A U I A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S F OL IA OEC ONOM ICA 101, 1990
K sa wery Kra ssow ski*, Eug eniu sz W o j c i e c h o w s k i * * G O S P O D A R K A KOM UNAL NA W M I A STAC H
WOJ. S I E R A O Z K I E G O
Wstęp
sanom
G o s poda rka k o m u n a l n a ma istotne zna czen ie dla ludności. Wpł ywa ona w spo sób bez pośr edni i pośredni na p o z i o m i jakość w a r u n k ó w życia s p o ł e c z e ń s t w a , a jed no c z e ś n i e świ adcz y usługi na rzecz i n n yc h niż ludność odb iorców.
D z i a ł a l n o ś ć k o m u n a l n a zas poka ja p o t r z e b y m a j ą c e z ist oty c h a rakter lokalny, miejscowy. Stąd też, zadania g o s p o d a r k i k o m u n a l n e j s t a nowi ły i sta nowią część zadart obl i g a t o r y j n y c h , r e a l i z o w a n y c h przez wła dze terenowe. C el em polityki or g a n ó w t e r e n o w y c h jest m. In. n i w e l o w a n i e w y s t ę p u j ą c y c h dys prop orcji i różnic w k o m u n a l n y m z a g o s p o d a r o w a n i u mia st oraz k s z t a ł t o w a n i e w a r u n k ó w na rzecz s p r a w n i e jsze go f u n k c jo nowan ia i h a r m o n i j n e g o r oz woju g o s p o d a r k i komunal nej.
W n i n i e j s z y m o p r a c o w a n i u został p r z e d s t a w i o n y s p o s ó b z o r g a n i zowania gos poda rki kom unal nej, w y p o s a ż e n i e w u r z ą d z e n i a te c h n i c z n e oraz z a s p o k o j e n i e p o t r z e b k o m u n a l n y c h w m i a s t a c h woj. s i e r a d z k i e go. Ze wz g l ę d u na zakres tematyczny, an a l i z a i w y p r o w a d z a n e wni oski inają c h a r a k t e r o gó lny 1 w y m agaj ą d a l s z e g o u s z c z e g ó ł o w i e n i a , a t a k że pod j ę c i a b a r d z i e j p o g ł ę b i o n y c h studiów.
*
D o c . dr inż., Z ak ład G o s p o d a r k i K o m u n a l n e j I n s t y t u t u Pol ityk i Reg i o n a l n e j UL.
• *
Ooc. dr hab., Zak ład Gos poda rki K o m u n a l n e j I n s t y t u t u P o l i t y ki Reg i o n a l n e j UL.
For m u ł o w a n e opinie i stw ierd zenia wydają się być w znacznej mierze rep reze ntaty wne, pon ieważ typ sieci osa dnic zej oraz organi- zacja i w y p osaż enie inf rast ruktu ralne w woj. s i e radz kim są podobne jak w wie lu woj e w ó d z t w a c h w Polsce.
1. Ogólna ch a r ak t ery styka miast
W o j ewód ztwo sie radz kie to obszar sla bo z u r b a n i z o w a n y , W m i a stach zamieszkuje ok. 33\ ludności. Wśród d z i ewię ciu miast w o j e wód ztwa p r z eważ ają nie wiel kie jednostki osadnicze. Do n a j m n i e j szych należą: Szadek, Błaszki, Złoczew, Warta oraz Poddębice. Do śre dnich można zaliczyć Łask i Wieluń. Na j w i ę k s z e m ia sta w o j e w ó d z twa to Sieradz i Zduńska Wola (tab. 1 1 2). W woj. s i e radz kim m iasta nie leżą w p ob liżu siebie i są rozmies zczon e n i e r ó w n o m i e r nie (por. rys. 1). W zależności od liczby m i e s z k a ń c ó w ksz t a ł t o w a ć się będzie zap otrz ebowa nie na o d p owie dnią ilość p r o d u k t ó w 1 usług komunalnych.
I a b e 1 a 1 L ud ność i pow ierz chnia miast woj. s i e radz kiego
M iasto
L ud ność (liczba) osób P o w i e r z c h n i a (w km )2
1976 1985 1976 1985 O gó łem 107 B35 135 340 119 153 Sieradz 22 566 36 745 17 51 Zduńska Wola 37 384 42 382 25 24 Wie luń 16 563 21 258 13 14 task 14 378 17 130 15 15 Pod dębi ce 5 119 6 721 4 4 War ta 4 142 3 116 U U Złoczew 2 082 2 957 14 14 Błaszki 2 667 2 733 2 2 Szadek 2 134 2 29Ü IB 1 8
Ź r ó d ł o : Opr a c o w a n i e wła sne na p o d staw ie d an ych s t a t y s t y c zn ych WUS oraz Roc znik ów sta t y s t y c z n y c h woj. sieradzkiego.
I a b e 1 a 2 2
G ęs tość zal udni enia na 1 km miast woj. sie ra d z k i e g o
Mia sta 1976 1985 Ogó łem ! 906 885 Sie radz 1 327 720 Zduńska Wola 1 495 1 766 Wieluń 1 274 1 518 task 959 l 142 Pod dębi ce l 280 1 680 Warta 377 283 Złoczew 206 2 1 1 Błaszki 1 333 1 366 Szadek 119 128 / Z r ó d i o: O b l icze nia na p o d s t a w i e d a n y c h z tab. 1. U r u g i w lbtotnym c z y n n i k i e m w p ł y w a j ą c y m na w i e l k o ś ć p o t r z e b k o m u n a l n y c h jest p o z i o m rozwoju g o s p o d a r c z e g o miasta, a zwł aszc za jego u p r z e m y s ł o w i e n i e .
Z punktu w i d zeni a tego k r y t e r i u m m ia sta moż na p o d z i e l i ć na sil nie r o z wini ęte g o s poda rczo, 0 n i s k i m sto pniu roz woju oraz z b l iżon e do p r z e c i ę t n e g o po z i o m u roz woju w w oj ewód ztwie . Oo m ia st n a j s i l niej roz win i ę t y c h g o s p o d a r c z o można z a l iczy ć W i e luń i Pod dębi ce, prz y c zy m to p i e r w s z e m i a s t o w y r aźni e d o m i n u j e w w o j e w ó d z t w i e . W k l a s i e miast śr e d n i o roz wi n i ę t y c h g o s p o d a r c z o m i e s z c z ę się: S i e radz oraz Zduńska Wola. W ár ód p o z o s t a ł y c h moż na w y r ó ż n i ć m i a s t a o dość wy s o k i m p o z iomi e u p r z emy słowi enia, nie p o w i ą z a n y m jednak z o g ó l n y m p o z i o m e m g o s p o d a r c z y m (Błaszki), jed nostki o p r z e c i ę t n y m o gó lnym stopniu rozwoju, lecz słabym u p r z e m y s ł o w i e n i u (task) oraz gri'pę mia st o n i k ł y m st o p n i u roz woju (Warta, Z ł o c z e w i S z a d e k ) .
Biorąc pod uwa gę k r y t e r i u m liczby ludności łącznie ze s t o p n ie m rozwoju g os poda rczeg o, do miast, w k t ó r y c h n a j s i l n i e j o b
ja-C ' • > , WAHTKOWlCt • ) • < ** ** ** .■» / пАаЗ ' oMirtw^ ^ Ĺ ° i • / POOOCBłCi Ц (
'
> - ч - < 4<»v ! i » « » , ? « ® У . . . Ш / V " ' "] j / ^ -łlŁfiiSU. С'ч2 А т к 1 ч| / e w m i '...л
^
(. >
•
/
\ ч f V § >* e«AS?£WU \ eRZ" N0 L . ... . } ^i
i
•
7
v
w
i
• {C ZAH NO lTtY^/ ' i / 4 # / /£ш^ A } suhkowic^ >!
ч,(^1
ú
i
v
им г0«*”0
1
ds» ЛАиа'1*» .- 4 ,У т а а
ittOUd« Ľ » #* ť ! - SL *
I JLP A T ttôľv. #* л j I i \ '■---/ W IA tO ^ Y Mf
v v v '
\
Л .. r
1. Charakt eryst yka miast woj. sie radzkiego (powierzchnia gęstość zaludnienia w 19Ö5 r.)
wiać się będzie z ap otrz ebowa nie na usługi k o m unal ne należy z a l i czyć: Sieradz, Zduńską Wolę, Wieluń oraz Poddębice.
W y m ieni one elementy wpływają na zakres wyp o s a ż e n i a mia st w u- rządzenia komunalne. Jednakże Ich odd z i a ł y w a n i e jest sła bsze od t a kic h c z y n n i k ó w , jak pow ie r z c h n i a m ia sta 1 gęstość zal udni enia, co zwi ązano jest z intensy wnośc ią zabudowy i jej cha rakt erem. Mia sta o int ensy wnej zab udowie i dużej kon cent racji ludności wymagają zwy kle wię ksze go nas ycen ia terenu urz ądze niami inf ra s t r u k t u r y k o m u nalnej. Jest to m. in. skutek ogr an i c z o n e j m o ż liwo ści z a s p o k a j a nia wielu p ot rzeb k o m u n a l n y c h indywidualnie.
Po z iom wyp o s a ż e n i a w urz ądze nia sie ciowe zwi ązany jest z wiel koś cią pow ierz chni miasta. Wynika z tego, że ogólna d łu gość u r z ą dzeń lin iowych winna być wię kgza w m i a stac h o z n a czny m obszarze. Nat omia st nas ycen ie terenu tego typu urz ąd z e n i a m i musi być wyż sze w m i a s t a c h o wysokiej gęstości zaludnienia. Pod tym w z g l ę d e m p o d o b i e ń s t w e m do duż ych miast w Pul ace c h a r a k t e r y z u j ą się: Zdu ńska W o la, Wieluń, P o d dębi ce i Błaszki. Wysoki sto p i e ń gęs tośc i z a l u d n i e nia wys tępo wał poc z ą t k o w o w Sieradzu, Pó ź n i e j s z e zmiany granic miasta p r z y c z y n i ł y się do dwu k r o t n e g o "ro zg ę s z c z e n i a " zal udni enia; trzeba jednakże pamiętać, iż w dal szym ciągu w i ę k s z o ś ć m i e s z k a ń c ó w tego miasta k o n c e n t r u j e się na d a w n y m jego obszarze. W w o j e w ó d z twie w y s tępu je silne z r ó żnic owani e gęs tości zal udni enia. Mie rnik i dla p o s z c z e g ó l n y c h mia st różnią się m ię dzy sobą nawet d w u nast o- kru tnie. Będ zie to mieć istotne z n a czen ie dla ich k o m u n a l n e g o z a gospoda rowan ia.
U w z g l ę d n i a j ą c w s z ystk ie czynniki s t a n o w i ą c e o p o t r z e b a c h r o z woju i f u n k c jo nowan ia gos poda rki kom u n a l n e j moż na stw i e r d z i ć , iż na j wyzs za ich skala będzie mieć m ie jsce w Z d u ński ej Woli, W i e l u niu i Pod dębi cach. Oo tej grupy trzeba z a l iczy ć rów nież Sieradz, chociaż dzi ałaj ą tutaj inne przyczyny. Jako sto lica woj ewód ztwa, c e n t r u m a d m i n i s t r a c y j n o - u s ł u g o w e , a także węzeł komunikacyjny, S i e radz jest i b ę d zie w coraz wię ksze j m i e r z e o b s z a r e m o w y s o k i m z a p o trz ebow aniu na usługi kom unalne.
2. Org aniz acja gospodarki kom unal nej rbr-zata i-ifťr.uťa.'^L <шг.1тг~д ■ гг<м w woj ewód ztwie sie radz kim
Sposób zorgani zowan ia decyduje w istotnej mierze o sprawności fun kcjonowania i rozwoju gos podarki komunalnej. Wybór form o r g a n i zacyjnych zależy od szeregu przesłanek o cha rakt erze społecznym, eko nom i c z n y m i technicznym. Regułą jest, aby model organizacji g o s podarki kom unal nej był adekwatny do dan ych układów sieci osadniczej, oraz poziomu kom unal nego zagospo darow ania jed nost ek osadniczych. Jed nocz eśnie jednak org aniz acja gos podarki kom unal nej u w z ględ niać winna samodzi elnoś ć władzy lokalnej różnego stopnia oraz sta nowić integralny składnik polityki k s z tałt owani a p o s z c z e g ó l n y c h j e d n o stek terytorialnych.
Przed 1975 r. świ adczenie usług kom u n a l n y c h w obe cnyc h g r a n i cach woj. sie radz kiego realizowane było w trzech formach! m i e j skich prz edsi ębior stw, zakładów oraz Jednostek budżetowych. M i e j skie p r z e d si ębior stwa gospodarki kom unal nej były jed nostkami w i e lobranżowymi i pro wadz iły dzi ałal ność w Sieradzu, Z d u ń s k i e j Woli i Wieluniu. Prz edsi ę b i o r s t w a te zgr upow ane były w W o j e w ó d z k i m Z j e dno czen iu Gospodarki Kom unal nej i M i e szka niowe j woj. łód zkiego z sie dzibę w Zgierzu.
W lasku i Pod d ę b i c a c h dzi ałal ność kom unal na rea l i z o w a n a była przez zakłady budżetowe, które prz ed reformę pod ziału a d m i n i s t r a cyj nego kra ju prz e k s z t a ł c i ł y się również w p r z e d s i ę b i o r s t w a w i e l o branżowe. W p o z osta łych m i a stac h (osiedlach) usługi k o m u n a l n e o r gan izow ane były przez referaty gospodarki k o m unal nej i m i e s z k a n i o wej w pr e z y d i a c h m i e jski ch (osiedlowych) rad narodowych. Jednostki bud żeto we działały zatem w Szadku, Warcie, Złoczewie, Kol umni e i Karsznicach.
Tworzenie jednostek w y k onaw czych w sto sowa niu do granic miast uks z t a ł t o w a ł o formę o r g aniz acyjn ą zbliżoną do z d e c e n t r a l i z o w a n e g o modelu organizacji gospodarki komunalnej. Mimo zgr u p o w a n i a p r z e d się bior stw w woj e w ó d z k i m z j e d n o c z e n i u , wła dze m i e jski e pos iada ły mo ż l l w o ś ć wpływu na dzi ałaj ące na obszarze ich w ł a ściw ości u r z ą dzenia k o m unal ne i zasoby mieszkaniowe.
Po w p r o w a d z a n i u now ego p o d ział u a d m i n i s t r a c y j n e g o kra ju oraz p r o c e s a c h ref ormo wania adminis tracj i terenowej o r g a n i z a c j a g o s p o darki kom u n a l n e j u l e gła istotnej /mianie. Bez wątpienia duży wpływ na z a s t o s o w a n i e r o z w i ą z a n i a wyw arły coraz si l n i e j s z e pr o c e s y k o n centracji d z i ałal ności g o s p o d a r c z e j i c e n t r a l i z a c j i de c y z j i z a r ó w no w skali kraju, jak i w obrębie n ow ych woj ewód ztw.
Wybór str uktu ry o r g a n i z a c y j n e j gos poda rki k o m u n a l n e j mógł być d ok onany sp o ś r ó d trzech typów rozwiązań. Odr ę b n e z j e d n o c z e n i a g o spodarki kom unal nej, m i e s z k a n i o w e j oraz b u d o w n i c t w a z a l ecan e były dla woj e w ó d z t w o silnie r o z wini ętej i n f r a s t r u k t u r z e i d u ż y c h z a s o bach m i e s z k a n i o w y c h . Ws p ó l n e z j e dnoc zenia u z a s a d n i o n e m i a ł y być dla woj e w ó d z t w o śre d n i o roz wini ętej i n f r a s t r u k t u r z e oraz z a s obac h m i e szka niowy ch. Z kolei w w o j e w ó d z t w a c h s ła bo w y p o s a ż o n y c h w u r z ą dzenia k o m u n a l n e i r e l atyw nie n i e w i e l k i c h z a s obac h m i e s z k a n i o w y c h sug e r o w a n a była forma w o j e w ó d z k i e g o w i e l o b r a n ż o w e g o p r z e d s i ę b i o r stwa gos poda rki ko m u n a l n e j i m i e s z k a n i o w e j 1 .
1 lipca 1975 r. u t w o r z o n e z os tało w woj. s i e r a d z k i m W o j e w ó d z kie Zje dn o c z e n i e G o s poda rki Komunalnej, M i e s z k a n i o w u J i B u d awnl -nic twa Kom unal nego. W Z j e d n o c z e n i u z g r u p o w a n o 5 p r z e d s i ę b i o r s t w
2
k o m u n a l n y c h oraz 6 b u d o w n i c t w a k o m u n a l n e g o . Wyb ór d r u g i e g o w a riantu z a l ecan ych r o z wiąz ań trudno było uzn ać za u z a s a d n i o n y w w a runkach w o j e w ó d z t w a sieradz kiego . Pon a d t o de c y z j a z as tała po d j ę t a bez uwz g l ę d n i e n i a s z e r s z y c h u w a r u n k o w a ń t e c h n i c z n o - e k o n o m i c z n y c h i spo ł e c z n y c h oraz rac hunk u efe ktyw ności . W rez u l t a c i e 16 w r z e ś n i a 1975 r. Z j e d n o c z e n i e z os tało rozwiązane.
W woj. s i e r a d z k i m p r z y j ę t o (je dynie słu szny) trzeci typ na d z o r u w g o s p o d a r c e kom unal nej. W mi e j s c e z l i k w i d o w a n e g o Zjednoczenia utwo rzone zos tało W o j e w ó d z k i e P r z e d s i ę b i o r s t w o Go s p o d a r k i K o m u n a l n e j i Mi e s z k a n i o w e j (WPGKiM) ora z Kom b i n a t B u d o w n i c t w a K o m unal nego.
WP G K i M b ył o j e d nost ką g o s p o d a r c z ą p o s i a d a j ą c ą z a r z ą d oraz
wy-Por. zał ączn ik nr 2 dq pis ma M i n i s t r a A d m i n i s t r a c j i , G o s p o darki lerenowej i O ch rony śro d o w i s k a z dnia 23. 05 . 1 9 7 5 r. w s p r a wie two rzen ia w o j e w ó d z k i c h jednostek o r g a n i z a c y j n y c h .
2
Zar z ą d z e n i e nr 6 W o j e w o d y S i e r a d z k i e g o z dni a 1 4 . 06.1 975 r. w spr awie ut w o r z e n i a W o j e w ó d z k i e g o Z j e d n o c z e n i a G o s p o d a r k i K o m u nalnej, M i e s z k a n i o w e j i B u d o w n i c t w a K o m unal nego.
2 . Z as ięg dzi ałan ia odd ział ów rej onow ych WPGKiM w Sie radzu w 1976 r.
dzi e l o n e o d d ział y rejonowe. P r z e d s i ę b i o r s t w o o b e j m o w a ł o s wo im dzia łaniem całe województwo. D o t y c h c z a s o w e m i e j s k i e p r z e d s i ę b i o r s t w a k o m unál ne zos tały p r z e k s z t a ł c o n e w odd ział y rejonowe. P o d o b n i e jak p o p r z e d n i o prz edsi ę b i o r s t w a , odd ziały terenowe p o s i a d a ł y c h a rakt er w i e l o b r a n ż o w y . U k s z t a ł t o w a n a w ten sposób s t r uktu ra o r g a n i z a c y j n a była w istocie t r z y s t o p n i o w a . Pierwszy s to pień o b e jmow ał zarząd WPGKiM, p o d p o r z ą d k o w a n y b e z p o ś r e d n i o wojewodzie. O r u g i m były o d d z i a ł y w: Sieradzu, Zdu ński ej Woli, Lasku, P o d d ę b i c a c h l Wieluniu. Trzeci sto pień obe jmował zak łady w c h odzą ce w skł ad o d d z i a ł u rejonowego, s t a nowi ące jego filie w innych m i a stac h lub osi edla ch. Odd z i a ł w Sie radz u pro wadz ił również dzi a ł a l n o ś ć k o m u n a l n ą w W a r c i e i B ł a s z kach, oddział w W i e luni u w Złoczewie i D z i a ł o s z y n i e , n a t o m i a s t o d dział rejonowy w Las ku zajmował się p r o blem ami kom u n a l n y m i także w Szadku i Lut omie rsku. Filie 1 odd ział y r e j onow e w y k o n y w a ł y n i e któ re usługi k o m unal ne również we wsiach, w za s i ę g u s w e g o o d d z i a ływania. Obszar dzi ała l n o ś c i p o s z c z e g ó l n y c h o d d z i a ł ó w r e j o n o w y c h WP G K i M w Sie radz u p r z e d s t a w i a rys. 2.
Rej onow e odd ziały świ a d c z y ł y usługi d o t y c z ą c e w o d o c i ą g ó w i k a nalizacji, ene rget yki cie plne j, o c z y s z c z a n i a miast, zie leni m i e j skiej, gaz o w n i c t w a be z p r z e w o d o w e g o , d r o g o w n i c t w a , gos p o d a r k i m i e s z k anio wej oraz p o g r z e b ó w (wy jątek - P o d d ę b i c e i Wie luń) , a także k o m u n i k a c j i m i e j s k i e j w S i e radz u i Lasku.
Zarząd W PG KiM spełniał, w sto sunk u do z g r u p o w a n y c h j e d n o s t e k org aniz a c y j n y c h , rolę cen tral i zje dnoc zenia . A n a l o g i c z n i e jak w pr z ypad ku zj e d n o c z e ń funkcje zarządu s p r o w a d z a ł y się do o d d z i a ł y wania typu adm ini s t r a c y j n e g o , e k o n o m i c z n e g o i tec h n i c z n e g o , a w istocie do s t w a r z a n i a w a r u n k ó w w y k o n a n i a zadań, k o o r d y n o w a n i a i n a d z o r o w a n i a d zi ałal ności , u d z iela nia iin n i e z b ę d n e j p o m o c y oraz r e p r e z e n t o w a n i a ich w s p ó l n e g o interesu.
O gólne ten denc je zmian w org a n i z a c j i gos p o d a r k i komunalnej, ja kie z a z nacz ały się cor az w y r a ź n i e j w skali kraju, zna l a z ł y także po t w i e r d z e n i e w woj. sie radzkim. Jedną z nich było d ą ż e n i e do tworzenia s p e c j a l i s t y c z n y c h (j e d n o b r a n o ź o w y c h ) j e d n o s t e k o r g a n i z a cy j n y c h o pon ad m i e j s k i m , a nawet r e g i o n a l n y m za s i ę g u działania. 1 s t y chni a 197B r. w ram ach W P G K I M u t w o r z o n o Z ak ład K o m u n i k a c j i
3
Mie jskiej, Sprzętu i Transportu z siedzibą w Sie radzu . Głównym j e go zad aniem było zaspokojenie pot rzeb k o m u n i k a c y j n y c h m i e s z k a ń c ó w Sie radza i Łasku. Zakład prowadził także d z i ałal ność usł ugow y w zakresie transportu i sprzętu na rzecz Jednostek macierz ystyc h, zao patr zenia w części zamienne dla poj azdó w e k s p l o a t o w a n y c h przez rejony terenowe p rz edsi ębior ą t w a .
1 stycznia 1979 r. utworzona została w WPG KiM k ol ejna jedno stka j e d nobr anżow a - Rejonowy Oddział Energetyki Cie plne j z s i e dziby w Zduńskiej W o l i 4 . W skład oddziału wchodziły poc z ą t k o w o z a kłady terenowe w Zdu ńskiej Woli, Wie luniu oraz Sieradzu. P r z e d m i o tem jegu dzi ałan ia była eksploatacja, k o n serw acja i remonty u r z ą dzeń s ł u żący ch do wytwarzania, p r z esył ania i r o z dzie lania energii cie plne j oraz dos tarc zania jej odbiorcom. Zakłady Ene rgetyk] C i e p l nej w rej onow ych odd ział ach w P o d dębi cach i Łasku m e weszły w układ nowo utw orzo nej jednostki.
Z o r gani zowan ie gospodarki k o m unal nej w skali w o j ewód ztwa s i e r ad zkie go w formie p r z e d si ębior stwa w i e l o b r a n ż o w e g o s k o n c e n t r o w a ło w g ru ncie rzeczy funkcje i zadania na szczeblu wojewódzkim. M i
mo istnienia odd ział ów wie l o f u n k c y j n y c h w poszcze gólny ch, większych m i a stac h (koncen tracj a prz estr zenna ), upr a w n i e n i a w ła dcze i środki oraz podrtjmowane w związku z tym dec yzje sku pion e były g łó wnie na s zc zeblu zarządu przedsi ębior stwa. Tym samym władze lokalne ( m i e j skie) pos iadały dość nikłe moż liwo ści odd z i a ł y w a n i a na f u n k c j o n u jące na ich terenie urz ądze nia komunalne. Mimo n i e w ą t p l i w y c h za let s c e n t r a l i z o w a n e g o sposobu zarządzania, jego wady oraz r z e c z y w i sty wpływ władz lok alny ch czynił ilu zory czną o d p o w i e d z i a l n o ś ć za zas poko jenie p ot rzeb k o m u n a l n y c h m i e j s c o w y c h społeczności. S p r z y jało temu r o z dzie lenie funkcji pom iędzy WPGKiM, które w istocie z aj mowało się zar ząd z a n i e m g o s p o d a r c z y m a jednostkami gospodarki
J Decyzja nr 150 Wojewody S i e r a d z k i e g o z d n . 27. 12.1977 r. w sprawie utw orze nia Zakładu Komunikacji Miejskiej, Spr zętu i T r a n s por tu w Sieradzu.
A
Z a r ządz enie nr 49 Wojewody Sie ra d z k i e g o z dnia 28 gru dnia 1978 r. w sprawie utw orze nia Rej onow ego Odd ziału Ene rget yki C i e p l nej w Zdu ńskiej Wuli.
k o m u n a l n e j w u r z ę d a c h terenowych. F un kcje a d m i n i s t r a c y j n e w U r z ę dzie Woj e w ó d z k i m spełniał Mydział Gos poda rki Ter enowej i Och rony
i
Środowiska, n a t omia st w urz ę d a c h w i e j s k i c h (gm inny ch) czyniły to referaty gos poda rki ko m u n a l n e j i m ie szka niowe j.
We wrz e ś n i u 1981 r. W o j e w ó d z k i e P r z e d s i ę b i o r s t w o Gospodarki K o mun alne j i M i e s z k a n i o w e j zostało zlikwidowane. D o t y c h c z a s o w e r e j o nowe odd ział y wie l o b r a n ż o w e i jednostki s p e c j a l i s t y c z n e przekształ cono w sam o d z i e l n e p r z e d s i ę b i o r s t w a kom unal ne. O b s z a r y dzi ałan ia pr z e d s i ę b i o r s t w w i e l o b r a n ż o w y c h oraz P r z e d s i ę b i o r s t w a Kom u n i k a c j i M i e j s k i e j (dawny ZKM) i P r z e d s i ę b i o r s t w a G o s poda rki C i e p l n e j ( p o prz e d n i o RPEC) nie uległy zmianie. Z w y j ą t k i e m Zdu ński ej Woli i Poddębic, p o z osta łe jednostki gos p o d a r c z e p o s iada ły c h a r a k t e r r e jon owy .
Wraz z lik wida cją W P G KiM i Kom bina tu Bud o w n i c t w a K o m u n a l n e g o u t w o r z o n y został j e d n o c z e ś n i e Woj ewód zki Zar ząd B u d o w n i c t w a i G o spodarki Ter enow ej (WZBiGT), p o d p o r z ą d k o w a n y b e z p o ś r e d n i o wojewo- d z i e \ Nowy org an miał spe łnia ć w z a ł ożen iu fun kcje zar z ą d z a n i a g o s p o d a r c z e g o oraz funkcje nal e ż ą c e do or g a n ó w adm i n i s t r a c j i p a ń stwowej .
Do s z c z e g ó ł o w y c h zadań WZBiGl nal eżał y m. in.s k s z t a ł t o w a n i e w a r u n k ó w rozwoju gos poda rki kom unalnej, b u d o w n i c t w a k o m u n a l n e g o o- raz ogólnego, analiza po t r z e b spo ł e c z n y c h w zak resie p r o w a d z o n e j d z i ałal ności oraz ich prognoza, pl a n o w a n i e i f i n a n s o w a n i e i n w e stycji, a także n a d zór n a d ich realizacją, roz dział ś r o d k ó w m a t e r i a ł o w o - t e c h n i c z n y c h , b u d żeto wych, p r o w a d z e n i e pol ityk i cen oraz polityki k a d r o w e j zwi ązan ej z k i e r o w n i c t w e m p o d l e g ł y c h jed nostek g os poda rczyc h. Zak res dzi ałan ia, upr awni enia, c h a rakt er oraz zbiór nar zędz i odd z i a ł y w a n i a nie zos t a ł y - j e d n a k p r e c y z y j n i e okr eślo ne. Wi ą z a ł o się to z b r a k i e m u r e g u l o w a n i a zasad d z i a ł a n i a or g a n ó w n a d r z ę d n y c h nad p r z e d s i ę b i o r s t w a m i w skali c a ł e g o kraju, jak i b r a k i e m kon cepc ji co do roli i funkcji o r g a n u z a ł o ż y c i e l s k i e g o 1
je-Z a r z ą d z e n i e nr 34 Woj ewod y S i e r a d z k i e g o ż dnia 23 wrz eśni a 1981 r. w s pr awie l i k wida cji W o j e w ó d z k i e g o P r z e d s i ę b i o r s t w a G o s pod arki Kom u n á l n e j i M i e s z k a n i o w e j i K o m b i n a t u B u d o w n i c t w a K o m u n a l n e g o oraz ut w o r z e n i a W o j e w ó d z k i e g o Z ar ządu B u d o w n i c t w a i G o s podarki Terenowej w Sieradzu.
go aparatu wyk onaw czego w stosunku do pod legł ych jednostek o r g a nizacyjnych, zwłaszcza w ukł adach terytorialnych.
WZBiST miał koo rdynować pracę 7 prz eds i ę b i o r s t w k o m u n a l n y c h o- raz 1 2 budowlanych, z których znaczna część prz eszła z gestii władz c e n tral nych do gospodarki terenowej, pod legł ej radom narodowym. Sposób tworzenia WZBiCI oraz krótki okres Jegu funkcjonowania w s k a zywały na brak sta biln ych warunków, nie z b ę d n y c h do sku tecz nego wykszta łceni a się nowej struktury nadzoru woj e w ó d z k i e g o nad g o s p o darką komunalny.
1 kwietnia 1982 r. wielobr anżow e przedsiębiorstwa k o m u n a l n e z o stały prz ekaz ane władzy terenowej stopnia p o d s t a w o w e g o 6 . P r z e d s i ę biorstwa te zachowały jednocześnie swój d ot ychc zasow y zakres t e rytorialny. Organami zał ożycielskimi stali się dla nich Pre zyde nt m. Sieradza oraz nac zeln icy miast: Zduńskiej Woli, Wielunia, Łasku i Poddębic. Dla dwóch pozostałych, jed nob r a n ź o w y c h przedsiębiorstw ko m unal nych (PKM i PEC) organem z a ł o ż yc ielsk im był, jak dot ychc zas w o j e w o d a .
1 września 1902 r. WZBiGT uległ likwidacji. Część jego funkcji została pow ierz ona odp owie dnim jed nost kom gospodarki kom u n a l n e j w u rz ędach terenowych. Uwzględ niają c zasadę u j e dnol iceni a struktur o r g aniz acyjn ych urzędów terenowych utw orzone zostały 2 o dr ębne w y działy w urz ędzie wojewódzkim: Gospodarki K o m unal nej i M i e s z k a n i o wej oraz Budownictwa^.
Dla W oj ewód zkieg o Wydziału Gospodarki Kom unal nej i M i e s z k a n i o wej (WGKiM) ustalono dość szeroki zakres działania. Du jego w ł a ściwości n al eżą eprawy związane z gos poda rką komunalną, mieszkanio wą, b u d owni ctwem ind ywid ualny m dla ludności mie jski ej oraz g o s p o darką t e r e n a u i . Wydział ten pełni rolę obsługi funkcji organu z a ł oż ycie lskie go w stosunku do jed nobr anźow ych p r z e d s i ę b i o r s t w
komu-Zar ządz enie nr 10 Wojewody Sie ra d z k i e g o z dnia 24. 03. 19B2 r. w sprawie prz ekaz ania p r z e d si ębior stw k o m u n a l n y c h ter enowym o r g a nom adminis tracj i pań stwo wej stopnia podstawowego.
1 Zar ządz enie nr 34 Wojewody Sie ra d z k i e g o z dnia 1 wrz eśnia 1982 r. w sprawie utworzenia Wydziału Budownictwa, Wyd z i a ł u G o s podarki Kom unal nej i M ie szka niowe j oraz p r z e k sz tałce nia Wyd ziału Handlu i Usług w Wydział Handlu, P r z e m y s ł u i Usług.
n al nych o zasięgu o d d z iał ywani a ponadlo kalny m. Jego n a c z e l n y m z a d an iem jest koo r d y n a c j a cał ej gospodarki kom u n a l n e j w ob r ę b i e w o jew ództ wa .
W roku 1985 nas tąpiły 3 istotne zmiany w org aniz acji g o s p o darki k o m unal nej w woj. sieradzkim. I sty cznia 1985 r. u t w orzo ne zos tało nowe Woj e w ó d z k i e P r z e d s i ę b i o r s t w o W o d o c i ą g ó w i Kan aliz acji z d o t y c h c z a s o w y c h zak ładów w o d o c i ą g o w o - k a n a l i z a c y j n y c h p r z e d s i ę b io rstw koeiunalnych w Sieradzu, tasku i Zdu ński ej Woli. R o z pocz ęły także d z i ałal ność zakłady bud żeto we gos poda rki k o m u n a l n e j i m i e s z kan iowe j w 4 naj m n i e j s z y c h mia stac h woj ewód ztwa: Złoczewie, S z a d ku, Bła szkach i Warcie. 1 lipca 1985 r. u t w o r z o n o W o j e w ó d z k i e P r z e d s i ę b i o r s t w o Ene rget yki Cieplnej wyk o r z y s t u j ą c s t r uktu ry p o prz e d n i e g o PEC. Jego zad aniem jest k o o r d y n a c j a go s p o d a r k i c i e plne j na obs zarz e cał ego województwa.
Ugdlny p r z eglą d prz emia n z a c h o d z ą c y c h w o r g aniz acji g o s p o d a r ki ko m u n a l n e j w woj. sie r a d z k i m wsk azuj e na c i ą głą jej ewo lucj ę oraz r ó ż n o ki erunk owe tendencje zmian. Z jednej strony z n a j duje pot w i e r d z e n i e dążność do tworzenia jed nost ek s p e c j a l i s t y c z n ych o s u b w o j e w ó d z k i m lub w o j e w ó d z k i m zasięgu dzi ałan ia. Z d ru giej zaś o b s erwu je się dzi ałan ia m aj ące na celu p o d p o r z ą d k o w a n i e u r z ą dzeń tec hnic znych i zasobów m i e s z k a n i o w y c h w ł a d z o m l o k a l n y m ( m i a stom, gminom).
P o d s u m o w u j ą c p o w yższ e rozważania, moż na s f o r m u ł o w a ć s y n t e t y c z ny wniosek o u k s z t a ł t o w a n i u ai« w woj. s i e r a d z k i m m i e s z a n e g o m o d e lu o r g aniz acji gospodarki k o m unal nej z n i e z n a c z n ą p r z e w a g ą t e n d e n cji do k o n cent racji prz e s t r z e n n e j nad ten denc ją do k o n c e n t r a c j i b r a n ż o w e j .
C z ę s t e zmiany org a n i z a c y j n e k o m u n a l n y c h jednostek gospodarczych nie wpł y n ę ł y istotnie na s k u tecz ność ki e r o w a n i a tą sferą działał ności. Mim o iż g e n e r a l n y m d ą ż enie m b ył o dostosowanie rozwiązań o r g a n i z a c y j n y c h do z m i enia jącyc h się s p o sobó w i reguł zar ządz anie, wie le roz wiąz ań w ią zało się w wię ksze j m i e r z e z p r z e s ł a n k a m i n a t u ry p o z a e k o n o m i c z n e j aniżeli z r a c hunk iem ekonomi cznym .
Spo s t r z e ż e n i a te dot yczą również form o r g a n i z a c y j n y c h j e d n o stek na d z o r u nad go s p o d a r k ą komunalną. Także i w tym p r z y p a d k u w y s t ę powa ła duża zmi enność rozwiązań, u t r u d n i a j ą c a r a c j o n a l n e
od-Zat rudn ienie w jed nost kach w u r z ędac h miast w
Г
" " ... W y s z c z e g ó l Sieradz Zdurtska
Wola Łask Wie luń
j
nienie 1983
1985 1903 1905 1983 1985 1983 1985|
Zat rudn ienie w tym z: wyk s z t a ł c e n i e m
5 7 9 10 3 4 3 4
wyższym 2 3 4 4 - 2 1
-árednim 3 4. 5 6 3 2 2 4
Nazwa jednostki Wydział Wydział Wydział Wydział
w 1903 r.. Gos podarki Gospodark i Gos podarki Gospodarki Terenowej, lerenowej Terenowej 1erenowej Rolnictwa i Ochrony i Ochrony i Ochrony i Ochrony
śro dowi ska
Środowiska Śro dowi ska Śro dowi ska
Nazwa jednostki Wydział Wydział Wydział Wydział
w 1985 г . Gospodarki Gospodarki Gospodarki Gos poda rki Kom unal nej Kom unal nej Kom unal nej Ko m unal nej i M i e s z k a i M i e s z k a i M i e s z k a i M i e s z k a
niowej niowej niowej nio wej
Z r d d ł o: Informacje urz ędów miast (miast i gmin).
l a b e i a 3 gospodarki k o m unal nej
woj. si e r a d z k i m
P o d dębi ce
1983 1985
Referat Gos poda rki
Terenowej Ref erat U r b a n i s t y k i , A r c h i t e k t u r y i N ad zoru B u d o w l a n e g o G o s poda rki Kom u n a l n e j i M i e s z k a nio wej Szadek 1983 1985 Ref erat Gos poda rki K o m unal nej i M i e s z k a niowej
Referat P la nowa nia, Gos poda rki K o m u n a l n e j i M i e s z k a niowej, U r banistyki 1 Nad zoru B u d owla nego Warta 1983 1985 Błaszki 1983 1985 Referat Gos poda rki Terenowej i K o m u n i kacji
Referat Gos poda rki ler ehowej i K o m u n i k a cji Ref erat Go s poda rki Kom u n a l n e j i M i e s z k a nio wej Ref erat Gos p o d a r k i K o m u n a l n e j i M i e s z k a nio wej Zło czew 1903 1985 1 1 Inspektor ds. G o s p o d a r czyc h Go s poda rki K o m u n a l n e j i M i e s z k a nio wej R ef erat Gos poda rki K o m u n a l n e j i M i e s z k a ni o wej
dz i aływ aniB na kom unalne jednostki wykonawcze. Do ist otny ch u ł o m ności p ro cesu zar ządz ania należy zaliczyć:
1) brak pre cyz y j n e g o podziału u p r awni eń i odp owie dzial ności p o mię dzy jednostkami gos poda rczym i (WPGKiM) oraz adm inis tracy jnymi
(W/B i G I) a odpowiednimi wydziałami w urz ędzie wojewódzkim,
2) brak koncepcji o dd ział ywani a Wyd ziału Gospodarki K o m unal nej i M i e szka niowe j Urzędu W o j ewód zkieg o na jednostki ko m u n a l n e pod p o r z ą d k o w a n e w ła dzom lokalnym,
3) fakt, Iż jednostki gos podarki k o m unal nej w urz ę d a c h t e r e n o w ych pełnią w większym stopniu funkcje nad zoru a d m i n i s t r a c y j n e g o aniżeli zar ządzania gospodarczego.
Szc zegó lna sytuacja wys tępuje w urz ędac h miast (gmin). S z e r o ki zakres zadart w dzi edzi nie gospodarki komunalnej, wyn ikaj ący z ust aleń ustawy o sys temie rad na r o d o w y c h i sam orzą du t e r y t o r i a l n e go nie znajduje p o t wier dzeni a w kadrze specjal istyc znej. Można s ą dzić, że słaba sku tecz ność ste rowa nia gos poda rką k o m unal ną wypływa w d uż ym sto pniu z n i e w y s t a r c z a j ą c e g o pod wzg l ę d e m ilo ścio wym i j a k o ś c i o w y m zat rudn ienia osób w j e d nost kach nadzoru. W w o j e w ó d z k i m w yd zial e z a t rudn ione były w 1985 r. 32 osoby, nat omiast w urz ędach sto pnia p o d s t a w o w e g o jedynie 26 osób. 0 zat rudn ieniu w k o m u n a l nych jed nost kach nad zoru w urz ędac h m i e jski ch (gminnych) informują dane zawarte w tab. 3.
Mimo że w większości miast liczba z a t rudn ionyc h była coraz większa, str uktu ra pra c o w n i k ó w według w y k szta łceni a był a n i e k o r z y stna. Zde cyd o w a n i e mały był udział osób z wyż s z y m wyk szta łceni em. W jed n o s t k a c h gos poda rki k o m unal nej u rz ędów sto pnia podstawowt?go nie pra cuje ani jedna osoba leg itym ująca się w y k s z t a ł c e n i e m wyz- szym, s p e c j a l i s t y c z n y m (go spod arka miejska). Niski p o z i o m kadr obs erwu je się zwł aszcza w mni e j s z y c h jed n o s t k a c h ter ytorialnych. Brak kom ple k s o w e j pol ityki władz lok alny ch w odn i e s i e n i u do u r z ą dzeń lokalnej i nf rast ruktu ry tec hnicznej i gospodarki m i e s z k a n i o wej oraz niskie pła ce p r z y c z y n i a j ą się do d a t k o w o do zna czne j fluk tuacji zat r u d n i o n y c h tam osób.
3 ^ 0 r g » n i ^ j ^ a ^ e k s g loa ta c j l u r z ą d z a ń k omunalnych oraz charakterystyka realizatorów usług
3.1. K o m u n i kacj ą mi e j s k a
K o m unik acja mi e j s k a istniała w tas ku już w lat ach sześćdziesią tych. W 1976 r. u r u c h o m i o n o ją w Sieradzu. Do 1978 r. usługi k o m u n i k a c y j n e (przed p o w o ł a n i e m zakładu j e d n Q b r a n ż o w e g o ) ś w i adcz one były prz ez w y o d r ę b n i o n e zak łady rej o n o w y c h o d d z i a ł ó w w i e l o b r a n ż o w yc h w Sie radz u i tasku. Od 1 sty czni a 1978 r. d z i a ł a l n o ś ć ta p r o wadzona była przez Zakład Kom unik acji M i e j s k i e j S pr zętu i T r a n s por tu z sie d z i b ę w Sieradzu. Zakład wchodził w s kł ad W P G K i M i r e a lizował prz ewoz y osób p op rzez placówki w S i e r a d z u i Łasku. W 1981 r. został p r z e k s z t a ł c o n y w sam o d z i e l n e p r z e d s i ę b i o r s t w o ( P K M ) .
Od 1 sty czni a 190? r. P r z e d s i ę b i o r s t w o K o m u n i k a c j i M i e j s k i e j o bj ęło z a s i ę g i e m swej dzi ał a l n o ś c i rów nie* Z du ńską Wolę. Do tej pory prz ewoz y p a s a ż e r s k i e na terenie m ia sta r e a l i z o w a n e były przez P a ń stwo we P r z e d s i ę b i o r s t w o Kom u n i k a c j i S a m o cho dowej . PKM p os iada a k t u a l n i e 3 zakłady terenowe w Sieradzu, Łasku i Z d u ń s k i e j Woli. P r z e d s i ę b i o r s t w o ma c h a rakt er s u b r e g i o n a l n y , o r g a n e m z a ł o ż y c i e l s k i m jest dla m e g o Woj ewod a Sieradzki. P r z e d m i o t e m działalności p r z e d się b i o r s t w a jest zar obkowy p rz ewóz osób i towarów, k o n s e r w a c j a 1 remonty taboru oraz, w ram ach m o ż liwo ści, również ś w i a d c z e n i e o d pł a tnyc h usług na rzecz innych jednostek. P o d s t a w o w e dane d o t y czą ce jego d z i ałal ności zaw iera ją tab. 4 i 5.
W o kr esie d z i a ł a n i a PKM w y r aźni e w zr osła w i e l k o ś ć p r z e w o z ó w o- raz liczba p r z e w i e z i o n y c h pas ażer ów. N a j s z y b s z y p r z y r o s t wys tąpi ł w Sieradzu. Ist otnym e l e m e n t e m jest s zy bszy w zr ost liczby p a s a ż e rów, aniżeli liczby wyk o n a n y c h woz oki l o m c t r ó w . W o b e c 4-k r o t n e g o wzr o s t u dłu gości tras, przy z b l iżon ym w z r o ś c i e liczby w o z o k i l o m e - trów, zwi ększ yła się c z ę s t o t l i w o ś ć k u r s o w a n i a aut obus ów. J e d nakż e wzrost ten nie Jest p r o p o r c j o n a l n y do z n a c z n e g o wz r o s t u liczby p r z e w i e z i o n y c h pas ażer ów, co ozn a c z a p o g o r s z e n i e j ak ości i w a r u n k ó w prz ejaz dów. P o g o r s z y ł o się (także w latach 197 619 82) w y k o r z y s t a
-P o d s t a w o w e dane eko n o m i c z n e
P r z e d s i ę b i o r s t w a Kom u n i k a c j i M i e j s k i e j w Sie radz u W y s z c z e g ó l n i e nie J e d n o stka 1976 1977 1978 1980 1982 1983 - - - i1984 1 1985 ’ P r z e w o z y p a s a ż e rów tys. 1 775 3 869 5 232 8 303 18 702 18 239 19 6 * 8 22 995 j ;Lic zba wo z o k l l o - m e t rów tys. 4 58 ,0 958,1 1 375,0 1 723,0 2 614,0 2 566,0 2 875 ,0 3 1 3 6 , С i Dłu gość st a ł y c h linii km 46 61 92 116 185 188 236 244
i Lic zba taboru szt. 16 29 34 42 61 61 61 59 I
.Liczba m i e j s c w śro dkac h p r z e wozu szt. 1 062 1 902 2 270 2 940 4 270 4 270 4 270 * 4 130 Wsk aźni k w y k orzy - '( stanie taboru 0,687 0,551 0,676 0,673 0,694 0,6 95 0,771 0,799 j Kcszt 1 w o z o k m zł 13,53 14,31 17,89 23.64 40,32 50,53 50,05 56,22 Z a t r u d n i e n i e osób 50 94 159 1B9 243 252 240 245 w tym: k i e r o w c y osób 22 38 53 1 64 97 98 103 ioe ]S p r zeda ż tys. zł 13 060 ■é • • 16 109 28 521 47 268 50 716 67 286 1 .D ot acje tys. zł i - * • • 27 585 86 835 86 426 99 959 1 2 2 124 | Maj ą t e k t r w a ł y tys. zł • 82 593 . 227 315 231 059 ,299 664 ]W y d a j n o ś ć pracy i. . . ^ tys.zł/ /zatrud nienie • • • 231,2 L _ _ _ _ _ _ 474,7 i 530,5 627,8 760,7 j ! !
T a b e l a 5 Rozwój urządzeń i usług w komunikacji niejakiej
w woj. sie radz kim Miasto J e d n o stka 1976 1982 1984 1985 Oługość tras Ogółem w t y m : Sieradz task Zduńska Wola Liczba taboru Ogółem w tym: Sieradz task Zduńska Wola km km km km szt. s z t . s z t . s z t . !' " r 4U,0 13.0 15.0 191 ,0 98.0 18.0 75,0 236.0 107.0 26,0 1 0 2 . 0 244,0 107,4 33,0 1 0 2,В 9 6 4 61 30 7 24 61 27 7 27 59 25 7 27 Przewozy p a s a żerskie Ogółem tys. 1 775,0 19 702,0 19 648,0 22 995,0 w tym: Slerudz t y s . l 2 0 0 , 0 12 255,0 . 9 743,0 task t y s . 575,0 1 832,0 . 2 727,0
Z du ńska Wola tys. - 5 615,0 • 10 525,0
P rz ebieg wozów
Ogółem tys. km 458,0" 2 379,0 3 310,7 3 136,0
w tym:
Sieradz tys. km 331,0 1 470,0 1 517,4 1 466,0
task tys. km 127,0 2 2 2 , 0 347,2 334,0
Zduńska Wola tys. km - 679,0 1 446,1 1 336,0
*
nie taboru. Natomiast powiększyło się wyraźnie zatłoczenie. Przy* czyny tego zjawiska tkwią z jednej strony we wzroście popytu na usługi komunikacji miejskiej, z drugiej zaś w zużyciu poj azdó w i niesprawności zaplecza technicznego, a także zbyt pow o l n y m p r z y roście liczby taboru.
Wydaje się, iż głównym źródłem niekorz ystny ch zmian jest s p o sób wyk orzy stani a taboru. W Zduńskiej Wolt np. nowo uruchomiona kom unik acja charakteryzuje się niższm stopniem wykorzy stani a p o jazdów, aniżeli w Sieradzu, ale dawniej funkcjonująca kom unik acja w Lasku ma te same braki. Kierunki działania będą więc odmienne - w Sieradzu głównie powiększenie liczby taboru, w innych m i a stach - poprawa wykorzystania i sprawności zaplecza.
3.2. jEnergetyka cieplna
Do 19ö 1 r. dostarc zanie m energii cieplnej oraz eksploatacją, kon serw ację i remontami urządzeń w mia stach woj. sie radz kiego z a j mowały się zakłady wchodzące w sklad w i e lobr anżow ych rej onow ych odd ział ów WPGKiM. Energię cieplną w woj ewód ztwie wytwarzały r ó w nież niektóre zakłady przemysłowe ("Sira" w Sieradzu, "ZUGiL" w Wieluniu) uraz Wojewódzka Spółdzielnia Mieszkaniowa. Dane d o t y czące działalności WPGKiM w rejonowych odd ział ach w 1977 r. p r z e d stawia tab. 6.
1 stycznia 1979 r. utworzono w WPGKiM Rejonowy Oddział E n e r getyki Cieplnej z siedzibą w Zduńskiej Woli. W pie rwsz ej k o l e j n o ści Oddział objął swoją dzi ałal ności ą urządzenia sta nowi ące w ł a sność WPG KiM w Zduńskiej Woli. W kol ejnych latach włą czon o do n i e go urz ądze nia będące w gestii Rejonowego Odd ziału w Wieluniu, a następnie w Sieradzu. We wrześniu 19B1 r. ROEC p r z eksz tałco no w samodzielne przedsiębiorstwo.
Organizacja eksploatacji urządzeń ciepłow niczy ch w mia stach woj. sieradzkiego była w dalszym ciągu niejednolita. Poza zakresem przedsi ębior stwa energetyki cieplnej poz osta wała d z i ałal ność w ła- sku, Szadku, Poddębicach. W 1904 r. jedynie na terenie Poddębic prowadzona była odrębna działalność dotycząca energetyki cieplnej
w ranach gospodarki mieszkaniowej. Prz e d s i ę b i o r s t w o obs ł u g i w a ł o 4 m a ł e kot łown ie niskotemperaturowe.
T a b e l a 6 Urządzenia cie płow nicze
w rejonowych oddziałach W oj ewód zkieg o Pr z e d s i ę b i o r s t w a Gospodarki Kom unal nej i M i e szka niowe j w Sie radzu
w 1977 r
W y s z c ze gólni enie Jedno- s tka Si e- radz Z d u ń ska Wola l ask P o d d ę bice Wieluń Liczba kotłowni szt. 6 6 5 2 0 zdalacz ynnyc h s z t . 3 2 4 2 4 lokalnych szt. 3 4 1 4 Oługość sieci km 0 , 6 9.5 0,5 0,5 3,0 P o w ierz chnia ogr zewcza mi eszkań t y s . m2 115,4 3 334 106,3
- J i - ,
2 2 2 , 0Í r ó d ł o i M a t eria ły WPGKiM w Sieradzu.
P r z e d s i ę b i o r s t w o Ene rgetyki Cie plnej p o s i a d a j ą c e zak łady t er e nowe w Sieradzu, Zdu ński ej Woli, Wie luniu i Lasku o b s ługu je 8 miast województwa, P r o b l e m e m w y m agaj ącym roz wiąz ania jest stan o r g aniz acyjn y c i e płow nictw a w Wieluniu, gdzie a d m i n i s t r a t o r e m c e n tralnego źródła ctepła dla miast jest "ZUGiL", kt ó r e g o d z i a ł a l ność budzi wiele zastrzezert.
P od s t a w o w e dane obr azuj ące rozwój' P r z e d s i ę b i o r s t w a Ene rget yki C ie plne j (poprzednio Oddziału) prz edst awia tab. 7.
Dla u do skon aleni a gospodarki cieplnej w woj ewód ztwie , 1 lip- ca 1985 r., opierając alę na organizacji PEC, u t w o r z o n o W o j e w ó d z kie Pr z e d s i ę b i o r s t w o Energetyki Cieplnej w Sieradzu. Wraz ze z m i a ną nazwy n a s t ą p i ł o roz szer zenie działalności o k o o r d y n a c j ę g o s p o darki cie plnej w województwie.
T a b e l a 7 Charakterystyka działalności
Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Zdurtskiej Woli w latach 1983-1985 W yszczególnienie Jedno- s tka 1983 1984 1985 Wartość produkcji i usług Koszty działalności Zatrudnienie ogółem Wartość majątku Wydajność pracy na 1 zatrudnionego min zł min zł osób min zł tys. zł/ /osobę >14,0 298,0 330 787 ,5 951,5 480,9 430,7 357 1 048,3 1 347,2 667,2 619,0 338 1 306,9 l 974,0 Ź r ó d ł o : Oane PEC w Zduńskiej Woli.
3.3. Gospodarka woctoci ągowo-kanal i z асу jna
Qo 1985 r. usługi wodociągowe i k an aliz acyjn e w m i a stac h woj. sieradzkiego realizowane były przez zakłady w o d o c i ą g o w o - k a n a l i z a cyjne w rej onowych odd ział ach (do 1981 r.), potem w w i e lobr anżow ych p r z e dsi ębior stwac h k o m u n a l n y c h .
1 stycznia 1985 r., przy wykorzystaniu p o t encj ału tych z a k ł a dów, utw orzo no kolejne p rz edsi ębior stwo specjal istyc zne - W o j e w ód zkie Prz edsi ębior stwo Wod ocią gów i Kanalizacji w Sieradzu. J e d nostka ta przejęła gos poda rkę wod ocią gowo- k a n a l i z a c y j n ą w miastach województwa, z wyj ątkiem Złoczewa i Wielunia.
Oprócz działalności podstawowej p r z edsi ębors two prowadzi t a k że działalność pomocniczą (usługi transportowe i odsprzedaż m a t e riałów). Krótki okres istnienia prz edsi ębior stwa u n i emoż liwia p e ł ną ocenę efektywności jego działania. Pod staw owe dane o d z i a ł a l ności p r z e d si ębior stwa zawiera tab. 8.
T a b e l a 8 C h a rakt eryst yka działalności e k o nomi cznej
Wojewód zkieg o Przedsi ębior stwa W o d ocią gów 1 Kan alizacji w Sieradzu w 1985 r.
Wys zcze gólni enie
D zi a ł a l n o ś ć pod staw owa Dzi ałal ność pom ocni cza P oz osta ła sprzedaż Razem
Oopłata bud żeto wa Ogó łem sprzedaż + d o
płata
Wartość Koszty Aku mula cja
w tys. Zł 130 121 169 164 - 39 043 1 305 1 125 180 1 309 1 309 -132 735 171 598 - 38 863 60 459 - 60 459 193 194 171 598 21 596
Ź r ó d ł o : Informacje WPWiK w Sieradzu.
łączna sprzedaż wody w 19И5 r. wyn iosła 7334 tys. m 3 , z tego 65,74 dla g o s poda rstw domowych. Istotnym p r o b l e m e m jest dla p r z e d się bior stwa osi ągni ęcie p o ż ądan ego stanu zat rudn ienia . W 1985 r. f ak tyczne zat rudn ienie wyn iosł a 220 osób (pl anow ane - 297). S z c z e gólnie duża rozpiętość wys tąpi ła w grupie sta nowi sk rob otn i c z y c h (157 wobec 215). Mimo tych trudności osi ą g n i ę t o dość wysoki p o ziom wydajności pracy na 1 z at rudn ioneg o (603 tys. zł).
3.4. Dzi a ł a l n o ś ć p r z e d s i ę b i o rstw w i e l o b r a n ż o w y c h
jak pod k r e ś l o n o w c z eśni ej tendencja do m od elu z d e c e n t r a l i z o w a nego org anizacji gospodarki k o m unal nej w woj. s i e r a d z k i m wyr aziła się w utw orze niu 5 p r z e d s i ę b i o r s t w w i e l o b r a n ż o w y c h d z i a ł a j ą c y c h w n aj wi ę k s z y c h miastach, obe jmu j ą c y c h zak rese m zadart także mniejsze jednostki miejskie. Prz edsi ę b i o r s t w a te pro w a d z ą szeroki wachlarz usług k o m u n a l n y c h i m i e s z k a n i o w y c h w zakresie;
wodociągów, kanalizacji (do 1985 г.), z wyj ątki em Złoczowa, - energetyki cieplnej (do 1985 r.), z wyj ątki em Poddębic, - oczyszczania miast,
- zieleni miejskiej, - gazownictwa, - drogownictwa,
- usług poz osta łych transportowych, pogrzebowych, łazienni- czych,
- gospodarki mie szka niowe i.
Pod staw owe dane ekonomiczne dotyczące działalności tych p r z e d się bior stw przedstawia tab. 9.
T a b e l a 9 Podstawowe informacje eko nomi czne
wielobr anżow ych prz edsi ębior stw
gospodarki komunalnej i mieszkaniowej w woj ewód ztwie w 1985 г . W y s z c z e g ó l nienie J e d n o stka S i e radz Z d u ń ska Wola Wie-luń task P o d d ę bice Wartość p r o d u k __
cji i usług min zł 195,8 20 5,5 250,0 144,5 117,9
Koszty d z i a ł a l
ności min zł 216,6 253.5 291,5 170,6 125,7
Dotacje min zł 47,7 79,9 74 ,4 37,6 15,2
i Zatrudnienie osób 295 283 301 181 146
Majątek trwały min zł 602,3 1 271,6 1 166,5 696,0 577 ,9 Wydajność pracy
na 1 z a t r u d tys. zł/
nio nego /osobę 663,8 718,9 830,5 798,2 807,2
Ź r ó d ł o : Informacje zai nter esowa nych prz edsi ębior stw.
P r e zent owane p rz edsi ębior stwa c ha rakt eryzu ją się wyr a ź n y m zróż nic o w a n i e m w wyp osaż eniu w czynniki wytwórcze, t.j, mijjytek i z a tru dnienie oraz war tośc ią produkcji i usług. Wie lkość
przedsię-bio rstw (mierzona liczbą zatrudnionych) jest p r o p o r c j o n a l n a do liczby ludnoáci obsługiwanej. Mimo braku inf ormacji na temat s t r u ktury p o s iada nego sprzętu i taboru zwraca uwagą n i e r ó w n o m i e r n e ich rozmieszczenie.
Jedynie w prz e d s i ę b i o r s t w i e w Pod d ę b i c a c h w y s tępu je mni ejszy p o z iom kosztów ogółem w relacji do uzy skan ej wartości produkcji i usług. Z w y j ątki em prz edsi ę b i o r s t w a w Wie luni u p o z i o m efe ktyw ności m ie rzony wyd ajno ścią pracy jest w p o z o s t a ł y c h J e d n o s t k a c h dość zbliżony.
Wielkości e k o nomi czne jedynie c z ę ścio wo o d z w i e r c i e d l a j ą l o k a l ne warunki gospodarowania. Nie dają zatem w y s t a r c z a j ą c y c h i n f o r m a cji, poz w a l a j ą c y c h na głębszą analizę efe ktyw ności d z i ałan ia a n a lizowanych prz edsi ębior stw.
3.5. C h ara k t e r y s t y k a zakładów b u d ż e t o w y c h
1 stycznia 1985 r. zostały utworzone zakłady b u d ż e t o w e g o s p o darki kom unal nej w Warcie, Złoczewie i Szadku. W p oł owie 1985 r. również nac zelnik miasta i gminy w B ł a szka ch u t w orzy ł dla terenu swego dzi ałania zakład budżetowy. D z i ałal ność k o m u n a l n a w w y m i e nio nych mia stac h realizowana była p o p r z e d n i o prz ez p r z e d s i ę b i o r stwa komunalne. Naj częściej wysuwanymi arg umen tami na rzecz p o w o łania tego rodzaju jednostek było pol e p s z e n i e fun k c j o n o w a n i a g o s podarki komunalnej, zmn iejs zenie ko s z t ó w świ ad c z o n y c h usług oraz poprawa w y k o rzy stani a pos i a d a n e g o sprzętu i taboru.
Zakłady gospodarki k o m unal nej i m i e s z k a n i o w e j prz e j ę ł y część n ie z b ę d n e g o sprzętu s p e c j al istyc znego z p r z e d s i ę b i o r s t w w i e l o b r a n żowych. Ważną o k o licz ności ą było to,- że od wielu lat prz y u r z ę dach tych miast i gmin istniały tzw. grupy remontowo-budowlane w y pos ażon e w sprzęt. Dla prz ykła du w B ł a szka ch b ry gada tego typu li czyła 21 osób, maj ącyc h do dyspozycji m. in. 5 cią gnik ów, 2 s a m o chody i 1 równiarkę. Z kolei w Zło czew ie było z a t r u d n i o n y c h 12 o- sób pos i a d a j ą c y c h 2 zestawy ciągnikowe.
Zakres branżowy czt erec h nowych zak ładó w b u d ż e t o w y c h jest b a r dzo podobny i dotyczy n a s tępu jącyc h rodzajów działal ności :
Pod staw owe wielkości e k o nomi czne dzi ałal ności zak ładów bud ż e t o w y c h w woj ewó d z t w i e sie r a d z k i m w 1985 r.
W y s z c z e g ó l
nie nie j e d n o stka
Z ło czew Szadek Warta Błaszki
plan w y k o nanie plan w y k o nanie plan
... ... w y k o n a nie za I p ó ł r o cze
!
p l a n i wyko- i na- nic Dochody własne tys. zł 9 180 9 962 12 497 11 316 13 310 1 544,1 13 889 i Dctacje z UMiG tys. zł 5 300 5 000 4 700 « 700 8 000 4 500 9 000 Raz em ! roz c h o d y tys. zł 14 480 11 390 • . 7 890 19 2P0 2 894,6 122 869 • Z a t r u d n i e nie osób 35 29 34i
26
j 54 46 40 36 ź r ó d ł o : O p r acow anie wła sne na p o d s t a w i e informacji u z y s k a n y c h « W y d z i a l e Gos poda rki Kom u n a l n e j i M i e s z k a n i o w e j Urz ędu W o j e w ó d z k i e g o w Sieradzu.K s a w e r y K r a s s o w s k i , fußpr.tuaz W o j c i
- utrzymania zieleni wiejskiej,
- utr zyma nia por ządk u i wywóz nieczystości, - utrzymania ulic ł dróg lokalnych,
- konserwacji, rem ontów bie żących i kap i t a l n y c h bud y n k ó w mieszr- kalnych.
Zakres zadań Zakładu w Złoczewie obe jmuje pon adto także u s ł u gi w dzi edzi nie w o d ocią gów i kanalizacji. Z e s tawi enie p o d s t a w o wych wielkości e k o nomi cznyc h cha rak t e r y z u j ą c y c h d z i a ł a l n o ś ć p o szc ze g ó l n y c h zakładów zawiera tat). 10.
Brak bliższych, rzeczowych informacji uni emo ż l i w i a s f o r m u ł o w a nie wni oskó w o c e niaj ących fun kcjo nowan ie om a w i a n y c h zakładów.
A. U r z ą d z enia kom unalne w mia stach
G łó wnym zadaniem gospodarki kom unal nej jest dos tar c z a n i e usług kom u n a l n y c h ludności oraz innym odbiorcom. Pod staw ą materialną p r o cesu świ adcz enia usług są urządzenia i nf rast ruktu ry kom unal nej. По pod sta w o w y c h e l e ment ów tej infrastruktury zaliczono: wod ocią gi i k an aliz ację, cie płow nictw o, drogownictwo, ocz ysz c z a n i e miast, z i e leń mi e j s k ą oraz kom unik acją. Ze względu na ogr a n i c z o n y zasięg dzi ałan ia kom unikacji miejskiej, analizę Jej f un kcjo nowan ia z a w a r to w odr ębnym fragmencie opracowania.
Oane liczbowe obe jmuj ące lata 1976-1985, o b r azuj ące f u n k c j o nowanie i rozwój gos poda rki kom unal nej prz e d s t a w i o n o w 2 p r z e k r o jach:
1) jako urz ądze nia i usługi k o m unal ne w miastach,
2) jako w y p osaż enie terenu i sto pień z a s poko jenia p ot rzeb k o m u n a l n y c h w miastach.
Inf orma cje te zawarte są w tab.: 11-14.
W ba d a n y m okr esie sieć wod ociągowa w m i a stac h była dość s z y b ko rozbudowywana. W 1976 r. nie w y s tępo wała jedynie w Złoczewie. W p o z o s t a ł y c h j e d nost kach daje się zauważyć istotne z r ó żnic owani e jej długości na 1 mie szka ńca. W b ad anym o kr esie sieć w o d ocią gowa była dyn amic znie rozwijana w mia stac h c h a r a k t e r y z u j ą c y c h się już z na cznym Jej roz woje m (z wyj ątki em Złoczewa w 1976 r.). Nat omia st
Urz ądzenia Infrastruktury kom unal nej i usługi
W ys zcze gólni enie J e d n o stka Ogńłem Sieradz ZduńskaWola
Sieć wodociągowa r o z dzielcza (bez połączeń) km 100,2 21,8 20,0 Zdroje uliczne s z t . 151 29 25 Zużycie wody z w o d o ciągów w g o s p o d a r
stwach domowych tys. m2 2 241,8 695,2 710,0
Długość sieci k a n a l i
zacyjnej km 103,1 20,2 21,6
Długość sieci cieplnej km 13,4 2,5 7,8
Liczba kotłowni
zdala-czynnych s z t , 19 9 2
Liczba kotłowni l ok al
nych s z t . 13 3 4
Pow. użytkowa mieszkań tys. m 2 1 464,4 306,8 490,1 w tym objętycht
CO t y 3 . m Z 443,9 141,2 166,1
dos tawą ciepłej wody t y s . m2 143,6 73,8 52,4
Jezdnie гч ulicach i placach km 308,1 40,6 C O 0 0 C D w tym o nawierzchni ulepszonej km 167,0 31,5 37,7 Wywóz nieczystości s t a łych tys. m 3 175,6 64,2 A 3 , 5 Wywóz nieczystości płynnych tys. m* , . .
Pow ierz chnia o c z y s z c z a
nia tys. m2 730,0 270,8 215,0
Pow ierz chnia parków
i zieleńców ha 142,1 47,0 36,2
P o w ierz chnia zieleni
osi edlo wej ha 27,2 7,8 • 6,8
Ź r ó d ł o : Opracowanie na pod staw ie danych WUS w Sieradzu, go, Woj ewód zkiej Komisji Planowania, przedsi ębior stw i Roc znik ów
T a b e l a 11 kom unal ne miast wuj. sie drad zkieg o w 1976 r.
Wieluń Lask P o d d ę bice B ł a s z ki Warta Z ł o czew Szadek 21,2 5,0 9.2 3.1 11,3 8,6 29 8 33 6 11 - 10 421,7 142,0 170,0 26,5 54,9 - 21,6 26,2 9,7 6,5 3,7 12,5 - 2,7 1.2 1.4 0.5 - - -4 4 _ - - -2 2 2 - - -251,4 193,6 71,5 34,9 45,3 38,9 32,0 48,0 46,7 51,9 - - - -3,8 13,6 - - - - -44,0 60,7 10,5 3,1 22,7 17,6 20,1 31,3 30,4 6.7 2,4 6,1 11,6 9,6 33,9 21,1 13,2 2,1 2,0 1,8 2,9 19,8 • • . • • • • C D ■*» 53,2 50,0 13.9 11,5 18,4 12,8 19,1 16,7 3.3 6,0 5,1 5,2 • i ' i,8 0,4 - 0,5 -
-W yd z i a ł u Gos poda rki K o m unal nej i Mie s z k a n i o w e j U r z ędu -Woj ew ó d z k i e - s t a t y s t y c z n y c h woj. sieradzkiego.
Urządzenia infrastruktury kom unal nej i usługi
Wys zcze gólni enie J e d n o stka Ogółem Sieradz ZduńskaWola
Sieć wodociągowa r o z dzielcza (bez przyłączeń) k m 185,0 38,3 C D Zdroje uliczne s z t . 163 2 2 30 ZuZycie wody z w o d o c i ą gów w gos podarstwach domowych tys. m 3 6 198,6 2 245,1 1 941,1 Długość sieci k a n a l i z a cyjnej km 152,2 32,6 31,8
Długość sieci cieplnej km 2 1 , 2 5.0 7,9
Liczba kotłowni zdala-
czynnych sz t . 36 7 6
Liczba kotłowni l o k a l
nych szt. IB 6
i
Pow ierz chnia użytkowa
mie szka ń t y s . m 2 2 2 2 1,6 611,4 685,5
w tym objętych:
m 2
CU tys. 1 023,8 342,4 275,7
dostawy ciepłej wody t y s . m 2 725,2 285,8 194,7
Jezdnie na ulicach i placach km 465,2 118,6 151,2 w tym o nawierzchni ulepszonej km 295,0 78,0 74,8 Wywóz nieczystości stałych tys. m 3 190,4 66,5 47,2 Wywóz nieczystości płynnych tys. 136,0 19,5 25,9
Pow ierz chnia o c z y s z c z a
na tys. m 2 1 596,3 763,2 417,9
Pow ierz chnia parków
i zieleńców ha 160,4 49,5 39,2
P o w ierz chnia zieleni
osiédlowej ha 39,8 7,8 6,8
T a b e l a 12 kom unal ne miast woj. sie radz kiego w 1985 r.
Wieluń Łask P o d d ę
bice Błaszki Warta
Z ł o czew Szadek 41,8 10,4 17,4 6,2 13,6 6,6 11,9 31 11 33 9 11 7 9 803,6 539,6 292,4 29,2 174,2 59,4 113,3 34,3 16,7 10,1 4,1 16,1 3,6 2,9 2.0 ... 1,3 0,3 0,3 0.3 0,2 5 10 1 l 1 1 7 . - - - -356,6 273,6 102,6 45,4 53,9 53,2 39,5 209,4 113,7 4 , 5 7,7 8,7 7.2 7,5 132,2 80,0 22,7 3,2 - 3,3 3,3 65,6 60,2 11,4 4,6 22,5 27,3 2 3 , В 47,6 39,3 9,3 2.4 10,2 16,8 16,5 30,9 27,6 10,7 1,0 2,0 2,0 2,5 18,7 30,5 2,5 0,5 1,8 1,8 4,0 194,3 57,0 50,0 12,1 21,8 40,0 40,0 18,8 22,0 7,0 7,0 5,1 7,2 4,6 20,8 2.7 0,5 0,2 - 1.0
-Wskaźniki wyposażenia miast woj. siyradz i stopiort zaspokojenia po
W yszczególnienie J e d n o stka Ogółem S i e radz
Zduńska Wola Długość sieci wodociągowej
rozdzielczej m/M 0,92 0,97 0,53
Odsetek ludności k o r z y s t a j ą
cej z sieci wodociągowej \ 54,6 70,6 37,5
Zdroje uliczne szt ./10
tys. M 14,0 12,9 6,7
Zużycie wody wodociągowej w
g os poda rstwa ch domowych m V m 21,0 31,4 19,0
Długość sieci k a n a l i z a c y j
nej m/M 0,95 0,89 0,58
Odsetek ludności k o r z y s t a j ą cej z sieci k a n a l i z a c y j
nej V 50,8 66,3 38 ,4
Długość sieci cieplnej m/M 0,12 0,11 0,21
Liczba kotłowni szt./M 0,30 0,53 0,16
Odsetek powierzchni użytkowej
m i e szka ń objętych CO \ 30,3 46,0 33,9
Odsetek powierzchni u ż y t k o wej mie szka ń obj ętych d o
stawą ciepłej wody 4 9,8 24,0 10,7
Udział jezdni 0 nawierzchni ule pszo nej w długości
jezdni * 54,2 77,6 42,5
Długość jezdni m/M 2,9 1,8 2,3
Stosunek długości jezdni do
powierzchni miasta km/ m2 2,6 2,4 3,6
Wywóz nieczystości stałych iii 3/M 1,6 2,8 0,9
Wywóz nieczystości płynnych m 7/M • • •
Pow ierz chnia parków i z i e
leńców iii2/M 13,2 20,8 9,7
Pow ierz chnia zieleni o s i e
dlowej m 2/M 2,5 3,5 1,8
Stosunek powierzchni parków i zie leńc ów do powierzch*
ni miasta m 2/ k m 2 ___ 1,2 2,8 1.4
T a b e l a 13 kiego w urz ądze nia infrastruktury kom unal nej
trzeb kom u n a l n y c h w 1976 r.
Wieluń Łask P o d d ę
bice Błaszki Warta
.. . . - T Szadek Z ł o czew 1,28 0,35 1,80 1,16 2,73 4,03 -84,7 30,5 67,8 52,3 80,5 50,9 -17,5 5,6 64,5 22,5 26,56 46,9 -25,5 9,9 33,2 9,9 13,2 10,1 -1,58 0,67 1,26 1,38 3,01 1,27 -71,6 29,5 54,0 64,6 97,2 38,9 0,07 0,10 0,10 - - - • 0,36 0,42 0,39 - - - -19,1 24,1 58,6 - - -1,5 7.0 - - - - -71,1 50,1 63,8 77,4 26,9 47,8 65,9 2 .1 4,0 2,1 1,2 5,5 9,4 6,1 3,4 4,0 2,6 1,6 2,1 1,1 1,3 2,0 1,5 2,6 8 , 8 ' 0,5 M 0,6 1,20 • ■ • • • • 11,5 11,6 6,5 22,2 12,4 16,7 17,9 5,6 1,25 0,8 - 1,21 -
-LA.
1,1 0,8 3,6 0,46 . O..* 0,4W s k a ź n i k i w y p o s a ż e n i e m i a s t w o j . S i e r a d z i s t o p i e ń z a s p o k o j e n i a p o
Wyszcze gólni enie J e d n o stka Ogółem S i e radz
Zduńska Wola Długość sieci wodociągowej
rozdzielczej m/M 1,36 1,04 0,92
Odsetek ludności k o r z y s t a j ą
cej z sieci wod ocią gowej \ 75.9 85,8 70,5
Zdroje uliczne s zt ./ Ю
tys. M 12,0 6,0 7,1
Zużycie wody wudociągowej
w gospoda rstwa ch domowych m J/M 45,9 61,1 45,8 j
Oługość sieci k a n a l i z a c y j
nej m/M 1.12 0,09 0,75
Odsetek ludności k o r z y s t a jącej z sieci k a n a l i z a cyjnej
Długość sieci cieplnej Liczba kotłowni m/M szt./m 72,6 0,15 0,40 84 ,7 0,14 0,35 69,3 0,19 0,23 Odsetek powierzchni u ż y t k o
wej inieszkart obj ętyc h CO 4 46,1 56,0 40,2
Odsetek powierzchni u ż y t k o wej mie s z k a ń obj ętyc h d o
stawą ciepłej wody 4 32,6 46,7 28,4 I
Udział jezdni o n a w i e r z c h ni ule pszo nej w długości jezdni Długość jezdni 4 m/M 63,4 3,4 65,0 3.2 57,1 3,1 Stosunek długości jezdni do
powierzchni miasta
2 km/km
4 3.0 2.3
5,4 Wywóz nieczystości stałych m /М
■I 1,4 1,8 1.1
Wywóz nieczystości płynnych m / M 1.0 0,53 0,61
P o w ierz chnia par ków i z i e
leńców m 2/M 11.9 13,5 9,2
P ow ierz chnia zieleni o s i e
dlowej m 2 /M 2.9 2.1 .1,6
Stosunek powierzchni parków i zieleńców do powierzchni
miasta m 2/ k m 2 1.0 1.0 1,6
T a b e l a 14 k ie go w urz ądze nia infrastruktury kom unal nej
trzeb k o m unal nych w 1985 r.
Wieluń Łask P o d d ę
bice Błaszki Warta
Z ł o czew Szadek 1,96 0,60 2,58 2,26 4,36 2,23 5,17 85,9 57,3 91,0 51.9 90,3 40,0 73,9 14,6 6,4 49,0 32,9 35,3 23,7 39,1 37,8 31.5 43,5 10,7 55,9 20,0 49,3 1,61 0,97 1,50 1,50 5,16 1.21 1,20 75,6 52,6 88,1 6),0 87,9 33,0 60,9 0,09 0,22 0,19 0,10 0,09 0,10 0,09 0,56 0,64 0,59 0,37 0,32 0,34 0,43 58,7 41 ,6 50,2 17,0 16,1 13,5 19,0 37,1 29,2 22,1 7,0 - 6,2 8.4 72,6 65,3 81,6 52,2 45,3 61,5 69,3 3,1 3,5 1,7 1.2 7.2 9.2 10,4 4,7 4,0 2,9 2,3.. 2,0 1.9 1,3 1.4 1,6 1,6 0,37 0,6 0.7 1,1 0,88 1,8 0,37 0,18 0.5 0,6 1,7 8,8 12,8 10,4 25,6 16,4 24,3 20,0 9,8 1,6 0,7 0,7 - 3,3 -1,3 1,5 1,8 3,5 0.5 0,5 0,3
przy użyciu ttjgo miernika trudno Jest dostrzec tendencji,’ do w y r ó w nywania różnic w zagospodarowaniu poszcze gólny ch miast. Nie daje się także zauważyć związek pomiędzy długością sieci i tempem jej rozbudowy a powierzchnią miast i liczbą ludności. Wydaje się, iż sieć wodociągowa była rozwijana bez związku z procesem urbanizacji województwa, w sposób żywiołowy. Występują także znaczne różnic* pomiędzy wartością maksymalną i min imalną tego wskaźnika (w 1905 r. była to ponad 8-krotna różnica). Różnice te nie mają źródeł w s a mej c ha rakt eryst yce miast.
Wskaźnik dostępności sieci wodociągowej jest zróżnicowany w n iż szym stopniu, ale w większości miast znaczny. Poziom tego w s k a ź nika nie odbiega istotnie od jego wartości dla dużych miast w Polsce. W siedmiu miastach obserwuje się bardzo szybki wzrost z a spo kajania potrzeb. W Wieluniu poziom wskaźnika Jest stabilny.
Stopniowy spadek liczby zdrojów ulicznych na 10 tys. m i e s z k a ń ców związany jest ze wzrostem dostępności i wyposażnia mie szka ń w urz ądzenia wodociągowe.
W prz elic zeniu na 1 mie szka ńca w 19Ö5 r. w por ówna niu do roku 1976 nastąpił blisko dwukrotny wzrost zużycia wody w g o s p o d a r stwach domowych. Najwyższe zużycie zanotowano w Sieradzu. W n i e których miastach wiąże się to z szybszym prz yros tem liczby l u d n o ści aniżeli urządzeń wodociągowych.
Długość sieci kan alizacyjnej na 1 mie szka ńca Jest w mia stach wyraźnie niniejsza od długości sieci wodociągowej i rośnie w w o l nie jszy m tempie. Jest to wypadkowa różnych tendencji w p o s z c z e gólnych miastach. Ponieważ zjawisko nie wiąże się z liczbą l u d n o ści i pow ierz chnią miasta można stwierdzić jedynie, iż chwiejne tendencje i różne relacje pomiędzy dłu gością sieci w o d ocią gowej i kanaliz acyjn ej wynikają z nie równ omier nego rozwoju urządzeń. W przypadku sieci kan alizacyjnej rozbudowa dużymi modułami jest c z ę sto uzasadniona ze względu na koszty i zakres robót ziemnych. W pewnej mierze tłumaczy to skokowe zmiany w pos z c z e g ó l n y c h m i a stach .
Dos tępn ość urządzeń k a n aliz acyjn ych w miastach jest prawie r ó w na dostępności wodociągów. Nie pozwala to jednak na peł ną ocenę jakości zaspokajania potrzeb, ponieważ do kor z y s t a j ą c y c h z k a n a l i
zacji zalicza 3x4 mie s z k a ń c ó w posesji, na terenie k tó rych znajdują się wpusty kanalizacyjne. W pos zc z e g ó l n y c h mia stac h dos t ę p n o ś ć t e go typu sieci jest zbliżona do dostępności w o d ocią gów wtedy, gdy jej długość jest wyraźnie wyższa. Natomiast tam, gdzie długość sieci k a n aliz acyjn ej jest nizsza niż w o d ocią gowej (także na ł miesi- kańca) jej dos tępn ość jest wyraźnie niższa. Z punktu wid zeni a w y mogu kompleksowości rozbudowy urz ądze ń w o d o c i ą g o w y c h i k a n a l i z a cyj nych większość miast można ocenić pozytywnie, nat omia st w t a kich jed nost kach jak Błaszki i Szadek różnica w tym zakresie są wy r a ź n e .
Długość sieci cie plnej zwiększyła się nie znac znie, a w p r z y padku obl icza nia Jej na 1 m i e szka ńca cha r a k t e r y z u j e się s t a b i l n o ścią. Zac hwia nia tendencji zmian wyn ikają w wię ksze j mierze ze zmian organizacji obsługi aniżeli z tempa rozwoju. Jednakże nie wystąpił szybszy prz yrost długości sieci, niż liczby mie szka ńców. Jest to zjawisko neg atyw ne wobec nis kiego stopnia zas po k o j e n i a p o trzeb .
Poz ytyw nie mażna ocenić zmiany str uktu ry źródwł-ciepła na rzecz szy bkie go wzrostu liczby kotłowni zdalaczynnych. Powierzchnia m i e szkań obj ętych c e n tral nym o g r zewa niem wzrosła nieomal 2-krotnie, zaś dostawami ciepłej wody ok. 6-krotnie. Jednakże udział m i e szka ń o bj ę t y c h tymi usługami wzrasta znacznie wolniej (dotyczy to z w ł a szcza cen t r a l n e g o ogrzewania).
W p o s zcze gólny ch m i a stac h daje się zauważyć znaczne z r ó ż n i c o wanie tempa rozwoju energetyki cie plnej i o s i ą g n i ę t e g o poz iomu z a spo koje nia potrzeb. W pewnej mierze można tłumaczyć to faktem, iż w m ał ych mia s t a c h budowę urz ądzeń c i e p ł o w n i c z y c h r o z pocz ęto po •^78 r., a takie m ia sto jak Warta do dziś nie p os iada urz ądze ń do dostawy ciepłej wody. Jest to związane z tempem rozwoju now ego b u d o w n i c t w a w i e l o r o d z i n n e g o .
Długość jezdni w mia stac h wzr asta ła dość szybko, szc z e g ó l n i e w p r z ypad ku jezdni o nawierzchni ulepszonej. Wyw ołał o to istotne pr z emia ny jak ości owe w str uktu rze jezdni, chociaż wsk aźni ki j e d n o stkowe wzr astały wolniej, a w odn iesi eniu do pow i e r z c h n i n i e r ó w n o miernie. Pod obne tendencje wys tępo wały w wię kszo ści miast.
