases of the examined group were related to the submandibular gland, including twice as many men (8
cases) than women (4 cases). The survey contained people aged 32–82 years, of which the most common group of patients (33.3%) were people of age 41 to 50 year. The tumor was more frequent on the right side. All patients had similar clinical features – unilateral, palpable hard, non-sliding swelling of the salivary glands with intact skin on the surface. In addition, 58.3% of patients were diagnosed of sialolithiasis. A variety of diagnostic tests were used, including fine needle aspiration biopsy (FNAB) in order to exclude malignant change, but the definitive diagnosis was always confirmed by histopathological examination. All patients had surgical removal of the involved gland, there were no postoperative complications.
Conclusions. Küttner tumor is still under-reported entity and preoperatively it remains unrecognised by many
surgeons. Given the high rate of malignancy in firm, painless lesions of the submandibular gland, surgical excision is often advocated and Küttner’s tumor is usually diagnosed by the histopathologist. In case of significant contrain-dications to surgery, it is possible to observe organ with periodic USG, then it is necessary to exclude the neoplasm by fine needle aspiration biosy (Dent. Med. Probl. 2013, 50, 4, 405–411).
Key words: Küttner’s tumor, chronic sclerosing sialadenitis, tumors of submandibular gland.
Tabela 1. Klasyfikacja WHO guzów nienowotworowych
ślinianek [3, 4]
Table 1. WHO classification of tumor-like lesions [3, 4]
Sialoza (sialadenosis) Onkocytoza (oncocytosis)
Martwicza sialometaplazja (necrotizing sialometaplasia) Łagodna zmiana limfoepitelialna (benign
lymphoepithe-lial lesion)
Torbiele gruczołów ślinowych (salivary gland cysts) Przewlekłe twardniejące zapalenie ślinianki podżuch-wowej (guz Küttnera) (chronic sclerosing sialadenitis of
the submandibular gland, Küttner tumor)
Przerost torbielowo-limfoidalny u pacjentów chorych na AIDS (cystic lymphoid hyperplasia in AIDS)
3) nasilony uogólniony naciek limfocytarny, oko-łoprzewodowe i wewnątrzmiąższowe tworzenie grudek chłonnych, okołoprzewodowe stward-nienie i hialinizacja, nasilona metaplazja na-błonka przewodów, zanik miąższu ślinianki; 4) zniszczenie architektury zrazikowej
gruczo-łu przez zmiany włókniste powodujące duże zniszczenia miąższu gruczołu i stwardnienie. Celem pracy była analiza dokumentacji me-dycznej pacjentów chorych na przewlekłe tward-niejące zapalenie ślinianki leczonych w Klinice Chirurgii Szczękowo-Twarzowej we Wrocławiu w latach 2009–2011.
Materiał i metody
W latach 2009–2011 w Klinice Chirurgii Szczękowo-Twarzowej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu z powodu guza Küttnera hospita-lizowano 12 pacjentów (8 mężczyzn oraz 4 kobie-ty) w wieku 32–82 lat. Średnia wieku chorych wy-nosiła 53,7 lat. Rozkład wieku chorych zestawio-no w tabeli 2. Każdy przypadek był potwierdzony histo patologicznie przez pracowników Zakła-du Patomorfologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Obserwacje pozwoliły na wyciągnię-cie wniosków dotyczących obrazu klinicznego, płci, wieku, umiejscowienia oraz diagnostyki róż-nicowej. W tabeli 3 przedstawiono najważniejsze cechy kliniczne przypadków z guzem Küttnera.
Wyniki
Na podstawie przeprowadzonej analizy stwier-dzono, że guz Küttnera dwukrotnie częściej wy-stępował u mężczyzn (8 przypadków) niż kobiet (4 przypadki). Wszystkie przypadki dotyczyły śli-nianek podżuchwowych, trzykrotnie częściej pra-wych (9 przypadków) niż lepra-wych (3 przypadki).
Wszystkie zmiany występowały jednostronnie, skóra nad powierzchnią ślinianek była niezmie-niona. Bolesność ślinianki, charakterystyczna dla wczesnych zmian, występowała jedynie u 1 chore-go. U wszystkich pacjentów w badaniu palpacyj-nym stwierdzono twardy, nieprzesuwalny obrzęk gruczołu (ryc. 1). W 7 przypadkach zaobserwowa-no kamicę ślinianki podżuchwowej. Powiększenie okolicznych węzłów chłonnych pojawiło się w 3 przypadkach. Okres od wystąpienia pierwszych objawów powiększenia gruczołu do chwili zgłosze-nia się do kliniki wynosił od 1 miesiąca do 15 lat (średnia 2,25 lat). Choroba pojawiła się tylko u do-rosłych, w przeważającej liczbie w wieku 41–50 lat. Podstawowe badania diagnostyczne, jakie wyko-rzystano w różnicowaniu charakteru zmiany to: badanie ultrasonograficzne, tomografia kompute-rowa oraz w jednym przypadku biopsja
aspiracyj-Ryc. 1. Przewlekłe włókniejące zapalenie ślinianki
podżuchwowej lewej
Fig. 1. Chronic sclerosing sialadenitis of left
subman-dibular gland
Ryc. 2. Guz Küttnera ślinianki podżuchwowej:
włók-nienie okołoprzewodowe z zanikiem gruczołowej czę-ści ślinianki, naciek limfocytarny z tworzeniem grudek chłonnych. Barwienie H & E, powiększenie 100 ×
Fig. 2. Küttner tumour of submandibular gland:
periductal sclerosis with acinar atrophy, lymphocytic infiltration with follicles occuring. H & E Stain, magni-fication 100 ×
Tabela 2. Wiek pacjentów Table 2. Patients age
Wiek pacjentów (lata)
Patients age (years) Liczba przypadków (Number of cases)
n % < 40 2 16,7 41–50 4 33,3 51–60 2 16,7 61–70 1 8,3 71–80 1 8,3 > 80 2 16,7 Razem (Total) 12 100
na cienkoigłowa. U wszystkich chorych zastosowa-no leczenie chirurgiczne w znieczuleniu ogólnym polegające na usunięciu za pomocą cięcia zewną-trzustnego podżuchwowego zmienionej zapalnie ślinianki. W przebiegu pooperacyjnym u żadnego z pacjentów nie wystąpiły powikłania. Przewlekłe, twardniejące zapalenie ślinianki podżuchwowej było rozpoznawane dopiero na podstawie badania histopatologicznego usuniętego gruczołu.
W obrazie histologicznym można zaobserwo-wać okołoprzewodowe włóknienie, obfity naciek
limfocytarny z tworzeniem grudek chłonnych oraz zanik gruczołowej części ślinianki (ryc. 2) [1, 7, 8].
Omówienie
Guz Küttnera jest wciąż słabo poznaną jed-nostką chorobową i trudną do rozpoznania na etapie diagnostyki przedoperacyjnej. Do dzisiaj nie wyjaśniono jego etiologii. Zgodnie z najnow-szymi badaniami jako najbardziej prawdopodob-Tabela 3. Główne cechy kliniczne pacjentów z guzem Küttnera
Table 3. Main clinical data of patients with Küttner tumor
Numer przy-padku (Number of case) Wiek (Age)/ Płeć (Gen-der) Lokalizacja
(Location) Rozmiar zmiany (Size of tumour lesion) Leczenie (Treat-ment) Limfadeno-patie (Lymphade-nopathy)
Okres od pojawienia się pierwszych objawów do momentu hospitalizacji (Time between first data and hospitalization) Kamica ślinianek (Sialoli-thiasis) 1 34/M ślinianka podżuchwowa prawa < 1,0 operacyjne usunięcie – 1 miesiąc + 2 51/M ślinianka podżuchwowa prawa 2,0 operacyjne usunięcie + 5 miesięcy – 3 32/M ślinianka podżuchwowa prawa 4,0 operacyjne usunięcie – 7 lat + 4 71/K ślinianka podżuchwowa lewa < 1,0 operacyjne usunięcie – 5 miesięcy – 5 62/M ślinianka podżuchwowa lewa 3,4 operacyjne usunięcie + 7 miesięcy – 6 62/K ślinianka podżuchwowa prawa 1,9 biopsja, a po 2 mie-siącach operacyjne usunięcie – 5 miesięcy – 7 42/M ślinianka podżuchwowa prawa 3,0 operacyjne usunięcie – 1,5 roku + 8 82/K ślinianka podżuchwowa lewa 2,0 operacyjne usunięcie + 6 miesięcy – 9 49/K ślinianka podżuchwowa prawa 6,6 operacyjne usunięcie – 15 lat + 10 46/M ślinianka podżuchwowa prawa 2,5 operacyjne usunięcie – 6 miesięcy + 11 53/M ślinianka podżuchwowa prawa 1,5 operacyjne usunięcie – 1 rok + 12 41/M ślinianka podżuchwowa prawa < 1,0 operacyjne usunięcie – 6 miesięcy +
ną przyczynę guza Küttnera wskazuje się proce-sy immunologiczne [7–9]. Kittagawa et al. [10] wykazali, że patogeneza przewlekłego twardnieją-cego zapalenia ślinianek jest związana ze zwięk-szonym stężeniem immunoglobuliny IgG4. Tie-mann et al. [5] odkryli natomiast bliski związek między naciekiem zapalnym limfocytów T a ko-mórkami zrazików oraz przewodów, wraz z czę-stą obecnością monoklonalnych i oligoklonalnych subpopulacji limfocytów T cytotoksycznych. Ist-nieje podejrzenie, że guz może być wynikiem pro-cesu immunologicznego wywołanego przez anty-gen wewnątrzprzewodowy [5, 6]. Wśród pozosta-łych przyczyn wymienia się również zaburzenia wydzielania oraz kamicę ślinianki zaobserwowa-ną w badaniu u 7 leczonych pacjentów, co pokry-wa się z doniesieniami Williamsa et al. [11] oraz Ochoa et al. [12], którzy podają, że odsetek ten może wynosić 50–80% chorych. Nie jest w peł-ni potwierdzone, czy kamica towarzysząca guzo-wi Küttnera jest jego przyczyną, czy też rezultatem rozwijającego się zapalenia.
W badanym materiale wszystkie przypad-ki guza występowały jednostronnie, choć w pi-śmiennictwie zostały odnotowane również przy-padki obustronnego zajęcia ślinianek [7, 10, 13]. Choroba wystąpiła w największej liczbie przypad-ków w wieku 41–50 lat, co znajduje potwierdze-nie w piśmiennictwie [14]. Guz Küttnera był roz-poznawany dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet, podczas gdy proporcje te według Thomp-sona et al. [14] wykazują mniejszą przewagę męż-czyzn i wynoszą 1,1:1.
Mimo że guz Küttnera jest chorobą ślinianki podżuchwowej, Williams et al. [11], Blanco et al. [13] oraz DeVicente et al. [15] opisali przypadki guza w śliniance przyusznej, a inni autorzy w małych gruczołach ślinowych jamy ustnej [1, 16].
Pacjenci zgłaszają się z obrzękiem w okolicy ślinianki podżuchwowej po jednej lub obu stro-nach. Czasami bywa to związane z wcześniejszym zakażeniem górnych dróg oddechowych [6]. Po-czątkowo obrzęk może zmniejszać się po jedzeniu, w miarę rozwoju zapalenia utrzymuje się jednak ciągłe powiększenie gruczołu [6]. Podczas badania klinicznego obserwuje się twardy, przesuwający się guz ślinianki budzący podejrzenie procesu no-wotworowego. Możliwe jest powiększenie okolicz-nych węzłów chłonokolicz-nych – w analizowanym mate-riale limfadenopatia pojawiła się w 3 przypadkach. Dodatkowym objawem zgłaszanym czasami przez pacjentów w początkowym etapie zapalenia są po-nadto dolegliwości bólowe, które w miarę rozwo-ju guza ustępują.
Na początku zapalenia może wystąpić zaczer-wienienie ujścia gruczołu lub śluzoworopna wy-dzielina wydobywająca się z ujścia [6].
Guz Küttnera powinien być różnicowany z chorobą Mikulicza, sarkoidozą, zespołem Sjögre-na, chorobą Kimura, chłoniakiem HodgkiSjögre-na, po-zawęzłowym chłoniakiem strefy brzeżnej systemu MALT, zapalnym guzem rzekomym oraz nowo-tworami o małym stopniu złośliwości [8, 9, 14].
Zostały opisane przypadki chłoniaka złośli-wego z limfocytów B umiejscowionego w gruczo-łach ślinowych powstałe w przebiegu guza Kütt-nera [1, 6, 12].
Metodą z wyboru w przypadku guza Kütt-nera jest leczenie chirurgiczne polegające na usu-nięciu zajętej ślinianki. Badanie ultrasonograficz-ne oraz biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) ze względu na trudność w odróżnieniu guza Küttne-ra od zmiany nowotworowej i bezpieczeństwo dla pacjenta są często używanymi metodami w pier-wotnej diagnostyce oceny charakteru powiększo-nej ślinianki.
W największych do tej pory badaniach na temat obrazu ultrasonograficznego guza Küttnera. Ahuja et al. [17] w większości badanych przypadków za-obserwowali niejednorodną, osłabioną echogenicz-ność zajętego miąższu z hiperechogenicznymi pa-smami zwłóknień przypominającymi marskość wątroby. Stwierdzono także zwiększony przepływ miąższowy krwi przez zajęte gruczoły ślinowe bez przemieszczenia naczyń krwionoś nych [17, 18].
Kolejnym etapem diagnostyki wykluczającej proces nowotworowy powinna być biopsja aspira-cyjna cienkoigłowa. Obraz biopsji charakteryzu-je się: (1) względnie niską komórkowością, praw-dopodobnie spowodowaną zwłóknieniem, przez co trudno jest zaaspirować elementy komórko-we, (2) rozproszonymi strukturami przewodo-wymi ze znikomą liczbą lub całkowitym brakiem zrazików, (3) przewodami ściśle otoczonymi kola-genowymi osłonkami lub komórkami limfatycz-nymi, (4) niewielkimi, wydzielonymi fragmenta-mi włóknistego zrębu oraz (5) ufragmenta-miarkowaną do licznej obecnością komórek limfatycznych, któ-re nie wykazują wyraźnej atypii [19]. Jeśli w wy-niku przeprowadzonej biopsji w aspiracie znajdu-ją się rozproszone przewody otoczone kolagenem, przeniknięte komórkami limfoidalnymi, choć ob-raz nie jest całkowicie specyficzny, pacjent może podlegać obserwacji i uniknąć operacji. W przy-padku nietypowego obrazu klinicznego – powięk-szający się guz ślinianki lub powiększenie okolicz-nych węzłów chłonokolicz-nych – jest natomiast koniecz-na interwencja chirurgiczkoniecz-na w celu wykluczenia chłoniaka [19]. Opierając się na ostatnich bada-niach immunologicznych, w celu różnicowania guza Küttnera od procesu nowotworowego Ka-misawa et al. [9] zaproponowali mierzenie stęże-nia IgG4. Postępowanie zachowawcze może zo-stać wprowadzone jedynie, gdy obrzęk gruczołu
jest niebolesny, komfort pacjenta jest zadowalają-cy oraz przede wszystkim, gdy istnieją odpowied-nie dowody na potwierdzeodpowied-nie odpowied-niezłośliwości takiej zmiany (wynik badania ultrasonograficznego oraz biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej potwierdzające proces zapalny) [7, 8]. W takich przypadkach pa-cjenci powinni podlegać okresowej obserwacji za pomocą badań ultrasonograficznych.
Skuteczna w zmniejszaniu obrzęku ślinianek okazała się ponadto steroidoterapia. Podawanie steroidów przeważnie jest jednak zarezerwowa-ne dla pacjentów mających pozaśliniankową po-stać przewlekłego twardniejącego zapalenia oraz w przypadku braku zgody chorego na zabieg chi-rurgiczny lub poważnych przeciwwskazań [1, 7, 8]. Warto pamiętać jednak, że steroidoterapia niesie ze sobą ryzyko licznych niepożądanych skutków.
Całkowity zanik obrzęku w przypadku leczenia farmakologicznego zostaje osiągnięty dopiero po kilku tygodniach [7]. W opinii chirurgów ekstyr-pacja śliniaki jest lepszym rozwiązaniem ze wzglę-du na minimalne ryzyko powikłań pooperacyj-nych oraz szybkie zmniejszenie masy guza.
Reasumując, rokowanie w przypadku rozpo-znania guza Küttnera jest dobre. Obraz kliniczny do złudzenia przypomina nowotwór złośliwy. Dia-gnostyka przedoperacyjna nie pozwala na całko-wite wykluczenie procesu nowotworowego, a osta-teczne rozpoznanie ustala się dopiero na podstawie wyniku badania histopatologicznego preparatu pooperacyjnego, dlatego leczeniem z wyboru po-winno być usunięcie chirurgiczne zmienionej za-palnie ślinianki. Leczenie zachowawcze jest zare-zerwowane jedynie dla wybranych przypadków.
Piśmiennictwo
[1] Markowski J., Gierek T., Witkowska M., Paluch J., Świderek M., Zielińska-Pająk E., Pająk J., Klimczak- -Gołąb L., Smółka K.: Küttner’s tumor (chronic sclerosing sialadenitis) – a rare cause of submandibular gland en-largement. Otolaryngol. Pol. 2011, 65, 289–292 [in Polish].
[2] Küttner H.: Uber entzundiche Tumoren der Submanxillar-speicheldruse. Bruns. Bietr. Kli. Chir. 1896, 15, 815–834. [3] Seifert G.: Tumor-like lesions of the salivary glands. The new WHO classification. Path. Res. Pract. 1992, 188,
836–846.
[4] Seifert G., Sobin L.H.: The World Health Organization’s histological classification of salivary gland tumors. Can-cer 1992, 70, 379–385.
[5] Tiemann M., Teymoortash A., Schrader C.: Chronic sclerosing sialadenitis of the submandibular gland is ma-inly due to a T lymphocyte immune reaction. Mod. Pathol. 2002, 15, 845–852.
[6] Osmólski A., Osmólski R., Jakubowski W., Białek E.: Küttner tumour – review of the literature and report of 3 cases. Otolaryngol. Pol. 2004, 58, 1199–1202 [in Polish].
[7] Chow T.L., Chan T.T., Choi C.Y., Lam S.H.: Küttner’s tumour (chronic sclerosing sialadenitis) of the submandi-bular gland: a clinical perpective. Hongkong Med. J. 2008, 14, 46–49.
[8] Kiverniti E., Singh A., Clarke P.: Küttner’s tumour: an usual cause of salivary gland enlargement. Hippokratia 2008, 12, 56–58.
[9] Kamisawa T., Nakajima H., Egawa N., Funata N., Tsuruta K., Okamoto A.: IgG4-releated sclerosing dise-ases incorporating sclerosing pancreatitis, cholangitis, sialadenitis and retroperitoneal fibrosis with lymphadeno-pathy. Pancreatol. 2006, 6, 132–137.
[10] Kittagawa S., Zen Y., Harada K., Sasaki M., Sato Y., Minato H., Watanabe K., Kurumaya H., Katay-anagi K., Masuda S., Niwa H., Tsuneyama K., Saito K., Haratake J., Takagawa K., Nakanuma Y.: Abun-dant IgG4-positive plasma cell information characterize chronic sclerosing sialadenitis (Küttner’s tumor).Am. J. Surg. Pathol. 2005, 29, 783–791.
[11] Williams H.K., Connor R., Edmondson H.: Chronic sclerosing sialadenitis of the submandibular and parotid glands: a report of a case an review of the literature. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Oral Radiol. Endod. 2000, 89, 720–723.
[12] Ochoa E.R., Harris N.L., Pilch B.Z.: Marginal zone B-cell lymphoma of the ssalivary gland arising in chronic sclerosing sialadenitis (Küttner tumor). Am. J. Surg. Pathol. 2001, 25, 1546–1550.
[13] Blanco M., Mesko T., Cura M., Cabello-Inchausti B.: Chronic sclerosing sialadenitis (Küttner’s tumor): unusu-al presentation with bilaterunusu-al involvement of major and minor sunusu-alivary glands. Ann. Diagn. Pathol. 2003, 7, 25–30. [14] Thompson L., Wenig B.: Salivary glands. [In:] Diagnostic pathology: head and neck. Amirsys 2011, 8–10. [15] Devicente J.C., Lopez-Arranz E., Garcia J., Lopez-Arranz J.S.: Chronic sclerosing sialadenitis of the parotid
gland. Oral Surg. Oral. Med. Pathol. Oral Radiol. Endod. 2003, 96, 77–80.
[16] Beriat G., Akmansu S., Kocaturk S., Ataoglu O.: Chronic sclerosing sialadenitis (Küttner’s tumour) of the pa-rotid gland. Malaysian J. Med. Sci. 2010, 17, 57–61.
[17] Ahuja A.T., Richard P., Wong., King A., Yue H., Ching A.: Küttner tumour (chronic sclerosing sialadenitis) of the submandibular gland: sonographic appearances. Ultrasound Med. Biol. 2003, 29, 913–919.
[18] Alyas F., Lewis K., Williams M., Moody A.B., Wong K.T., Ahuja A.T., Howlett D.C.: Diseases of the sub-mandibular gland as demonstrated using high resolution ultrasound. Br. J. Radiol. 2005, 78, 362–369.
[19] Cheuk W., Chan J.K.C.: Küttner tumor of the submandibular gland: Fine-needle aspiration cytologic findings of seven cases. Am. J. Clin. Pathol. 2002, 117, 103–108.
Adres do korespondencji:
Piotr Cierpikowski ul. Baczyńskiego 26/8 58-400 Kamienna Góra e-mail: cierpikowski@gmail.com tel.: +48 663 381 247Praca wpłynęła do Redakcji: 2013 r. Po recenzji: 2013 r.
Zaakceptowano do druku: 2013 r. Received: 2013
Revised: 2013 Accepted: 2013
