Badanie przestrzenno-czasowego zróżnicowania redystrybucji dochodu narodowego brutto Unii Europejskiej w latach 2004-2008

FOLIA OECONOMICA 253, 2011

[183]

Artur Lipieta, Barbara Pawe ek

BADANIE PRZESTRZENNO-CZASOWEGO ZRÓ NICOWANIA REDYSTRYBUCJI DOCHODU NARODOWEGO BRUTTO UNII

EUROPEJSKIEJ W LATACH 2004–2008

Streszczenie: Jednym z g ównych !róde zasilaj"cych bud#et Unii Europejskiej (UE)

s" $rodki przekazywane przez pa%stwa cz onkowskie, których wielko$& jest uzale#niona od Do-chodu Narodowego Brutto (DNB) ka#dego z pa%stw. 'rodki z bud#etu UE przeznaczane s" na realizacj( wspólnej polityki maj"cej na celu polepszenie #ycia jej obywateli poprzez wyrów-nanie ró#nic gospodarczych, spo ecznych i terytorialnych mi(dzy regionami Unii.

Celem g ównym prezentowanych bada% jest przeprowadzenie analizy statystycznej prze-strzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji DNB Unii Europejskiej w latach 2004–2008. Celem cz"stkowym jest zaproponowanie metodologii bada% nad zró#nicowaniem redystrybucji DNB UE w oparciu o metody statystycznej analizy danych.

Redystrybucja DNB UE by a badana w oparciu o relacj( mi(dzy udzia em danego pa%stwa cz onkowskiego w wydatkach na wyró#niony obszar wspólnej polityki UE a udzia em tego pa%-stwa w tworzeniu unijnego DNB. Okres badawczy stanowi y lata cz onkopa%-stwa Polski w UE. Me-todologi( bada% przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji DNB UE oparto na meto-dach statystycznej analizy danych takich, jak: wspó czynnik potencja u przestrzennego, model dla danych panelowych oraz analiz( korespondencji.

1. WPROWADZENIE1

Zasoby w asne Unii Europejskiej tworz" $rodki finansowe przekazywane przez pa%-stwa cz onkowskie do unijnego bud#etu. Pochodz" one z trzech podstawowych !róde : z ce pobieranych od towarów importowanych z pa%stw, które nie s" cz onkami Unii Europejskiej (tzw. tradycyjne zasoby w asne Unii), z podatku od warto$ci dodanej VAT (okre$lony procent dochodów) oraz ze $rodków uzale#nionych od dochodu narodowego ka#dego z pa%stw cz onkowskich (0,73% Dochodu Narodowego Brutto – DNB). W 2008 roku wymienione !ród a zapewni y odpowiednio 16%, 16% i 67% zasilenia bud#etu UE. Pozosta e !ród a stanowi" oko o 1% jej bud#etu. S" to m.in.: podatki od wynagrodze% pracowników instytucji UE, sk adki wp acane przez niektóre pa%stwa spoza UE uczestnicz"ce w niektórych programach unijnych, kary finansowe nak adane na przedsi(biorstwa dzia aj"ce na terenie Unii za amanie unijnych przepisów. Uzale#-nienie wysoko$ci sk adki od poziomu rozwoju gospodarczego pa%stw cz onkowskich Unii oznacza, #e pa%stwa bogatsze wp acaj" do bud#etu znacznie wi(cej ni# pa%stwa biedniejsze, uwzgl(dniaj"c za$ wydatki, #e istniej" tzw. p atnicy netto (wp acaj"cy

* _{Dr, Katedra Statystyki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.} ** _{Dr hab., Katedra Statystyki, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.}

1 _{Wprowadzenie w tematyk( bada% przygotowano na podstawie informacji umieszczonych na stronach} http://www.funduszestrukturalne.gov.pl.

cej do bud#etu Unii ni# z niego otrzymuj") oraz beneficjenci $rodków unijnych (otrzy-muj"cy znacznie wi(cej ni# wp acili). Do tej drugiej grupy pa%stw cz onkowskich Unii Europejskiej nale#y Polska.

'rodki z bud#etu UE przeznaczane s" na realizacj( wspólnej polityki maj"cej na ce-lu polepszenie #ycia jej obywateli. Najwi(cej $rodków przeznaczonych jest na realizacj( podniesienia konkurencyjno$ci Unii, realizacj( polityki spójno$ci, rozwój rolnictwa, rybactwa i rybo ówstwa, rozwój obszarów wiejskich i ochron( $rodowiska. Kolejne $rodki przeznaczone s" na finansowanie UE na arenie mi(dzynarodowej (w tym na rzecz stabilno$ci, demokracji i praw cz owieka, pomoc humanitarn", wspó prac( na rzecz rozwoju, wspóln" polityk( zagraniczn" i bezpiecze%stwo oraz rozszerzenie Unii), admi-nistracj( (koszty zatrudnienia personelu i utrzymania budynków wszystkich instytucji Unii) oraz na wydatki zwi"zane z obywatelstwem (kultura, media, zdrowie publiczne, ochrona konsumentów), wolno$ci", bezpiecze%stwem i sprawiedliwo$ci" (w tym ochro-n( swobód, walk( z terroryzmem i nielegaln" imigracj").

Jak ju# wspomniano cz($& $rodków przeznaczona jest na pomoc przedakcesyjn". Przed przyst"pieniem do UE Polska mog a korzysta& z funduszy programów przedakce-syjnych prowadz"cych do zmniejszenia dysproporcji warunków ekonomicznych i ecznych pa%stw Unii i kandyduj"cych do niej. By y to przede wszystkim programy: PHARE (program pomocy w przebudowie gospodarczej pa%stw Europy 'rodkowej i Wschodniej, pocz"tkowo wspieraj"cy przemiany gospodarcze i spo eczne jedynie w Polsce i na W(grzech, mia na celu zmniejszenie opó!nie% i zró#nicowa% pomi(dzy regionami poprzez promowanie aktywno$ci sektora produkcyjnego, rozwój zasobów ludzkich oraz infrastruktury), ISPA (Instrument Przedakcesyjnej Polityki Strukturalnej wspieraj"cy 10 krajów Europy 'rodkowo-Wschodniej przygotowuj"cych si( do akcesji do UE przeznaczony dla du#ych projektów inwestycyjnych w zakresie $rodowiska natu-ralnego oraz dostosowania sieci komunikacyjnych i transportowych do standardów eu-ropejskich) i SAPARD (Specjalny Program Akcesyjny na Rzecz Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, uruchomiony ze wzgl(du na du#e braki w rozwoju gospodarczym na obszarach wiejskich na terenie wszystkich pa%stw kandyduj"cych, finansuj"cy inwe-stycje w rolnictwie i przemy$le spo#ywczym).

Bud#et Unii to plan finansowy, w którym ustalane (zak adane) s" wydatki i docho-dy. Bud#et roczny funkcjonuje w ramach bud#etu (planu) wieloletniego. Obecny plan obejmuje lata 2007–2013. Ustalono w nim maksymalne limity wydatków poszczegól-nych pozycji bud#etu uwzgl(dniaj"cych priorytety Unii. S" one zwi"zane z przyj(tymi zasadami polityki regionalnej, polityki spójno$ci oraz polityki strukturalnej. Maj" za cel wyrównanie ró#nic gospodarczych mi(dzy regionami Unii, a w efekcie mi(dzy ich mieszka%cami. 'rodki finansowe przeznaczane s" na pomoc obszarom opó!nionym gospodarczo (w zale#no$ci od poziomu PKB regionu).

Polityka regionalna jest ukierunkowana na regulacj( mi(dzyregionalnych proporcji rozwoju – zwi(kszenie spójno$ci ekonomicznej i spo ecznej w Unii Europejskiej. Obej-muje pomoc finansow" dla regionów. Do przyj(tych podstawowych zasad nale#": zasa-da partnerstwa (zak azasa-daj"ca wspó prac( mi(dzy Komisj" Europejsk" i odpowiednimi w adzami publicznymi na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, a tak#e wspó -pracy z partnerami gospodarczymi i spo ecznymi), zasada dodatkowo$ci (fundusze Unii powinny uzupe nia&, a nie zast(powa& $rodki finansowe pa%stw cz onkowskich), zasada subsydiarno$ci (dzia ania powinny by& podejmowane na mo#liwie najni#szym szczeblu

w obr(bie regionu lub pa%stwa cz onkowskiego), zasada koncentracji (koncentracja $rodków na priorytetowych dla spójno$ci spo eczno-gospodarczej Unii wybranych ce-lach), zasada programowania (kontrola i monitorowanie wykorzystania $rodków), zasada koordynacji (koordynacja dzia a% poszczególnych funduszy).

Polityka spójno$ci ma s u#y& wzmacnianiu spójno$ci gospodarczej, spo ecznej i terytorialnej (przestrzennej) w Unii Europejskiej poprzez zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju ró#nych regionów oraz zacofania regionów najmniej uprzywilejo-wanych, w tym stref wiejskich. Ka#da z tych spójno$ci jest analizowana w uk adzie pa%stw oraz regionów NUTS 2 i NUTS 3. Spójno$& gospodarcza jest mierzona za pomo-c" PKB na mieszka%ca uwzgl(dniaj"c parytet si y nabywczej. Spójno$& spo eczna za$ jest mierzona za pomoc" wska!nika stopy bezrobocia i coraz cz($ciej uwzgl(dniaj"c miernik okre$laj"cy jaka cz($& ludno$ci w wieku produkcyjnym znajduje zatrudnienie. Spójno$& terytorialna jest mierzona czasem przejazdu do danego obszaru komunikacj" lotnicz", drogow" i kolejow". Wzrost spójno$ci gospodarczej polega na zmniejszeniu zró#nicowa% w poziomie rozwoju gospodarczego mi(dzy regionami bogatymi a bied-nymi, wzrost spójno$ci spo ecznej – na zmniejszeniu zró#nicowa% w wykorzystaniu kapita u ludzkiego pomi(dzy poszczególnymi obszarami, za$ wzrost spójno$ci teryto-rialnej – na eliminowaniu barier dost(pno$ci do regionów peryferyjnych poprzez ich lepsze powi"zanie z obszarami centralnymi Wspólnoty.

Polityka regionalna i spójno$ci UE polega na realizacji trzech najwa#niejszych ce-lów: konwergencji (spójno$ci), podniesienia konkurencyjno$ci regionów i zatrudnienia oraz europejskiej wspó pracy terytorialnej.

2. METODOLOGIA

Celem g ównym prezentowanych bada% jest przeprowadzenie analizy statystycznej przestrzenno-czasowego zró#nicowania redystrybucji Dochodu Narodowego Brutto Unii Europejskiej w latach 2004–2008.

Celem cz"stkowym jest zaproponowanie metodologii bada% nad zró#nicowaniem redystrybucji DNB UE w oparciu o metody statystycznej analizy danych.

Redystrybucja DNB Unii Europejskiej by a badana w oparciu o relacj( mi(dzy udzia em danego pa%stwa cz onkowskiego w wydatkach na wyró#niony obszar wspólnej polityki Unii Europejskiej a udzia em tego pa%stwa w tworzeniu unijnego DNB. Okres badawczy stanowi y lata cz onkostwa Polski w UE. Z uwagi na to, #e od 2007 r. owano nowe obszary polityki Unii Europejskiej, niektóre rozwa#ania prowadzono osobno dla lat 2004–2006 oraz 2007–20082.

Badanie by o prowadzone tak#e dla grup pa%stw (por. tab. 1), gdzie kryterium po-dzia u by rok wst"pienia do Unii Europejskiej.

Do realizacji przyj(tego celu wykorzystano wspó czynnik potencja u przestrzenne-go, model dla danych panelowych oraz analiz( korespondencji.

Tab. 1. Pa!stwa cz"onkowskie Unii Europejskiej w podziale na grupy ze wzgl#du na rok wst$pienia do UE

Grupa Rok wst$pieniado UE Pa!stwa

1

G Za o#yciele Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, W ochy

2

G 1973 Dania, Irlandia, Zjednoczone Królestwo

3

G 1981 Grecja

4

G 1986 Hiszpania, Portugalia

5

G 1995 Austria, Finlandia, Szwecja

6

G 2004 Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, )otwa, Malta, Polska, S owacja, S owenia, W(gry

7

G 2007 Bu garia, Rumunia

!ród o: opracowanie w asne.

Dla wyró#nionych obszarów polityki Unii Europejskiej (reprezentowanych przez zmienne Z ) w kolejnych latach 2004–2008 obliczono najpierw wska!niki struktury jt

przestrzennej postaci3: 27 1 ijt ijt ijt i z u z

!

"

#

gdzie: z jest warto$ci" zmiennej ijt Z dla pa%stwa jt Oi w roku t.

Wska!niki te informuj" o udziale poszczególnych pa%stw w agregacie, który tworzy suma wydatków przypisanych badanym krajom Oi (i=1, …, 27) w roku t (normalizacja z

wykorzystaniem przekszta cenia ilorazowego po obiektach). W wyniku tak przeprowa-dzonej normalizacji ma miejsce uwolnienie si( od jednostek pomiaru i uzyskanie warto-$ci o ujednoliconym zakresie zmiennowarto-$ci, tzn. przedzia zmiennowarto-$ci jest postaci <0, 1>, a rozst(p jest równy jeden.

W kolejnym kroku, na podstawie warto$ci wska!ników struktury przestrzennej obli-czono wspó czynniki potencja u4 przestrzennego zgodnie z nast(puj"cym wzorem5:

27 1 27 1 : ijt ijt ijt i ijt iqt iqt iqt i z u z U u z _z

!

!

!

3 _{Por. B. Pawe ek, [2008], Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych z o"onych}

zja-wisk ekonomicznych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Seria Specjalna:

Monogra-fie Nr 187, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków, s. 62. 4 _{Inaczej: wspó czynniki lokalizacji lub skojarzenia.}

gdzie: ziqt jest warto$ci" zmiennej DNBt (reprezentuj"cej Dochód Narodowy Brutto) dla

pa%stwa Oi (i = 1, …, 27) w roku t (t = 1, …, 5).

Wspó czynniki potencja u przestrzennego charakteryzuj" relacje mi(dzy udzia ami pa%stwa Oi w sumach warto$ci zmiennych Zjt oraz DNBt. Je#eli udzia w sumie warto$ci

zmiennej Zjt jest wi(kszy ni# udzia w sumie warto$ci zmiennej DNBt, to wspó czynnik

ten jest wi(kszy od 1. Mo#na wówczas mówi& o tzw. potencjale nadwy#kowym pa%stwa Oi w okresie t pod wzgl(dem obszaru polityki UE opisanego zmienn" Zjt w stosunku do

sytuacji gospodarczej tego pa%stwa ocenianej na podstawie zmiennej DNBt. Tak

rozu-miane potencja y s" ilorazowym przekszta ceniem normalizacyjnym, gdy# przekszta co-ne warto$ci s" niemianowaco-ne i warto$& 1 oznacza potencja przeci(tny. Warto$& mniej-sz" od 1 interpretuje si(, jako potencja z niedoborem.

Przyj(to nast(puj"ce oznaczenia dla zmiennych, reprezentuj"cych poszczególne ob-szary polityki UE w latach 2004–2006, które przyjmuj" warto$ci równe wspó czynni-kom potencja u przestrzennego: Y1 – rolnictwo, Y2 – dzia ania strukturalne, Y3 – polityki

wewn(trzne, Y4 – dzia anie zewn(trzne, Y5 – administracja, Y6 – pomoc przedakcesyjna,

Y7 – wyrównania, Y1 – ogó em6.

Z kolei dla lat 2007–2008 przyj(to nast(puj"ce oznaczenia: X1 – zrównowa#ony

wzrost, X2 – zasoby naturalne, X3 – obywatelstwo, wolno$&, bezpiecze%stwo i

sprawie-dliwo$&, X4 – UE, jako partner na arenie mi(dzynarodowej, X5 – administracja, X6 –

wyrównania na rzecz nowych pa%stw cz onkowskich UE, X7 – ogó em7.

3. DANE

Dane statystyczne pochodzi y z opracowania [UE budget , ..., 2009]. Na ich podsta-wie obliczono warto$ci wspó czynników potencja u przestrzennego dla pa%stw cz on-kowskich Unii Europejskiej w zakresie analizowanych obszarów polityki Unii Europej-skiej w badanych latach. Wyniki oblicze% wykorzystano m.in. do analizy potencja u przestrzennego pa%stw cz onkowskich Unii Europejskiej w latach 2004–2008.

Przez analogi( do podzia u pa%stw cz onkowskich, ze wzgl(du na relacj( mi(dzy wp atami do i wyp atami z bud#etu Unii Europejskiej, na p atników netto oraz benefi-cjentów $rodków unijnych wprowadzono podzia ze wzgl(du na relacj( mi(dzy udzia a-mi w wydatkach z bud#etu UE i w tworzeniu Dochodu Narodowego Brutto Unii Euro-pejskiej. Wyró#niono nast(puj"ce kategorie pa%stw:

$ wspomagaj"ce, gdy potencja przestrzenny danego pa%stwa jest z niedoborem, $ wspomagane, gdy potencja przestrzenny danego pa%stwa jest nadwy#kowy, $ neutralne, gdy potencja przestrzenny danego pa%stwa jest przeci(tny.

Na podstawie warto$ci wspó czynników potencja u przestrzennego wskazano pa%-stwa wspomagaj"ce realizacj( wspólnej polityki Unii Europejskiej w danym zakresie w ca ym przedziale czasu, pa%stwa wspomagane oraz pa%stwa, których status zmienia si( w badanych latach. Szczegó owe wnioski z analizy warto$ci wspó czynników poten-cja u przestrzennego zamieszczono w tablicach 2 i 3.

6 _{W prezentowanej analizie statystycznej kategoria ogó em obejmuje – zgodnie z zapisem w pracy} [UE budget 2008, ..., 2009] – obszar polityki UE pod nazw" administracja. W nast(pnych badaniach planowa- ne jest rozwa#enie $rodków przekazywanych na realizacj( wspólnej polityki UE z pomini(ciem wydatków na administracj(.

Tab. 2. Podzia" pa!stw na podstawie warto%ci wspó"czynników potencja"u przestrzennego w latach 2004–2006

Obszary polityki UE w latach 2004–2006

Grupa Kraj Symbol

1 Y Y₂ Y₃ Y₄ Y₅ Y₆ Y₇ Y₈ Belgia BE – – + – + – – + Francja FR + – – – – – – – Holandia NL – – + – – – – – Luksemburg LU – – + – + – – + Niemcy DE – – – – – – – – 1 G W ochy IT – + – – – – – – Dania DK + – + – – – – – Irlandia IE + + + – – – – + 2 G Zjednoczone Królestwo UK – – – – – – – – 3 G Grecja EL + + + – – – – + Hiszpania ES + + – – – – – + 4 G Portugalia PT + + + – – – – + Austria AT + – + – – – – – Finlandia FI + – + – – – – % 5 G Szwecja SE – – + – – – – – Cypr CY – – + + % % + + Czechy CZ % % – – – + + + Estonia EE % + + – + + + + Litwa LT % + + – – + + + )otwa LV % + + – + + + + Malta MT – % + + + % + + Polska PL % + + – – + + + S owacja SK % + + – – + + + S owenia SI % % + – – + + + 6 G W(gry HU % % + – – + + +

Uwaga: symbolem „–” oznaczono pa#stwa wspomagaj$ce realizacj% wspólnej polityki Unii Europejskiej w danym zakresie w ca ym przedziale czasu, natomiast symbolem „+” – pa#stwa wspomagane, za& symbolem „%” – pa#stwa, których status zmienia si% w badanych latach.

!ród o: obliczenia w asne.

W latach 2004–2006 w zakresie wszystkich wyró#nionych obszarów polityki UE pa%stwami utrzymuj"cymi pozycj( pa%stwa wspomagaj"cego realizacj( wspólnej polity-ki Unii Europejspolity-kiej by y Niemcy i Zjednoczone Królestwo, natomiast w przypadku lat 2007 i 2008 – Holandia i W ochy.

Pomijaj"c $rodki przekazywane na rolnictwo (Y1) w 2004 r., dzia anie zewn(trzne

(Y4) oraz administracj( (Y5) w latach 2004–2006 pa%stwami wspomaganymi by y:

Esto-nia, Litwa, )otwa, Polska i S owacja.

W latach 2007–2008, przy pomini(ciu $rodków przekazywanych na administracj( (X5) oraz wyrównania na rzecz nowych pa%stw cz onkowskich UE (X6), pa%stwami

Tab. 3. Podzia" pa!stw na podstawie warto%ci wspó"czynników potencja"u przestrzennego w latach 2007–2008

Obszary polityki UE w latach 2007–2008

Grupa Kraj Symbol

1 X X₂ X₃ X₄ X₅ X₆ X₇ Belgia BE % – + – + – + Francja FR – + – – – – – Holandia NL – – – – – – – Luksemburg LU % – + – + – + Niemcy DE – – % – – – – 1 G W ochy IT – – – – – – – Dania DK – + – – – – – Irlandia IE – + – – – – + 2 G Zjednoczone Królestwo UK – – % – – – – 3 G Grecja EL + + + – – – + Hiszpania ES + + – – – – + 4 G Portugalia PT + + + – – – + Austria AT – % + – – – – Finlandia FI – + – – – – – 5 G Szwecja SE – – + – – – – Cypr CY % – + % – – % Czechy CZ + + % % – – + Estonia EE + + + + % – + Litwa LT + + + + – – + )otwa LV + + + + – – + Malta MT + – + % + – + Polska PL + + + + – – + S owacja SK + + + + – – + S owenia SI + % + % – – + 6 G W(gry HU + + + + – – + Bu garia BG + % + + – + + 7

G

Uwaga: taka sama, jak w przypadku tab. 2. !ród o: obliczenia w asne.

4. REZULTATY

Kolejnym etapem prowadzonych rozwa#a% by o badanie podzia u pa%stw cz on-kowskich Unii Europejskiej na pa%stwa wspomagaj"ce, wspomagane i neutralne w la-tach 2004–2008. Wyniki oblicze% zamieszczono w tablicy 4.

Na podstawie informacji dotycz"cych potencja u przestrzennego (w zakresie wydat-ków ogó em – X8 i Y7) pa%stw cz onkowskich Unii Europejskiej (dane przekrojowe)

w latach 2004–2008 (dane czasowe) utworzono szereg z danymi panelowymi. Z rozwa-#a% wy "czono Bu gari( i Rumuni(, gdy# pa%stwa te s" cz onkami UE dopiero od 2007 r. Oszacowano model opisuj"cy potencja przestrzenny w zakresie wydatków ogó em na realizacj( wspólnej polityki UE. Zmiennymi obja$niaj"cymi by y zmienne

zero-jedynkowe identyfikuj"ce poszczególne pa%stwa cz onkowskie. Za pa%stwo bazowe (inaczej: obiekt odniesienia) przyj(to hipotetyczne pa%stwo (oznaczenie: OH), dla którego

w badanych latach wyst(powa potencja przestrzenny równy $redniemu potencja owi obliczonemu dla danego roku. Do estymacji parametrów wykorzystano wa#on" metod( najmniejszych kwadratów (WLS)8.

Tab. 4. Wyniki estymacji (WLS) modelu dla danych panelowych (skorygowany R2_=0,981327;

statystyka F(25,104)=272,1809; warto%& p dla testu F = 2,09e-83)

Zmienna _parametruOcena B"$d oceny _parametru Warto%& statystyki

t-Studenta Warto%& p Wyraz wolny 1,9096 0,0412 46,3547 <0,00001 BE 0,1437 0,0477 3,0153 0,00323 FR -1,0409 0,0428 -24,3056 <0,00001 NL -1,4595 0,0444 -32,8581 <0,00001 LU 3,3316 0,1817 18,3328 <0,00001 DE -1,3192 0,0445 -29,6211 <0,00001 IT -1,0617 0,0438 -24,2188 <0,00001 DK -1,0927 0,0509 -21,4600 <0,00001 IE 0,0045 0,1849 0,0244 0,98055 UK -1,4342 0,0456 -31,4761 <0,00001 EL 1,9958 0,2218 8,9965 <0,00001 ES -0,2036 0,1689 -1,2053 0,23083 PT 1,1769 0,1291 9,1143 <0,00001 AT -1,1164 0,0498 -22,4235 <0,00001 FI -0,9740 0,0513 -18,9915 <0,00001 SE -1,3377 0,0438 -30,5644 <0,00001 CY -0,4534 0,2212 -2,0500 0,04288 CZ -0,3794 0,1750 -2,1684 0,03241 EE 0,9112 0,1153 7,9002 <0,00001 LT 2,0226 0,2413 8,3802 <0,00001 LV 1,3599 0,1862 7,3020 <0,00001 MT 0,7012 0,4068 1,7238 0,08771 PL 0,3904 0,2618 1,4914 0,13889 SK 0,0544 0,1897 0,2868 0,77484 SI -0,4928 0,0764 -6,4507 <0,00001 HU 0,2786 0,3444 0,8089 0,42043

!ród o: obliczenia w asne z wykorzystaniem programu Gretl 1.8.5.

Na rys. 1. zaprezentowano warto$ci potencja u przestrzennego poszczególnych pa%stw cz onkowskich UE obliczone na podstawie istotnego statystycznie wyrazu wol-nego w oszacowanym modelu oraz tych odchyle% od niego (tzn. ocen parametrów w szacowanym modelu), które s" istotne statystycznie przynajmniej na poziomie 0,10. Przyj(to, #e tak oszacowane potencja y przestrzenne informuj" o potwierdzonym staty-stycznie statusie danego pa%stwa jako wspomagaj"cego realizacj( lub wspomaganego w ramach realizacji wspólnej polityki Unii Europejskiej w latach 2004–2008.

8 _{Por. G.S. Maddala, [2008], Ekonometria, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 350-357,} 643-654.

10 _{W przypadku Belgii i Luksemburga na wynik klasyfikacji, tzn. uznanie tych pa%stw za wspomagane w} latach 2004–2008, mia a wp yw przede wszystkim wielko$& $rodków przekazywanych na administracj( (zob. przypis 4).

Rys. 1. Potencja" przestrzenny w zakresie wydatków ogó"em na realizacj# wspólnej polityki UE w latach 2004–2008

B E F R N L L U D E IT _DK IE _UK E L E S P T A T FI _SE C Y C Z E E L T L V M T P L S K SI _HU 0 1 2 3 4 5 6

!ród o: opracowanie w asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.

Z analizy wyników przedstawionych na rys. 1 wynika, #e ze wzgl(du na wydatki ogó em na realizacj( wspólnej polityki UE w latach 2004–2008 potwierdzony staty-stycznie zosta status a# 16 (spo$ród 25 rozwa#anych pa%stw cz onkowskich) pa%stw wspomaganych. W$ród wskazanych pa%stw znalaz y si(:

$ Belgia i Luksemburg z grupy sze$ciu pa%stw za o#ycielskich10, $ Irlandia (jedno z trzech pa%stw grupy G2),

$ Grecja (grupa G3),

$ Hiszpania i Portugalia (grupa G4),

$ Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, )otwa, Malta, Polska, S owacja, S owenia i W(gry (grupa G6).

Pozycja pa%stwa wspomagaj"cego realizacj( wspólnej polityki UE w latach 2004– 2008 zosta a potwierdzona statystycznie w przypadku nast(puj"cych dziewi(ciu pa%stw: $ Francja, Holandia, Niemcy i W ochy (z grupy G1),

$ Dania i Zjednoczone Królestwo (z grupy G2),

$ Austria, Finlandia i Szwecja (z grupy G5).

Na podstawie powy#szych rozwa#a% mo#na sformu owa& wniosek, #e z redystrybu-cji Dochodu Narodowego Brutto Unii Europejskiej w latach 2004–2008 maj"cej na celu polepszenie #ycia jej obywateli w bezpo$redni sposób skorzysta o 16 pa%stw cz onkow-skich. Bezpo$rednie koszty ponios o natomiast dziewi(& pa%stw wysoko rozwini(tych gospodarczo.

W nast(pnym etapie rozwa#a% rozszerzono badanie potencja ów przestrzennych w zakresie wydatków ogó em oraz w podziale na wyró#nione obszary polityki Unii Europejskiej w latach 2004–2008 o analiz( wielowymiarow".

Z metod statystycznej analizy wielowymiarowej do bada% wybrano analiz( kore-spondencji ze wzgl(du na gra ficzn" prezentacj( zwi"zków mi(dzy zmiennymi11. Prze-prowadzono wiele analiz, w których rozwa#ano ró#ne zestawy grup pa%stw cz onkow-skich oraz obszarów polityki UE. W opracowaniu przedstawiono tylko wybrane wyniki zró#nicowania redystrybucji Dochodu Narodowego Brutto Unii Europejskiej otrzymane dla danych z 2008 r.

5. DYSKUSJA

Badanie zró#nicowania redystrybucji Dochodu Narodowego Brutto Unii Europej-skiej z wykorzystaniem analizy korespondencji podzielono na dwie cz($ci. W pierwszej cz($ci analiz" obj(to grupy pa%stw cz onkowskich (por. tab.1), natomiast w drugiej cz($ci – wybrane pa%stwa cz onkowskie.

Z pierwszej cz($ci do prezentacji wybrano trzy warianty analizy. W pierwszym wa-riancie rozwa#ano siedem grup pa%stw G1–G7 oraz sze$& obszarów polityki UE w roku

2008 reprezentowanych przez zmienne X1–X6. Wyniki analizy korespondencji

zamiesz-czono na rys. 2.

Rys. 2. Wyniki analizy korespondencji dla grup pa!stw G1–G7 i zmiennych X1–X6 w 2008 r.

Legenda: Grupa pa stw Obszar polityki UE

G1 G2 G3 G4 G5 G6 G7 Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze stwo i sprawiedliwo" UE jako partner na arenie mi$dzynarodowej

Administracja

Wyrównania na rzecz nowych pa stw cz%onkowskich UE

-1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 Wymiar 1; W. w asna: ,83812 (55,98% bezw adn. )

-1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 W y m ia r 2 ; W . w a s n a : , 5 6 6 8 8 ( 3 7 ,8 6 % b e z w a d n . ) G1 G2 G3 G4 G5 G6 G7 Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo" UE jako partner na arenie mi%dzynarodowej

Administracja

Wyrównania na rzecz nowych pa$stw cz onkowskich UE

ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.

Na rys. 2 o pozioma (pozwalaj!ca na odtworzenie 55,98% "!cznej bezw"adno ci) oddziela pa#stwa cz"onkowskie o najkrótszym sta$u (G7) od pozosta"ych (G1,G2, …, G6).

Spo ród punktów reprezentuj!cych obszary polityki Unii Europejskiej w 2008 r., najbar-dziej na lewo wzgl%dem rodka tej osi znajduj! si% punkty reprezentuj!ce obszary poli-tyki takie, jak: wyrównania na rzecz nowych pa#stw cz"onkowskich UE (X6) oraz UE,

jako partner na arenie mi%dzynarodowej (X4). Na podstawie powy$szych uwag mo$na

stwierdzi&, $e wi%kszo & bezw"adno ci ogó"em wynika z ró$nic pomi%dzy grup! pa#stw

11 _{Por. E. Gatnar, M. Walesiak (red.), [2004], Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w}

bada-niach marketingowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wroc"awiu, Wroc"aw,

o najkrótszym sta$u cz"onkowskim (G7: Bu"garia i Rumunia) a pozosta"ymi grupami

pa#stw cz"onkowskich oraz, $e relatywnie wi%cej rodków na realizacj% zada# z obsza-rów X4 i X6 jest kierowanych do grupy G7.

O pionowa (pozwalaj!ca na odtworzenie 37,86% "!cznej bezw"adno ci) wyró$nia za we wspólnej polityce UE w 2008 r. dwa kierunki obejmuj!ce obszary reprezentowa-ne przez zmienreprezentowa-ne X1, X2 i X3 oraz X4, X5 i X6 a tak$e dodatkowo w ród grup pa#stw –

podzbiory zawieraj!ce G1 i G7 oraz G2–G6. To z kolei pozwala stwierdzi&, $e znaczna

cz% & bezw"adno ci ogó"em jest zwi!zana z tym, $e kraje za"o$ycielskie (G1) ró$ni! si%

od innych grup pa#stw cz"onkowskich pod wzgl%dem rodków otrzymywanych w ra-mach obszaru polityki UE o nazwie administracja (X5). Natomiast grupy pa#stw od G2

do G6 charakteryzuj! si% podobnym potencja"em przestrzennym w zakresie rodków UE

przeznaczonych na: zrównowa$ony rozwój (X1), zasoby naturalne (X2) oraz

obywatel-stwo, wolno &, bezpiecze#stwo i sprawiedliwo & (X3).

W drugim wariancie rozwa$ono siedem grup pa#stw G1–G7 oraz pi%& zmiennych

X1– X5. Wy"!czono rodki na wyrównania na rzecz nowych pa#stw cz"onkowskich UE

(X6), gdy$ by"y skierowane tylko do Bu"garii i Rumunii (pa#stwa tworz!cych grup% G7).

Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 3.

Rys. 3. Wyniki analizy korespondencji dla grup pa stw G1–G7 i zmiennych X1–X5w 2008 r.

Legenda: Grupa pa stw Obszar polityki UE

G1 G2 G3 G4 G5 G6 G7 Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo"

UE jako partner na arenie mi%dzyna dministracja

-1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 Wymiar 1; W. w asna: ,76297 (55,83% bezw adn. )

-1,4 -1,2 -1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 W y m ia r 2 ; W . w a s n a : , 5 1 5 3 2 ( 3 7 ,7 1 % b e z w a d n . ) G1 G2 G3 G4 G5 G6 G7 Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo"

UE jako partner na arenie mi%dzynaro Administracja

ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.

Skupiska wyst%puj!ce na rys. 3 nie uleg"y zmianie w stosunku do rys. 2. Warto jed-nak zauwa$y&, $e w tym przypadku o pozioma (55,83% bezw"adno ci) wskazuje na odmienno & (w korzystaniu z redystrybucji DNB Unii Europejskiej w 2008 r.) pa#stw o najkrótszym sta$u cz"onkowskim, ale rozumianych szerzej, tzn. tych, które wst!pi"y do UE zarówno w 2007 r. (G7), jak i w 2004 r. (G6). Podzia" obszarów polityki UE,

z uwzgl%dnieniem pomini%cia w rozwa$aniach zmiennej X6, nie uleg" zmianie. O

pio-nowa (37,71% bezw"adno ci) wskazuje na takie same podzia"y, jak w przypadku rys. 2. W trzecim wariancie rozwa$ono sze & grup pa#stw G1–G6 oraz pi%& zmiennych

X1–X5. Wy"!czono grup% G7 obejmuj!ca pa#stwa o najkrótszym sta$u w Unii

Rys. 4. Wyniki analizy korespondencji dla grup pa stw G1–G6 i zmiennych X1–X5w 2008 r.

Legenda: Grupa pa$stw Obszar polityki UE

G1 G2 G3 G4 G5 G6 Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i s

UE jako partner na arenie mi

Administracja

-1,4 -1,2 -1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 Wymiar 1; W. w asna: ,65796 (82,72% bezw adn. )

-1,4 -1,2 -1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 W y m ia r 2 ; W . w a s n a : , 1 1 3 8 9 ( 1 4 ,3 2 % b e z w a d n . ) G1 G2 G3 G4 G5 G6 Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sp

UE jako partner na arenie mi%d

Administracja

ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.

O pozioma (82,72% bezw"adno ci) na wykresie ilustruj!cym wyniki analizy kore-spondencji w omawianym wariancie wyra'nie ró$nicuje rozwa$ane grupy pa#stw cz"on-kowskich na za"o$ycielskie i pozosta"e. W przypadku wspólnej polityki UE w roku 2008. najbardziej na lewo od rodka tej osi znajduje si% administracja (X5).

Zaproponowano trzy skupiska. Jedno z nich – tak samo jak na rys. 2 i 3 – wskazuje na wyra'n! odmienno & (odpowiedzialn! za wi%kszo & bezw"adno ci ogólnej) grupy pa#stw za"o$ycielskich (G1) w stosunku do pozosta"ych grup pa#stw w zakresie

korzy-stania ze rodków przeznaczonych na administracj% (X5). Pozosta"e dwa skupiska

wska-zuj! na podobie#stwo grup G2– G5 pod wzgl%dem potencja"u przestrzennego w zakresie

polityki dotycz!cej zasobów naturalnych (X2) oraz na odmienno & grupy G6 pod tym

wzgl%dem.

W przypadku drugiej cz% ci bada#, w których zastosowano analiz% korespondencji, do prezentacji wybrano tak$e trzy warianty analizy. W pierwszym wariancie rozwa$ano pa#stwa za"o$ycielskie (grupa G1) oraz cztery zmienne X1 – X3 i X5. Wy"!czono rodki, z

których nie korzysta"y pa#stwa za"o$ycielskie, czyli rodki na partnerstwo UE na arenie mi%dzynarodowej (X4) oraz na wyrównania na rzecz nowych pa#stw cz"onkowskich UE

(X6). Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 5.

Na rys. 5 o pozioma, która pozwala na odtworzenie a$ 92,05% "!cznej ci, dzieli pa#stwa za"o$ycielskie w 2008 r. na dwie grupy obejmuj!ce Belgi% i Luksem-burg oraz pozosta"e pa#stwa (Francja, Holandia, Niemcy i W"ochy). W przypadku wspólnej polityki UE, o pozioma wskazuje na odmienno & potencja"u przestrzennego w zakresie administracji (X5) w stosunku do innych obszarów polityki (X1 – X3). Mo$na

zatem stwierdzi&, $e wi%kszo & bezw"adno ci ogólnej w grupie pa#stw za"o$ycielskich w 2008 r. wynika z ró$nic pomi%dzy Belgi! i Luksemburgiem a pozosta"ymi pa#stwami za"o$ycielskimi w zakresie korzystania ze rodków przeznaczonych na administracj% (X5).

Rys. 5. Wyniki analizy korespondencji dla pa stw za!o"ycielskich (grupa G1) i zmiennych X1 – X3orazX5 w 2008 r.

Legenda: Pa$stwo za o!cielskie Obszar polityki UE

BE DE FR IT LU NL Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturaln

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo" Administracja

-1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 Wymiar 1; W. w asna: ,42767 (92,05% bezw adn. )

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 W y m ia r 2 ; W . w a s n a : , 0 3 0 8 1 ( 6 ,6 3 1 % b e z w a d n . ) BE DE FR IT LU NL Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo" Administracja

ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.

W drugim wariancie rozwa$ano pa#stwa tworz!ce grupy od G2 do G5 i cztery

zmienne X1– X3 i X5. Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 6.

Rys. 6. Wyniki analizy korespondencji dla pa stw tworz#cych grupy G2–G5 i zmiennych

X1– X3 oraz X5 w 2008 r.

Legenda: Pa$stwo z grup G2-G5 Obszar polityki UE

DK IE UK EL ES PT AT FI SE Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawied

Administracja

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6

Wymiar 1; W. w asna: ,12674 (61,71% bezw adn. ) -0,4 -0,3 -0,2 -0,1 0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 W y m ia r 2 ; W . w a s n a : , 0 7 2 6 2 ( 3 5 ,3 6 % b e z w a d n . ) DK IE UK EL ES PT AT FI SE Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliw

Administracja

ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.

W przypadku pa#stw cz"onkowskich, które wst%powa"y do Unii Europejskiej od 1972 r. do 1995 r., na podstawie rys. 6 mo$na zaproponowa& trzy skupiska. Analiza podzia"ów pa#stw oraz obszarów polityki UE, na jakie wskazuj! dwa wymiary pozwalaj!ce na odtworzenie w sumie 97,07% bezw"adno ci ogólnej, nie daje podstaw do wskazania ró$nic b%d!cych przyczyn! wi%kszo ci tej bezw"adno ci. Warto jednak zauwa$y&, $e o pozioma (61,71% bezw"adno ci) ukazuje odmienno & wybranych pa#stw (po jednym z

ka$dej z czterech grup), a mianowicie: Grecji (z G3), Portugalii (z G4), Szwecji (z G5) i

Zjednoczonego Królestwa (z G2), od pozosta"ych cz"onków rozwa$anych grup,

nato-miast o pionowa (35,36% bezw"adno ci) – potencja"ów przestrzennych w takich zakre-sach, jak zrównowa$ony wzrost (X1) i zasoby naturalne (X2) od pozosta"ych obszarów

wspólnej polityki UE w 2008 r. (X3 i X5).

W trzecim wariancie rozwa$ano pa#stwa tworz!ce grup% G6 i pi%& zmiennych X1-X5.

Wyniki analizy korespondencji zamieszczono na rys. 7.

Rys. 7. Wyniki analizy korespondencji dla pa stw tworz#cych grup$ G6 _{i zmiennych} X1–X5 w 2008 r.

Legenda: Pa$stwo z grupy G6 Obszar polityki UE

CZ EE CY LV LT HU MT PL SI SK Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo"

UE jako partner na arenie mi%dzynarodowej

Administracja

-1,0 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2

Wymiar 1; W. w asna: ,30528 (78,45% bezw adn. ) -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 W y m ia r 2 ; W . w a s n a : , 0 7 7 1 2 ( 1 9 ,8 2 % b e z w a d n . ) CZ EE CY LV LT HU MT PL SI SK Zrównowa!ony wzrost Zasoby naturalne

Obywatelstwo, wolno"#, bezpiecze$stwo i sprawiedliwo"

UE jako partner na arenie mi%dzynarodowej

Administracja

ród!o: opracowanie w!asne z wykorzystaniem programu STATISTICA 8.0.

Na rys. 7 zaproponowano trzy skupiska. O pozioma (78,45% bezw"adno ci) po-zwala z pa#stw tworz!cych grup% G6 wydzieli& podgrup% obejmuj!c! Cypr, S"oweni%

i Malt%, za spo ród obszarów polityki UE w 2008 r. – obywatelstwo, wolno &, bezpie-cze#stwo i sprawiedliwo & (X3) oraz administracj% (X5). Na tej podstawie mo$na

stwier-dzi&, $e wi%kszo & bezw"adno ci ogólnej wynika z ró$nic pomi%dzy podgrup! obejmuj!-c! Cypr, S"oweni% i Malt% a pozosta"ymi pa#stwami przyj%tymi do UE w 2004 r. pod wzgl%dem potencja"ów przestrzennych w zakresie obszarów wspólnej polityki UE repre-zentowanych przez zmienne X3 i X5.

6. WNIOSKI

Jednym z g"ównych 'róde" zasilaj!cych bud$et Unii Europejskiej s! rodki przeka-zywane przez pa#stwa cz"onkowskie, których wielko & jest uzale$niona od Dochodu Narodowego Brutto ka$dego z pa#stw. (rodki z bud$etu UE przeznaczane s! na realiza-cj% wspólnej polityki maj!cej na celu polepszenie $ycia jej obywateli poprzez wyrówna-nie ró$nic gospodarczych, spo"ecznych i terytorialnych mi%dzy regionami Unii.

W badaniu wykorzystano dane dotycz!ce wydatków z bud$etu unijnego na wyró$-nione obszary polityki Unii Europejskiej oraz wielko ci Dochodu Narodowego Brutto pa#stw cz"onkowskich. Okres badawczy stanowi"y lata cz"onkostwa Polski w UE.

Nie-które rozwa$ania prowadzono osobno dla lat 2004–2006 oraz 2007–2008, gdy$ od roku 2007 realizowane s! nowe obszary wspólnej polityki UE.

Metodologi% bada# przestrzenno-czasowego zró$nicowania redystrybucji Dochodu Narodowego Brutto Unii Europejskiej oparto na metodach statystycznej analizy danych takich, jak: wspó"czynnik potencja"u przestrzennego, model dla danych panelowych oraz analiz% korespondencji.

W opracowaniu przedstawiono tylko wybrane warianty przeprowadzonych bada# oraz w!tki rozwa$a# nad przestrzenno-czasowym zró$nicowaniem redystrybucji DNB Unii Europejskiej w latach 2004–2008. Do najwa$niejszych wyników zaprezentowanych w pracy mo$na, wg autorów, zaliczy&:

1. Analiz% potencja"u przestrzennego pa#stw cz"onkowskich UE w latach 2004–2006 oraz 2007–2008, w ramach której zaproponowano i przeprowadzono podzia" pa#stw na wspomagaj!ce, wspomagane i neutralne w ramach realizacji wspólnej polityki UE. 2. Dokonanie podzia"u pa#stw cz"onkowskich UE na pa#stwa wspomagaj!ce, wspo-magane i neutralne w latach 2004–2008, który pozwoli" wskaza& szesna cie pa#stw cz"onkowskich, które w bezpo redni sposób skorzysta"y z redystrybucji DNB UE w ba-danych latach oraz dziewi%& pa#stw wysoko rozwini%tych gospodarczo, które ponios"y bezpo rednie koszty.

3. Prób% wskazania, na podstawie wyników analizy korespondencji, ró$nic pomi%dzy grupami pa#stw lub pa#stwami cz"onkowskimi tworz!cymi dan! grup%, które mia"y najwi%kszy wp"yw na wielowymiarowe zró$nicowanie redystrybucji DNB UE w roku 2008.

Autorzy zamierzaj! kontynuowa& zaprezentowane badania. Planowane jest m.in. uwzgl%dnienie informacji o bardziej szczegó"owych obszarach wspólnej polityki Unii Europejskiej realizowanych w ramach obszarów rozwa$anych w pracy.

LITERATURA

Gatnar E., Walesiak M. (red.), [2004], Metody statystycznej analizy wielowymiarowej w badaniach

marketingowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wroc"awiu,

Wroc"aw.

Maddala G.S, [2008], Ekonometria, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa.

Pawe"ek B., [2008], Metody normalizacji zmiennych w badaniach porównawczych z!o"onych

zjawisk ekonomicznych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Seria

Specjalna: Monografie Nr 187, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.

UE budget 2008 – Financial Report, [2009], Publications Office of the European Union, European

Communities, Luxembourg.

%ród!a internetowe:

THE RESEARCH OF SPATIO-TEMPORAL DIFFERENTIATION OF GROSS NATIONAL INCOME REDISTRIBUTION IN THE EUROPEAN UNION

FOR THE PERIOD 2004-2008

The funds provided by Member States of the European Union (EU) are the main source of supplies to the EU budget. The size of the payment depends on the Gross National Income (GNI) of each country. The EU funds are allocated for the implementation of common policies aimed at improving upon life of its citizens through the alignment of the economic, social and ter-ritorial disparities between the regions of the Union.

The main aim of the research is to conduct statistical analysis of spatial-temporal differentia-tion of redistribudifferentia-tion of EU GNI in 2004-2008. Addidifferentia-tionally, the new research methodology dif-ferentiation of redistribution of EU GNI based on statistical data analysis methods is elaborated. The mentioned redistribution of EU GNI was based on the relationship between the participation of a given Member State in expenditure on a highlighted area of a common EU policy and the participation of the same country in the creation of the EU's GNI. The research period included the years of Polish membership in the EU. The new research methodology of spatial-temporal differ-entiation of redistribution of EU GNI was based on various statistical data analysis methods such as the coefficient of spatial potential, model for panel data and an analysis of correspondence.